correlation

1. CORRELATIONAL
RESEARCH
SHANTIRAM DAHAL
LECTURER
JANTA MULTIPLE CAMPUS
सहसम्वनधात्मक अनुसन्धान

2. CORRELATIONAL RESEARCH
• Correlational research is a non experimental research
• Correlational study: a type of research design that examines the relationships
between multiple dependent variables, without manipulating any of the
variables.
• It studies the direction and strength of the relationship among dependent
veriables
• The simple finding of a relationship among variables does not provide
information about the causal relationship between those variables.
• Coefficient of correlation should be calculated to findout the strength and
direction between variables.

3. TYPES OF RELATIONSHIP
• Positive correlation
• सकारात्मक सहसंबंध दुई चरहरू बीचको त्यस्तो सम्बन्ध हो जसमा ततनीहरूको
मानहरू सँगै बढ्छ वा घट्छ ।
• Negative correlation दुई चरहरू बीचको त्यस्तो सम्बन्ध हो जसमा ततनीहरूको
मानहरू एउटा बढ्दा अको घट्छ र एउटा घट्दा अको बढ्छ।
• Zero correlation

4. CORRELATIONAL RESEARCH
• सहसंबंधात्मक अनुसन्धान गैर-प्रयोगात्मक अनुसन्धान ववधध हो जसमा शोधकतााले क
ु नै बाह्य चरको
प्रभाव अध्ययन नगरी दुई चरहरूलाई मापन गदाछ, ततनीहरू बीचको तथ्यकङ्क सास्रीय सम्बन्धलाई
बुझ्दछ र मूल्याङ्कन गदाछ ।
• सहसंबन्धको गुणाङ्कको मान (-1 देखि+1) को ववचमा पदाछ ।
• सहसंबन्धको गुणाङ्क +1 को नजजक छ भने त्यहाँ दुई चर बीच सकारात्मक सहसंबन्ध भएको
मातनन्छ
• यदद मान -1 को नजजक छ भने, त्यहाँ दुई चर बीच एक नकारात्मक सहसंबन्ध भएको पुजटट हुन्छ।
• जब सहसंबन्ध गुणाङ्क मान शून्यको नजजक हुन्छ, भने दुई चरहरू बीच क
ु नै सम्बन्ध हुँदैन।

5. STEPS OF CORRELATIONAL RESEARCH
• Selection of the problem
• Review the related literatures
• Sample selection and tools construction
• Data collection
• Data analysis and interpretation
• Report writing

6. TRUE EXPERIMENTAL DESIGN
• Pre test post test equivalent control group design
• Post test only control group design
• T1 x T2 NEW TEACHING METHOD
• T1 c T2 R TRADITIONAL TEACHING METHOD
• T1= PRE TEST
• T2= POST TEST
• X TREATMENT
• C=CONTROL

7. CORRELATIONAL RESEARCH
• अभभभावकको वावषाक आम्दानी र छोराछोरीको शैक्षिक उपलजधधववचको सम्बन्ध
• अततररक्त क्रियाकलाप र शैिखणक क्रियाकलाप प्राप्त उपलजधधको सम्बन्ध
• बाह्य ज्ञान (General knowledge) र शैक्षिक उपलजधध बबचको सम्बन्ध
• शारीररक तौल (Body weight) र बुद्धधमता (Intelligence) बीचको सम्बन्ध ।

8. गहन अन्तरवाताा IN-DEPTH INTERVIEW
• गहन अन्तरवाताा
• गुणात्मक अनुसंधान पद्धततमा तथ्याङ्क संकलनको लाधग सबैभन्दा महत्वपूणा साधन हो
• यसमा अनुसन्धानकतााले अनुसन्धानको ववशेषसंग सम्बजन्धत अन्तवााताा सञ्चालन गना
सवाप्रथम अन्तवााताा दातासँग पारस्पररक ववश्वास सम्बन्ध कायम गनुापदाछ ।
• एउटै ववषयमा गहन रुपमा अन्तवााताा गनुापने भएकाले सम्बजन्धत ववषयमा प्रश्न प्रततप्रश्न थप
प्रश्न Probing question मार्
ा त ववषयवस्तुलाई गदहरोसँग उत्िनन गरी गहन जानकारी प्राप्त
गना सक्रकन्छ ।
•

9. गहन अन्तरवाताा IN-DEPTH INTERVIEW
• गहन अन्तरवाताा का चरणहरु
• अन्तरवाताा भलने व्यजक्तसँग पहुँच कायम गने
• उत्तरदाताको भाषा तथा संस्कृ तत संग पररधचत हुने
• अन्तवााताा कारले आर्
ू लाई अन्तवााताा गनाकोलाधग तयार बनाउने
• अन्तवााताा भलने व्यजक्त तनजश्चत गने
• अन्तवााताा भलने धयजक्त मन जजत्ने
• अन्तरवाताा भलने व्यजक्तसँग घतनटट सम्बन्ध बनाउने
• आवश्यक तथ्याङ्क सङ्कलन गने

10. सहभाधगतामुलक अवलोकन PARTICIPANT
OBSERVATON
• गुणात्मक अनुसंधान पद्धततमा सहभाधगता मूलक अबलोकन भन्नाले कस्तो अवलोकन लाई बुझाउछ
जसमा अनुसन्धानकतााले प्रततक्रिया दाताका व्यवहारलाई प्राकृ ततक वातावरणमा क
ु नै िलबल नपुयााई
कन जस्ताको तस्तै हरेक व्यवहारको सुक्ष्मरुपमा अवलोकन गदाछ।
• सहभाधगता मुलक अवलोकन प्राकृ ततक अवस्थामा नै सञ्चालन गररने भएको हुँदा कततपय
अवस्थामा वास्तववक तथ्याङ्क र सूचनाहरु प्राप्त गनाको लाधग प्रततकृ या दातालाई थाहै नददकन पतन
सञ्चालन गना सक्रकन्छ ।
• यसबाट गहन सूचनाहरू संकलन गना प्रततक्रिया दातासँग अनुसन्धानकतााले ववश्वाभसलो अन्तरसम्बन्ध
कायम गनुापदाछ, आत्मीयता बढाउनुपदाछ साथै लामो समयसम्म अध्ययन िेरमा रही तथ्यांकको
संकलन गनुापदाछ जसले अनुसन्धानकतााले चाहेअनुसारको सम्पूणा तथ्यांक प्राप्त गना सहयोग पुछदछ ।

11. सहभाधगतामूलक अवलोकन
• अनुसन्धान िेरको छनोट गने
• स्थलगत कायाको तयारी गने
• स्थलगत कायामा जाने

12. सहभाधगतामूलक अवलोकन
• अनुसन्धान िेरको छनोट
• अनुसन्धानको उद्देश्य अनुसन्धानकतााको स्रोत-साधन िमता अनुक
ु लता आददलाई ख्याल गरे अनुसन्धान िेर छनोट
गनुा पदाछ
• तयारी
• स्थलगत अनुसन्धानको िममा अध्ययन िेरमा लामोसमय बबताउनुपने भएकाले अनुसन्धानकतााले तनक
ै राम्रो
तयारी गनुापदाछ लाधग बसोबास िानवपन औषधधउपचार पुस्तक साहायकको सामग्रीहरु व्यजक्तगत सामग्रीहरु
अध्ययन िेरमा संपक
ा गनाको लाधग मुख्य व्यजक्त छनोट, सम्पक
ा , पररचय जस्ता तयारीहरु गनुा र बनाउनु पदाछ
• लामो समयसम्म बस्नुपने भएकाले कततपय अवस्थामा नैततक पि सम्बन्धी मुद्दाहरू समेत उठ्ने भएकाले लाधग
पूवा तयारी गनुा आवश्यक हुन्छ ।

13. सहभाधगतामूलक अवलोकन
• स्थलगत काया
• स्थलगत िेरमा प्रवेश गने
• सहभाधगता अवलोकन र क
ु राकानी गने
• अवलोकनको recording वा अभभलेिीकरण गने

14. लक्षित समूह छलर्ल FOCUS GROUP
DISCUSSION
• लक्षित समूह छलर्ल focus group discussion
• लक्षित समूह छलर्ल गुणात्मक अनुसन्धानमा प्रयोग हुने तथ्याङ्क संकलनको त्यस्तो ववधध हो जसमा saman
अवस्था भएका प्रततकृ या दाताहरुलाई एक
ै ठाउँमा रािेर सबैलाई समान सहभाधगताको आधारमा बबसयवस्तु वा
समस्या प्रस्तुत गना लगाइन्छ ।
• अनुसन्धानकतााको भूभमका मध्यस्थकतााको (Moderator) रूपमा रहेको हुन्छ ।
• यसबाट समान चासो तथा अनुभवहरु(common interest and experiences) संकलन गने काया गररन्छ ।
• यस ववधधमा सहभागी हरूको आपसी अन्तरक्रियामा (Mutual interaction) जोड ददइन्छ ।
• भसभमत सहभागी हरूको हावी भएमा ततनीहरूलाई व्यवस्थापन गरी सबैको सहभाधगता सुतनजश्चत गररन्छ ।