1982 ANAYASASI VE DEVLETİN TEMEL NİTELİKLERİ

1. 1924 ANAYASASI

2. TBMM’nin 1 Kasım 1922’de aldığı kararlar, saltanat
kaldırılmış ve Hilafet Osmanlı Hanedanına ait olduğu
kabul edilmiştir. Meclis, 1921 Anayasasındaki değişikliği
29 Ekim 1923’te kabul etmiş, bu değişiklikle Türkiye
Devleti’nin yönetim şeklinin Cumhuriyet olduğu kabul
edilmiştir.
Cumhurbaşkanı, TBMM tarafından ve kendi üyeler
arasından seçilir. Cumhurbaşkanı da, meclis üyeleri
arasından Başbakanı seçecektir.

3. TBMM 20Nisan 1924’te yeni anayasayı Teşkilat-ı Esasiye
Kanunu adıyla kabul etmiştir. Anayasanın maddeleri:
 Türkiye devleti bir cumhuriyettir (m1).
 Devletin dini İslam'dır (1928’de kaldırılmıştır)
 Meclis, egemenliği kullanan tek organdır.
 Güçler birliği ilkesi benimsenmiştir.
 Yürütme organının başı cumhurbaşkanıdır.
 Yargı, bağımsız mahkemelere aittir
 Temel hak ve hürriyetler sınırlanmış; ekonomik ve sosyal
haklara yer verilmemiştir.
 5 ocak 1937’de kadınlar seçme ve seçilme hakkı verilşmiştir.

4.  5 Şubat 1937’de yapılan değişiklikle devletin temel
nitelikleri belirlenmiştir; cumhuriyetçi, miliyetçi,
halkçı, devletçi, laik ve inkılapçıdır hükmü getirilmiştr
(m.2)
 1924 Anayasası hem tek partili hem çok partili rejim
uygulamıştır.

5. 1961 ANAYASASI

6.  Devlet siyasi iktidarının kaynağı milli egemenliktir (m.4)
 Egemenlik kayıtsız şartsız Türk Milletinindir. Millet,
egemenliğini Anyasanın koydupu esaslara göre yetkili organlar
eliyle kullanır.
 Siyasi partiler, demokratik hayatın vazgeçilmez öğesi olarak
kabul edilmiştir
 Sosyal hukuk devleti ilkesi kabul edilmiştir (m.2)
 Laiklik ilkesi korunmuştur.
 Güçler ayrılığı ilkesi (yasama, yürütme, yargı) ilkesi kabul
edilmiştir.
 Temel hak ve hürriyetler, kişinin hak ve ödevler, sosyal ve
ekonomik hak ve ödevler, siyasi hak ve ödevler olarak üç grupta
düzenlenmiştir.
 İki meclisli bir yasama organı (TBMM) kurulmuştur: Millet
Meclisi ve senato
 Anayasa mahkemesi kurularak, kanunların Anayasa’ya
uygunluğunun denetimi yolu getirilmiştir.

7.  «Kanun önünde eşitlik» ilkesi getirilmiştir (m.12)
 Temel hak ve hürriyetler bakımından hak ve ödev
kavramları kullanılarak, temel hak ve hürriyetler
bakımından hak ve ödev kavramları kullanılarak,
temel hak ve hürriyetlerin kişilere ödevler de yüklediği
kabul edilmiştir.
 Planlı ekonomi düşüncesi getirilmiştir.
 Askeri yüksek idare mahkemesi ve Devlet Güvenlik
Mahkemeleri kurulmuştur.

9. BAŞLANGIÇ İLKELERİ
 Devletin Biçimi: Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir
(m.1)
 Cumhuriyetin Nitelikleri: toplumun huzuru, milli
dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına
saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, Başlangıçta
beliritilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve
sosyal bir hukuk devletidir (m.2).

10.  Devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, milli
marşı ve başkenti: Türkiye devleti ülkesi ve milletiyle
bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, biçimi
yasasında belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli
marşı «İstiklal Marşı»dır. Başkenti Ankara’dır (m.3).
 Değiştirilemeyecek Hükümler: Anayasanın birinci
maddesindeki «devletin şeklinin cumhuriyet olduğu»
hakkındaki hüküm ile ikinci maddesindeki
Cumhuriyet'in nitelikleri ve üçüncü maddesi
hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi önerilemez
(m.4)

11.  Devletin Amaç ve Görevleri: Türk milletinin
bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin
bölünmezliğini, cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak,
kişilerin refah huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin
temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve
adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan
siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya,
insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için
gerekli koşulları hazırlamaya çalışmaktır (m.5)

12.  Egemenlik: Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir.
Türk milleti, egemenliğini, anayasanın koyduğu
esaslara göre, yetkili organların eliyle kullanır.
Egemenliğin kullanılması, hiçbir surette hiçbir kşiye,
zümreye ya da sınıfa bırakılmaz. Hiçbir kimse ya da
organ, kaynağını anayasadan almayan bir devlet yetkisi
kullanamaz (m.6).

13.  Yasama yetkisi: Yasama yetkisi Türk milleti adına
TBMM’nindir. Bu yetki devredilemez.
 Yürütme yetkisi: Cumhurbaşkanı ve bakanlar kurulu
tarafından, anayasa ve yasalara uygun olarak kullanılır
ve yerine getirilir (m.8).
 Yargı yetkisi: Türk milleti adına bağımsız
mahkemelerce kullanılır.

14.  Yasa önünde eşitlik: Herkes dil, ırk, renk, cinsiyet,
siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri
nedenlerle ayrım gözetilmeksizin yasa önünde eşittir.
Devlet, bu eşitliğin yaşama geçirilmesiyle yükümlüdür.
 Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü: Anayasa
hükümleri; yasama, yürütme ve yargı organlarının,
idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan
temel hukuk kurallarıdır. Yasalar, anayasaya aykırı
olamaz (m.11)

15. 1982 Anayasasına Göre Devletin
Temel Nitelikleri
İnsan Haklarına Saygılı Devlet
Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı Devlet
Demokratik Devlet
 Devlete karşı ileri sürülebilecek temel hakların ve
özgürlüklerin Varlığı
 Hukuk Önünde Eşitlik
 Seçim ve temsil İlkesi
 Çoğunluğun yönetimi
 Azınlığın korunması

16. 1982 ANAYASASININ
ÖZELLİKLERİ

17. TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER
KİŞİSEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER
 Kişi dokunulmazlığı
 Zorla çalıştırma yasağı
 Kişi Özgürlüğü ve güvenliği
 Özel hayatın gizliliği ve korunması (aile hayatının gizliliği, konut
dokunulmazlığı ve haberleşme özgürlüğü)
 Yerleşme ve seyahat özgürlüğü
 Din ve vicdan özgürlüğü
 Düşünce ve düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğü
 Bilim ve sanat özgürlüğü
 Dernek, toplantı ve gösteri yürüyüşü özgürlüğü
 Mülkiyet hakkı
 Temel hak ve özgürlüklerin korunması

18. SOSYAL HAK VE ÖZGÜRLÜKLER
 Ailenin korunması
 Eğitim ve öğrenim hakkı
 Kamu yararı
 Çalışma ile ilgili hükümler
 Sağlık hizmetleri ve çevrenin korunması
 Gençliğin, sporcunun ve sanatçının korunması
 Sosyal güvenlik hakları

19. SİYASAL HAKLAR VE ÖZGÜRLÜKLER
 Seçme ve seçilme hakkı
 Siyasi parti kurma hakkı
 Partiye girme ve partiden çıkma hakkı
 Kamu hizmetlerine girme hakkı
 Vatana hizmet etme hakkı
 Dilekçe hakkı