ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ, ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΙ∆ΙΚΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ Α

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ, ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΙ∆ΙΚΕΥΣΗ ΤΟΥ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ
ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΣΤΑΔΙΟ Β1

ΣΥΜΠΡΑΤΤΟΝΤΕΣ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ:

1. Σύμβουλοι Αναπτυξιακού Σχεδιασμού Έρευνας και Οργάνωσης
Μελετήτρια: Φούλη Παπαγεωργίου, Αρχιτέκτων Χωροτάκτης‐Πολεοδόμος
2. Λίνος Τριανταφυλλίδης, Αρχιτέκτων Μηχανικός – Χωροτάκτης
3. Χριστόφορος Μανδυλάς, Περιβαλλοντολόγος‐Χωροτάκτης

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014

ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ
Ευρωπαϊκό Ταμείο
Περιφερειακής Ανάπτυξης

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ Π.Π.Χ.Σ.Σ.Α. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ – ΣΤΑΔΙΟ Β1
ΣΥΜΠΡΑΞΗ: PRISMA, Λ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ, ΧΡ. ΜΑΝΔΥΛΑΣ

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΕΛΙΔΑ

Β.1.1. ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ – ΕΞΕΙ∆ΙΚΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΟΥ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ
1
Β.1.1.α ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΟ ∆ΙΕΘΝΗ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ
ΕΘΝΙΚΟ ΧΩΡΟ
1
Β.1.1.β ΠΡΟΤΥΠΟ ΧΩΡΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 9
Β.1.1.γ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 33
Β.1.1.δ ΕΞΕΙ∆ΙΚΕΥΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ
ΣΕ ΧΩΡΙΚΕΣ ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ
93
Β.1.1.δ.1.1 ∆ΗΜΟΣ ΛΕΣΒΟΥ 93
Β.1.1.δ.1.2 ∆ΗΜΟΣ ΛΗΜΝΟΥ 107
Β.1.1.δ.1.3 ∆ΗΜΟΣ ΑΓ. ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ 119
Β.1.1.δ.1.4 ∆ΗΜΟΣ ΧΙΟΥ 121
Β.1.1.δ.1.5 ∆ΗΜΟΣ ΨΑΡΩΝ 135
Β.1.1.δ.1.6 ∆ΗΜΟΣ ΟΙΝΟΥΣΣΩΝ 138
Β.1.1.δ.1.7 ∆ΗΜΟΣ ΣΑΜΟΥ 141
Β.1.1.δ.1.8 ∆ΗΜΟΣ ΙΚΑΡΙΑΣ 147
Β.1.1.δ.1.9 ∆ΗΜΟΣ ΦΟΥΡΝΩΝ 156
Β.1.1.δ.2 ΕΞΕΙ∆ΙΚΕΥΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΙ∆ΙΚΩΝ
ΠΛΑΙΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑ∆ΡΑΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟ ΕΘΝΙΚΟΥ ΕΠΙΠΕ∆ΟΥ
158
Β.1.1.ε ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ∆ΡΑΣΗΣ 160
Β.1.1.ε.1.1 ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ∆ΡΑΣΗΣ (ΑΜΕΣΗ
ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΕΣΠΑ 2014-2020 ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΠ ΒΟΡΕΙΟΥ
ΑΙΓΑΙΟΥ 2014-2020)
160
Β.1.1.ε.1.2 ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ∆ΡΑΣΗΣ 181


1

Β.1.1. ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ – ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΟΥ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ
Β.1.1.α ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΗ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ
ΕΘΝΙΚΟ ΧΩΡΟ
Η περιφέρεια του Βορείου Αιγαίου αναπτύσσεται σε μια καίρια γεωγραφικά
περιοχή τόσο της Ελλάδος όσο και της ΕΕ υπό την έννοια που έχει ήδη από το Α΄
Στάδιο αναλυθεί, δηλαδή της διπλής περιφερικότητας, και ενσωματώνει
χαρακτηριστικά που την καθιστούν σημαντική τόσο στο διεθνές όσο και στο
Ευρωπαϊκό χωρικό σύστημα. Η εδαφική της συγκρότηση, αποτελούμενη από
διάσπαρτα νησιά, περιλαμβάνει δέκα (10) κατοικημένα νησιά και η συνολική της
έκταση, συμπεριλαμβανομένων πολλών ακατοίκητων νησιών και μεγάλου αριθμού
βραχονησίδων, ανέρχεται στα 3.836 τετρ. χλμ. Πέντε από τα νησιά της Περιφέρειας
είναι μεγάλα (Λέσβος, Χίος, Σάμος, Λήμνος και Ικαρία) και τέσσερα μικρότερα
(Άγιος Ευστράτιος, Οινούσσες, Ψαρά, Φούρνοι), ενώ δύο από τα μεγάλα νησιά, η
Λέσβος και η Χίος συγκαταλέγονται στα σημαντικά νησιά του Ευρωπαϊκού Χώρου.
Δεν έχει την συνοχή των χερσαίων‐ ηπειρωτικών περιοχών. Η θάλασσα όμως που τα
περιβάλλει αποτελώντας την φυσική επέκταση των νησιών αυτών αλληλεπιδρά με
όλους τους τομείς της παραγωγικής και κοινωνικής ζωής. Ο χώρος της πρέπει να
θεωρείται ενιαίος χερσαίος, υποθαλάσσιος και παράκτιος, με τη μεταξύ τους ζώνη
επαφής και αλληλεπίδρασης των χερσαίων και θαλάσσιων δραστηριοτήτων,
ανθρωπογενών και φυσικών. Αυτό άλλωστε αποτελεί και το κεντρικό συγκριτικό
πλεονέκτημα της περιφέρειας. Κατά τον τρόπο αυτόν οι προς αξιοποίηση πόροι
μπορούν να εξασφαλίσουν την απαραίτητη συνέργεια για την επίτευξη του
κεντρικού στόχου που είναι η δημιουργία της κρίσιμης –ανα τομέα –αναπτυξιακής
δυναμικής και της άρσης των μειονεκτημάτων της νησιωτικότητας που διατρέχει
οριζόντια όλους τους αναπτυξιακούς τομείς.
Η θέση και ο ρόλος της περιφέρειας στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό χωρικό σύστημα
εξαρτάται, πέραν της γεωγραφικής θέση της, από τον τρόπο που ενσωματώνει και
εκφράζει την αναπτυξιακή της διάσταση εφαρμόζοντας πολιτικές που θα την
εντάξουν παραγωγικά στους αναπτυξιακούς Ευρωπαϊκούς άξονες. Αυτοί σήμερα‐
βόρεια‐ σταματούν στην Θεσσαλονίκη Καβάλα και Αλεξανδρούπολη (Εγνατία οδός).
Θα μπορέσει να συμμετέχει επίσης στην επιθυμητή αναπτυξιακή επέκταση της ΕΕ
προς Ανατολάς:
Α: Στην Μικρασιατική Ακτή και μέσω αυτής προς την Μ. Ανατολή
Β: Προς την κατεύθυνση του Βοσπόρου και σε ολόκληρη την Μαύρη θάλασσα,
περιοχές που κατά το παρελθόν ανέπτυσσαν  επιτυχημένη επιχειρηματικότητα οι
κάτοικοι του Β Αιγαίου. Η περιοχή της Μαύρης Θάλασσας αποτελεί σπουδαίο
γεωστρατηγικό χώρο που αφορά την περιφέρεια, την Ελλάδα και την Ε.Ε. Η νέα
αρχιτεκτονική που διαμορφώνεται στην περιοχή αναδεικνύει το κρίσιμο μέγεθος
της επιρροής που μπορεί να υπάρξει από την διακίνηση μέσω του Βοσπόρου
αγαθών και υπηρεσιών. Η ανάπτυξη της περιφέρειας του Β. Αιγαίου εμπρός από
τα στενά των Δαρδανελλίων την εντάσσει εκ των πραγμάτων στην ζώνη επαφής


2

με νέες παγκόσμιες στρατηγικές επιλογές. Ο ρόλος της περιφέρειας μπορεί να
είναι καθοριστικός σαν περιφέρεια συνοριακή της ΕΕ στην διαμόρφωση κανόνων
ασφάλειας της ναυσιπλοΐας και των μεταφορών, την δημιουργία κατάλληλων
υποδομών εξυπηρέτησης, υποδοχής και τεχνικής υποστήριξης για τα
διακινούμενα  αγαθά και υπηρεσίες, την εξασφάλιση κανόνων προστασίας από
την ρύπανση με την δημιουργία σχετικού παρατηρητηρίου των ευαίσθητων
οικοσυστημάτων και των θαλάσσιων δρόμων που οδηγούν από τα στενά των
Δαρδανελλίων προς την Ανατολική Μεσόγειο και μέσω αυτής στις διεθνείς
θαλάσσιες λεωφόρους προς Νότον προς την  Κύπρο, την Αίγυπτό και το Σουέζ
καθώς και προς την δυτική μεσογειακή λεκάνη και μέσω αυτής προς τον
Ατλαντικό Ωκεανό. Η περιφέρεια βρίσκεται  στην αρχή αυτών των αναπτυξιακών
αξόνων. Οφείλει, με τις κατάλληλες πολιτικές, να γίνει αναπτυξιακός κόμβος και
να  ροσελκύσει και να ωφεληθεί σαν περιφέρεια της ΕΕ και σαν εθνικός κορμός,
από τα πλεονεκτήματα και τις ευκαιρίες που διανοίγονται. Η διακίνηση αγαθών
και υπηρεσιών παρακάμπτει σήμερα την περιφέρεια, δημιουργώντας
αναπτυξιακό έλλειμμα. Μπορεί να αποτελέσει τον κρίκο για την ασφάλεια
(μετανάστευση κλπ.), την Ανάπτυξη και την ένταξη της ΕΕ στην διεθνή οικονομική
σκακιέρα. Η αναζήτηση πόρων και πλούτου δια μέσου‐ και πέραν ‐του Βοσπόρου
από την αρχαιότητα μέχρι και τις μέρες μας, αποτέλεσε την αφορμή επιρροής
της αλλεπάλληλων συρράξεων με άμεσα αποτελέσματα στον Ελλαδικό χώρο και
ειδικότερα στην περιοχή.
Η χωρική συγγένεια του Β. Αιγαίου προς την Μικρασιατική ακτή διευρύνει τον
Διεθνή ρόλο της περιφέρειας ερχόμενη σε επαφή με παραγωγικό δυναμικό, με
επιρροές που μπορούν να αναπτυχθούν στην ενδοχώρα της Μικρασίας
(Μεταφορές, Μεταποίηση κλπ.) υπό την προϋπόθεση πάντοτε της διαμόρφωσης
του κατάλληλου κλίματος συνεργασίας μέσω της βελτίωσης των Ελληνοτουρκικών
σχέσεων. Αυτές συν τω χρόνω βελτιώνονται με μέτρα όπως εκείνο της απλοποίησης
χορήγησης αδείας εισόδου και παραμονής από τις Ελληνικές αρχές κ.α.
Αναπτυξιακή δυναμική αναπτύσσεται ασφαλώς και σήμερα περιλαμβάνοντας τον
τομέα των υπηρεσιών με έμφαση στον Τουρισμό που αποτελεί βασική συνιστώσα
ανάπτυξης για το Β. Αιγαίο.
Λόγω της θέσης της περιφέρειας, αυτή υφίσταται την πίεση εξ ανατολών του
μεταναστευτικού ρεύματος από εμπόλεμες περιοχές και περιοχές σε κατάσταση
ανθρωπιστικής κρίσης. Η διακίνηση και εκμετάλλευση των ανθρώπων αυτών που
αναζητούν μια καλύτερη τύχη εντός της Ε.Ε. από τα διάφορα κυκλώματα, έχει σαν
τελικό προορισμό τις χώρες της δυτικής Ευρώπης. Λόγω όμως της θέσης διπλής
περιφερικότητας της Περιφέρειας, σε συνδυασμό με την κατά τεκμήριο ευκολότερη
προσπέλαση των θαλάσσιων συνόρων, η μεγαλύτερη διακίνηση γίνεται μέσω των
νησιών αυτών. Το ζήτημα αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω της ευρωπαϊκής
πολιτικής για την μετανάστευση και την μεταφορά πόρων για την οικονομική
ενίσχυση των νησιών καθώς και την απόκτηση δομών επιτήρησης της εκτεταμένης
θαλάσσιας περιοχής διότι πέραν των συνθηκών ασφάλειας και υγείας που
αντιμετωπίζουν τα νησιά, το φαινόμενο της λαθρομετανάστευσης επιβαρύνει τις


3

υποδομές που αδυνατούν να ανταποκριθούν δαπανώντας πόρους που αφαιρούνται
από την αναπτυξιακή διαδικασία.
Παρότι οι νησιωτικές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρουσιάζουν μία σειρά
από κοινά χαρακτηριστικά, γεγονός που απαιτεί την ύπαρξη πολιτικών που να
αντιμετωπίζουν ενιαία τα ομοειδή προβλήματα, πρέπει να επισημανθεί η
ιδιομορφία του Β. Αιγαίου ως προς την ιδιαίτερα ευαίσθητη θέση, την ανυπαρξία
οργανικών συνδέσεων με τις περιφερειακά αναπτυσσόμενες ζώνες, την ανυπαρξία
σταθερής και ποιοτικά αποδεκτής ενεργειακής υποστήριξης, και την επιρροή που
υφίσταται από τις διελεύσεις επικίνδυνων και ρυπογόνων φορτίων από πλεύσεις
από και προς τον Βόσπορο που βάζουν σε κίνδυνο το εξαιρετικά ευαίσθητο
περιβάλλον. Παραδείγματα από τον διεθνή χώρο υπάρχουν: Αλάσκα EXXONVALDEZ
ή κόλπος του Μεξικού BP. Για τη θαλάσσια περιοχή την οποία εξετάζουμε, που
αποτελεί κλειστή θάλασσα με πολλά μικρής έκτασης νησιά και με διασπορά σε
μικρές αποστάσεις μεταξύ τους, ένα τέτοιο ατύχημα θα είχε για πολλά χρόνια
καταστροφικές επιπτώσεις σε ότι αφορά την τουριστική τους ανάπτυξη, και την εν
γένει αναπτυξιακή τους ταυτότητα. Επιβάλλεται λοιπόν η εμπλοκή περισσότερων
και πολυπλοκότερων παραμέτρων που θα οδηγούν στην θωράκιση και την
«πύκνωση» του χώρου της, με την εφαρμογή και των Ευρωπαϊκών στρατηγικών της
Agenda 2020 λαμβάνοντας υπ’ όψη τις ιδιαίτερες συνθήκες των νησιών ανά τομέα
και στο σύνολο.
Το κύριο γνώρισμα της Περιφέρειας Β. Αιγαίου που σχετίζεται με τη θέση της στον
ευρωπαϊκό και εθνικό χώρο και επηρεάζει σημαντικά το ρόλο της, όπως έχει
εντοπίσει το ισχύον ΠΠΧΣΑΑ, εξακολουθεί να είναι η διπλή της περιφερειακότητα
(παραμεθόριος Ελλάδας και Ευρωπαϊκής Ένωσης), που σε συνδυασμό με τη
νησιωτικότητα και τις δυσκολίες σύνδεσής της με υφιστάμενους και υπό
διαμόρφωση άξονες ανάπτυξης, δημιουργεί συνθήκες απομόνωσης. Ωστόσο, τόσο
η θέση της Περιφέρειας Β. Αιγαίου όσο και η νησιωτικότητα που τη χαρακτηρίζει,
παρουσιάζουν και συγκριτικά πλεονεκτήματα που καλείται να αξιοποιήσει στο
πλαίσιο της διαμόρφωσης ευνοϊκότερων εξωγενών και ενδογενών συνθηκών. Ήδη
το ισχύον ΠΠΧΣΑΑ (2003) αναγνώριζε ότι «ορισμένα από τα σημερινά
μειονεκτήματα θα μπορούσαν να μετατραπούν σε πλεονεκτήματα, εφόσον θα ήταν
δυνατό ένα διαφορετικό πλαίσιο ελληνοτουρκικών σχέσεων καθώς και μια
μεγαλύτερη διοικητική αυτοδυναμία της περιοχής».
Σήμερα οι 2 προϋποθέσεις που έθετε το ισχύον ΠΠΧΣΑΑ παρουσιάζουν σημεία
εξέλιξης:
 Σε ότι αφορά τις σχέσεις με τα τουρκικά παράλια της Μικράς Ασίας, έναν χώρο
από τον οποίο η Περιφέρεια Β. Αιγαίου περισσότερο δεχόταν πιέσεις παρά
συναντούσε ευκαιρίες, σήμερα αναπτύσσονται σημαντικές δυνατότητες
συνεργασίας στον τομέα του τουρισμού (σημαντική και συνεχιζόμενη αύξηση
των Τούρκων τουριστών στα νησιά της Περιφέρειας κατά τα τελευταία 3 έτη) και
του εμπορίου. Οι διαπραγματεύσεις της γείτονος χώρας για ένταξη στην Ε.Ε., η
σχετική σταθερότητα που παρατηρείται στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, και


4

κυρίως η εφαρμογή κατάλληλων μέτρων προς την κατεύθυνση της
διευκόλυνσης της συνεργασίας (π.χ. η απλοποίηση χορήγησης από τις ελληνικές
αρχές άδειας εισόδου και παραμονής στη χώρα επισκεπτών από τη
γείτονα)έχουν συμβάλλει στη διαμόρφωση θετικού κλίματος για μελλοντική
συνεργασία, μια εξέλιξη που ευνοεί σαφώς την Περιφέρεια Β. Αιγαίου.
 Σε ότι αφορά την προϋπόθεση της μεγαλύτερης διοικητικής αυτοδυναμίας της
περιοχής, η νέα αρχιτεκτονική της τοπικής αυτοδιοίκησης που εισήγαγε το
Σχέδιο Καλλικράτης ήταν, παρά τις όποιες καθυστερήσεις και ασάφειες
δημιούργησαν η ανακατανομή αρμοδιοτήτων και προσωπικού, ένα
αποφασιστικό βήμα προς την κατεύθυνση της μεγαλύτερης αυτοδυναμίας της
Περιφέρειας και των Δήμων. Πλέον η Περιφέρεια μπορεί να κινηθεί με
μεγαλύτερη ευελιξία και ταχύτητα ώστε να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες που
δημιουργούνται και να σχεδιάσει το πρότυπο ανάπτυξης που επιθυμεί.
Με βάση τα παραπάνω, η θέση της περιφέρειας μπορεί να επαναπροσδιοριστεί σε
σχέση με το ευρύτερο περιβάλλον της το οποίο περιλαμβάνει την ανατολική
Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τη Μαύρη θάλασσα. Ωστόσο το περιβάλλον αυτό
δεν είναι σταθερό, εφόσον, κατά το τμήμα του το οποίο ευρίσκεται εκτός ΕΕ
επηρεάζεται από την εξωτερική πολιτική της χώρας και τις διμερείς σχέσεις με τις
αντίστοιχες χώρες. Επομένως, η Περιφέρεια Β. Αιγαίου θα πρέπει να είναι σε θέση
από τη μια πλευρά να αξιοποιεί τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται σε
αναπτυξιακούς τομείς, ενώ από την άλλη να θωρακίζεται για το ενδεχόμενο
αρνητικών για την αναπτυξιακή της πορεία εξελίξεων.
Οι εξελίξεις που σηματοδοτούν τον επαναπροσδιορισμό της θέσης «διπλής
περιφερειακότητας» της Περιφέρειας δεν περιορίζονται στις ως άνω θετικές
εξελίξεις. Η σχετικήπρόοδος που έχει σημειωθεί στη μεταφορική σύνδεση της
Περιφέρειας Β. Αιγαίου με την Αθήνα και οι νέες και βελτιωμένες συνδέσεις με
κέντρα της βόρειας Ελλάδας (Καβάλα, Θεσσαλονίκη), καθώς και οι νέες
δυνατότητες εφαρμογής που δίνουν η ευρυζωνικότητα και οι Τεχνολογίες
Πληροφορίας και Επικοινωνίας(τηλεϊατρική, δικτύωση, ολοκληρωμένα συστήματα
κλπ.), προσφέρουν νέες δυνατότητες στην κατεύθυνση της παροχής ποιοτικότερων
υπηρεσιών στους πολίτες και της ανάπτυξης δυναμικών κλάδων της οικονομίας.
Σημαντικές εξελίξεις για την Περιφέρεια Β. Αιγαίου αποτελούν επίσης:
 Η δυνατότητα ενεργειακής αυτονομίας με σύνδεση της Περιφέρειας με το
ηπειρωτικό δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ανάπτυξη εγκαταστάσεων
ΑΠΕ που θα αξιοποιούν τους πλούσιους πόρους της περιοχής (αιολικό
δυναμικό, ήλιος, κύματα, βιοαέριο, γεωθερμία κλπ.) και παράλληλη
απεξάρτηση από το πετρέλαιο και τις οχλούσες μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής
ενέργειας που θα παραμείνουν σε εφεδρεία. Η ενεργειακή αυτονομία, πέραν
του σαφώς θετικού αντίκτυπου που θα έχει στην ποιότητα ζωής των κατοίκων,
αναμένεται να δώσει στην τοπική οικονομία σημαντική ώθηση. Παράλληλα η
ανάπτυξη εγκαταστάσεων ΑΠΕ θα βάλει την Περιφέρεια Β. Αιγαίου στον
ενεργειακό χάρτη της χώρας.


5

 Το άνοιγμα της περιφέρειας σε νέες τουριστικές αγορές, τόσο με ανάπτυξη
ειδικών μορφών τουρισμού (π.χ. ορνιθολογικός τουρισμός, ιαματικός
τουρισμός, θαλάσσιος τουρισμός, πολιτιστικός τουρισμός κλπ.) όσο και με την
προσέλκυση επισκεπτών από περισσότερες χώρες προέλευσης.
 Η μεταποίηση και ολοένα αποτελεσματικότερη προώθηση των ποιοτικών
τοπικών προϊόντων ως ΠΟΠ σε αγορές της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού.
 Η ανάδειξη των φυσικών πόρων της Περιφέρειας Β. Αιγαίου μέσω της
ενεργοποίησης του καθεστώτος προστασίας οικολογικά πολύτιμων περιοχών, οι
οποίες θεσμοθετήθηκαν αλλά δεν βρίσκονται υπό καθεστώς προστασίας λόγω
της καθυστέρησης στην εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών.
 Ο εντοπισμός αξιόλογων τοπίων διεθνούς και εθνικής εμβέλειας και η
μελλοντική ανάδειξη και θεσμοθέτησή τους.
Νησιωτικότητα: Η διερεύνηση της αναπτυξιακής διαδικασίας στο νησιωτικό χώρο
και η κατάρτιση ενός στρατηγικού προτύπου ολοκληρωμένης ανάπτυξης για τα
μικρά νησιά αποτελεί επί δεκαετίες πεδίο συστηματικής έρευνας και διαμόρφωσης
πολιτικών στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Τα δομικά προβλήματα που απορρέουν από τα
ιδιαίτερα φυσικά και κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά διακρίνουν το νησιωτικό
χώρο από τις ηπειρωτικές περιοχές και εντείνονται αντιστρόφως ανάλογα με το
μέγεθος των νησιών, επιβραδύνοντας την αναπτυξιακή διαδικασία. Η γενική εικόνα
που επικρατεί στο διεθνή χώρο ότι η νησιωτικότητα είναι συνώνυμο της χαμηλής
ανάπτυξης και τα χαρακτηριστικά των νησιών τροχοπέδη της εξελικτικής πορείας,
είναι αποτέλεσμα της αδυναμίας των εφαρμοζόμενων πολιτικών να μεταβάλλουν
το πρότυπο της αναπτυξιακής στρατηγικής. Η μονομερής και ανεξέλεγκτη ανάπτυξη
του τουρισμού και η άνευ σχεδιασμού και ελέγχου επιδότηση των λοιπών
οικονομικών δραστηριοτήτων αποτέλεσε επί δεκαετίες το πρότυπο χωρικής και
οικονομικής ανάπτυξης του νησιωτικού χώρου, δημιουργώντας ή εντείνοντας τα
προβλήματα που σήμερα καθίστανται υπεύθυνα της αναπτυξιακής τους υστέρησης.
Οι οριζόντιες χωρικό‐αναπτυξιακές πολιτικές που εξομοιώνουν το νησιωτικό χώρο
με τα αστικά ηπειρωτικά κέντρα, αδιαφορώντας για την ιδιαίτερη φυσιογνωμία και
τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά του, δε μπορούν να αποτελούν τη βάση μιας
ολοκληρωμένης αναπτυξιακής προσέγγισης των νησιών. Η εξίσωση του χώρου μέσα
από τις κλασικές στρατηγικές ανταγωνιστικότητας, αφενός δε λαμβάνει υπόψη τις
ιδιαίτερες ανάγκες των νησιών και τα συγκριτικά πλεονεκτήματά τους και αφετέρου
δεν επιτυγχάνει τους τιθέμενους στόχους οικονομικής ευημερίας, αλλοιώνοντας
περαιτέρω τη νησιωτική φυσιογνωμία.
Η αντιμετώπιση όλων των διαστάσεων της νησιωτικότητας και η αναδιαμόρφωση
της αναπτυξιακής πορείας των νησιών της Περιφέρειας είναι εφικτή μόνο υπό το
πρίσμα της ολοκληρωμένης διαχείρισης του νησιωτικού χώρου και της
αναγνώρισης του ως διακριτή κατηγορία του χώρου, με ιδιαίτερες ανάγκες,
προβλήματα αλλά και προοπτικές. Η διαμόρφωση ενός στοχευμένου στρατηγικού
πλαισίου για το νησιωτικό χώρο καθίσταται πλέον επιτακτική ανάγκη για την


6

κοινωνική συνοχή και τη βιώσιμη ανάπτυξη του. Οι παράγοντες που επιβεβαιώνουν
την ανάγκη διαμόρφωσης στοχευμένης στρατηγικής είναι μεταξύ άλλων:
 Ο έντονος νησιωτικός χαρακτήρας της Περιφέρειας (πλήθος μικρών νησιών
διασκορπισμένων στην ελληνική επικράτεια).
 Ο μεθοριακός χαρακτήρας των νησιών τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό
επίπεδο.
 Η εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από τον τουρισμό των μικρών νησιών.
 Η ανάγκη αντιμετώπισης των προβλημάτων που εκρέουν από τη νησιωτικότητα.
 Η αδυναμία των τομεακών πολιτικών και των περιστασιακών αναπτυξιακών
προγραμμάτων να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα και να συμβάλουν στην
ανάπτυξη του νησιωτικού χώρου.
Η στρατηγική για το νησιωτικό χώρο πρέπει να επιδιώκει την ενσωμάτωση
κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών παραμέτρων, να είναι διατομεακή
και πολυεπίπεδη, να έχει μακροχρόνια προοπτική, να αναπτυχθεί σε μια βάση
ευρείας συμμετοχής, να προωθεί τις διαδικασίες ελέγχου και αξιολόγησης και να
διατηρεί την ισορροπία μεταξύ χρηματοδοτικών πόρων και προτεραιοτήτων. Η
βιώσιμη ανάπτυξη μπορεί να επιτευχθεί μόνο υπό το πρίσμα της πολυτομεακής
προσέγγισης, απαντώντας ταυτοχρόνως και συνδυαστικά σε ζητήματα
περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά, καθώς το σύστημα των παραγόντων
αυτών επηρεάζει συνολικά και τομεακά την ποιότητα ζωής στο νησιωτικό χώρο. Η
ολιστική αυτή προσέγγιση απαιτεί μια μακροπρόθεσμη προοπτική και όχι
βραχυπρόθεσμες οικονομικές ενισχύσεις, με βασικό πυλώνα τη διατήρηση του
φυσικού και ανθρωπίνου κεφαλαίου.
Με βάση τις παραπάνω εξελίξεις, οι στρατηγικές κατευθύνσεις που διατυπώνονται
στο παρόν στοχεύουν στη βέλτιστη αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της
περιφέρειας στις σημερινές συνθήκες, με σκοπό την άρση της απομόνωσης και την
ισόρροπη ανάπτυξη των παραγωγικών τομέων με έμφαση στην εξωστρέφεια.
Διαρθρώνονται στους εξής άξονες προτεραιότητας, όπως αναφέρονται στο Πόρισμα
της Έκθεσης Αξιολόγησης (Α Φάση):
 Ισόρροπη ανάπτυξη των παραγωγικών τομέων σε σταθερή, διασφαλισμένη και
αειφόρο χωρική βάση.
o Ειδικότερα: πολύπλευρη ανάπτυξη του τουρισμού με τη δημιουργία
ποιοτικότερων υποδομών και την αξιοποίηση νέων αγορών. Ανάπτυξη
ειδικών μορφών τουρισμού που σχετίζονται με το περιβάλλον και την
πολιτιστική κληρονομιά. Ανάπτυξη θαλάσσιου τουρισμού (τουρισμού
κρουαζιέρας, σκαφών αναψυχής, κατάδυσης κλπ.).
o Παράλληλη ενδυνάμωση του πρωτογενούς τομέα, ιδιαίτερα των προϊόντων
ΠΟΠ και της μεταποίησής τους.
o Ανάπτυξη των υπηρεσιών που βασίζονται στις ΤΠΕ.


7

 Διάρθρωση και οργάνωση του οικιστικού δικτύου ώστε να αποτελέσει μοχλό
ανάπτυξης και να διασφαλιστεί η ποιότητα ζωής των κατοίκων.
 Προστασία και διαφύλαξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος.
 Ανάπτυξη της μεταφορικής και άλλης τεχνικής υποδομής για την επίτευξη της
άρσης της απομόνωσης, της τόνωσης της οικονομίας και της βελτίωσης της
ποιότητας ζωής των κατοίκων.
 Αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργούν οι θεσμοθετημένες χρήσεις
γης.
 Βιώσιμη ανάπτυξη των μικρών νησιών.
 Αξιοποίηση του προγραμματικού πλαισίου για την εφαρμογή του ΠΠΧΣΑΑ.
Αλλαγές που επιφέρει ο ν.4269/2014 «Χωροταξική και πολεοδομική
μεταρρύθμιση – Βιώσιμη ανάπτυξη» (ΦΕΚ Α’ 142)
Παρακάτω γίνεται μνεία στις αλλαγές που επιφέρει η ψήφιση του νέου Ν.
4269/2014 «Χωροταξική και πολεοδομική μεταρρύθμιση – Βιώσιμη ανάπτυξη»
(ΦΕΚ Α’ 142) – ο νόμος ψηφίστηκε μετά την κατάθεση του παρόντος σταδίου. Με
την ψήφιση του νέου Νόμου προβλέπονται τα εξής για το χωροταξικό σχεδιασμό:
 Καταργείται το εθνικό χωροταξικό πλαίσιο και αντικαθίσταται από ένα γενικό
πλαίσιο πολιτικής που ονομάζεται «εθνική στρατηγική». Πρόκειται για «κείμενο
αρχών που περιλαμβάνει τους βασικούς άξονες και τους μεσοπρόθεσμους
στόχους χωρικής ανάπτυξης στο επίπεδο της γενικής κυβέρνησης και των
φορέων της, καθώς και τα προτεινόμενα μέτρα και δράσεις».
 Τα ειδικά χωροταξικά πλαίσια μετονομάζονται σε «εθνικά χωροταξικά πλαίσια».
Σήμερα τέτοια ειδικά πλαίσια υφίστανται για τον τουρισμό, τις, τη βιομηχανία,
τις ΑΠΕ, τις υδατοκαλλιέργειες και για τα καταστήματα κράτησης (φυλακές). Θα
αφορούν τόσο τη διάρθρωση τομέων και παραγωγικών κλάδων, όπως ισχύει
σήμερα, όσο και οικιστικά δίκτυα ή περιοχές που έχουν ιδιαίτερη σημασία. Θα
έχουν πενταετή διάρκεια, αλλά θα μπορούν να τροποποιηθούν με μια απλή
υπουργική απόφαση.
 Τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια που, όπως σήμερα, θα αποτυπώνουν τις
βασικές κατευθύνσεις σε επίπεδο περιφέρειας. Θα έχουν πενταετή διάρκεια,
αλλά θα μπορούν να τροποποιηθούν ανά πάσα στιγμή με υπουργική απόφαση.
 Τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια και Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης
Ανοιχτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) μετονομάζονται σε «τοπικά χωρικά σχέδια». Δεν θα
καταρτίζονται απαραίτητα σε επίπεδο δήμου: θα μπορούν να περιλαμβάνουν
μόνο μία δημοτική ενότητα ή να είναι διαδημοτικά. Αξιοσημείωτο είναι ότι θα
υπέρκεινται των Ζωνών Οικιστικού Ελέγχου και άλλων ειδικών διαταγμάτων ή
διατάξεων οι οποίες θα καταργηθούν.


8

 Καθορίζονται ανώτατα όρια συντελεστών δόμησης ανάλογα με την επιλεγείσα
χρήση: για περιοχές κύριας κατοικίας έως 0,8, για πολεοδομικά κέντρα έως 1,2,
για περιοχές τουρισμού έως 0,6, για περιοχές β΄ κατοικίας έως 0,4.
 Ρυμοτομικά και πράξεις εφαρμογής θα συγχωνευθούν σε ένα στάδιο, στα
«ρυμοτομικά σχέδια εφαρμογής», προκειμένου να επιταχυνθεί η ολοκλήρωση
του πολεοδομικού σχεδιασμού. Αντίθετα, με τη νομολογία του ΣτΕ, θα
εγκρίνονται όχι με προεδρικό διάταγμα αλλά με απόφαση γ.γ. Αποκεντρωμένης
Διοίκησης.
Για τον πολεοδομικό σχεδιασμό και τις χρήσεις γης προβλέποντια τα εξής:
 Καταργούνται οι περιοχές αμιγούς κατοικίας. Οι περιοχές αυτές θα
μετονομαστούν σε «περιοχές κατοικίας» και θα μπορούν να χαρακτηρίζονται
έτσι μόνο όταν πληρούν πολύ αυστηρές προϋποθέσεις (λ.χ. τα κτισμένα
οικόπεδα να υπερβαίνουν το 80% των οικοπέδων της). Ενώ, παράλληλα, θα
μπορούν να υποδεχθούν καταστήματα γειτονιάς, κέντρα διασκέδασης,
ξενοδοχεία, κτίρια κοινωνικής πρόνοιας, συνεργεία αυτοκινήτων, έως και
εμπορευματικούς σταθμούς (στους βασικούς οδικούς τους άξονες, οι οποίοι
υποχρεωτικά εξαιρούνται από τις προστατευτικές διατάξεις).
 Γενικά καταργούνται όλες οι διατάξεις που προστατεύουν την κατοικία πάνω σε
κύριους οδικούς άξονες. Η αλλαγή αυτή δεν θα αφορά μόνο τις λεωφόρους,
αλλά και όλους τους βασικούς δρόμους των δήμων όπου σήμερα μπορεί να μην
επιτρέπεται η λειτουργία καταστημάτων.
 Ορίζονται δύο νέες κατηγορίες περιοχών κατοικίας, «κατοικία επιπέδου
γειτονιάς» και «κατοικία ενδιάμεσου επιπέδου». Στην πρώτη, στην οποία η
κατοικία πρέπει να καταλαμβάνει τουλάχιστον το 50% ανά κτίριο, επιτρέπεται
πλήθος δραστηριοτήτων, από εμπορικά καταστήματα έως ιδιωτικές κλινικές και
κτίρια στάθμευσης. Στη δεύτερη κατηγορία προστίθενται και άλλες
επιβαρυντικές χρήσεις, όπως πολυκαταστήματα, συνεδριακά κέντρα, εστιατόρια,
καφετέριες κ.ά. Χαρακτηριστικό είναι ότι επιτρέπει υπέρβαση της δόμησης σε
χώρους συνάθροισης (όπως κτίρια εκθέσεων, κινηματογράφους κ.λπ.) και
περίθαλψης, αν η χρήση προβλέπεται από το εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο.
 Στους οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων (δηλαδή τα μικρά χωριά) που δεν
έχουν θεσμοθετημένες χρήσεις γης επιτρέπεται πλήθος νέων χρήσεων, από
μικρά ξενοδοχεία έως επαγγελματικά εργαστήρια και αποθήκες.
 Επιτρέπονται διάφορες χρήσεις μέσα στους κοινόχρηστους χώρους πρασίνου
(δηλ. άλση και πάρκα) μέσα στις πόλεις, όπως εστιατόρια, καφετέριες και χώροι
αναψυχής. Οι χώροι πρασίνου που βρίσκονται εκτός σχεδίου επιτρέπεται να
λειτουργούν ως απόθεμα γης για τη δημιουργία «αστικών υποδομών» (λ.χ.
μονάδες καύσης απορριμμάτων, χώροι επεξεργασίας στερεών τοξικών
αποβλήτων).


9

Β.1.1.β ΠΡΟΤΥΠΟ ΧΩΡΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
Βασικοί Άξονες Ανάπτυξης
Οι βασικοί άξονες ανάπτυξης της περιφέρειας αναφέρονται σε δύο επίπεδα: στο
ενδοπεριφερειακό πρότυπο ανάπτυξης, και στη διασύνδεση της περιφέρειας με το
ευρύτερο περιβάλλον της, με το οποίο αλληλοεπιδρά και το οποίο την επηρεάζει
άμεσα και έμμεσα.
6 αναπτυξιακές κατευθύνσεις με χωρική διάσταση διαμορφώνουν το
προτεινόμενο πρότυπο:
I. Ισόρροπη ανάπτυξη της παραγωγικής βάσης της περιφέρειας με έμφαση στην
παράλληλη ανάπτυξη και την αλληλοϋποστήριξη του πρωτογενούς τομέα
(αλιεία, γεωργία, κτηνοτροφία), του τουρισμού και της παραγωγής «πράσινης»
ενέργειας.
II. Απόλυτος σεβασμός στη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά των νησιών,
(συμπεριλαμβανομένου του τοπίου), που αποτελεί τον πλέον πολύτιμο
αναπτυξιακό πόρο της περιφέρειας, τον πυρήνα της κοινωνικής και
πολιτιστικής της ταυτότητας και τον συνδετικό ιστό για τη διατήρηση της
κοινωνικής συνοχής του συνόλου των επί μέρους νησιωτικών πληθυσμών.
III. Αξιοποίηση της θέσης της περιφέρειας ως «σταυροδρόμι» θαλάσσιων
μεταφορών, που αναπτύσσονται κατά μήκος πολλαπλών αξόνων διακίνησης
επιβατών και εμπορευμάτων, οι οποίοι διατρέχουν το Αιγαίο πέλαγος από
Βορρά προς Νότο και από Ανατολή προς τη Δύση, με παράλληλη προώθηση
των βιώσιμων μεταφορών και άρση των εμποδίων σε βασικές υποδομές
δικτύων.
IV. Διάρθρωση και οργάνωση του οικιστικού δικτύου ώστε να αποτελέσει μοχλό
ανάπτυξης και να διασφαλιστεί η ποιότητα ζωής των κατοίκων.
V. Χωρική ρύθμιση του θαλάσσιου χώρου του Β. Αιγαίου, ο οποίος περιβάλλει τα
νησιά της περιφέρειας, με σκοπό την αξιοποίηση και ανάδειξή του σε
παραγωγικό πόρο (αλιεία, πράσινη ενέργεια, τουρισμός), μεταφορικό δίαυλο
και πολιτιστικό πόρο (ενάλιες αρχαιότητες, πεδίο ανάπτυξης αθλημάτων και
αγώνων, κλπ.) με ταυτόχρονη αξιοποίηση της διασυνοριακής ζώνης την οποία
εμπεριέχει.
VI. Προώθηση της κοινωνικής συνοχής και καταπολέμηση της φτώχειας.
Ι. Ισόρροπη ανάπτυξη της παραγωγικής βάσης της περιφέρειας
Η επικαιροποίηση της υφιστάμενης κατάστασης στην περιφέρεια Β. Αιγαίου η
οποία διενεργήθηκε κατά το Α Στάδιο της μελέτης, υπέδειξε μια σειρά αδυναμιών
στη λειτουργία της παραγωγικής βάσης της περιφέρειας, οι οποίες πρέπει να
αντιμετωπιστούν. Συγκεκριμένα παρατηρήθηκε διόγκωση του τριτογενή τομέα εις
βάρος της πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγικής βάσης. Αυτού του είδους
το παραγωγικό μοντέλο υποκρύπτει κινδύνους κυρίως λόγω της εξάρτησης του


10

τουρισμού σε μεγάλο βαθμό από εξωγενείς παράγοντες (καιρικές συνθήκες,
συχνότητα και ποιότητα μεταφορών κλπ.).Οι ίδιοι παράγοντες επηρεάζουν και τους
λοιπούς παραγωγικούς τομείς δεδομένου ότι, συμβάλλουν στην αύξηση της τιμής
των παραγόμενων προϊόντων που οδηγεί στην μειωμένη ανταγωνιστικότητα της
Περιφέρειας, αλλά και στην μειωμένη συμμετοχή στον τομέα των εξαγωγών με
αποτέλεσμα την γενικότερη αστάθεια στην οικονομία και στην απασχόληση.
Παράλληλα, το ενδιαφέρον του ιδιωτικού τομέα να επενδύσει στην παραγωγή
πράσινης ενέργειας (το οποίο εκδηλώθηκε πρόσφατα) ανέδειξε την ανάγκη να
υιοθετηθεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στην ανάπτυξη των νησιών, η οποία να
θέτει προτεραιότητες και να συνυπολογίζει τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των
παρεμβάσεων μεγάλης κλίμακας, τόσο στο φυσικό περιβάλλον και το τοπίο, όσο και
στην διασφάλιση της αειφορίας των άλλων παραγωγικών τομέων.
Βασικές προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της ισόρροπης ανάπτυξης είναι:
Πρωτογενής τομέας
Κατά την πρώτη δεκαετία του 21ου
αιώνα, από την ανάλυση της πορείας των
μεγεθών της ΑΠΑ, παρατηρείται σαφής στροφή της οικονομίας της περιφέρειας
προς τον τριτογενή τομέα, σε βάρος του πρωτογενή (π.χ. το ποσοστό συμμετοχής
του πρωτογενή τομέα στη διαμόρφωση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας
(ΑΠΑ) της Περιφέρειας, την περίοδο 2001‐2008, παρουσιάζει μείωση της τάξης του
61,1%). Βασική κατεύθυνση της παρούσας πρότασης είναι η αναστροφή της τάσης
αυτής, η αύξηση της ΑΠΑ του πρωτογενή ώστε να εξισορροπήσει τουλάχιστον την
απώλεια της περιόδου 2000‐2010.
Η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα επίσης μειώθηκε κατά 3 ποσοστιαίες
μονάδες την ίδια περίοδο, αλλά παραμένει σε υψηλότερα ποσοστά από το μέσο
όρο της χώρας. Επομένως δεν θεωρείται απαραίτητη η αύξηση της απασχόλησης,
ενώ απαραίτητη θεωρείται η αύξηση της παραγωγικότητας του πρωτογενή, ώστε να
επέλθει σχετική εξισορρόπηση του παραγόμενου προϊόντος με τους άλλους
παραγωγικούς τομείς. Απαραίτητη επίσης θεωρείται η βελτίωση της σύνδεσης του
πρωτογενή τομέα με τον τουρισμό, ώστε να εξασφαλίζεται η άμεση διάθεση κύρια
των ευπαθών προϊόντων επιτόπου.
Ο πρωτογενής τομέας χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη δυναμικών κλάδων
(ελαιοκαλλιέργεια, αμπελοκαλλιέργεια, μαστιχοκαλλιέργεια, καλλιέργεια
εσπεριδοειδών, ιχθυοκαλλιέργεια, αλιεία, κτηνοτροφία) στους οποίους
απασχολείται το μεγαλύτερο ποσοστό του ενεργού πληθυσμού του τομέα.
Παρατηρείται μια σχετική εξειδίκευση σε προϊόντα κατά νησί, η οποία μπορεί να
ενισχυθεί ώστε να αποτελέσουν τα προϊόντα αυτά τον μοχλό ανάπτυξης του
πρωτογενούς τομέα. Η παραγωγή παραδοσιακών επώνυμων προϊόντων και η
ύπαρξη σημαντικού αριθμού Π.Ο.Π. (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης) και
Π.Γ.Ε. (Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης ενισχύει την κατεύθυνση αυτή. Η
κατεύθυνση εξειδίκευσης εστιάζεται στην καλλιέργεια συγκεκριμένων προϊόντων
κατά νησί, τα οποία αποτελούν σε μεγάλο ποσοστό την «ταυτότητα» του νησιού


11

στο καλάθι της περιφέρειας, χωρίς να αποκλείονται σε καμία περίπτωση άλλες
καλλιέργειες οι οποίες υπάρχουν σήμερα και είναι επίσης δυναμικές:
Λέσβος – προϊόντα ελαιοκαλλιέργειας
Λήμνος – κτηνοτροφικά
Χίος – προϊόντα μαστιχοκαλλιέργειας, εσπεριδοειδή, προϊόντα ιχθυοκαλλιέργειας
Σάμος‐ προϊόντα αμπέλου
Ικαρία – μελισσοκομικά προϊόντα
Μικρά νησιά: για Οινούσσες, Ψαρά, Φούρνοι ‐ κτηνοτροφικά (χιώτικο πρόβατο για
τα δύο πρώτα, γίδα Zaanenγια το τρίτο)
Παράλληλα προτείνεται:
 Ενιαία προώθηση και branding των ποιοτικών τοπικών προϊόντων στις εγχώριες
και διεθνείς αγορές στο πλαίσιο του «καλαθιού της περιφέρειας Β. Αιγαίου»
 Διερεύνηση της χωροθέτησης ΠΟΑΠΔ για την καλύτερη οργάνωση σημαντικών
καλλιεργειών σε κάθε νησί (π.χ. για τους ελαιώνες της Λέσβου, τα
μαστιχόδεντρα της Χίου, την κτηνοτροφία της Λήμνου) με σκοπό την αύξηση
της παραγωγικότητας, την αντιμετώπιση προβλημάτων ρύπανσης (π.χ. από τα
απόβλητα των ελαιοτριβείων) και την άμεση τροφοδότηση της
βιομηχανίας/βιοτεχνίας τυποποίησης και επεξεργασίας των προϊόντων αυτών.
 Υπαγωγή της γεωργικής γης σε καθεστώς προστασίας, ώστε να διαφυλαχτεί
από αλλαγή χρήσης μεγάλης κλίμακας.
Δευτερογενής τομέας
Ο δευτερογενής τομέας υπέστη επίσης συρρίκνωση κατά την περίοδο 2000‐2010,
ενώ διατηρεί τη δεύτερη θέση μεταξύ των τομέων οικονομικής δραστηριότητας ως
προς την ΑΠΑ και την απασχόληση. Η απασχόληση στον τομέα το 2011 ανερχόταν
μόλις στο 15%, καταλαμβάνοντας μια από τις χαμηλότερες θέσεις στη χώρα. Η
εξέλιξη της ΑΠΑ στην πρώτη δεκαετία του 21ου
αιώνα ήταν θετική, γεγονός που
αντανακλά τις δυνατότητες του τομέα για περαιτέρω εξέλιξη Η μεγαλύτερη
συγκέντρωση επιχειρήσεων εντοπίζεται στη Λέσβο και ακολουθούν Χίος και Σάμος.
Με την ίδια σειρά διαμορφώνεται και το επίπεδο της ΑΠΑ. Ο κλάδος τροφίμων
ποτών ο οποίος σχετίζεται άμεσα με την πρωτογενή παραγωγή, αποτελεί την
πλειοψηφία των υφιστάμενων μονάδων. Βασική κατεύθυνση της παρούσας
πρότασης είναι η περαιτέρω ενίσχυση της δευτερογενούς παραγωγής, με
επακόλουθη αύξηση της ΑΠΑ και της απασχόλησης, και η στενότερη σύνδεσή της με
την πρωτογενή παραγωγή, ιδιαίτερα για την προώθηση των υφιστάμενων
προϊόντων ΠΟΠ και ΠΓΕ και την πιστοποίηση νέων προϊόντων.
Η συγκέντρωση των μεταποιητικών μονάδων σε ΒΙΟΠΑ ή επιχειρηματικά Πάρκα
εκτιμάται ότι είναι απαραίτητη στα μεγάλα νησιά της Περιφέρειας, καθώς έτσι
επιτυγχάνεται η οργάνωση περιοχών εγκατάστασης βιομηχανικών και βιοτεχνικών
δραστηριοτήτων με πλήρη δίκτυα και περιβαλλοντικές υποδομές. Παράλληλα οι


12

επιχειρήσεις είναι σε θέση να εκμεταλλευτούν τα κίνητρα του αναπτυξιακού νόμου
για μετεγκατάσταση σε ΒΙΟΠΑ που θα ελαχιστοποιήσει την άναρχη διάχυση των
ρυπογόνων δραστηριοτήτων. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνεται κατόπιν ειδικής
διερεύνησης να χωροθετηθούν:
I. ΠΟΑΠΔ καθετοποίησης αγροτικών προϊόντων γύρω από τις περιοχές με
γεωργική παραγωγή (Π.χ. Μαστιχοχώρια, κτλ.)
II. ΠΟΑΠΔ καθετοποίησης κτηνοτροφικών Προϊόντων (ΠΟΠ) σε περιοχές με
σχετική παραγωγή (Βόρεια Χίος , Λήμνος ,κτλ.)
III. ΠΟΑΠΔ καθετοποίησης προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας τις παράκτιες περιοχές
των Ζωνών ΠΟΑΥ (π.χ. Λαγκάδα Χίου , κτλ.)
Επιπλέον κρίνεται απαραίτητη η συγκέντρωση των μεταποιητικών μονάδων που δεν
σχετίζονται με την αγροτική παραγωγή σε εκτός σχεδίου περιοχές που
συγκεντρώνουν σχετικά κριτήρια, όπως η καλή πρόσβαση, η υφιστάμενη
συγκέντρωση βιομηχανικών‐βιοτεχνικών μονάδων ή εργαστηρίων, και η καλή
σύνδεση με το αστικό κέντρο του εκάστοτε νησιού, με τη δυνατότητα μετεξέλιξης
της περιοχής συγκέντρωσης ή τμήματός της σε Βιοτεχνικό Πάρκο (ΒΙΟΠΑ) με
πολεοδόμηση εφόσον παρατηρηθεί ικανή συγκέντρωση μονάδων.
Στον κλάδο της ενέργειας, η περιφέρεια λειτουργεί έως σήμερα ως καταναλωτής, με
μεγάλο πελάτη την οικιακή χρήση. Το πρόσφατο ενδιαφέρον ιδιωτών επενδυτών
για παραγωγή μεγάλων όγκων ενέργειας από «πράσινες» πηγές, ιδιαίτερα μέσω
ανεμογεννητριών, έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα για το ρόλο της παραγωγής
ενέργειας στην οικονομία της περιφέρειας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η πρόταση
διασύνδεσης μέσω καλωδίου της περιφέρειας με την ηπειρωτική Χώρα, μέσω
Κύμης, το κόστος της οποίας θα επιβαρύνει τους επενδυτές. Ωστόσο η οποιαδήποτε
ενεργειακή επένδυση πρέπει να διασφαλίσει τη συμβατότητα των παρεμβάσεων
της στο χώρο, με τις ανάγκες των άλλων παραγωγικών τομέων, και ιδιαίτερα της
πρωτογενούς παραγωγής και του τουρισμού, ώστε να διασφαλίζεται η αειφορία και
η πολυ‐πολικότητα της ανάπτυξης στην περιφέρεια.
Επιπλέον προτείνεται η παραγωγή πράσινης ενέργειας να κατευθυνθεί στην
αξιοποίηση και άλλων πηγών, πλην του αέρα, όπως του ήλιου, του βιοαερίου, της
γεωθερμίας, των θαλάσσιων κυμάτων κλπ. καθώς και των συνδυασμών των πηγών
αυτών, σύμφωνα με διεθνή καινοτομικά πρότυπα. Το έργο ανανεώσιμων πηγών
ενέργειας το οποίο υλοποιείται στο νησί του Αγίου Ευστρατίου, και το οποίο
φιλοδοξεί να το μετατρέψει σε «πράσινο νησί», αναπτύσσει, παράλληλα με
εναλλακτικές πηγές ενέργειας πολλαπλών μορφών, παρεμβάσεις εξοικονόμησης
ενέργειας, έργα πράσινων μεταφορών και λοιπές πράσινες παρεμβάσεις (όπως
υδροπονικά θερμοκήπια, βιολογική γεωργία /αλιεία/κτηνοτροφία) και παρέχει
δυνατότητα να αποτελέσει ένα πρότυπο καλής πρακτικής το οποίο πρέπει να
ακολουθήσουν και τα άλλα νησιά.
Για τη διασφάλιση της αειφορίας του αναπτυξιακού προτύπου της περιφέρειας,
είναι απαραίτητη η διαφύλαξη των πόρων της φυσικής και πολιτιστικής


13

κληρονομιάς κάθε νησιού, ώστε σε μέσο και μακροπρόθεσμη βάση να μπορούν να
προσφέρουν τις απαραίτητες πρώτες ύλες και τον ζωτικό χώρο για όλους τους
τομείς οικονομικής ανάπτυξης. Παράλληλα, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η
προσαρμογή των παρεμβάσεων του δευτερογενή τομέα στο τοπίο, έτσι ώστε η
υλοποίηση κάθε επενδυτικού σχεδίου να διασφαλίζει την προστασία του τοπίου (το
οποίο αποτελεί βασικό τουριστικό πόρο) και ιδιαίτερα όσων τοπίων έχουν
καταταγεί στην κατηγορία της διεθνούς ή εθνικής εμβέλειας.
Τριτογενής τομέας
Ο τριτογενής τομέας είναι ο δυναμικότερος τομέας οικονομικής δραστηριότητας της
περιφέρειας Β. Αιγαίου, με τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης της χώρας σε
όλη τη δεκαετία 2000‐2010. Ο τόνος στον τριτογενή τομέα δίνεται (κυρίως) από την
τουριστική δραστηριότητα, λόγω του μεγάλου βαθμού επιρροής του τουρισμού και
σε άλλους κλάδους του τριτογενούς τομέα, όπως το εμπόριο και οι υπηρεσίες
μεταφορών.
Οι εναλλαγές των τοπίων, το μεγάλο πλήθος και η ποικιλία παραλιών που
ικανοποιούν τις διαφορετικές προτιμήσεις του παραδοσιακού τουρισμού, η πολύ
καλή ποιότητα των ακτών, η ύπαρξη εναλλακτικών ευκαιριών ήσυχων διακοπών, οι
περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλους στην ενδοχώρα των νησιών, οι
προστατευόμενες περιοχές με συγκεκριμένο φυσιολατρικό ενδιαφέρον (π.χ.
ορνιθολογικό) και το αξιόλογο δομημένο περιβάλλον της (παραδοσιακοί οικισμοί),
τα ιδιαίτερα πολιτιστικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά της περιοχής, η υψηλή
αναγνωρισιμότητα της τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο εξωτερικό,
αποτελούν ευνοϊκά στοιχεία για την ανάπτυξη τουριστικής δραστηριότητας υψηλής
ποιότητας και επισκεψιμότητας.
Ο τριτογενής τομέας απορροφά το 73% της απασχόλησης, με μικρή μεταβολή κατά
τη διάρκεια της 1ης
δεκαετίας του 21ου
αιώνα, ενώ η πορεία της παραγόμενης ΑΠΑ
είναι σταθερά αυξανόμενη. Τα στοιχεία αυτά υποδεικνύουν αφενός τον δυναμισμό
του τομέα, ο οποίος οφείλεται κατά κύριο λόγο στον τουρισμό, και αφετέρου τον
κίνδυνο μετάπτωσης σε οικονομική «μονοκαλλιέργεια». Οι κατευθύνσεις της
παρούσας πρότασης βασίζονται στη διατήρηση της απασχόλησης και αύξηση της
παραγόμενης ΑΠΑ από τον τουρισμό, με παράλληλη αντιμετώπιση των
διαρθρωτικών προβλημάτων του τομέα και την οργανική διασύνδεσή του με τους
άλλους τομείς της οικονομίας.
Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις αντιμετώπισης των διαρθρωτικών προβλημάτων
του τομέα αφορούν σε:
 Βελτίωση της ποιότητας των υφιστάμενων καταλυμάτων και δημιουργία νέων
καταλυμάτων υψηλής κατηγορίας κατά προτεραιότητα (4 αστέρων και άνω).
 Επέκταση της τουριστικής δραστηριότητας σε διάρκεια τουλάχιστον 6 μηνών
κατά τη διάρκεια του έτους με την ενθάρρυνση εναλλακτικών μορφών
τουρισμού


14

 Δημιουργία υποδομών για την τόνωση εξειδικευμένων μορφών τουρισμού, με
έμφαση στον θαλάσσιο τουρισμό (σταθμοί ελλιμενισμού) και τον τουρισμό
κρουαζιέρας
 Αντιμετώπιση των ελλείψεων σε βασικές υποδομές ως προς τις πύλες εισόδου
(λιμάνια, αεροδρόμια)
 Επέκταση σε νέες τουριστικές αγορές (τόνωση των νέων αγορών όπως η Τουρκία
και η Ρωσία και προσέλκυση και άλλων)
 Διασπορά των τουριστικών υποδομών ώστε να ωφεληθούν όλα τα νησιά και να
ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις στο περιβάλλον
Ως προς τη διασπορά τους, οι τουριστικές δραστηριότητες συγκεντρώνονται στους
κύριους τουριστικούς προορισμούς της περιφέρειας, και κατά κύριο λόγο στη Σάμο
Ιδιαίτερα το ανατολικό τμήμα του νησιού έχει αναπτυχθεί τουριστικά με χαρακτήρα
ήπιας μορφής μαζικού τουρισμού, ενώ εντοπίζεται από το Ειδικό Πλαίσιο
Τουρισμού (ΦΕΚ 3155 Β/12.12.2013) ως «ανεπτυγμένη τουριστικά» περιοχή, με
δυνατότητα αύξησης του ξενοδοχειακού δυναμικού της μόνον σε κατηγορίες άνω
των 4 αστέρων. Δυναμική ανάπτυξη κάποιων μορφών μαζικού τουρισμού
εντοπίζεται στη Λέσβο (ακρωτήρι Μυτιλήνης) και στη Λήμνο (κεντρικό τμήμα), ενώ
στις λοιπές περιοχές της Περιφέρειας υπάρχει δυναμική ανάπτυξης εναλλακτικών
μορφών τουρισμού (φυσιολατρικός τουρισμός, πολιτιστικός κλπ.).Η κατεύθυνση της
παρούσας πρότασης διαμορφώνεται σε αντίστοιχες γραμμές με σκοπό την
ενθάρρυνση δημιουργίας νέων υποδομών υψηλής ποιότητας σε όλα τα νησιά με
παράλληλη ανάπτυξη σε συστηματική βάση εναλλακτικών και εξειδικευμένων
μορφών τουρισμού.
Το πλήθος και η ποικιλία των φυσικών και πολιτιστικών πόρων σε κάθε ένα από τα
μεγαλύτερα κυρίως νησιά της περιφέρειας ευνοεί την ανάπτυξη εξειδικευμένων και
εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Ιδιαίτερες δυνατότητες παρουσιάζει η
δημιουργία οργανωμένου δικτύου θεματικών διαδρομών (όλα τα νησιά) και η
ανάπτυξη ορνιθολογικού τουρισμού (Λήμνος, Λέσβος), γεωλογικού τουρισμού
(Λέσβος), ιαματικός τουρισμού (Ικαρία, Λέσβος), φυσιολατρικού τουρισμού (όλα τα
νησιά), θρησκευτικού, πολιτιστικού, οινολογικού και γευσιγνωστικού τουρισμού
(όλα τα νησιά) καθώς και καταδυτικού τουρισμού ή άλλων θαλάσσιων αθλημάτων.
Οι ιδιαίτερες αυτές, ήπιες μορφές τουρισμού θα ανεδείκνυαν τον πλούτο των
μνημείων, αρχαιολογικών χώρων, τοπίων και οικολογικών πόρων αλλά και τοπικών
παραδόσεων και ιδιαίτερων προϊόντων της αγροτικής παραγωγής.
Σημαντικό ρόλο στο παρόν πρότυπο χωρικής ανάπτυξης μπορεί να διαδραματίσει
το σημαντικό δίκτυο παραδοσιακών οικισμών που καταγράφεται, κυρίως στη Χίο,
τη Λέσβο και τη Λήμνο. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εγκαταλελειμμένων οικισμών
(π.χ. στη Χίο) το νέο Ειδικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό παρέχει τη δυνατότητα
αναζωογόνησης τους μέσω της δημιουργίας σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων.


15

ΙΙ. Σεβασμός στη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά των νησιών
Το μεγαλύτερο ίσως συγκριτικό πλεονέκτημα της περιφέρειας είναι το φυσικό και
πολιτιστικό περιβάλλον των νησιών, το οποίο προσδίδει αξία και αναδεικνύει τα
νησιά ως τουριστικούς προορισμούς. Η πρόσφατη αποτίμηση των
προστατευόμενων φυσικών περιοχών και των πολιτιστικών και ιστορικών μνημείων
και ευρύτερων χώρων καταδεικνύει έναν ιδιαίτερο πλούτο κληρονομιάς η οποία
πρέπει να προστατευτεί ώστε να μπορεί να αξιοποιηθεί αλλά και να διατηρηθεί σε
άριστη κατάσταση. Η διατήρηση της οικολογικής και πολιτιστικής κληρονομιάς ως
βασικού πόρου ανάπτυξης, αλλά συγχρόνως και ως παράγοντα κοινωνικής συνοχής
και ταυτότητας για τις τοπικές κοινωνίες πρέπει να αποτελέσει πρωταρχικό μέλημα
του χωροταξικού σχεδιασμού.
Στην κατεύθυνση αυτή περιλαμβάνονται προστατευόμενες περιοχές ή περιοχές
αισθητικής αξίας με ιδιαίτερη σήμανση, όπως
 Περιοχές NATURA 2000
 Καταφύγια άγριας ζωής
 Δάση με ιδιαίτερη σήμανση των Αισθητικών Δασών
 Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ)
 Διαδρομές φυσικού ή και πολιτισμικού ενδιαφέροντος
Και στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως
 Μνημεία και ιστορικοί τόποι (φυσικά, γεώτοποι, πολιτισμικά, θρησκευτικά κτλ.)
 Παραδοσιακοί οικισμοί
 Αρχαιολογικοί χώροι
Αντιμετωπίζονται επίσης προβλήματα, όπως
 Παράκτιες περιοχές ή άλλες περιοχές υψηλής επισκεψιμότητας, με ισχυρή
οικιστική ή άλλη ανάπτυξη, και με μεγάλης κλίμακας ανατροπή του φυσικού
τοπίου.
 Εκτεταμένες περιοχές επιφανειακής εξόρυξης (λατομεία, μεταλλεία)
 Περιοχές που καταστράφηκαν από πυρκαγιές ή άλλες φυσικές καταστροφές
Οι προοπτικές ανάπτυξης που διασφαλίζει η προστασία και ανάδειξη των
οικοσυστημάτων και πολιτιστικών πόρων της περιφέρειας έχουν άμεση συνάρτηση
με την διατήρηση και ανάδειξη του τοπίου των νησιών, το οποίο αποτελεί
τουριστικό και πολιτιστικό πόρο μεγάλης αξίας. Ιδιαίτερα στα νησιά της
περιφέρειας, το τοπίο της ενδοχώρας προσφέρει μια εξαιρετική ποικιλία και μίξη
βλάστησης, δασικής και καλλιεργειών, με ιδιαίτερα υψηλή αισθητική του
χρωματικού και πλαστικού αποτελέσματος. Το τοπίο αντιμετωπίζεται από τον
χωροταξικό σχεδιασμό της παρούσας μελέτης ως ιδιαίτερης αξίας οικολογικός και
πολιτιστικός πόρος, ο οποίος συναρτάται άμεσα με την ανάπτυξη της περιφέρειας.


16

Οι βασικοί άξονες στους οποίους κινούνται οι κατευθύνσεις σχεδιασμού
περιλαμβάνουν:
Την πρόταση θεσμοθέτησης της προστασίας των αξιόλογων φυσικών περιοχών και
τοπίων, έτσι ώστε να καθοριστούν οι όροι προστασίας και οι επιτρεπόμενες
χρήσεις, και αντίστοιχη πρόταση για τη θεσμοθέτηση της προστασίας
αρχαιολογικών χώρων και τον προσδιορισμό ζωνών προστασίας Α και Β.
Προτείνεται σειρά προτεραιότητας για τον καθορισμό των όρων προστασίας και
την θεσμοθέτηση φυσικών περιοχών και αρχαιολογικών χώρων, και παράλληλα
προτείνεται θεσμικό πλαίσιο κατοχύρωσης της σημασίας του τοπίου και της
κατάταξης τοπίων σε διαβαθμίσεις που καλύπτουν την εμβέλεια της σημασίας τους
από το διεθνές επίπεδο στο τοπικό.
Την πρόταση ελέγχου και παρακολούθησης για την αποφυγή περιπτώσεων μεγάλης
κλίμακας ανατροπής του φυσικού τοπίου σε παράκτιες περιοχές ή άλλες περιοχές
υψηλής επισκεψιμότητας, με ισχυρή οικιστική ή άλλη ανάπτυξη, καθώς και
αντίστοιχα μέτρα και ενέργειες για την αποκατάσταση εκτεταμένων περιοχών
επιφανειακής εξόρυξης και περιοχών που καταστράφηκαν από πυρκαγιές ή άλλες
φυσικές καταστροφές
Την πρόταση αξιοποίησης των προστατευόμενων φυσικών και πολιτιστικών πόρων
για την προώθηση ήπιων μορφών τουρισμού οικολογικού και πολιτιστικού
χαρακτήρα
Τη πρόταση διευθέτησης συγκρούσεων χρήσεων γης σε περιοχές όπου τα
συμφέροντα παραγωγικών επενδύσεων αντιβαίνουν στα συμφέροντα διατήρησης
και προστασίας ευαίσθητων οικολογικών και πολιτιστικών πόρων,
συμπεριλαμβανομένων τοπίων εθνικής ή διεθνούς εμβέλειας, υπέρ των
οικολογικών και πολιτιστικών πόρων και τοπίων.

ΙΙΙ. Αξιοποίηση της θέσης της περιφέρειας ως «σταυροδρόμι» θαλάσσιων
μεταφορών
Η περιφέρεια Β. Αιγαίου επηρεάζεται άμεσα από ένα πλέγμα μεταφορικών αξόνων,
οι οποίοι έχουν εν δυνάμει αναπτυξιακό χαρακτήρα. Οι άξονες αυτοί είναι:
Ο άξονας βορρά‐νότου, συνδέει τη Βόρεια Ελλάδα με την περιφέρεια Β. Αιγαίου, με
κύριες πύλες εισόδου την Θεσσαλονίκης, την Καβάλα και την Αλεξανδρούπολη,
διατρέχει κατά τον διαμήκη άξονά της την περιφέρεια και οδεύει παράλληλα με τις
ακτές της Μικράς Ασίας, περιλαμβάνει τα Δωδεκάνησα και καταλήγει στην Κύπρο.
Ο άξονας αυτός στην προς βορρά επέκταση του διέρχεται από τα Δαρδανέλια και
καταλήγει στο βόρειο άκρο του Εύξεινου Πόντου, ενώ στην προς νότο επέκταση του
διέρχεται παράλληλα με τα παράλια του Λιβάνου και του Ισραήλ για να καταλήξει
στην Αίγυπτο.
Η προωθούμενη σύνδεση Θεσσαλονίκης –Σμύρνης, για τη διακίνηση
εμπορευματικών φορτίων, η οποία βρίσκεται σήμερα σε προχωρημένο στάδιο,


17

ενδέχεται να ενισχύσει τον παραπάνω μεταφορικό άξονα βορρά‐νότου,
προσφέροντας πιθανά οφέλη για την περιφέρεια Β. Αιγαίου, εφόσον περιλάβει την
διακίνηση εμπορευμάτων με ενδιάμεσο σταθμό σε λιμένα της περιφέρειας.
Ένας παράλληλος άξονας στην ίδια κατεύθυνση εκτρέπεται προς Δυσμάς, στο ύψος
της περιφέρειας Β. Αιγαίου, ώστε να διασχίσει το νότιο τμήμα του Αιγαίου
Πελάγους και τη νησιωτική περιοχή των Κυκλάδων για να καταλήξει στην Κρήτη.
Μέσω Κρήτης, ο άξονας αυτός δημιουργεί πρόσβαση στη νότια ζώνη της
Μεσόγειου, η οποία διατρέχει τη θαλάσσια περιοχή κατά μήκος των ακτών της
Αφρικής, από Γιβραλτάρ μέχρι Σουέζ και Κύπρο.
Ο άξονας ανατολής‐δύσης εμφανίζει δυο κλάδους:
Ο πρώτος κλάδος ενώνει την περιφέρεια Β. Αιγαίου με τον Πειραιά και διασχίζει το
νότιο Αιγαίο μέσω Σύρου. Ο κλάδος αυτός ακολουθεί την σημερινή κίνηση των
επιβατικών μεταφορών μεferryboatαπό τους λιμένες της περιφέρεια Β. Αιγαίου
προς τον Πειραιά.
Ο δεύτερος κλάδος που πρέπει να αναπτυχθεί συνδέει την περιφέρεια απευθείας
με το λιμάνι της Κύμης, και μέσω του οδικού άξονα Κύμης‐ Χαλκίδας –Θήβας –Ιτέας
–Αντίρριου δημιουργεί πρόσβαση προς τη δυτική Ελλάδα1
.
H κατεύθυνση της παρούσας πρότασης είναι η αξιοποίηση της διόδου των αξόνων
αυτών από τους λιμένες της περιφέρειας για τη δημιουργία πολλαπλασιαστικών
αποτελεσμάτων, που αφορούν
Α) στη δημιουργία πολλαπλών προσβάσεων για την περιφέρεια στο νότιο Αιγαίο,
την ηπειρωτική Ελλάδα και τον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου αφενός και του
Εύξεινου Πόντου αφετέρου, και
Β) στην εκμετάλλευση της προσέγγισης των πλοίων κάθε είδους τόσο για την
μεταφορά επιβατών όσο και για την διακίνηση εμπορευμάτων προς και από την
περιφέρεια, αλλά και για την ανάπτυξη υπηρεσιών εξυπηρέτησης των πλοίων,
όπως ελλιμενισμού, τροφοδοσίας, ανεφοδιασμού καυσίμων, μικρής κλίμακας
επισκευών κλπ.


1
Σημειώνεται ,ότι το λιμάνι της Κύμης, το οποίο βρίσκεται ήδη σε πλήρη ανάπτυξη με την
κατασκευή μαρίνας για την υποδοχή κρουαζιερόπλοιων, και προγραμματίζεται από την αντίστοιχη
μελέτη της Στερεάς Ελλάδας ως λιμένας περιφερειακής σημασίας, βρίσκεται στο κέντρο του
Αιγαίου και είναι οδικά προσβάσιμος σε δυόμιση ώρες σήμερα από το κέντρο της Αθήνας, ενώ με
την νέα λεωφόρο (η οποία υλοποιείται με την παράκαμψη του Βασιλικού και άλλων οικισμών ) σε
μία ώρα και σαράντα λεπτά (απέχει 90 ν. μίλια περίπου από τα Δυτικά λιμάνια της Σάμου και της
Μυτιλήνης ‐Μεστά/λιμένας και Σίγρι αντίστοιχα‐ αντί περίπου 140 και 165 ν. μιλίων των λιμένων
αυτών από το λιμάνι του Πειραιά η αν υπολογίσουμε τις αποστάσεις από τα σημερινά λιμάνια της
Χίου και της Μυτιλήνης  οι αντίστοιχες αποστάσεις είναι 130 και 165ν.μ. από το λιμάνι της Κύμης
έναντι 200 ν. μιλίων από τον Πειραιά)

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ, ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΙ∆ΙΚΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ Α

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ, ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΙ∆ΙΚΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ Α

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ, ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΙ∆ΙΚΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ Α