Παναγιώτης Κουρουνάκης Ομότιμος Καθηγητής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Καθηγητής Φαρμακευτικής Χημείας, Πρόεδρος Τμήματος Φαρμακευτικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, Frederick University Cyprus. Βιολογικό Στρες

5. Βιολογικό Στρες
Παναγιώτης Κουρουνάκης
Ομότιμος Καθηγητής,
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,
Καθηγητής Φαρμακευτικής Χημείας,
Πρόεδρος Τμήματος Φαρμακευτικής,
Σχολή Επιστημών Υγείας, Frederick University Cyprus.

6. School of Health Sciences - Department of Pharmacy
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΤΡΕΣ
Π. Ν. Κουρουνάκης
Καθηγητής Φαρμακευτικής Χημείας

7. Ιστορική Αναδρομή
Αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, ιατροί, φαρμακοποιοί
Ο Γάλλος φυσιολόγος Claude Bernard Ο Walter Bradford Cannon
Hans Selye
“Στρες είναι η μη ειδική απόκριση του οργανισμού σε κάθε
απαίτηση"
Η δυναμική εκδήλωση του στρες συναρτήσει του χρόνου, GAS
α) Αντίδαση (φάση) συναγερμού
β) Φάση αυξημένης αντίστασης
γ) Φάση εξάντλησης

8. Οδοί διεκπεραίωσης Βιολογικού Στρες
Συνεργασία και αλληλοβοήθεια τριών συστημάτων:
ΚΝΣ, Ενδοκρινικού, Ανοσοποιητικού
α) Αδρενεργικό – Μυελός επινεφριδίων (SAM)
β) Υποθάλαμος – Υπόφυση - Φλοιός επινεφριδίων (HPA)
Αλλαγές κατά το στρες: Μορφολογικές, Βιοχημικές, Λειτουργικές

9. Treatment
Thymus
(mg/kg)
Adrenals
(mg/kg)
Spleen
(mg/kg)
Gastric ulcers
(positive/total.)
Corticosterone
(μg/lit)
Control 4200 ± 150 140 ± 10 4150 ± 210 0/10 80 ± 4
Fasting 3100 ± 150
**
191 ± 5
**
3050 ± 200
**
3/12 350 ± 60
**
Restraint 2500 ± 130
**
205 ± 6
**
1650 ± 110
**
7/12
**
492 ± 60
**
Reserpine 2350 ± 130
**
230 ± 10
**
2750 ± 120
*
6/12
**
281 ± 41
**
Hydrocortisone 1600 ± 150
**
180 ± 18
*
2250 ± 200
**
5/12
**
350 ± 70
**
Effect of stressors on stress parameters and plasma corticosterone a
a * P<0.01, ** P<0.005 (Student’s t-test).

10. Ψυχολογικοί παράγοντες στην απόκριση στρες
Ερέθισμα (εγκέφαλος)  Αξιολόγηση  Επικίνδυνοή όχι
Οι δύο άξονες και ο αλληλοεπηρεασμός τους
Βιοχημικές παράμετροι
Στρες και Νόσοι

11. ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ
Γλυκονεογένεση Διαβήτης
Καταστολή της ανάπτυξης Καταβολισμός
Αυξημένη καρδιαγγειακή απόκριση Υπέρταση
Καταστολή μεταβολισμού των οστών Οστεοπόρωση
Καταστολή ανοσολογικής απόκρισης Ανοσοανεπάρκεια
Ενίσχυση γνωσιακών λειτουργιών Παρεμπόδιση γνωσιακών
λειτουργιών
Φυσιολογία και Παθολογία της δράσης των κορτικοστεροειδών

12. Στρες και Απόκριση στα φάρμακα
Στρες και Μεταβολισμός Φαρμάκων
Στρες και Οξειδωτικό στρες

13. Pretreatment
Zoxazolamine
paralysis time
(min)
Methyprylon
sleeping time
(min)
Tetraethylammonium bromide
dyskinesia mortality
(positive/total) (dead/total)
Corticostreronea 137 ± 17 *** 137 ± 6 * 11/18* 0/18 *
Water 225 ± 11 146 ± 5 18/18 14/18
Corticostreroneb 169 ± 12 *** 126 ± 6 * 15/18 9/18 *
Water 229 ± 10 150 ± 5 18/18 14/18
Plasma concentration (μg/lit)
Zoxazolamine Methyprylon Tetraethylamm. br.
220 ± 10 * 960 ± 30 281± 10 *
290 ± 10 1090 ± 30 330 ± 10
260 ± 10 990 ± 30 300 ± 10
300 ± 20 1100 ±40 330 ± 10
Effectof corticosteroneon drug activity,toxicity and plasma concentrations
a Twice daily, 3 days; b Once, 4h beforedrug administration *** P< 0.005; ** P<0.01;
* P<0.05 (Student’s t-test)
Pretreatment
Corticostreronea
Water
Corticostreroneb
Water

14. Ζοξαζολαμίνη Μεθυπρυλόνη
Βρωμιούχο τετρααιθυλαμμώνιο

15. Rates, μmol/g liver/h
Pretreatment
Zoxazolamine Ethylmorphine +
Hexobarbital Aniline
Corticosterone a
2.8 ± 0.2 * 19.4 ± 1.2 ** 5.1 ± 0.3 * 1.6 ± 0.1 *
Water 2.2 ± 0.1 9.1 ± 1.7 4.1 ± 0.2 1.2 ± 0.1
Corticosterone b
2.5 ± 0.12 15.6 ± 1.4 * 4.6 ± 0.2 1.5 ± 0.1
Water 2.2 ± 0.1 9.0 ± 1.5 4.1 ± 0.2 1.2 ± 0.1
Effect of corticosterone on in vitro drug metabolism #
# 9000xg liver supernatant;+ Determined as HCHO production a Twice daily,
3 days; b Once, 4h before liver excision. * P<0.05; ** P<0.005 (Student’s t-test)

16. Ζοξαζολαμίνη Αιθυλομορφίνη
Εξοβαρβιτάλη Ανιλίνη

17. Treatment
Thymus
(mg/100g)
Adrenals
(mg/100g)
Spleen
(mg/100g)
Liver
(g/100g)
% Weight
change(g)
MDA
(nmol/mg
prot.)
GSH
(μmol/mg prot.)
Abs. control 300 33 ± 1 251 ± 10 4.7 ± 0.1 +4.2 ± 0.1 15.9 ± 4.1 2.0 ± 0.4
α-Tocopherol 240 ± 10
** ++
39 ± 2
**
281 ± 10
** ++
4.9 ± 0.1
** ++
+3.8 ± 0.3
++
2.7 ± 1.1
* ++
2.3 ± 0.3
++
Stress 92 ± 7
**
40 ± 1
**
131 ± 3
**
3.1 ± 0.1
**
-28.1 ±
0.3 **
49.8 ± 5.8
**
0.4 ± 0.1
**
Stress +
α-Tocoph.
114 ± 5
** ++ xx
42 ± 23
**
155 ± 5
** ++ xx
3.2 ± 0.1
** xx
-21.0 ±
0.7 ** ++ xx
18.8 ± 2.4
++ x
1.4 ± 0.1
++
Stress +
48h rest
142 ± 18
** ++
35 ± 1
+
229 ± 11
** ++ xx
3.6 ± 0.2
* ++
-5.2 ± 2.5
** ++ xx
ND ND
Effect of α-tocopherol on morphologic stress markers and liver
oxidative damage
* P<0.05, ** P<0.01 vs. control; ++ P<0.01 vs. stress;x P<0.05, xx P<0.01 vs. α-tocopherol
(Student’st-test).

18. 0
10
20
30
40
50
60
Control
α-Toc.
Stress
Stress + α-Toc.
Stress + 48h
Uropepsinigen(kU/h)
Effectof α-tocopherolon
biochemical stress markers
0
10
20
30
40
50
60
Control α-Tocoph. Stress Stress +α-
Tocoph.
Corticosterone(μg/100ml)

19. 0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
Control α-Toc. Stress Stress +
α-Toc.
Ρ450(nmol/mgprotein)
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
Control α-Toc. Stress Stress +
α-Toc.
HCHO(nmol/min/nmolP450)
0
10
20
30
40
50
60
Control α-Τoc. Stress Stress +
α-Toc.
Nitrocatechol(nmol/min/nmolP450).
Effect of α-tocopherol
and stress on drug
metabolism

20. H
N
Cl
Cl
O
N
O
O
NH
CH3
O
CH3
CH3
OH
O
H3C
Δομή της ένωσης C1
Σχεδιασμός πρωτοτύπων μορίων κατά του στρες

21. 0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
Control Stress Stress+C1
P450(nmol/grprot.)
Effect of C1 on
total CYP and erythromycin
N-demethylation (CYP3A1)
in stressed rats.
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
Control Stress Stress+C1
HCHO(nmol/min/nmolP450)

22. O
N
Cl
Cl
N
O
N
O
O
H
H
O
CH3
CH3
CH3
CH3
OH
O
N
Cl
Cl
N
O
N
O
O
H
H OH
CH3C CH3
CH3
C
H3C CH3
CH3
CII
CI
ΔΟΜΕΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΝΕΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΣΤΡΕΣ

23. Effect of compounds I and II on some morphologic indices of stress and on
uropepsinogen. Stress was caused by immobilisation, food and water deprivation.
Treatment
Thymus
(mg/100 g)
Adrenals
(mg/100)
Spleen
(mg/100)
Liver
(mg/100 )
Body weight
change (%)
Uropepsinogen
(KU/h)
Control 2149 320.6 25110 4.60.15 +4,10.08 150.9
Stress
879
***
461
***
12711
***
3,40.009
***
-16,81,4
***
12718
***
Stress
+ comp. I
11722
*** +
342
ns ++
1233
*** ns
4,20.007
* +++
-101.1
*** ++
348,4
***+++
Stress
+ comp. II
1517
*** +++
403
*** ++
12412
*** ns
4,50.31
ns +
-3,81.6
*** +++
3013
** +++
Valuesare meanSEM (n=6-10). **p<0.01 *** p<0.001 compared to controls; + p<0.05, ++
p< 0.01, +++ p< 0.001 compared to stress; ns: not significant (p>0.05)
(Student’st-test).

24. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
- Το στρες αυξάνει την αντίσταση του οργανισμού στα φάρμακα
- Αυτή διεκπεραιώνεται κυρίως μέσω επαγωγής του CYP450
- Βιολογικό στρες προκαλεί οξειδωτικό στρες, και αντιστρόφως
- Άρση του ενός ελαττώνειτο άλλο

25. Η ομιλία σε φιλμάκι
Διάλεξη Παναγιώτη Κουρουνάκη
• facebook Βιολόγων
https://www.facebook.com/groups/670297819664373/
• http://www.biosyn-oelmek.org/
Ιστοσελίδα Συνδέσμου Βιολόγων ΟΕΛΜΕΚ
http://www.biosyn-oelmek.org/?page_id=352
• youtube
https://www.youtube.com/watch?v=La5ivtZELvI#t=177