1. DIALOG W MEDIACJIDIALOG W MEDIACJI
MAŁŻEŃSKIEJ IMAŁŻEŃSKIEJ I
RODZINNEJRODZINNEJ
DR SABINA ZALEWSKADR SABINA ZALEWSKA
2. DEFINICJA MEDIACJIDEFINICJA MEDIACJI
mediacja pochodząca od łacińskiego »mediacja pochodząca od łacińskiego » mediatiomediatio« oznacza« oznacza
pośrednictwo. Jest to procedura pośredniczenia wpośrednictwo. Jest to procedura pośredniczenia w
sporze, mająca na celu doprowadzenie skonfliktowanychsporze, mająca na celu doprowadzenie skonfliktowanych
stron do porozumieniastron do porozumienia
oznacza metodę (sposób) niewiążącego rozwiązywaniaoznacza metodę (sposób) niewiążącego rozwiązywania
sporu, z udziałem neutralnej osoby trzeciej, którejsporu, z udziałem neutralnej osoby trzeciej, której
zadaniem jest pomoc stronom zaangażowanym w spór wzadaniem jest pomoc stronom zaangażowanym w spór w
osiągnięciu wspólnie akceptowalnego rozwiązaniaosiągnięciu wspólnie akceptowalnego rozwiązania
definiuje się ją także, jako dobrowolne i poufnedefiniuje się ją także, jako dobrowolne i poufne
porozumiewanie się stron znajdujących się w konflikcie wporozumiewanie się stron znajdujących się w konflikcie w
obecności bezstronnej i neutralnej osoby trzeciej –obecności bezstronnej i neutralnej osoby trzeciej –
mediatoramediatora
3. HISTORIA MEDIACJI W POLSCEHISTORIA MEDIACJI W POLSCE
Historia polskiej mediacji jest bardzo krótka, ponieważ liczy onaHistoria polskiej mediacji jest bardzo krótka, ponieważ liczy ona
nieco ponad 10 lat.nieco ponad 10 lat.
Jej początek trzeba wiązać głównie z aktywnością Zespołu ds.Jej początek trzeba wiązać głównie z aktywnością Zespołu ds.
Wprowadzania Mediacji w Polsce przy Stowarzyszeniu PomocyWprowadzania Mediacji w Polsce przy Stowarzyszeniu Pomocy
Osobom Uwięzionym i ich Rodzinom „Patronat”, który powstał wOsobom Uwięzionym i ich Rodzinom „Patronat”, który powstał w
1995 r., a dzięki któremu dwa lata później wprowadzono instytucję1995 r., a dzięki któremu dwa lata później wprowadzono instytucję
mediacji w KPK.mediacji w KPK.
Po reformie systemu kontroli administracji wprowadzono mediacjęPo reformie systemu kontroli administracji wprowadzono mediację
do postępowania sądowo-administracyjnego, co miało miejsce wdo postępowania sądowo-administracyjnego, co miało miejsce w
2004 r..2004 r..
Natomiast w 2005 r. weszła w życie spodziewana nowelizacja KPCNatomiast w 2005 r. weszła w życie spodziewana nowelizacja KPC
dotycząca mediacji w sprawach cywilnychdotycząca mediacji w sprawach cywilnych
4. ZASADY MEDIACJIZASADY MEDIACJI
W odniesieniu do wszystkich uczestnikówW odniesieniu do wszystkich uczestników
postępowania mediacyjnegopostępowania mediacyjnego - mediatora i stron:- mediatora i stron:
dobrowolność udziału w mediacji,dobrowolność udziału w mediacji,
poufność postępowania mediacyjnego (zachowaniepoufność postępowania mediacyjnego (zachowanie
tajemnicy),tajemnicy),
nieformalność postępowania (brak protokołu; notatkinieformalność postępowania (brak protokołu; notatki
mediatora są na końcu postępowania niszczone),mediatora są na końcu postępowania niszczone),
postępowanie w dobrej wierze (uczciwość, mówieniepostępowanie w dobrej wierze (uczciwość, mówienie
prawdy, niemanipulowanie),prawdy, niemanipulowanie),
poszanowanie godności każdego uczestnikaposzanowanie godności każdego uczestnika
postępowania mediacyjnego,postępowania mediacyjnego,
5. ZASADY MEDIACJIZASADY MEDIACJI
W odniesieniu do mediatora:W odniesieniu do mediatora:
bezstronność mediatora (w stosunku do stron ibezstronność mediatora (w stosunku do stron i
problemu),problemu),
W odniesieniu do stron konfliktu:W odniesieniu do stron konfliktu:
dążenie do kompromisu i gotowość zawarcia ugodydążenie do kompromisu i gotowość zawarcia ugody
- mediator powinien odebrać od stron deklarację takiego- mediator powinien odebrać od stron deklarację takiego
postępowania na początku mediacji,postępowania na początku mediacji,
samodzielność, autonomiczność konfliktu (własność)samodzielność, autonomiczność konfliktu (własność)
- mediator powinien pozostawić stronom możliwość- mediator powinien pozostawić stronom możliwość
samodzielnej decyzji wobec wszystkich kwestiisamodzielnej decyzji wobec wszystkich kwestii
6. ZADANIA I OBOWIĄZKIZADANIA I OBOWIĄZKI
MEDIATORAMEDIATORA
Mediator udziela pomocy stronom w sposób bezstronny i niezależny w ichMediator udziela pomocy stronom w sposób bezstronny i niezależny w ich
negocjacjach zmierzających do polubownego rozwiązania sporu.negocjacjach zmierzających do polubownego rozwiązania sporu.
Mediator nie rozstrzyga sporu między stronami, lecz stara się ułatwić stronomMediator nie rozstrzyga sporu między stronami, lecz stara się ułatwić stronom
osiągnięcie porozumienia.osiągnięcie porozumienia.
Mediator powinien starać się kontrolować przebieg postępowania mediacyjnego,Mediator powinien starać się kontrolować przebieg postępowania mediacyjnego,
kierując się zasadami słuszności, bezstronności i niezależności oraz biorąc podkierując się zasadami słuszności, bezstronności i niezależności oraz biorąc pod
uwagę wnioski stron.uwagę wnioski stron.
Mediator może odbywać spotkania z każdą ze stron pod nieobecność drugiejMediator może odbywać spotkania z każdą ze stron pod nieobecność drugiej
strony.strony.
Mediator może proponować stronom skorzystanie z ekspertów lub, w przypadkuMediator może proponować stronom skorzystanie z ekspertów lub, w przypadku
zgodnego wniosku stron, przedstawić własną opinię na piśmie co do istotyzgodnego wniosku stron, przedstawić własną opinię na piśmie co do istoty
okoliczności faktycznych i prawnych sporu, o ile posiada wiedzę w danejokoliczności faktycznych i prawnych sporu, o ile posiada wiedzę w danej
dziedzinie.dziedzinie.
7. ZADANIA I OBOWIĄZKI MEDIATORA WZADANIA I OBOWIĄZKI MEDIATORA W
MEDIACJACH MAŁŻEŃSKICH I RODZINNYCHMEDIACJACH MAŁŻEŃSKICH I RODZINNYCH
ułatwianie komunikacji,ułatwianie komunikacji,
pomoc w uświadamianiu praw każdej ze stron konfliktu,pomoc w uświadamianiu praw każdej ze stron konfliktu,
dostarczanie technik pomocnych podczas rozwiązywaniadostarczanie technik pomocnych podczas rozwiązywania
sporu,sporu,
formalne przewodniczenie sesjom,formalne przewodniczenie sesjom,
edukacja,edukacja,
eksploracja problemu,eksploracja problemu,
sprawdzanie realności propozycji,sprawdzanie realności propozycji,
poszerzanie źródeł informacji poprzez kontakt zposzerzanie źródeł informacji poprzez kontakt z
ekspertami,ekspertami,
inicjowanie i kierowanie negocjacjamiinicjowanie i kierowanie negocjacjami
8. SPECYFIKA MEDIACJISPECYFIKA MEDIACJI
MAŁŻEŃSKICH I RODZINNYCHMAŁŻEŃSKICH I RODZINNYCH
Jest to konflikt między osobami związanymi silną, często długotrwałą relacjąJest to konflikt między osobami związanymi silną, często długotrwałą relacją
emocjonalną, w którym mogą uczestniczyć inni członkowie rodziny,emocjonalną, w którym mogą uczestniczyć inni członkowie rodziny,
najczęściej wspólne dzieci.najczęściej wspólne dzieci.
Kryzys w małżeństwie, związany z rozstaniem w istotny sposób wpływa naKryzys w małżeństwie, związany z rozstaniem w istotny sposób wpływa na
poczucie własnej wartości i kompetencji stron, wiąże się z poczuciempoczucie własnej wartości i kompetencji stron, wiąże się z poczuciem
porażki jednej lub obydwu ze stron, zmianami w zakresie opieki nadporażki jednej lub obydwu ze stron, zmianami w zakresie opieki nad
dziećmi, a także często z bardzo dużymi zmianami materialnymi.dziećmi, a także często z bardzo dużymi zmianami materialnymi.
W konflikt włączone są z reguły inne osoby bliskie, których reakcje naW konflikt włączone są z reguły inne osoby bliskie, których reakcje na
sytuację w rodzinie mogą powodować eskalację napięcia, nasileniesytuację w rodzinie mogą powodować eskalację napięcia, nasilenie
negatywnych emocji małżonków wobec siebie.negatywnych emocji małżonków wobec siebie.
Jedną z ważniejszych kwestii do rozważenia w trakcie mediacji w sprawachJedną z ważniejszych kwestii do rozważenia w trakcie mediacji w sprawach
związanych z kryzysem małżeńskim jest sytuacja dziecka w rodzinie.związanych z kryzysem małżeńskim jest sytuacja dziecka w rodzinie.
Mediacja pomaga stronom odróżnić role małżeńskie od ról rodzicielskich iMediacja pomaga stronom odróżnić role małżeńskie od ról rodzicielskich i
wypracować ustalenia, gwarantujące dziecku poczucie bezpieczeństwa iwypracować ustalenia, gwarantujące dziecku poczucie bezpieczeństwa i
przynależności do obojga rodziców.przynależności do obojga rodziców.
9. MEDIACJOM MAŁŻEŃSKIM I RODZINNYM PODLEGAJĄMEDIACJOM MAŁŻEŃSKIM I RODZINNYM PODLEGAJĄ
NASTĘPUJĄCE RODZAJE SPRAW:NASTĘPUJĄCE RODZAJE SPRAW:
kontrakty przedślubne;kontrakty przedślubne;
sprawy rozwodowe (w tym: opieki nad dzieckiem i regulacjisprawy rozwodowe (w tym: opieki nad dzieckiem i regulacji
kontaktów z nim, alimentacji, sprawy finansowo-własnościowe,kontaktów z nim, alimentacji, sprawy finansowo-własnościowe,
inne);inne);
sprawy opieki nad dzieckiem i regulacji kontaktów z rodzicamisprawy opieki nad dzieckiem i regulacji kontaktów z rodzicami
wynikające z innych niż ww. uwarunkowań;wynikające z innych niż ww. uwarunkowań;
problemy rodzinne charakterystyczne dla powtórnych związkówproblemy rodzinne charakterystyczne dla powtórnych związków
małżeńskich, rodzin zrekonstruowanych;małżeńskich, rodzin zrekonstruowanych;
problemy rodzinne wynikające z posiadania rodziców w wiekuproblemy rodzinne wynikające z posiadania rodziców w wieku
starszym;starszym;
adopcje;adopcje;
przemoc domowaprzemoc domowa
10. MEDIACJOM MAŁŻEŃSKIM I RODZINNYM PODLEGAJĄMEDIACJOM MAŁŻEŃSKIM I RODZINNYM PODLEGAJĄ
NASTĘPUJĄCE RODZAJE SPRAW (C.D.)NASTĘPUJĄCE RODZAJE SPRAW (C.D.)
relacje rodzic – dzieckorelacje rodzic – dziecko
uzgodnienie zasad podziału obowiązków domowychuzgodnienie zasad podziału obowiązków domowych
ustalenie sposobów oszczędzania lub wydawaniaustalenie sposobów oszczędzania lub wydawania
pieniędzypieniędzy
ustalenie zasad wychowywania dzieci (zakres swobód iustalenie zasad wychowywania dzieci (zakres swobód i
obowiązków dzieci)obowiązków dzieci)
ustalenie zasad spędzania wolnego czasu (dorosłych iustalenie zasad spędzania wolnego czasu (dorosłych i
dzieci).dzieci).
11. SKUTECZNOŚĆ MEDIACJISKUTECZNOŚĆ MEDIACJI
Program pilotażowych badań prowadzony przez Hannę Przybyłę-Program pilotażowych badań prowadzony przez Hannę Przybyłę-
BasistaBasista ii Departamentem Spraw Rodzinnych i Nieletnich MinisterstwaDepartamentem Spraw Rodzinnych i Nieletnich Ministerstwa
SprawiedliwościSprawiedliwości
w programie wzięło udział ogółem 332 osoby, czyli 166 parw programie wzięło udział ogółem 332 osoby, czyli 166 par
małżeńskich, spośród których 86 par zdecydowało się na udział wmałżeńskich, spośród których 86 par zdecydowało się na udział w
mediacjach a 80 nie wyraziło takiej zgody.mediacjach a 80 nie wyraziło takiej zgody.
Wskaźnik skuteczności przeprowadzonych mediacji wydaje sięWskaźnik skuteczności przeprowadzonych mediacji wydaje się
wysoki, gdyż 71,6% mediacji zakończyło się zawarciemwysoki, gdyż 71,6% mediacji zakończyło się zawarciem
porozumienia.porozumienia.
Wynik ten jest porównywalny z rezultatami badań nadWynik ten jest porównywalny z rezultatami badań nad
efektywnością mediacji małżeńskich na świecie, bowiem wskaźnikefektywnością mediacji małżeńskich na świecie, bowiem wskaźnik
zgody uzyskanej w mediacjach rodzinnych waha się pomiędzy 50-zgody uzyskanej w mediacjach rodzinnych waha się pomiędzy 50-
80%, przy czym całkowitą zgodę (tj. we wszystkich zgłoszonych80%, przy czym całkowitą zgodę (tj. we wszystkich zgłoszonych
sprawach) osiągało 40-60% par małżeńskich przystępujących dosprawach) osiągało 40-60% par małżeńskich przystępujących do
mediacji, a zgodę częściową - 10-20%mediacji, a zgodę częściową - 10-20%
12. WNIOSKIWNIOSKI
Mediacja w rezultacie dąży i „przymusza”Mediacja w rezultacie dąży i „przymusza”
małżonków do podjęcia DIALOGU wmałżonków do podjęcia DIALOGU w
sytuacji wzmożonego konfliktu, co wsytuacji wzmożonego konfliktu, co w
rezultacie prowadzi do wygenerowania dlarezultacie prowadzi do wygenerowania dla
obu stron (konfliktu) zadawalającegoobu stron (konfliktu) zadawalającego
rozwiązania.rozwiązania.
