การศึกษา

1. เศรษฐกิจพอเพียงตามรอยพ่อ

2. เศรษฐกิจพอเพียง
ความหมายคาว่า “เศรษฐกิจพอเพียง”
เศรษฐกิจพอเพียง หมายถึง ความสามารถของชุมชน เมือง
รัฐ หรือประเทศ ในการผลิตสินค้าและบริการเพื่อเลี้ยงสังคม
นั้น ๆ โดยรู้จักการพึ่งพาตนเองเป็นสาคัญ และไม่พึ่งพาปัจจัย
การผลิตอื่น ที่ตนเองไม่ได้เป็นเจ้าของ

3. “เศรษฐกิจพอเพียงเป็นเสมือนรากฐานของชีวิต รากฐานความ
มั่นคงของแผ่นดิน เปรียบเสมือนเสาเข็มที่ถูกตอกรองรับบ้านเรือน
ตัวอาคารไว้นั่นเอง สิ่งก่อสร้างจะมั่นคงได้ก็อยู่ที่เสาเข็มแต่คน
ส่วนมากมองไม่เห็นเสาเข็ม และลืมเสาเข็มเสียด้วยซ้าไป” (พระ
ราชดารัสพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว จากวารสารชัยพัฒนา)

4. “เศรษฐกิจพอเพียงแปลว่า Sufficiency Economy คาว่า
Sufficiency Economy นี้ ไม่มีในตาราเศรษฐกิจ. จะมีได้
อย่างไร เพราะว่าเป็นทฤษฎีใหม่ Sufficiency Economy นั้น
ไม่มีในตาราเพราะหมายความว่าเรามีความคิดใหม่…และโดยที่
ท่านผู้เชี่ยวชาญสนใจ ก็หมายความว่า เราก็สามารถที่จะไป
ปรับปรุง หรือไปใช้หลักการเพื่อที่จะให้เศรษฐกิจของประเทศ
และของโลกพัฒนาดีขึ้น” (พระราชดารัสเนื่องในโอกาสวัน
เฉลิมพระชนมพรรษา ๒๓ ธันวาคม ๒๕๔๒)

5. แนวคิด “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง”
ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเป็นคาที่ประชาชนชาวไทย
ได้ยินกันมาอย่างต่อเนื่องตลอด ๒๐ ปีที่ผ่านมา ซึ่งหลาย
ภาคส่วน ทั้งภาคประชาชน ภาคราชการ และภาคเอกชน
ต่างพยายามน้อมนามาปฏิบัติในชีวิตประจาวันและ
ประยุกต์ใช้ในการดาเนินงานในองค์การ

6. เมื่อปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงถูกน้อมนาไปปฏิบัติอย่าง
แพร่หลาย ทาให้ความหมายและรูปแบบการปฏิบัติเริ่ม
หลากหลายและเบี่ยงเบนไปจากกรอบแนวคิดหลัก วันที่ ๒๑
พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๒ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ได้มี
พระบรมราชวินิจฉัยและพระกรุณาปรับปรุงแก้ไขพระราชทาน
บทความเรื่อง “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” ซึ่งสานักงาน
คณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติได้เชิญ
ผู้ทรงคุณวุฒิในทางเศรษฐกิจและสาขาอื่นๆ มาร่วมกันประมวล
และกลั่นกรองพระราชดารัสเรื่อง เศรษฐกิจพอเพียง เพื่อเป็น
แนวทางปฏิบัติของสานักงานฯ และทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง ตลอดจน
ประชาชนโดยทั่วไป โดยมีความว่า

7. “เศรษฐกิจพอเพียง” ไม่จาเป็นต้องต่อต้านกระแสโลกาภิวัฒน์หรือสิ่ง
ทันสมัยต่างๆ ทุกคนในสังคมสามารถนาไปใช้ได้ แต่มักถูกเข้าใจผิดว่า
เป็นการใช้จ่ายอย่างขี้เหนียว การห้ามเป็นหนี้ การยอมรับสภาพ หรือ
การไม่ขวนขวายทาสิ่งใด ความหมายที่ลึกซึ้งของเศรษฐกิจพอเพียง คือ
การคานึงถึงความพอประมาณ คือ ให้ทาอะไรด้วยความพอดี ไม่มาก
หรือน้อยเกินไป และต้องไม่เบียดเบียนตนเองและผู้อื่น ดาเนินชีวิตให้
ตั้งอยู่บนพื้นฐานของทางสายกลางและความไม่ประมาท อันจะนาไปสู่
การพัฒนาที่ยั่งยืนได้อย่างแท้จริง เปรียบเสมือนการสร้างเสาเข็ม สร้าง
ฐานให้แข็งแรงมั่นคง ไม่ว่าพายุใดๆ เข้ามา หรือจะต่อเติมสร้างเพิ่มใน
ภายหลัง บ้านก็จะยังคงยืนหยัดอยู่ได้

8. หลักแนวคิดของเศรษฐกิจพอเพียง
การพัฒนาตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง คือ การ
พัฒนาที่ตั้งอยู่บนพื้นฐานของทางสายกลางและความไม่
ประมาท โดยคานึงถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผล
การสร้างภูมิคุ้มกันที่ดีในตัว ตลอดจนใช้ความรู้ ความ
รอบคอบ และคุณธรรม ประกอบการตัดสินใจ และการ
กระทา

9. คานิยาม หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
มีหลักจาง่ายๆ คือประกอบด้วยคุณลักษณะ ๓ ประการ และ
เงื่อนไข ๒ เงื่อนไข ดังนี้
ห่วงที่ ๑. ความพอประมาณ หมายถึง ความพอดีที่ไม่น้อย
เกินไปและไม่มากเกินไป โดยไม่เบียดเบียนตนเองและผู้อื่น เช่น
การผลิตและการบริโภคที่อยู่ในระดับพอประมาณ
ห่วงที่ ๒. ความมีเหตุผล หมายถึง การตัดสินใจเกี่ยวกับระดับ
ความพอเพียงนั้น จะต้องเป็นไปอย่างมีเหตุผล โดยพิจารณาจาก
เหตุปัจจัยที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนคานึงถึงผลที่คาดว่าจะเกิดขึ้น
จากการกระทานั้นๆ อย่างรอบคอบ

10. ห่วงที่ ๓. ภูมิคุ้มกัน หมายถึง การเตรียมตัวให้พร้อมรับ
ผลกระทบและการเปลี่ยนแปลงด้านต่างๆ ที่จะเกิดขึ้น โดย
คานึงถึงความเป็นไปได้ของสถานการณ์ต่างๆ ที่คาดว่าจะเกิดขึ้น
ในอนาคต โดยมีเงื่อนไขของการตัดสินใจและดาเนินกิจกรรม
ต่างๆ ให้อยู่ในระดับพอเพียง ๒ ประการ ดังนี้

11. เงื่อนไข ๑. เงื่อนไขความรู้ องค์ประกอบในการทางานทุก
อย่างต้องเริ่มต้นจากความรู้ ซึ่งต้องรู้ลึก รู้กว้าง และสามารถ
นาวิชาการต่างๆนั้นมาวางแผนและดาเนินการทุกขั้นตอน
อย่างรอบคอบและระมัดระวัง เพราะหากไม่มีความรู้ การ
นาไปปฏิบัติอาจมีปัญหา
เงื่อนไข ๒. เงื่อนไขคุณธรรม ที่จะต้องเสริมสร้าง
ประกอบด้วย มีความตระหนักใน คุณธรรม มีความซื่อสัตย์
สุจริตและมีความอดทน มีความเพียร ใช้สติปัญญาในการ
ดาเนินชีวิต

12. “ถ้าไม่มีเศรษฐกิจพอเพียงเวลาไฟดับ…
จะพังหมดจะทาอย่างไร. ที่ที่ต้องใช้ไฟฟ้าก็ต้องแย่ไป.
…หากมีเศรษฐกิจพอเพียงแบบไม่เต็มที่
ถ้าเรามีเครื่องปั่นไฟ ก็ใช้ปั่นไฟ
หรือถ้าขั้นโบราณกว่า มืดก็จุดเทียน
คือมีทางแก้ไขปัญหาเสมอ
…ฉะนั้นเศรษฐกิจพอเพียงนี้ ก็มีเป็นขั้นๆ
แต่จะบอกว่าเศรษฐกิจพอเพียงนี้
ให้พอเพียงเฉพาะตัวเองร้อยเปอร์เซ็นต์ นี่เป็นสิ่งที่ทาไม่ได้
จะต้องมีการแลกเปลี่ยน ต้องมีการช่วยกัน
พอเพียงในทฤษฎีในหลวงนี้ คือให้สามารถที่ดาเนินงานได้”
(พระราชดารัสเนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา
๒๓ ธันวาคม ๒๕๔๒)

13. แผนภาพแสดงแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง ๓ ห่วง ๒ เงื่อนไข