More Related Content
Similar to Kerala tenth hindi (20)
Kerala tenth hindi
- 1. E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“
ÀΩ˛n˘“
EÚI……
X
E‰ÚÆ˙±… ∫…Æ˙EÚ…Æ
∂…I…… ¥…¶……M…
Æ˙…V™… ∂…Ë I…EÚ +x…÷∫…∆v……x… B¥…∆ |… ∂…I…h… {… Æ˙π…n¬˘ , (SCERT) E‰ÚÆ˙±…
n¬˘¥……Æ˙… x…î…i…
2011
E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…” 1
- 2. Æ˙…π]≈ıM……x…
V…x…-M…h…-®…x…-+ v…x……™…EÚ V…™… Ω‰˛ ,
¶……Æ˙i…-¶……M™…- ¥…v……i……*
{…∆V……§…-À∫…v…-M…÷V…Æ˙…i…-®…Æ˙…`ˆ…,
p˘… ¥…c˜-=iEÚ±…-§…∆M…,
À¥…v™…- Ω˛®……S…±…, ™…®…÷x……-M…∆M……
=SUÙ±… V…±… v…-i…Æ∆˙M…,
i…¥… ∂…÷¶… x……®…‰ V……M…‰,
i…¥… ∂…÷¶… +… ∂…π… ®……ƒM…‰,
M……Ω‰˛ i…¥… V…™…-M……l……*
V…x…M…h…-®…∆M…±…n˘…™…EÚ V…™… Ω‰˛,
¶……Æ˙i…-¶……M™…- ¥…v……i……*
V…™… Ω‰˛, V…™… Ω‰˛, V…™… Ω‰˛,
V…™… V…™… V…™…, V…™… Ω‰˛!
|… i…Y……
¶……Æ˙i… ®…‰Æ˙… n‰˘∂… Ω˲* ∫…¶…“ ¶……Æ˙i…“™… ®…‰Æ‰˙ ¶……<«-§…Ω˛x… ΩÈ˛*
®…÷Z…‰ +{…x…‰ n‰˘∂… ∫…‰ |…‰®… Ω˲ +…ËÆ˙ =∫…EÚ“ ∫…∆{…xx… +…ËÆ˙ ¥… ¥…v… {…Æ∆˙{…Æ˙… {…Æ˙
M…¥…« Ω˲*
=∫…E‰Ú ™……‰M™… Ω˛…‰x…‰ E‰Ú ±…B ®…‰Æ˙… |…™…ix… V……Æ˙“ Æ˙Ω‰˛M……* ®……i……- {…i……, M…÷Ø˚ i…l……
+O…V… ®…‰Æ‰˙ +…n˘Æ˙h…“™… Ω˛…ÂM…‰ +…ËÆ˙ =x…∫…‰ ®…‰Æ˙… ¥™…¥…Ω˛…Æ˙ ∫…®®……x…{…⁄h…« Ω˛…‰M……*
®…‰Æ˙“ |… i…Y…… Ω˲ EÚ +{…x…‰ n‰˘∂… +…ËÆ˙ V…x…i…… E‰Ú |… i… ®…‰Æ˙“ ∏…n¬˘v…… +]ı±… Æ˙Ω˛‰M…“*
=x…EÚ“ =xx… i… +…ËÆ˙ ∫…®…fin¬˘ v… {…Æ˙ Ω˛“ ®…‰Æ˙… ∫…÷J… x…¶…«Æ˙ Ω˲*
Prepared by :
State Council of Educational Research and Training (SCERT)
Poojappura, Thiruvananthapuram 695012, Kerala
Website : www.scert.kerala.gov.in
e-mail : scertkerala@asianetindia.com
Phone : 0471-2341883, Fax. 0471-2341869
First Edition : 2011
Typesetting : SCERT
Lay out : SCERT
Cover design : SCERT
Printed at : KBPS, Kakkanad, Kochi
© Department of Education, Government of Kerala
- 3. n˘…‰ ∂…§n˘ {™……Ɖ˙ §…SS……‰,
{…g¯…<« E‰Ú {…c˜…¥…… ∫…‰ Ω˛…‰EÚÆ˙ S…±…i…‰-S…±…i…‰ Ω˛®… n˘∫…¥…” EÚI……
EÚ“ ®…∆ W…±… i…EÚ {…Ω÷ƒ˛S…‰ ΩÈ˛* ™…Ω˛ ÀW…n˘M…“ EÚ… BEÚ ®…Ω˛ii…Æ˙
+…™……®… Ω˲, V……‰ Ω˛®… +…M…‰ EÚ“ ∫…Ω˛“ Æ˙…Ω˛ n˘J…… n‰˘i…… Ω˲*
∫…¢ÚÆ˙ E‰Ú n˘…ËÆ˙…x… EÚ<« x…W……Ɖ˙ Ω˛®… ±…÷¶……i…‰ Æ˙Ω‰˛, EÚ<« Ω˛®……Æ˙…
Ω˛…Ë∫…±…… §…g¯…i…‰ Æ˙Ω‰˛ +…ËÆ˙ EÚ<« Ω˛®… |…‰Æ˙h…… n‰˘i…‰ Æ˙Ω‰˛* EfiÚ i… +…ËÆ˙
|…EfiÚ i… Ω˛®……Ɖ˙ +∆i…∫… ®… M… Æ˙®…… EÚ“ +®…fii…-¥…π……« EÚÆ˙i…“ ΩÈ˛*
Ω˛®……Æ˙“ +…∂…… Ω˲ EÚ "x…n˘“ +…ËÆ˙ ∫……§…÷x…' ∫…‰ "+∆v…‰Æ˙ x…M…Æ˙“'
i…EÚ EÚ… ™…Ω˛ ∫…¢ÚÆ˙ i…Æ˙Ω˛-i…Æ˙Ω˛ EÚ“ ∫…… Ω˛Œi™…EÚ Æ˙∫……x…÷¶…⁄ i…™……ƒ
|…n˘…x… EÚƉ˙M…… +…ËÆ˙ ∫…®……V… E‰Ú §…Ω÷˛-+…™……®…“ {…Ω˛±…÷+… EÚ“
™……n˘ n˘±……BM……*
|…∫i…÷i… {……`¬ˆ™…-{…÷∫i…EÚ S……Æ˙ <EÚ…<™…… EÚ… ∫…∆EÚ±…x… Ω˲* {…Ω˛±…“
<EÚ…<« ®… §…∫…‰Æ˙… ±……Ë]ı… n‰˘x…‰ EÚ“ ¥…x…i…“ Ω˲, n⁄˘∫…Æ˙“ ®… ∫…‰Ω˛i…
{…Æ˙ ∫……¥…v……x…“ §…Æ˙i…x…‰ EÚ… +…O…Ω˛ Ω˲, i…“∫…Æ˙“ ®… W…®……x…‰ EÚ“
¥…∫…∆M… i…™…… EÚ“ ∫…⁄S…x…… Ω˲ +…ËÆ˙ S……Ël…“ ®… n÷˘ x…™…… EÚ“
∫……∆∫EfiÚ i…EÚ J…⁄ §…™……Â EÚ… §…J……x… +…ËÆ˙ J…… ®…™……Â E‰Ú |… i…
∫…V…M…i…… Ω˲*
™…Ω˛ {……`¬ˆ™…-{…÷∫i…EÚ Ω˛®……Ɖ˙ +v™……{…EÚ-§…∆v…÷+… E‰Ú +l…EÚ
{… Æ˙∏…®… EÚ… ∫……l…«EÚ {… Æ˙h……®… Ω˲* ®…÷Z…‰ =®®…“n˘ Ω˲ EÚ +…{…
EÚ…‰ +…M…‰ ¶…“ =x…∫…‰ ®……M…«n˘∂…«x… +…ËÆ˙ |…‰Æ˙h…… ®…±…i…“ Æ˙Ω‰˛M…“*
+…{…EÚ“ ∫……Æ˙∫¥…i… ™……j…… ∫…÷J…n˘ +…ËÆ˙ ®…∆M…±…®…™… Ω˛…‰!
∂…÷¶……∂…“π… E‰Ú ∫……l…,
|……‰¢‰Ú∫…Æ˙ B®….B J……n˘Æ˙
x…n‰˘∂…EÚ
Æ˙…V™… ∂…Ë I…EÚ +x…÷∫…∆v……x… B¥…∆ |… ∂…I…h… {… Æ˙π…n¬˘
- 4. {……`¬ˆ™…{…÷∫i…EÚ Æ˙S…x……∫… ®… i…
ÀΩ˛n˘“ X
∫…±……Ω˛EÚ…Æ˙ +v™…I…
|……‰¢‰Ú∫…Æ˙ (b˜…Ï.) B®….B∫…. ¥…∂¥…∆¶…Æ˙x… |……‰¢‰Ú∫…Æ˙ (b˜…Ï.) {…¥…⁄Æ˙ ∂…∂…”p˘x…
|……‰¢‰Ú∫…Æ˙(Rtd.)ÀΩ˛n˘“ ¥…¶……M…, EÚ… ±…EÚ]ı ¥…∂¥… ¥…n¬˘™……±…™… |……‰¢‰Ú∫…Æ˙(Rtd.)ÀΩ˛n˘“ ¥…¶……M…, +…]«¬ı∫… B∆b˜ ∫……™…x∫… Eڅϱ…‰V…, EÚ… ±…EÚ]ı
¥…∂…‰π… +…®…∆ j…i… ∫…n˘∫™…
|……‰¢‰Ú∫…Æ˙ (b˜…Ï.) +{…⁄¥……«x…∆n˘, |……‰¢‰Ú∫…Æ, ÀΩ˛n˘“ ¥…¶……M…, n˘±±…“ ¥…∂¥… ¥…n¬˘™……±…™…
b˜…Ï. {…⁄¥……« +M…Æ˙¥……±…, {… Æ˙™……‰V…x……-∫…∆™……‰V…EÚ, x…Æ∆˙i…Æ˙, x…<« n˘±±…“
b˜…Ï. ®…÷E÷Ú±… |…™…n˘Ã∂…x…“, |…¥…Ci……, ®…Æ˙…∆b˜… Ω˛…=∫…, x…<« n˘±±…“
∫…n˘∫™…
b˜…Ï. + ¶…±……π….{…“. ¥…‰h…÷M……‰{……±….B®….
BS….B∫….B∫….]ı“. (ÀΩ˛n˘“) V…‰.b˜“.]ı“. <∫±……®… BS….B∫….B∫…., EÚ… ±…EÚ] BS….B∫….B. (ÀΩ˛n˘“) §…“.BS….B∫….B∫…., ®…i…fi®®…±……, i…Ø˚¥…x…∆i…{…÷Æ˙®…
ß…®…Æ˙…∆ §…EÚ…. +…Æ˙.E‰Ú. b˜…Ï. ∂… ∂…v…Æ˙x… E÷Ú x… ™…±…
BS….B∫….B.,(EÚxx…b˜) B∫….V…“.E‰Ú.BS….B∫…., E÷Úb˜±…÷, EÚ…∫…Æ˙M……‰b˜ À|…∫…“{…±…, ∫…Æ˙EÚ…Æ˙“ BS….B∫….B∫…., ¥…≥˝{…]¬ı]ıh…®…, EÚxx…⁄Æ˙
®… h…E∆Ú`ˆx….Bx…. b˜…Ï. ∂… ∂… x……b˜…Æ. Bx….˙
BS….B∫….B∫….]ı“. (ÀΩ˛n˘“) {…“.B®…. ∫…Æ˙EÚ…Æ˙“ BS….B∫….B∫…., {……±…CEÚ…b B ∫…∫]Âı]ı |……‰¢‰Ú∫…Æ˙ (i… ®…±…)(Rtd.), B∫….∫…“.<«.+…Æ˙.]ı“, i…Ø˚¥…x…∆i…{…÷Æ˙®…
®…÷Ω˛®®…n˘ +∂…Æ˙¢Ú +…±…÷∆M…±… ∏…“V…….V…‰.
BS….B∫….B. (ÀΩ˛n˘“) V…“.BS….B∫….B∫…., <ÀÆ˙ §… ±…™…®…, ®…±…{{…÷Æ˙®… BS….B∫….B. (ÀΩ˛n˘“) EÚ…‰]¬ı]ıx… Ω˛±… BS….B∫….B∫…., i…Ø˚¥…x…∆i…{…÷Æ˙®…
b˜…Ï. ®…⁄∫…….B®…. b˜…Ï. ∫…hh…“.Bx….B®….
Æ˙“b˜Æ˙ , ∏…“∂…∆EÚÆ˙… ∫…∆∫EfiÚi… ¥…∂¥… ¥…n¬˘™……±…™…, E‰ÚÆ˙±… B ∫…∫]Âı]ı |……‰¢‰Ú∫…Æ˙, ®…±…§……Æ˙ GÚŒ∫]ı™…x… Eڅϱ…‰V…, EÚ… ±…EÚ]ı
±……±…÷ l……Ï®…∫… b˜…Ï. ∫…÷®…….B∫….
BS….B∫….B∫….]ı“.(ÀΩ˛n˘“)∫…Â]ı ∫…‰ ¥…™…∫…« BS….B∫….B∫…., S…‰®®…xx……Æ˙, <b÷˜CEÚ“ B ∫…∫]Âı]ı |……‰¢‰Ú∫…Æ˙, ∫…Æ˙EÚ…Æ˙“ ¥…®…‰x∫… Eڅϱ…‰V…, i…Ø˚¥…x…∆i…{…÷Æ˙®…
S…j…EÚ…Æ˙
+…‰ŒSS…Æ˙… Æ˙…V…Âp˘x…, ∫…Æ˙EÚ…Æ˙“ BS….B∫….B∫…, i…π…¥……, EÚ…‰±±…®…
Æ˙…V…“¥…x…. Bx….]ı“., V…“.BS….B∫….B∫…, i… Æ˙™……‰b˜, EÚ…¥…÷®®…x…®…, ¥…™…x……b÷˜
π……V…“ §……§…÷. E‰Ú., V…“.BS….B∫….B∫…, ®…x…“b˜, {…Æ˙¥…®…, BÆ˙h……E÷Ú±…®…
¥…∂…‰π…Y…
|……¢‰Ú∫…Æ˙ (b˜…Ï.) +V…™… i…¥……Æ˙“, |……¢‰Ú∫…Æ,˙ ÀΩ˛n˘“ ¥…¶……M…, n˘±±…“ ¥…∂¥… ¥…n¬˘™……±…™…
|……¢‰Ú∫…Æ˙ (b˜…Ï.) =®……E÷Ú®……Æ˙“. V…‰., +v™…I……, ÀΩ˛n˘“ ¥…¶……M…, E‰ÚÆ˙±… ¥…∂¥… ¥…n¬˘™……±…™…
b˜…Ï. ±……±…S…∆n˘ Æ˙…®…, B ∫…∫]Âı]ı |……‰¢‰Ú∫…Æ˙, Bx….∫…“.<«.+…Æ˙.]ı“, x…<« n˘±±…“
+EÚ…n˘ ®…EÚ ∫…∆™……‰V…EÚ
S…∆ p˘EÚ…. E‰Ú., B ∫…∫]Âı]ı |……‰¢‰Ú∫…Æ˙, B∫….∫…“.<«.+…Æ˙.]ı“
Æ˙…V™… ∂…Ë I…EÚ +x…÷∫…∆v……x… B¥…∆ |… ∂…I…h… {… Æ˙π…n¬˘ (B∫….∫…“.<«.+…Æ˙.]ı“.)
¥…n¬˘™……¶…¥…x…, {…⁄V…{{…÷Æ˙…, i…Ø˚¥…x…∆i…{…÷Æ˙®… 695012
- 5. +x…÷GÚ®… h…EÚ…
<EÚ…<« BEÚ- §…∫…‰Æ˙… ±……Ë]ı… n˘…‰ 07 - 30
Y……x…Âp˘{… i… x…n˘“ +…ËÆ˙ ∫……§…÷x… 08
®…Ω˛…n‰˘¥…“ ¥…®……« M……ËÆ˙… 11
®…±……x…“ Ω˛…l…“ E‰Ú ∫……l…“ 19
Æ˙…®…n˘Æ˙∂… ®…∏… S… c˜™…… (+ i… Æ˙Ci… ¥……S…x…) 26
<EÚ…<« n˘…‰- ∫…‰Ω˛i… EÚ“ Æ˙…Ω˛ {…Æ˙ 31 - 61
∫¥…™…∆|…EÚ…∂… §……§…⁄±……±… i…‰±…“ EÚ“ x……EÚ 32
{…÷x…Œii…±… E÷Ú…§n÷˘±±…… |…™… b˜…ÏC]ı∫…« 39
b˜…Ï.∂……∆i…… ∫…‰ ∫……I……iEÚ…Æ˙ ®…Ω˛i…¬ =n¬˘n‰˘∂™… EÚ“ |… i…®…… 45
®…Ë l…±…“∂…Æ˙h… M…÷{i… ®…x…÷π™…i…… 49
i……Ɖ˙ W…®…” {…Æ˙ (+ i… Æ˙Ci… ¥……S…x…) 55
<EÚ…<« i…“x…- x…W…ÆÂ˙-x…W……Ɖ˙ 62 - 88
¶…M…¥…i… Æ˙…¥…i… ¥…Ω˛ i……‰ +SUÙ… Ω÷˛+… 63
™…∂…{……±… +…n˘®…“ EÚ… §…SS…… 67
x…… n˘Æ˙… W…Ω˛“Æ˙ §…§§…Æ˙ ∫…E÷Ú§……<« 74
x…M…Âp˘ ¶…]¬ı]ı…S……™…« ∫…®…… §…ƒv… M…™…… (+ i… Æ˙Ci… ¥……S…x…) 84
<EÚ…<« S……Æ˙- §…n˘±…i…‰ {… Æ˙¥…‰∂… 89 - 120
Æ˙…®…E÷Ú®……Æ˙ +…j…‰™… ®…÷~i… ®… `ˆM…“ 90
+…x…∆n˘ ∂…∆EÚÆ˙ ®……v…¥…x… ¶……Æ˙i…“™… ∫…∆∫EfiÚ i… ®… M…÷Ø˚- ∂…π™… ∫…∆§…∆v… 94
EÚ§…“Æ˙, i…÷±…∫…“, Æ˙Ω˛“®… x…S……‰c˜ 99
=π…… |…™…∆¥…n˘… ¥……{…∫…“ 102
¶……Æ˙i…Ân÷˘ Ω˛ Æ˙∂S…∆p˘ +∆v…‰Æ˙ x…M…Æ˙“ (+ i… Æ˙Ci… ¥……S…x…) 112
- 6. ¶……Æ˙i… EÚ… ∫…∆ ¥…v……x…
¶……M… 4 EÚ
x……M… Æ˙EÚ…Â E‰Ú ®…⁄±… EÚi…«¥™…
+x…÷SU‰Ùn˘ 51 EÚ
®…⁄±… EÚi…«¥™… - ¶……Æ˙i… E‰Ú |…i™…‰EÚ x……M… Æ˙EÚ EÚ… ™…Ω˛ EÚi…«¥™… Ω˛…‰M…… EÚ ¥…Ω˛ --
EÚ) ∫…∆ ¥…v……x… EÚ… {……±…x… EÚƉ˙ +…ËÆ˙ =∫…E‰Ú +…n˘∂……Á, ∫…∆∫l……+…Â, Æ˙…π]≈ıv¥…V… +…ËÆ˙
Æ˙…π]≈ıM……x… EÚ… +…n˘Æ˙ EÚƉ˙,
J…) ∫¥…i…∆j…i…… E‰Ú ±…B Ω˛®……Ɖ˙ Æ˙…π]≈ı“™… +…∆n˘…‰±…x… EÚ…‰ |…‰ Æ˙i… EÚÆ˙x…‰ ¥……±…‰ =SS… +…n˘∂……Á
EÚ…‰ æ˛n˘™… ®… ∫…∆V……‰B Æ˙J…‰ +…ËÆ˙ =x…EÚ… {……±…x… EÚƉ˙,
M…) ¶……Æ˙i… EÚ“ ∫…∆|…¶…÷i……, BEÚi…… +…ËÆ˙ +J…∆b˜i…… EÚ“ Æ˙I…… EÚƉ˙ +…ËÆ˙ =∫…‰ +I…÷hh…
§…x……B Æ˙J…‰,
P…) n‰˘∂… EÚ“ Æ˙I…… EÚƉ˙ +…ËÆ˙ +…Ω¬˛¥……x… EÚB V……x…‰ {…Æ˙ Æ˙…π]≈ı EÚ“ ∫…‰¥…… EÚƉ˙,
RÛ) ¶……Æ˙i… E‰Ú ∫…¶…“ ±……‰M……Â ®…Â ∫…®…Æ˙∫…i…… +…ËÆ˙ ∫…®……x… ß……i…fii¥… EÚ“ ¶……¥…x…… EÚ… x…®……«h…
EÚƉ˙ V……‰ v…®…«, ¶……π…… +…ËÆ˙ |…n‰˘∂… ™…… ¥…M…« {…Æ˙ +…v…… Æ˙i… ∫…¶…“ ¶…‰n˘¶……¥…… ∫…‰ {…Ɖ˙
Ω˛…‰; B‰∫…“ |…l……+… EÚ… i™……M… EÚƉ˙, V……‰ ®… Ω˛±……+… E‰Ú ∫…®®……x… E‰Ú ¥…Ø˚n¬˘v… Ω˛…Â,
S…) Ω˛®……Æ˙“ ∫……®…… ∫…EÚ ∫…∆∫EfiÚ i… EÚ“ M……ËÆ˙¥…∂……±…“ {…Æ∆˙{…Æ˙… EÚ… ®…Ω˛i¥… ∫…®…Z…‰ +…ËÆ˙
=x…EÚ… {… Æ˙Æ˙I…h… EÚƉ˙,
UÙ) |……EfiÚ i…EÚ {…™……«¥…Æ˙h… EÚ“, V…∫…E‰Ú +∆i…M…«i… ¥…x…, Z…“±…, x…n˘“ +…ËÆ˙ ¥…x™… V…“¥… ΩÈ˛,
Æ˙I…… EÚƉ˙ +…ËÆ˙ =∫…EÚ… ∫…∆¥…v…«x… EÚƉ˙ i…l…… |…… h…®……j… E‰Ú |… i… n˘™……¶……¥… Æ˙J…‰,
V…) ¥…ËY…… x…EÚ o˘Œπ]ıEÚ…‰h…, ®……x…¥…¥……n˘ +…ËÆ˙ Y……x……V…«x… i…l…… ∫…÷v……Æ˙ EÚ“ ¶……¥…x…… EÚ…
¥…EÚ…∫… EÚƉ˙,
Z…) ∫……¥…«V… x…EÚ ∫…∆{…Œii… EÚ…‰ ∫…÷Æ˙ I…i… Æ˙J…‰ +…ËÆ˙ ÀΩ˛∫…… ∫…‰ n⁄˘Æ˙ Æ˙Ω‰˛,
…) ¥™…ŒCi…M…i… +…ËÆ˙ ∫……®…⁄ Ω˛EÚ M… i… ¥… v…™…… E‰Ú ∫…¶…“ I…‰j…… ®… =iEÚπ…« EÚ“ +…‰Æ˙ §…g¯x…‰
EÚ… ∫…i…i…¬ |…™……∫… EÚƉ˙, V…∫…∫…‰ Æ˙…π]≈ı x…Æ∆˙i…Æ˙ §…g¯i…‰ Ω÷˛B |…™…ix… +…ËÆ˙ ={…±…Œ§v…
EÚ“ x…<« >ƒS……<™……Â EÚ…‰ U⁄Ù ∫…E‰Ú, +…ËÆ˙
]ı) UÙΩ˛ +…ËÆ˙ S……Ën˘Ω˛ ∫……±… E‰Ú §…“S… E‰Ú +{…x…‰ §…SS…‰/§…SS…“ EÚ…‰ ™…… +{…x…‰ ∫…∆Æ˙I…h… ®…Â
Æ˙Ω˛x…‰¥……±…‰ §…SS…‰/§…SS…“ EÚ…‰ =∫…E‰Ú ®……i……- {…i…… ™…… + ¶…¶……¥…EÚ i…n˘x…÷E⁄Ú±… ∂…I……
|…n˘…x… EÚÆ˙x…‰ EÚ… +¥…∫…Æ˙ n¢*
- 8. x… n˘™…… ∫…‰ Ω˛®… {…™……«{i… ®……j…… ®… ∫¥…SUÙ
{……x…“ ®…±…i…… l……, ±…‰ EÚx… +…V… ®……x…¥…
E‰Ú + x…™…∆ j…i… Ω˛∫i…I…‰{… ∫…‰ {……x…“ EÚ“
∫¥…SUÙi…… B¥…∆ ∫…÷±…¶…i…… ®…Â +¥…∂™…
∫…∆EÚ]ı +… M…™…… Ω˲* <∫… {…Æ˙ BEÚ
EÚ ¥…i…… {…g¯...
x…n˘“ +…ËÆ˙ ∫……§…÷x…
...
...
... Y……x…Âp˘{… i…
...
x…n˘“!
i…⁄ <i…x…“ n÷˘§…±…“ C™…… Ω˲
+…ËÆ˙ ®…˱…“-E÷ÚS…˱…“
®…Æ˙“ Ω÷˛<« <SUÙ…+… EÚ“ i…Æ˙Ω˛ ®…UÙ ±…™……ƒ C™…… =i…Æ˙…<« ΩÈ˛
i…÷®Ω˛…Ɖ˙ n÷˘Ãn˘x…… E‰Ú n÷˘V…«±… ®… C™…… +…{… x…‰ +{…x…‰
EÚ∫…x…‰ i…÷®Ω˛…Æ˙… x…“Æ˙ Ω˛Æ˙… |…n‰˘∂… EÚ“ EÚ∫…“ x…n˘“
EÚ±…EÚ±… ®… EÚ±…÷π… ¶…Æ˙… EÚ…‰ n÷˘§…±…“ Ω˛…‰i…‰ n‰˘J……
§……P…… E‰Ú V…÷`ˆ…Æ˙x…‰ ∫…‰ i……‰ Ω˲? <∫…E‰Ú C™……-C™……
EÚ¶…“ n⁄˘ π…i… x…Ω˛” Ω÷˛+… i…÷®Ω˛…Æ˙… V…±… EÚ…Æ˙h… Ω˛…‰ ∫…EÚi…‰ ΩÈ˛?
x… EÚU÷Ù+… EÚ“ o˘g¯ {…“`ˆ… ∫…‰ =±…“S…… V……EÚÆ˙ ¶…“ EÚ®… Ω÷˛+…
Ω˛… l…™…… EÚ“ V…±…-GÚ“c˜…+… EÚ…‰ ¶…“ i…÷®… ∫…Ω˛i…“ Æ˙Ω˛“ ∫……x…∆n˘
8 E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…”
- 9. +…Ω˛! ±…‰ EÚx…
∫¥……l…‘ EÚ…Æ˙J……x…… EÚ… i…‰W……§…“ {…‰∂……§… Z…‰±…i…‰
EÚ ¥… x…‰ EÚ…Æ˙J……x…‰ EÚ…‰
§…ÈM…x…“ Ω˛…‰ M…<« i…÷®Ω˛…Æ˙“ ∂…÷ß… i¥…S…… ∫¥……l…« EÚ… |…i…“EÚ EÚΩ˛…
Ω˛®……±…™… E‰Ú Ω˛…‰i…‰ ¶…“ i…÷®Ω˛…Ɖ˙ ∫…Æ˙Ω˛…x…‰ Ω˲ i……‰ x…n˘“ +…ËÆ˙
Ω˛l…‰±…“-¶…Æ˙ EÚ“ BEÚ ∫……§…÷x… EÚ“ ]ı EÚ™…… ∫…‰ ∫……§…÷x… EÚx…E‰Ú |…i…“EÚ
Ω˛…Æ˙ M…<« i…÷®… ™…÷n¬˘v…* Ω˛…‰ ∫…EÚi…‰ ΩÈ˛, C™……Â?
Y……x…Âp˘{… i… ∫…®…EÚ…±…“x… ÀΩ˛n˘“ EÚ ¥…i…… E‰Ú +O…h…“ EÚ ¥… ΩÈ˛* +…{…EÚ… V…x®…
{…Ω˛±…“ V…x…¥…Æ˙“ 1950 EÚ…‰ Z……Æ˙J…∆b˜ E‰Ú {…l…Æ˙M……®…… ®… Ω÷˛+…* +…{…x…‰ ∫…®…EÚ…±…“x…
ÀΩ˛n˘“ EÚ ¥…i…… EÚ…‰ x…™…… ∞¸{…- ¥…v……x… |…n˘…x… EÚ™……˛* |……EfiÚ i…EÚ ∫…∆∫……v…x…… E‰Ú
∫…∆Æ˙I…h… {…Æ˙ +…{…x…‰ ¥…∂…‰π… §…±… n˘™…… Ω˲* M…∆M……i…]ı, ∫…∆∂…™……i®……, ¶…x…∫……Æ˙, EÚ ¥…
x…‰ EÚΩ˛… +… n˘ =x…EÚ“ §…Ω÷˛S…ÃS…i… Æ˙S…x……Bƒ ΩÈ˛* ¥…‰ "∫…… Ω˛i™… +EÚ…n˘®…“ {…÷Æ˙∫EÚ…Æ˙'
∫…‰ ∫…®®…… x…i… ΩÈ˛*
+…M…‰... ®…Èx…‰ C™…… EÚ™……?
V
EÚ ¥… +…ËÆ˙ EÚ ¥…i……
+…∫¥……n˘x…- ]ı{{…h…“ EÚ… {… Æ˙S…™… n˘™……
EÚ ¥…i…… EÚ“ +…∫¥……n˘x…- ]ı{{…h…“ ±…J…Â* ¶……¥… EÚ… ¥…∂±…‰π…h…
¶…⁄ ®…EÚ… EÚ™……
¥…∂±…‰π…h… EÚ ¥…i…… EÚ“ ¶……π……,
={…∫…∆Ω˛…Æ˙ M…`ˆx…, À§…§…/|…i…“EÚ,
¥…∂…‰π… ∂…§n˘…¥…±…“
+… n˘ EÚ… ¥…∂±…‰π…h…
EÚ™……
EÚ ¥…i…… EÚ“
|……∫…∆ M…EÚi…… B¥…∆
∫…∆|…‰ π…i… ¥…S……Æ˙ {…Æ˙
+{…x…… o˘Œπ]ıEÚ…‰h…
¥™…Ci… EÚ™……
E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…” 9
- 10. ¥…∂±…‰π…h…
x…®x… ±… J…i… ¥……C™… {…g¯*
x…n˘“ n÷˘§…±…“ Ω˲*
x…n˘“ EÚ… V…±… n⁄˘ π…i… x…Ω˛” Ω÷˛+…*
x…n˘“ EÚ“ i¥…S…… §…ÈM…x…“ Ω˛…‰ M…<«*
Ɖ˙J……∆ EÚi… ∂…§n˘ v™……x… ∫…‰ {…g¯*
¥……C™… E‰Ú +x™… ∂…§n˘… E‰Ú ∫……l… =x…EÚ… ∫…∆∆§…∆v… {…Ω˛S……x…Â*
Ɖ˙J……∆ EÚi… ∂…§n˘… EÚ… À±…M… {…Ω˛S……x…Â*
{…÷x…±…ÊJ…x…
x…®x… ±… J…i… +∆∂… {…g¯*
BEÚ ®…‰±…… S…±… Æ˙Ω˛… l……* BEÚ ∫j…“ +{…x…‰ §…SS…‰ EÚ…‰ ±…B
®…‰±…… n‰˘J… Æ˙Ω˛“ l…“* §…c˜“ ¶…“c˜ l…“* i…¶…“ BEÚ Æ‰˙±……
+…™……* ®……ƒ E‰Ú Ω˛…l… ∫…‰ U⁄Ù]ıEÚÆ˙ §…SS…… EÚΩ˛” V…… {…c˜…*
{……∫… Ω˛“ BEÚ x…n˘“ l…“* x…n˘“ ®… BEÚ x……¥… §…∆v…“ l…“*
§…SS…… =∫…“®…Â Æ˙J…“ BEÚ ]ı…‰EÚÆ˙“ ®…Â V…… M…Æ˙… l……* ]ı…‰EÚÆ˙“
BEÚ M¥……±…‰ EÚ“ l…“* =∫…x…‰ ]ı…EÚÆ˙“ =`ˆ…<«, i……‰ =∫…®…Â §…SS…‰
‰
EÚ…‰ n‰˘J…EÚÆ˙ J…÷∂…“ ∫…‰ Z…⁄®… =`ˆ…* <i…x…‰ ®… §…SS…‰ EÚ“ ®……ƒ
¥…Ω˛…ƒ +…<«* ¥…Ω˛ M¥……±…‰ ∫…‰ +{…x…… §…SS…… ®……ƒM…x…‰ ±…M…“*
±…‰ EÚx… M¥……±…‰ x…‰ <x…EÚ…Æ˙ EÚÆ˙ n˘™……* +… J…Æ˙ ¶…“c˜ E‰Ú
EÚ…¢Ú“ ∫…®…Z……x…‰ E‰Ú §……n˘ =∫…x…‰ §…SS…‰ EÚ…‰ ¥……{…∫… n˘™……*
Ɖ˙J……∆ EÚi… ∂…§n˘… EÚ… À±…M… §…n˘±…EÚÆ˙ J…∆b˜ EÚ… {…÷x…±…ÊJ…x… EÚÆÂ˙*
10 E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…”
- 11. |…EfiÚ i… Ω˛®……Æ˙“ ®……ƒ Ω˲ +…ËÆ˙ {…∂…÷-{…I…“
Ω˛®……Ɖ˙ ∫…Ω˛V…“¥…“* ±…‰ EÚx… +…V… EÚ…
®……x…¥… ∫¥……l…«-{…⁄Ãi… E‰Ú ±…B x…®…«®…i…… ∫…‰
{…∂…÷-{… I…™…… EÚ“ Ω˛i™…… EÚÆ˙ Æ˙Ω˛… Ω˲*
+…<B, Ω˛®… ™…Ω˛ Ɖ˙J…… S…j… {…g¯...
M……ËÆ˙…
...
...
... ®…Ω˛…n‰˘¥…“ ¥…®……«
...
M……Ë Æ˙¥…™…:∫…∆Æ ˙“v… §… Ω˛x… {…Ω÷Úƒ˛S…“P…Æ˙Ω÷˛<{…±…“ Ω÷™˛……<« l…“* =∫…‰
… ®…‰
i…EÚ
E‰
« §… UÙ
M……™… EÚ“ ¥…Ë∫…‰ J……n¬˘™… EÚ“ EÚ∫…“ ¶…“ ∫…®…∫™…… E‰Ú ∫…®……v……x…
E‰Ú ±…B {…∂…÷-{…I…“ {……±…x…… +{…x…‰ P…Æ˙ ®…Â +…{…
<i…x…‰ ∫x…‰Ω˛ +…ËÆ˙ n÷˘±……Æ˙ ∫…‰ {……±…… M…™…… l…… EÚ ®…÷Z…‰ EÚ¶…“ x…Ω˛” Ø˚S……* EÚx…- EÚx… {…∂…÷-
¥…Ω˛ +x™… M……‰¥…i∫……+… ∫…‰ E÷ÚUÙ ¥… ∂…π]ı Ω˛…‰ M…<« §…EÚÆ˙“, E÷ÚCE÷Ú]ı, ®…UÙ±…“ {… I…™…… EÚ…‰ {……±…i…‰
l…“* +… n˘ {……±…x…‰ E‰Ú ®…⁄±… ΩÈ˛? {……±…x…‰ E‰Ú {…“U‰Ù
§… Ω˛x… x…‰ BEÚ n˘x… EÚΩ˛…, i…÷®… <i…x…‰ {…∂…÷- =n¬˘n‰˘∂™… EÚ… v™……x… +…i…‰ C™……-C™…… =n¬˘n‰˘∂™… ΩÈ˛?
{…I…“ {……±…… EÚÆ˙i…“ Ω˛…‰, BEÚ M……™… C™…… x…Ω˛” Ω˛“ ®…‰Æ˙… ®…x… ¥…p˘…‰Ω˛ EÚÆ˙x…‰
{……±… ±…‰i…”, V…∫…EÚ… E÷ÚUÙ ={…™……‰M… Ω˛…* ¥……∫i…¥…
‰ ±…M…i…… Ω˲*
®… ®…‰Æ˙“ UÙ…‰]ı“ §… Ω˛x… ∂™……®…… +{…x…“ ±……Ë EÚEÚ {…Æ˙, =∫… n˘x… ®…Èx…‰ v™……x…{…⁄¥…«EÚ M……ËÆ˙… EÚ…‰ n‰˘J……*
{…÷π]ı ±…S…“±…‰ {…ËÆ˙, ¶…Ɖ˙ {…÷]¬ı`‰ˆ, S…EÚx…“-¶…Æ˙“ Ω÷˛<« {…“`ˆ,
§…÷n¬˘ v… ®… ®…÷Z…∫…‰ §…Ω÷˛i… §…c˜“ ΩÈ˛ +…ËÆ˙ §…S…{…x… ∫…‰
=x…EÚ“ EÚ®…« x…π`ˆ… i…l…… ¥™…¥…Ω˛…Æ˙-E÷Ú∂…±…i…… EÚ“ ±…∆§…“ ∫…÷c˜…˱… M…n«˘x…, x…EÚ±…i…‰ Ω÷˛B UÙ…‰]‰ı-UÙ…‰]‰ı ∫…”M…,
§…Ω÷˛i… |…∂…∆∫…… Ω˛…‰i…“ Æ˙Ω˛“ Ω˲, ¥…∂…‰π…i…: ®…‰Æ˙“ ¶…“i…Æ˙ EÚ“ ±…… ±…®…… EÚ“ Z…±…EÚ n‰˘i…‰ Ω÷˛B EÚ®…±… EÚ“
i…÷±…x…… ®…Â* n˘…‰ +v…J…÷±…“ {…∆J…÷ c˜™…… V…Ë∫…‰ EÚ…x…, ±…∆§…“ +…ËÆ˙ +∆ i…®…
+…∂S…™…« x…Ω˛”, ™… n˘ =∫… n˘x… =x…E‰Ú UÙ…‰Æ˙ {…Æ˙ EÚ…±…‰ ∫…P…x… S……®…Æ˙ EÚ… ∫®…Æ˙h… n˘±……x…‰¥……±…“
={…™……‰ M…i……¥……n˘ ∫…∆§…∆v…“ ¶……π…h… x…‰ ®…÷Z…‰ <i…x…… {…⁄ƒUÙ ∫…§… E÷ÚUÙ ∫……ƒS…‰ ®… f¯±…… Ω÷˛+…-∫…… l……*
+ v…EÚ |…¶…… ¥…i… EÚ™…… EÚ i…iEÚ…±… =∫… M……ËÆ˙… EÚ…‰ n‰˘J…i…‰ Ω˛“ ®…‰Æ˙“ {……±…x…‰ E‰Ú ∫…∆§…∆v… ®…Â
∫…÷Z……¥… EÚ… EÚ…™……«x¥…™…x… +…¥…∂™…EÚ Ω˛…‰ M…™……* n÷˘ ¥…v…… x…∂S…™… ®… §…n˘±… M…<«*
E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…” 11
- 12. M……™… V…§… ®…‰Æ˙‰ §…∆M…±…‰ {…Æ˙ {…Ω÷˛ƒS…“, i…§… ®…‰Æ˙‰ {… Æ˙ S…i…… E÷ÚUÙ Ω˛“ n˘x…… ®… ¥…Ω˛ ∫…§…∫…‰ <i…x…“ Ω˛±…- ®…±…
+…ËÆ˙ {… Æ˙S……Æ˙EÚ…Â ®… ∏…n¬˘v…… EÚ… V¥……Æ˙-∫…… =®…c˜ M…<« EÚ +x™… {…∂…÷-{…I…“ +{…x…“ ±…P…÷i…… +…ËÆ˙ =∫…EÚ“
+…™……* =∫…‰ ±……±…-∫…¢‰Ún˘ M…÷±……§…… EÚ“ ®……±…… {…Ω˛x……<« ¥…∂……±…i…… EÚ… +∆i…Æ˙ ¶…⁄±… M…B* E÷Úii…‰- §…±±…“ =∫…E‰Ú
M…<«, E‰Ú∂…Æ˙-Æ˙…‰±…“ EÚ… §…c˜…-∫…… ]ı“EÚ… ±…M……™…… M…™……, {…‰]ı E‰Ú x…“S…‰ +…ËÆ˙ {…ËÆ˙… E‰Ú §…“S… ®… J…‰±…x…‰ ±…M…‰* {…I…“
P…“ EÚ… S……Ë®…÷J…… n˘“™…… V…±……EÚÆ˙ +…Æ˙i…“ =i……Æ˙“ M…<« =∫…EÚ“ {…“`ˆ +…ËÆ˙ ®……l…‰ {…Æ˙ §…Ë`ˆEÚÆ˙ =∫…E‰Ú EÚ…x… i…l……
+…ËÆ˙ =∫…‰ n˘Ω˛“-{…‰c˜… J…±……™…… M…™……* =∫…EÚ… x……®…EÚÆ˙h… +…ƒJ… J…÷V…±……x…‰ ±…M…‰* ¥…Ω˛ ¶…“ Œ∫l…Æ˙ J…c˜“ Æ˙Ω˛EÚÆ˙
Ω÷˛+… M……ËÆ˙…∆ M…x…“ ™…… M……ËÆ˙…* {…i…… x…Ω˛”, <∫… {…⁄V……-+S……« +…ËÆ˙ +…ƒJ… ®…⁄ƒn˘EÚÆ˙ ®……x……‰ =x…E‰Ú ∫…∆{…E«Ú-∫…÷J… EÚ“
EÚ… =∫… {…Æ˙ C™…… |…¶……¥… {…c˜…, {…Æ∆˙i…÷ ¥…Ω˛ §…Ω÷˛i… |…∫…xx… +x…÷¶…⁄ i… ®… J……‰ V……i…“ l…“*
V……x… {…c˜“* =∫…EÚ“ §…c˜“ S…®…EÚ“±…“ +…ËÆ˙ EÚ…±…“ Ω˛®… ∫…§…EÚ…‰ ¥…Ω˛ +…¥……W… ∫…‰ x…Ω˛”, {…ËÆ˙ EÚ“ +…Ω˛]ı
+…ƒJ…… ®… V…§… +…Æ˙i…“ E‰Ú n˘“™…‰ EÚ“ ±……Ë |… i…°Ú ±…i… ∫…‰ ¶…“ {…Ω˛S……x…x…‰ ±…M…“* ∫…®…™… EÚ… <i…x…… + v…EÚ
Ω˛…‰EÚÆ˙ Z…±… ®…±……x…‰ ±…M…“, i…§… EÚ<« n˘“™…… EÚ… ß…®… §……‰v… =∫…‰ Ω˛…‰ M…™…… l…… EÚ ®……‰]ıÆ˙ E‰Ú °Ú…]ıEÚ ®… |…¥…‰∂…
Ω˛…x…‰ ±…M……* V……x… {…c˜… V…Ë∫…‰ Æ˙…i… ®… EÚ…±…“ n˘J…x…‰¥……±…“
‰ EÚÆ˙i…‰ Ω˛“ ¥…Ω˛ §……ƒ-§……ƒ EÚ“ v¥… x… ∫…‰ Ω˛®… {…÷EÚ…Æ˙x…‰
±…Ω˛Æ˙ {…Æ˙ EÚ∫…“x…‰ EÚ<« n˘“™…‰ |…EÚ… ∂…i… EÚÆ˙ n˘B Ω˛…Â* ±…M…i…“* S……™…, x……∂i…… i…l…… ¶……‰V…x… E‰Ú ∫…®…™… ∫…‰ ¶…“
M……™… E‰Ú x…‰j…… ®…Â Ω˛Æ˙x… E‰Ú x…‰j…… V…Ë∫…… S… EÚi… ¥…Ω˛ <i…x…“ {… Æ˙ S…i… l…“ EÚ
¥…∫®…™… x… Ω˛…‰EÚÆ˙ BEÚ +…i®…“™… ¥…∂¥……∫… Ω˛“ Æ˙Ω˛i…… l……‰c˜“ n‰˘Æ˙ E÷ÚUÙ {……x…‰ EÚ“ "P…Æ˙ ∫…Æ˙ {…Æ˙ =`ˆ…
Ω˲* =∫… {…∂…÷ EÚ…‰ ®…x…÷π™… ∫…‰ ™……i…x…… Ω˛“ x…Ω˛”, x…®…«®… |…i…“I…… EÚÆ˙x…‰ E‰Ú ={…Æ˙…∆i… ±…‰x……' ∫…‰ C™……
®…÷i™…÷ i…EÚ |……{i… Ω˛…‰i…“ Ω˲, {…Æ∆˙i…÷ =∫…EÚ“ +…ƒJ…… E‰Ú ƃ˙ ¶……-ƃ˙¶……EÚÆ˙ P…Æ˙ ∫…Æ˙ {…Æ˙ i……i{…™…« Ω˲?
¥…∂¥……∫… EÚ… ∫l……x… x… ¥…∫®…™… ±…‰ {……i…… Ω˲, x… =`ˆ… ±…‰i…“ l…“*
+…i…∆EÚ*
12 E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…”
- 13. =∫…EÚ… ∫……Ω˛S…™…«-V… x…i… ±…M……¥… ®……x…¥…“™… ∫x…‰Ω˛ °ÚÆ˙ x……{…-x……{…EÚÆ˙ ∫…§…E‰Ú P…Æ˙…Â ®…Â, ∫…Æ˙EÚ∫…
E‰Ú ∫…®……x… Ω˛“ x…EÚ]ıi…… S……Ω˛i…… l……* x…EÚ]ı V……x…‰ {…Æ˙ {……j…… ®… n⁄˘v… b˜…±… n˘™…… ∂… ¥…Æ˙… ®… +…ËÆ˙
¥…Ω˛ ∫…Ω˛±……x…‰ E‰Ú ±…B M…n«˘x… §…g¯… n‰˘i…“, Ω˛…l… °‰ÚÆ˙x…‰ {…Æ˙ V……i……, V…∫…‰ {…“x…‰ E‰Ú ={…Æ˙…i… S… c˜™……P…Æ˙… ®… {……±…‰
∆
+{…x…… ®…÷J… +…∂¥…∫i… ¶……¥… ∫…‰ E∆Úv…‰ {…Æ˙ Æ˙J…EÚÆ˙ ¥…‰ BEÚ §……Æ˙ °ÚÆ˙ +{…x…‰- V……x…‰ ¥……±…‰ V…“¥…-
+…ƒJ… ®…⁄ƒn˘ ±…‰i…“* V…§… =∫…∫…‰ n⁄˘Æ˙ V……x…‰ ±…M…i…‰, i…§… +{…x…‰ ∫¥…Æ˙ ®… EfiÚi…Y…i……- V…∆i…÷+… EÚ“ n˘∂…… ®…Â
M…n«˘x… P…÷®……-P…÷®……EÚÆ˙ n‰˘J…i…“ Æ˙Ω˛i…“* +…¥…∂™…EÚi…… E‰Ú Y……{…x…-∫…… EÚÆ˙i…‰ Ω÷˛B M……ËÆ˙… C™…… +∆i…Æ˙ Ω˲? BEÚ
±…B =∫…E‰Ú {……∫… BEÚ Ω˛“ v¥… x… l…“, {…Æ∆˙i…÷ =±±……∫…, E‰Ú S……Æ˙… +…‰Æ˙ =UÙ±…x…‰-E⁄Ún˘x…‰ +x…÷SU‰Ùn˘ ®… ±…J…Â*
n÷˘:J…, =n˘…∫…“x…i……, +…E÷Ú±…i…… +… n˘ EÚ“ +x…‰EÚ ±…M…i…‰* V…§… i…EÚ ¥…‰ ∫…§…
UÙ…™……-UÙ ¥…™……ƒ =∫…EÚ“ §…c˜“ +…ËÆ˙ EÚ…±…“ +…ƒJ…… ®… S…±…‰ x… V……i…‰, M……ËÆ˙… |…∫…xx… o˘Œπ]ı ∫…‰ =xΩ² n‰˘J…i…“
i…ËÆ˙… EÚÆ˙i…“ l…”* Æ˙Ω˛i…“* V…∫… n˘x… =x…E‰Ú +…x…‰ ®… ¥…±…∆§… Ω˛…‰i……, ¥…Ω˛
BEÚ ¥…π…« E‰Ú ={…Æ˙…∆i… M……ËÆ˙… BEÚ {…÷π]ı ∫…÷∆n˘Æ˙ ¥…i∫… ƃ˙¶……-ƃ˙¶……EÚÆ˙ ®……x……‰ =xΩ² {…÷EÚ…Æ˙x…‰ ±…M…i…“*
EÚ“ ®……i…… §…x…“* ¥…i∫… +{…x…‰ ±……±… Æ∆˙M… E‰Ú EÚ…Æ˙h… {…Æ˙, +§… n÷˘Mv…-n˘…‰Ω˛x… EÚ“ ∫…®…∫™…… EÚ…‰<« ∫l……<«
M…‰∞¸ EÚ… {…÷i…±…… V…Ë∫…… V……x… {…c˜i…… l……* §…UÙc‰˜ EÚ… ∫…®……v……x… S……Ω˛i…“ l…“* x……ËEÚÆ˙… ®… x……M… Æ˙EÚ i……‰ n÷˘Ω˛x……
x……®… Æ˙J…… M…™…… ±……±…®… h…, {…Æ∆˙i…÷ =∫…‰ ∫…§… ±……±…⁄ E‰Ú V……x…i…‰ Ω˛“ x…Ω˛” l…‰ +…ËÆ˙ V……‰ M……ƒ¥… ∫…‰ +…B l…‰, ¥…‰
∫…∆§……‰v…x… ∫…‰ {…÷EÚ…Æ˙x…‰ ±…M…‰* +§… Ω˛®……Ɖ˙ P…Æ˙ ®… ®……x……‰ +x…¶™……∫… E‰Ú EÚ…Æ˙h… ™…Ω˛ EÚ…™…« <i…x…… ¶…⁄±… S…÷E‰Ú l…‰
n÷˘Mv…-®…Ω˛…‰i∫…¥… +…Æ∆˙¶… Ω÷˛+…* M……ËÆ˙… |……i…:∫……™…∆ §……Æ˙Ω˛ EÚ P…∆]ı… ±…M…… n‰˘i…‰ l…‰* M……ËÆ˙… E‰Ú n⁄˘v… n‰˘x…‰ E‰Ú {…⁄¥…« V……‰
∫…‰Æ˙ E‰Ú ±…M…¶…M… n⁄˘v… n‰˘i…“ l…“, +i…: ±……±…®… h… E‰Ú M¥……±…… Ω˛®……Ɖ˙ ™…Ω˛…ƒ n⁄˘v… n‰˘i…… l……, V…§… =∫…x…‰ <∫… EÚ…™…«
±…B EÚ<« ∫…‰Æ˙ UÙ…‰c˜ n‰˘x…‰ {…Æ˙ ¶…“ <i…x…… + v…EÚ ∂…‰π… E‰Ú ±…B +{…x…“ x…™…÷ŒCi… E‰Ú ¥…π…™… ®… +…O…Ω˛ EÚ™……,
Æ˙Ω˛i…… l…… EÚ +…∫…{……∫… E‰Ú §……±…M……‰{……±… ∫…‰ ±…‰EÚÆ˙ i…§… Ω˛®…x…‰ +{…x…“ ∫…®…∫™…… EÚ… ∫…®……v……x… {…… ±…™……*
E÷Úii…‰- §…±±…“ i…EÚ ∫…§… {…Æ˙ ®……x……‰ "n⁄˘v……‰ x…Ω˛…+…‰' EÚ… n˘…‰-i…“x… ®……∫… E‰Ú ={…Æ˙…∆i… M……ËÆ˙… x…‰ n˘…x……-S……Æ˙…
+…∂…“¥……«n˘ °Ú ±…i… Ω˛…‰x…‰ ±…M……* E÷Úii…‰- §…Œ±±…™…… x…‰ i……‰ J……x…… §…Ω÷˛i… EÚ®… EÚÆ˙ n˘™…… +…ËÆ˙ ¥…Ω˛ =ii…Æ˙…‰ii…Æ˙
BEÚ +n¬˘¶…÷i… o˘∂™… ={…Œ∫l…i… EÚÆ˙ n˘™…… l……* n÷˘Mv…- n÷˘§…«±… +…ËÆ˙ ∂… l…±… Æ˙Ω˛x…‰ ±…M…“* ÀS… i…i… Ω˛…‰EÚÆ˙ ®…Èx…‰
n˘…‰Ω˛x… E‰Ú ∫…®…™… ¥…‰ ∫…§… M……ËÆ˙… E‰Ú ∫……®…x…‰ BEÚ {…∆ŒCi… {…∂…÷- S… EÚi∫…EÚ…Â EÚ…‰ §…÷±……EÚÆ˙ n˘J……™……* ¥…‰ EÚ<« n˘x…
®… §…Ë`ˆ V……i…‰ +…ËÆ˙ ®…Ω˛…n‰˘¥… =x…E‰Ú +…M…‰ =x…E‰Ú J……x…‰ i…EÚ +x…‰EÚ |…EÚ…Æ˙ E‰Ú x…Æ˙“I…h…-{…Æ˙“I…h…, BC∫…-Ɖ˙
E‰Ú ±…B x…Œ∂S…i… §…i…«x… +… n˘ n¬˘¥……Æ˙… Æ˙…M… EÚ… x…n˘…x…
‰
V…“¥…-V…∆i…÷+… ®… C™…… Æ˙J… n‰˘i……* EÚ∫…“ ¥…∂…‰π… J……‰V…i…‰ Æ˙Ω˛‰* +∆i… ®… =xΩ˛…x…‰ Â
+…{…x…‰ EÚ¶…“ ¶……<«S……Æ˙… +…™……‰V…x… {…Æ˙ +…®…∆ j…i… C™…… V…“¥…-V…∆i…÷+…Â E‰Ú
x…h…«™… n˘™…… EÚ M……™… EÚ…‰ |… i… ®……x…¥… EÚ… G⁄ÚÆ˙
n‰˘J…… Ω˲? +{…x…‰ + i… l…™…… E‰Ú ∫…®……x… ¥…‰ ∫…÷<« J…±…… n˘“ M…<« Ω˲, V……‰
+x…÷¶…¥… ®…j…… ®… ¥™…¥…Ω˛…Æ˙ = S…i… Ω˲?
{…Æ˙®… ∂…π]ıi…… EÚ… {… Æ˙S…™… =∫…E‰Ú Æ˙Ci…-∫…∆S……Æ˙ E‰Ú ∫……l…
§……ƒ]Âı* S…S……« EÚÆÂ˙*
n‰˘i…‰ Ω÷˛B |…i…“I…… EÚÆ˙i…‰ Æ˙Ω˛i…‰* æ˛n˘™… E‰Ú {……Æ˙ Ω˛…‰ V……BM…“,
E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…” 13
- 14. i…§… Æ˙Ci…-∫…∆S……Æ˙ Ø˚EÚx…‰ ∫…‰ =∫…EÚ“ ®…fii™…÷ x…Œ∂S…i… Ω˲* ®… §…n˘±… V……x…… ∫¥……¶…… ¥…EÚ M¥……±…‰ E‰Ú |… i…
®…÷Z…‰ EÚπ]ı +…ËÆ˙ +…∂S…™…« n˘…‰x…… EÚ“ +x…÷¶…⁄ i… l……* ¥…Ë∫…‰ =∫…EÚ“ ={…Œ∫l… i… ®…Ω˛…n‰˘¥…“ ¥…®……« EÚ…
Ω÷˛<«* ∫…÷<« J…±……x…‰ EÚ… C™…… i……i{…™…« Ω˛…‰ ∫…EÚi…… Ω˲? ®… ¶…“ EÚ∫…“ EÚ…x…⁄ x …“ ∫…∆n‰˘Ω˛ ¥…∂¥……∫… ®…Â
n˘…x……-S……Æ˙… i……‰ Ω˛®… ∫¥…™…∆ n‰˘J…-¶……±… EÚÆ˙ n‰˘i…‰ ΩÈ˛, {…Æ∆˙i…÷ EÚ…™…«¥……Ω˛“ E‰Ú ±…B +…¥…∂™…EÚ EËÚ∫…‰ §…n˘±… M…™……?
∫…∆¶…¥… Ω˲, =∫…“ ®… ∫…÷<« S…±…“ M…<« Ω˛…‰* {…Æ,˙ b˜…ÏC]ıÆ˙ E‰Ú |…®……h… V…÷]ı…x…… +∫…∆¶…¥… l……*
=ii…Æ˙ ∫…‰ Y……i… Ω÷˛+… EÚ n˘…x…‰-S……Ɖ˙ E‰Ú ∫……l… M…<« ∫…÷<« i…§… M……ËÆ˙… EÚ… ®…fii™…÷ ∫…‰ ∫…∆P…π…« +…Æ∆˙¶… Ω÷˛+…,
M……™… E‰Ú ®…÷ƒΩ˛ ®…Â Ω˛“ UÙn˘EÚÆ˙ Æ˙Ω˛ V……i…“ Ω˲* M…÷c˜ EÚ“ V…∫…EÚ“ ∫®…fi i… ®……j… ∫…‰ +…V… ¶…“ ®…x… ∫…Ω˛Æ˙ =`ˆi……
§…c˜“ b˜±…“ E‰Ú ¶…“i…Æ˙ Æ˙J…“ ∫…÷<« Ω˛“ M…±…‰ E‰Ú x…“S…‰ =i…Æ˙ Ω˲* b˜…ÏC]ıÆ˙… x…‰ EÚΩ˛…, M……™… EÚ…‰ ∫…‰§… EÚ… Æ˙∫… {…±……™……
V……i…“ Ω˲ +…ËÆ˙ +∆i…i…: Æ˙Ci…-∫…∆S……Æ˙ ®… ®…±…EÚÆ˙ æ˛n˘™… V……B, i……‰ ∫…÷<« {…Æ˙ EËÚŒ±∂…™…®… V…®… V……x…‰ +…ËÆ˙ =∫…E‰Ú
i…EÚ {…Ω÷ƒ˛S… ∫…EÚi…“ Ω˲! x… S…÷¶…x…‰ EÚ“ ∫…∆¶……¥…x…… Ω˲* +i…: x…i™… EÚ<«-EÚ<« ∫…‰Æ˙
+∆i… ®… BEÚ B‰∫…… x…®…«®… ∫…i™… =n¬˘P…… ]ıi… Ω÷˛+…, ∫…‰§… EÚ… Æ˙∫… x…EÚ…±…… V……i…… +…ËÆ˙ x…±…“ ∫…‰ M……ËÆ˙… EÚ…‰
V…∫…EÚ“ EÚ±{…x…… ¶…“ ®…‰Æ‰˙ ±…B ∫…∆¶…¥… x…Ω˛” l…“* |……™…: {…±……™…… V……i……* ∂…ŒCi… E‰Ú ±…B <∆V…‰C∂…x… {…Æ˙ <∆V…‰C∂…x…
E÷ÚUÙ M¥……±…‰ B‰∫…‰ P…Æ˙… ®…Â, V…Ω˛…ƒ =x…∫…‰ + v…EÚ n⁄˘v… n˘B V……i…‰* {…∂…÷+… E‰Ú <∆V…‰C∂…x… E‰Ú ±…B ∫…⁄V…‰ E‰Ú
±…™…… V……i…… Ω˲, M……™… EÚ… +…x…… ∫…Ω˛ x…Ω˛” {……i…‰* ∫…®……x… §…Ω÷˛i… ±…∆§…“ ®……‰]ı“ ∫…ÀÆ˙V… i…l…… §…c˜“ §……‰i…±…
+¥…∫…Æ˙ ®…±…i…‰ Ω˛“ ¥…‰ M…÷c˜ ®… ±…{…‰]ıEÚÆ˙ ∫…÷<« =∫…‰ ¶…Æ˙ n˘¥…… EÚ“ +…¥…∂™…EÚi…… Ω˛…‰i…“ Ω˲, +i…: <∆V…‰C∂…x…
J…±……EÚÆ˙ =∫…EÚ“ +∫…®…™… ®…fii™…÷ x…Œ∂S…i… EÚÆ˙ n‰˘i…‰ ¶…“ +{…x…‰ +…{… ®… "∂…±™… GÚ™……' V…Ë∫…… ™……i…x……®…™… Ω˛…‰
ΩÈ˛* M……™… E‰Ú ®…Æ˙ V……x…‰ {…Æ˙ =x… P…Æ˙… ®… ¥…‰ {…÷x…: n⁄˘v… n‰˘x…‰ V……i…… l……* {…Æ,˙ M……ËÆ˙… +i™…∆i… ∂……∆ i… ∫…‰ §……Ω˛Æ˙ +…ËÆ˙
±…M…i…‰ ΩÈ˛* ∫…÷<« EÚ“ §……i… Y……i… Ω˛…‰i…‰ Ω˛“ M¥……±…… BEÚ ¶…“i…Æ˙, n˘…‰x…… +…‰Æ˙ EÚ“ S…÷¶…x… +…ËÆ˙ {…“c˜… ∫…Ω˛i…“ l…“*
|…EÚ…Æ˙ ∫…‰ +∆i…v……«x… Ω˛…‰ M…™……, +i…: ∫…∆n˘‰Ω˛ EÚ… ¥…∂¥……∫… EÚ¶…“-EÚ¶…“ =∫…EÚ“ ∫…÷∆n˘Æ,˙ {…Æ˙ =n˘…∫… +…ƒJ…… E‰Ú
14 E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…”
- 15. EÚ…‰x…… ®… {……x…“ EÚ“ n˘…‰ §…⁄ƒn¢ Z…±…EÚx…‰ ±…M…i…“ l…”* ®…±…i…“* x…Ø˚{……™… ®…fii™…÷ EÚ“ |…i…“I…… EÚ… ®…®…« ¥…Ω˛“
+§… ¥…Ω˛ =`ˆ x…Ω˛” {……i…“ l…“, {…Æ∆˙i…÷ ®…‰Æ‰˙ {……∫… V……x…i…… Ω˲, V…∫…‰ EÚ∫…“ +∫……v™… +…ËÆ˙ ®…Æ˙h……∫…xx…
{…Ω÷ƒ˛S…i…‰ Ω˛“ =∫…EÚ“ +…ƒJ…… Æ˙…‰M…“ E‰Ú {……∫… §…Ë`ˆx…… {…c˜i…… Ω˛…‰*
¥…i…«®……x… {… Æ˙¥…‰∂… ®… ®… |…∫…xx…i…… EÚ“ UÙ…™……-∫…“ V…§… M……ËÆ˙… EÚ“ ∫…÷∆n˘Æ˙ S…®…EÚ“±…“ +…ƒJ… x…π|…¶… Ω˛…‰
®……x…¥… B¥…∆ V…“¥…-
i…ËÆ˙x…‰ ±…M…i…“ l…“* {……∫… S…±…” +…ËÆ˙ ∫…‰§… EÚ… Æ˙∫… ¶…“ E∆Ú`ˆ ®… Ø˚EÚx…‰ ±…M……, i…§…
V…∆i…÷+…Â E‰Ú {…Æ˙∫{…Æ˙
∫…∆§…∆v… {…Æ˙ ]ı{{…h…“
V……EÚÆ˙ §…Ë`ˆx…‰ {…Æ˙ ¥…Ω˛ ®…‰Æ‰˙ ®…Èx…‰ +∆i… EÚ… +x…÷®……x… ±…M…… ±…™……* +§… ®…‰Æ˙“ BEÚ
±…J…Â* E∆Úv…‰ {…Æ˙ +{…x…… ®…÷J… Æ˙J… Ω˛“ <SUÙ… l…“ EÚ ®…È =∫…E‰Ú +∆i… E‰Ú ∫…®…™… ={…Œ∫l…i…
n‰˘i…“ l…“ +…ËÆ˙ +{…x…“ J…÷Æ˙n˘Æ˙“ Æ˙Ω˛ ∫…E⁄ƒÚ* n˘x… ®…Â Ω˛“ x…Ω˛”, Æ˙…i… ®… ¶…“ EÚ<«-EÚ<« §……Æ˙
V…“¶… ∫…‰ ®…‰Æ˙“ M…n«˘x… S……]ıx…‰ ±…M…i…“ l…“* =`ˆEÚÆ˙ ®…È =∫…‰ n‰˘J…x…‰ V……i…“ Æ˙Ω˛“*
±……±…®… h… §…‰S……Ɖ˙ EÚ…‰ i……‰ ®……ƒ EÚ“ ¥™…… v… +…ËÆ˙ +∆i… ®… BEÚ n˘x… •……Ω¬˛®…®…÷Ω⁄˛i…« ®… S……Æ˙ §…V…‰ V…§…
+…∫…xx… ®…fii™…÷ EÚ… §……‰v… x…Ω˛” l……* =∫…‰ n⁄˘∫…Æ˙“ M……™… EÚ… ®…È M……ËÆ˙… EÚ…‰ n‰˘J…x…‰ M…<«, i…§… V…Ë∫…‰ Ω˛“ =∫…x…‰ +{…x……
n⁄˘v… {…±……™…… V……i…… l……, V……‰ =∫…‰ Ø˚S…i…… x…Ω˛” l……* ¥…Ω˛ ®…÷J… ∫…n˘… E‰Ú ∫…®……x… ®…‰Æ‰˙ E∆Úv…… {…Æ˙ Æ˙J……, ¥…Ë∫…‰ Ω˛“ ¥…Ω˛
i……‰ +{…x…“ ®……ƒ EÚ… n⁄˘v… {…“x…… +…ËÆ˙ =∫…∫…‰ J…‰±…x…… BEÚn˘®… {…il…Æ˙ V…Ë∫…… ¶……Æ˙“ Ω˛…‰ M…™…… +…ËÆ˙ ®…‰Æ˙“ §……ƒΩ˛ {…Æ˙
S……Ω˛i…… l……, +i…: +¥…∫…Æ˙ ®…±…i…‰ Ω˛“ ¥…Ω˛ M……ËÆ˙… E‰Ú ∫…‰ ∫…Æ˙EÚEÚÆ˙ v…Æ˙i…“ {…Æ˙ +… M…Æ˙…* EÚn˘… S…i…¬ ∫…÷<« x…‰
{……∫… {…Ω÷˛ƒS…EÚÆ˙ ™…… +{…x…… ∫…Æ˙ ®……Æ˙-®……Æ˙, =∫…‰ =`ˆ…x…… æ˛n˘™… EÚ…‰ §…‰v…EÚÆ˙ §…∆n˘ EÚÆ˙ n˘™……*
S……Ω˛i…… l…… ™…… J…‰±…x…‰ E‰Ú ±…B =∫…E‰Ú S……Æ˙… +…‰Æ˙ +{…x…‰ {…… ±…i… V…“¥…-V…∆i…÷+… E‰Ú {……Ãl…¥… +¥…∂…‰π…
=UÙ±…-E⁄Ún˘EÚÆ˙ {… Æ˙GÚ®…… Ω˛“ n‰˘i…… Æ˙Ω˛i……* ®…È M…∆M…… EÚ…‰ ∫…®…Ã{…i… EÚÆ˙i…“ Æ˙Ω˛“ Ω⁄˛ƒ* M……ËÆ˙… ∆ M…x…“ EÚ…‰ ±…‰
®…Èx…‰ §…Ω÷˛i… ∫…‰ V…“¥…-V…∆i…÷ {……±… Æ˙J…‰ ΩÈ˛, +i…: V……i…‰ ∫…®…™… ®……x……‰ EÚØ˚h……
=x…®… ∫…‰ E÷ÚUÙ EÚ…‰ ∫…®…™…-+∫…®…™… ¥…n˘… n‰˘x…“ Ω˛“ EÚ… ∫…®…÷p˘ =®…c˜ +…™……, "|…EfiÚ i… Ω˛®……Æ˙“ ®……ƒ Ω˲
{…c˜i…“ Ω˲* {…Æ∆˙i…÷, B‰∫…“ ®…®…«¥™…l…… EÚ… ®…÷Z…‰ ∫®…Æ˙h… x…Ω˛” {…Æ∆˙i…÷ ±……±…®… h… <∫…‰ ¶…“ J…‰±… +…ËÆ˙ {…∂…÷-{…I…“
ΩË* ∫…®…Z… =UÙ±…i……-E⁄Ún˘i…… Ω˛®……Ɖ˙ ∫…Ω˛V…“¥…“*
<i…x…“ æ˛π]ı-{…÷π]ı, ∫…÷n˘Æ˙, n⁄˘v…-∫…“ =VV¥…±… {…™…Œ∫¥…x…“
∆ Æ˙Ω˛…* ™… n˘ n˘“˘P…«- x…:∂¥……∫… <x…EÚ“ Æ˙I…… ®…Â
Ω˛®……Æ˙“ ∫…÷Æ˙I…… Ω˲*'
M……™… +{…x…‰ <i…x…‰ ∫…÷∆n˘Æ˙ S…∆S…±… ¥…i∫… EÚ…‰ UÙ…‰c˜EÚÆ˙ EÚ… ∂…§n˘… ®… +x…÷¥……n˘ Ω˛…‰ <∫… ¥…π…™… {…Æ˙ x……Ɖ˙
EÚ∫…“ ¶…“ I…h… x…V…‘¥… +…ËÆ˙ x…∂S…‰π]ı Ω˛…‰ V……BM…“, ∫…E‰Ú, i……‰ =∫…EÚ“ |… i…v¥… x… §…x……Bƒ +…ËÆ˙ =xΩ²
™…Ω˛ ∫……‰S…EÚÆ˙ Ω˛“ +…ƒ∫…⁄ +… V……i…‰ l…‰* EÚΩ‰˛M…“, "+…Ω˛ ®…‰Æ˙… M……‰{……±…EÚ |…n˘Ã∂…i… EÚÆÂ˙*
n‰˘∂…!'
±…J…x…>, EÚ…x…{…÷Æ˙ +… n˘ x…M…Æ˙… ∫…‰ ¶…“ {…∂…÷-
¥…∂…‰π…Y……Â EÚ…‰ §…÷±……™……, ∫l……x…“™… {…∂…÷- S… EÚi∫…EÚ i……‰
n˘x… ®… n˘…‰-i…“x… §……Æ˙ +…i…‰ Æ˙Ω‰˛, {…Æ∆˙i…÷ EÚ∫…“x…‰ B‰∫……
={…S……Æ˙ x…Ω˛” §…i……™……, V…∫…∫…‰ +…∂…… EÚ“ EÚ…‰<« EÚÆ˙h…
E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…” 15
- 16. ®…Ω˛…n‰˘¥…“ ¥…®……« EÚ… V…x®… 1907 EÚ…‰ =ii…Æ˙|…n‰˘∂… E‰Ú °Ú∞¸J……§……n˘ ®… Ω÷˛+…* +…{…
UÙ…™……¥……n˘“ ™…÷M… E‰Ú S……Æ˙ |…®…÷J… ∫i…∆¶…… ®… ∫…‰ BEÚ ΩÈ˛* +{…x…‰ V…“¥…x…EÚ…±… ®… =xΩ˛…Âx…‰
{…n¬˘™… B¥…∆ M…n¬˘™… EÚ“ Æ˙S…x……+… ∫…‰ ÀΩ˛n˘“ ∫…… Ω˛i™… EÚ…‰ ∫…∆{…÷π]ı EÚ™……* ¥…‰ Y……x…{…“`ˆ
{…÷Æ˙∫EÚ…Æ˙, {…n¬˘®…¶…⁄π…h…, {…n¬˘®… ¥…¶…⁄π…h… +… n˘ ∫…‰ ∫…®®…… x…i… ΩÈ˛* ™……®……, n˘“{… ∂…J……,
∫……∆v™… M…“i…, ∫®…fi i… EÚ“ Ɖ˙J……Bƒ, +i…“i… E‰Ú S…±… S…j… +… n˘ =x…EÚ“ J™…… i…|……{i…
Æ˙S…x……Bƒ ΩÈ˛*
+…M…‰...
®…Èx…‰ C™…… EÚ™……?
V
P…]ıx……-GÚ®…
Ɖ˙J…… S…j… EÚ… ¥……S…x…
"M……ËÆ˙…' Ɖ˙J…… S…j… EÚ“ ®…÷J™… P…]ıx……+… EÚ… GÚ®…§…n¬˘v… EÚ™……
=±±…‰J… EÚÆÂ˙* P…]ıx……Bƒ S…÷x… ±…”
®…Ω˛…n‰˘¥…“V…“ +{…x…“ UÙ…‰]ı“ §…Ω˛x… ∂™……®…… E‰Ú P…Æ˙ ∫…‰ ®…÷J™… P…]ıx……Bƒ
§… UÙ™…… ±……<«* {…Ω˛S……x… ±…”
GÚ®…§…n¬˘v… EÚÆ˙E‰Ú
±…J…”
¥……i……«±……{… ®…Èx…‰ C™…… EÚ™……?
V
M……ËÆ˙… EÚ“ §…“®……Æ˙“ E‰Ú ∫…∆§…∆v… ®… ®…Ω˛…n‰˘¥…“ ¥…®……« +…ËÆ˙
b˜…ÏC]ıÆ˙ E‰Ú §…“S… Ω÷˛B ¥……i……«±……{… +{…x…“ EÚ±{…x…… E‰Ú |…∫…∆M… ∫…®…Z… ±…™……
+x…÷∫……Æ˙ ±…J…Â* = S…i… ={…GÚ®… ±…J……
{……j……x…÷E⁄Ú±… ¥……i……«±……{…
±…J……
∫¥……¶…… ¥…EÚ ¶……π……-
∂…˱…“ EÚ… |…™……‰M…
EÚ™……
∫…®…÷ S…i… ={…∫…∆Ω˛…Æ˙
EÚ™……
16 E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…”
- 17. ∫…∆M……‰π`ˆ“ ®…Èx…‰ C™…… EÚ™……?
V
x…®x… ±… J…i… ¥…π…™… {…Æ˙ ∫…∆M……‰π`ˆ“ S…±……Bƒ*
S…S……« ®…Â ¶……M… ±…™……
"|…EfiÚ i… Ω˛®……Æ˙“ ®……ƒ +…ËÆ˙ {…∂…÷-{…I…“ Ω˛®……Ɖ˙ ∫…Ω˛S…Æ˙*' ®…÷J™… À§…n÷˘+… EÚ…
S…™…x… EÚ™……
À§…n÷˘+… EÚ…‰
{…±±… ¥…i… EÚÆ˙E‰Ú
+…±…‰J… i…Ë™……Æ˙ EÚ™……
+…±…‰J… |…∫i…÷i…
EÚ™……
|…∫i…÷ i… {…Æ˙ S…S……« EÚ“
+{…x…‰ ®…i… EÚ…
∫…®…l…«x… EÚ™……
+ i… Æ˙Ci… À§…n÷˘+…Â
EÚ…‰ V……‰c˜EÚÆ˙ +…±…‰J…
{…±±… ¥…i… EÚ™……
∫…∆∂……‰v…x… E‰Ú §……n˘
Æ˙{…]ı i…Ë™……Æ˙ EÚ“
∂…§n˘ EÚ“ +…i®……
ÀΩ˛n˘“ +…ËÆ˙ ®…±…™……±…®… ®… |…™…÷Ci… BEÚ ∂…§n˘ Ω˲ "{…∂…÷'* ÀΩ˛n˘“ ®… <∫…EÚ…
+l…« Ω˲ "V……x…¥…Æ'˙ +…ËÆ˙ ®…±…™……±…®… ®… "M……™…'* <∫…“ |…EÚ…Æ˙ ¶…xx… +l…«
¥……±…‰ ÀΩ˛n˘“ +…ËÆ˙ +{…x…“ ®……i…fi¶……π…… E‰Ú ∫…®…v¥…x…“™… ∂…§n˘ S…÷x…EÚÆ˙
±…J…Â*
ÀΩ˛n˘“ +…ËÆ˙ ®…±…™……±…®… ®… |…™…÷Ci… BEÚ ∂…§n˘ Ω˲ "{…I…“'* n˘…‰x……Â
¶……π……+… ®… <∫…EÚ… +l…« Ω˲ -- " S… c˜™……'* <∫…“ |…EÚ…Æ˙ ∫…®……x… +l…«
¥……±…‰ ÀΩ˛n˘“ +…ËÆ˙ +{…x…“ ®……i…fi¶……π…… E‰Ú ∫…®…v¥…x…“™… ∂…§n˘ S…÷x…EÚÆ˙
±…J…Â*
E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…” 17
- 18. ¥……C™…- ®…±……x…
x…®x……∆ EÚi… ¥……C™… {…g¯*
{……x…“ §…Æ˙∫……* x…n˘“ ®… {……x…“ ¶…Æ˙…*
V…§… {……x…“ §…Æ˙∫…… i…§… x…n˘“ ®… {……x…“ ¶…Æ˙…*
®…È n˘…Ëc˜EÚÆ˙ ∫]‰ı∂…x… {…Ω÷ƒ˛S……* M……c˜“ U⁄Ù]ı M…<«*
®…È n˘…Ëc˜EÚÆ˙ ∫]‰ı∂…x… {…Ω÷ƒ˛S……, ±…‰ EÚx… M……c˜“ U⁄Ù]ı M…<«*
|…i™…‰EÚ ¥……C™…-V……‰c‰˜ EËÚ∫…‰ ®…±……B M…B ΩÈ˛?
¥……C™……∆∂…… ™…… ¥……C™…… EÚ… ®…‰±… EÚÆ˙…x…‰ ¥……±…‰ <x… ∂…§n˘… EÚ…‰ C™…… EÚΩ˛i…‰ ΩÈ˛?
{……`ˆ¶……M… ∫…‰ B‰∫…‰ ∂…§n˘ +…ËÆ˙ =x…∫…‰ §…x……B M…B ¥……C™… UÙ…ƒ]ıEÚÆ˙ ±…J…Â*
{…÷x…±…ÊJ…x…
= S…i… ™……‰V…EÚ EÚ… |…™……‰M… EÚÆ˙E‰Ú ¥……C™……Â EÚ…‰ ®…±……Bƒ*
Ω˛¥…… S…±…“* §……n˘±… i…i…Æ˙- §…i…Æ˙ Ω˛…‰ M…B* <∫… ±…B
{…CS…Æ˙ V……x…… Ω˲* U÷Ù]¬ı]ı“ ±…‰ Æ˙J…“ Ω˲* ™… n˘-i……‰
®…È {…g¯ x…Ω˛” ∫…EÚ…* ®…‰Æ˙“ +…ƒJ…… ®… n˘n«˘ Ω˲* +…ËÆ˙
>{…Æ˙ Ω˛“ S…±……‰M…‰* x…∂S…™… Ω˛“ M…Æ˙ V……+…‰M…‰* V……‰-¥…Ω˛
¥…Ω˛ ®…‰Ω˛x…i… EÚÆ˙i…… Ω˲* ¥…Ω˛ ∫…°Ú±… Ω˛…‰i…… Ω˲* C™…… EÚ
∫…∆EÚ±…x…
{……`ˆ ®…Â +…B ¥…∂…‰π…h… ∂…§n˘ S…÷x…EÚÆ˙ ±…J…Â*
18 E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…”
- 19. ®……x…¥… +…V…EÚ±… ˛|…EfiÚ i…, V…“¥…-V…∆i…÷ +…ËÆ˙
{…‰c˜-{……Ëv……Â E‰Ú ±…B J…i…Æ˙x……EÚ ∫…… §…i… Ω˛…‰
Æ˙Ω˛… Ω˲* ¥…Ω˛ |…… h…™…… EÚ…‰ ∫…i……i…… Ω˲, =x…EÚ“
±……∂…˙ EÚ…‰ ¶…“ x…Ω˛” UÙ…‰c˜i……* BEÚ ∫…SS…“
P…]ıx…… ∫…‰ M…÷W…ÆÂ˙...
Ω˛…l…“ E‰Ú ∫……l…“
...
...
... ®…±……x…“
...
™…Ω˛∂…Ω˛BEÚE‰Ú∫…SS…“P…x…‰ V…∆x……M…±…Ω˲*l…‰Z……Æ˙J……∆ƒbΩ˛˜ … l…™……ÂÆ˙…EÚ……“
Æ˙ {……∫…
P…]ı
* ™…Ω˛
E‰Ú ƒS
=x…EÚ…‰ ¶…“ i……‰ S…… Ω˛B* Ω˛…Æ˙ J……EÚÆ˙ ¥…‰˛ x…W…n˘“EÚ E‰Ú
M……ƒ¥…… i…EÚ V……x…‰ ±…M…‰* ¥…‰ ¥…Ω˛…ƒ E‰Ú J…‰i… +…ËÆ˙ P…Æ˙
BEÚ Z…÷b˜ §…∫…… l……* ®…x…®……ËV…“ ®…∫i… Ω˛…l…“ V…∆M…±…“ §…Æ˙§……n˘ EÚÆ˙ b˜…±…i…‰*
∆
{…‰c˜-{……Ëv…‰ J……i…‰* V…∆M…±… EÚ“ `∆ˆb˜EÚ ®… +…Æ˙…®… BEÚ n˘x… <∫…“ Z…÷∆b˜
EÚÆ˙i…‰* ±…‰ EÚx…, =x…EÚ“ K…÷∂…“ W™……n˘… n˘x… i…EÚ EÚ… BEÚ Ω˛…l…“ i……‰Æ˙{…… {…∂…÷-{… I…™…… EÚ…‰
]ıEÚ“ x…Ω˛”* ±……‰M…… x…‰ V…∆M…±… EÚ…]ıx…… ∂…÷∞¸ EÚ™……* §±……ÏEÚ {…Ω÷ƒ˛S……* =∫…x…‰ EÚ<« ®……Æ˙x…… EÚ…x…⁄x…“ V…÷®…«
W…®…“x… +…ËÆ˙ ±…EÚc˜“ <∆∫……x… EÚ…‰ ®…±…”, ±…‰ EÚx… P…Æ˙… +…ËÆ˙ <∆∫……x…… EÚ…‰ Æ˙…Èn˘ Ω˲* C™…… +…{… =∫…
Ω˛…l…“ §…‰P…Æ˙ Ω˛…‰ M…B* b˜…±……* ±…∆§……-S……Ëc˜… Ω˛…l…“ EÚ…x…⁄x… ∫…‰ {… Æ˙ S…i…
¶…⁄J… +…ËÆ˙ M…®…‘ ∫…‰ Ω˛…l…“ {…Ɖ˙∂……x… +…ËÆ˙ =∫…E‰Ú §…c‰˜-§…c‰˜ n˘…i…*
ƒ ΩÈ˛?
l…‰* ¥…‰ V……i…‰ ¶…“ i……‰ EÚΩ˛…ƒ? P…Æ˙ +…ËÆ˙ J……x…… ±……‰M… =∫…‰ ®……Æ˙ ¶…“ x…Ω˛”
E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…” 19
- 20. ∫…EÚi…‰ l…‰* Ω˛…l…“ ®……Æ˙x…… EÚ…x…⁄x…“ W…÷®…« V……‰ Ω˲* EÚÆ˙i…‰ Æ˙Ω‰˛* EÚ∫…“EÚ…‰ =∫…E‰Ú {……∫… °Ú]ıEÚx…‰ x… n˘™……*
i…¶…“ BEÚ P…]ıx…… P…]ı“* i……‰Æ˙{…… V…∆M…±… E‰Ú §…“S… V…∆M…±… ®… BEÚ M…Ω˛Æ˙…, §…c˜…
BEÚ ∫…c˜EÚ Ω˲* <∫…E‰Ú EÚx……Ɖ˙ §…V…±…“ E‰Ú J…∆¶…‰ ΩÈ˛* M…b¬˜f¯… f⁄ƒ¯g¯…* °ÚÆ˙ +{…x…‰ Ω˛…l…“ E‰Ú §…‰P…Æ˙ Ω˛…‰x…‰
E÷ÚUÙ i……Æ˙ W…®…“x… {…Æ˙ M…Ɖ˙ l…‰* ¥…Ω˛…ƒ ∫…‰ M…÷W…Æ˙i…‰ Ω˛…l…“ ∫……l…“ EÚ“ ±……∂… P…∫…“]ıEÚÆ˙ ®… ®……x…¥…-∫…®……V…
EÚ… +∫…∆M… i…{…⁄h…«
EÚ… {……ƒ¥… i……Æ˙… {…Æ˙ {…c˜…* W……‰Æ˙ ∫…‰ §…V…±…“ EÚ… Z…]ıEÚ… ¥…Ω˛…ƒ ±……B* =∫…‰ M…b¬˜f‰¯ ®… ¥…EÚ…∫… EÚΩ˛…ƒ i…EÚ
±…M…… +…ËÆ˙ ¥…Ω˛ ®…Æ˙ M…™……* b˜…±… n˘™……* ±…EÚc˜“ +…ËÆ˙ W…®®…‰n˘…Æ˙ Ω˲?
{…Œii…™…… ∫…‰ M…b¬˜f‰¯ EÚ…‰ f¯EÚ
K…˜§…Æ˙ ®…±…i…‰ Ω˛“ M……ƒ¥…¥……±…‰ ¥…Ω˛…ƒ +… {…Ω÷ƒ˛S…‰*
n˘™……*
±……‰M…… EÚ…‰ M…÷∫∫…… =i……Æ˙x…‰ EÚ… ®……ËEÚ… ®…±… M…™……* ®…Ɖ˙
Ω÷˛B Ω˛…l…“ EÚ…‰ EÚ…‰<« `ˆ…‰EÚÆ˙ ®……Æ˙i……, EÚ…‰<« ±……`ˆ“, Ω˛… l…™…… x…‰ =∫…‰ n˘°Úx……EÚÆ˙ M……ƒ¥…¥……±…… EÚ“
E÷Ú±Ω˛…c˜“ +…ËÆ˙ S……E⁄Ú ∫…‰ ®……Æ˙i……* E÷ÚUÙ ±……‰M… i……‰ =∫…E‰Ú +{…x…… ¢ÚW…« x…¶……™……* ®…M…Æ˙ V…M…Ω˛ +M…Æ˙ +…{…
n˘…ƒi… Ω˛“ i……‰c˜x…‰ ±…M…‰* Ω˛…l…“-n˘…ƒi… §…Ω÷˛i… ®…Ωƒ˛M…… Ω˛…‰i…… <x…∫……x…… x…‰ EÚ∫…“ S…“W… EÚ“ Ω˛…‰i…‰ i……‰ ®…Ɖ˙ Ω÷˛B
Ω˲* <∫…∫…‰ V…‰¥…Æ˙ +…ËÆ˙ ∫…V……¥…]ı EÚ… ∫……®……x… §…x…i…… Ω˲*
‰ {…Æ˙¥……Ω˛ x… EÚ“* {…Ω˛±…‰ V…∆M…±… Ω˛…l…“ E‰Ú ∫……l… C™……
{…Æ˙ Ω˛…l…“-n˘…ƒi… x…EÚ…±…x…‰ E‰Ú ±…B ∫…Æ˙EÚ…Æ˙“ <V……W…i… EÚ…]ıEÚÆ˙ Ω˛…l…“ EÚ… P…Æ˙ UÙ“x……, ¥™…¥…Ω˛…Æ˙ EÚÆ˙i…‰?
W…∞¸Æ˙“ Ω˲* S……‰Æ˙“ ∫…‰ x…EÚ…±……‰, i……‰ {…÷ ±…∫…-E‰Ú∫… §…x… °ÚÆ˙ =∫…E‰Ú ®…Æ˙x…‰ {…Æ˙ ¶…“ =∫…‰ ∫…i……x…… x…Ω˛” UÙ…‰c˜…*
V……i…… Ω˲* ±…‰ EÚx… ™…Ω˛…ƒ =±]ı… Ω÷˛+…* {…÷ ±…∫… x…‰ Ω˛…l…“
( n˘±±…“ ∫…‰ |…EÚ… ∂…i… " {…]ı…Æ˙…' EÚ“ {……`ˆEÚ ®…±……x…“
EÚ… ®……®…±…… n˘§…… n˘™……* n⁄˘∫…Æ˙“ i…Æ˙¢Ú ¥…‰ Ω˛…l…“-n˘…ƒi…
n¬˘¥……Æ˙… Æ˙ S…i… BEÚ P…]ıx…… EÚ… {…÷x…:|…∫i…÷i…“EÚÆ˙h…*)
E‰Ú ]÷ıEÚc‰˜ S…÷{…S……{… x…EÚ±…¥……i…‰ Æ˙Ω‰˛* {……ƒS…-n˘∫… EÚ±……‰
n˘…ƒi… EÚ… BEÚ ]÷ıEÚc˜… Ω˛“ EÚ…¢Ú“ l……*
¥…x… (∫…∆Æ˙I…h…) + v… x…™…®… 1927
BEÚ ®…Ω˛“x…‰ i…EÚ Ω˛…l…“ EÚ“ ±……∂… ¥…Ω˛” {…c˜“ Æ˙Ω˛“* Forest (Conservation) Act
°ÚÆ˙ Ω˛… l…™…… EÚ… Z…÷∆b˜ ¥…Ω˛…ƒ {…Ω÷ƒ˛S……* =xΩ˛…Âx…‰ ±……∂… EÚ…‰ ¥…x™… V…“¥… (∫…∆Æ˙I…h…) + v… x…™…®… 1972
Wild Life (Protection) Act
S……Æ˙… i…Æ˙¢Ú ∫…‰ P…‰Æ˙ ±…™……* n˘x…-Æ˙…i… =∫…EÚ“ Æ˙J…¥……±…“ {…™……«¥…Æ˙h… (∫…∆Æ˙I…h…) + v… x…™…®… 1984
Environment (Protection) Act
20 E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…”
- 21. +…M…‰...
Æ˙{…]ı
x…®x……∆ EÚi… S…j… EÚ… ¥……S…x… EÚÆÂ˙*
®…Èx…‰ C™…… EÚ™……?
V
S…j…¥……S…x… EÚÆ˙E‰Ú
|…∫…∆M… {…Ω˛S……x……
Æ˙{…]ı EÚ“ P…]ıx…… E‰Ú
∫…®…™… +…ËÆ˙ ∫l……x…
EÚ… =±±…‰J… EÚ™……
Æ˙{…]ı EÚ… ¥…∫i……Æ˙
EÚ™……
BEÚ ∫…®……S……Æ˙-{…j… E‰Ú ∫…∆¥……n˘n˘…i…… x…‰ ®…“Æ˙…x…M…Æ˙ E‰Ú {……∫…
+x…÷∞¸{… ¶……π……-∂…˱…“
™…Ω˛ o˘∂™… n‰˘J…… l……* =xΩ˛…Âx…‰ =∫…E‰Ú +…v……Æ˙ {…Æ˙ BEÚ +{…x……<«
Æ˙{…]ı i…Ë™……Æ˙ EÚ“* ¥…Ω˛ Æ˙{…]ı +{…x…“ EÚ±{…x…… E‰Ú +x…÷∫……Æ˙ = S…i… ∂…“π…«EÚ n˘™……
±…J…Â*
¥…∂±…‰π…h…
x…®x… ±… J…i… +∆∂… {…g¯*
+ ¥…x……∂… ∫E⁄Ú±… V…… Æ˙Ω˛… Ω˲* Æ˙…‰W… ¥…Ω˛ Æ˙…∫i…‰ ®… +{…x…‰ n˘…‰∫i… ¥…x…“i… ∫…‰
®…±…i…… Ω˲* n˘…‰x…… ∫……l…-∫……l… ∫E⁄Ú±… V……i…‰ ΩÈ˛* +…V… ¥…x…“i… x…Ω˛” ®…±……*
<∫… ±…B + ¥…x……∂… +E‰Ú±…‰ Ω˛“ S…±……* " ¥…x…“i… +…V… ∫E⁄Ú±… x…Ω˛” +… Æ˙Ω˛…
Ω˛…‰M……' -- + ¥…x……∂… x…‰ ∫……‰S……*
Ɖ˙J……∆ EÚi… GÚ™……-∞¸{…… {…Æ˙ v™……x… n¢* ™…Ω˛…ƒ GÚ™…… EÚ… ¥™……{……Æ˙ EÚ∫… EÚ…±… ®…Â Ω˛…‰ Æ˙Ω˛…
Ω˲?
<∫… <EÚ…<« E‰Ú {……`ˆ… ∫…‰ B‰∫…‰ GÚ™……-∞¸{… UÙ…ƒ]Âı +…ËÆ˙ =x…E‰Ú |…™……‰M… ∫…®…Z…Â*
E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…” 21
- 22. =n¬˘P……‰π…h……
{™……Ɖ˙ §…SS……‰, v™……x… n˘“ V…B --
¥…∂¥… {…™……«¥…Æ˙h… n˘¥…∫… E‰Ú ∫…±… ∫…±…‰ ®… 5 V…⁄x…
EÚ…‰ Ω˛®……Ɖ˙ ∫E⁄Ú±… ®… ¥…x… ¥…¶……M… E‰Ú ∫…Ω˛™……‰M… ∫…‰
{……Ëv……Â EÚ… ¥…i…Æ˙h… Ω˛…‰M……* {…∆S……™…i… ∫… ®… i… E‰Ú
®……x…x…“™… +v™…I… <∫…EÚ… =n¬˘P……]ıx… EÚÆÂ˙M…‰* |…i™…‰EÚ
¥…n¬˘™……l…‘ +{…x…“ EÚI……v™…… {…EÚ… ∫…‰ {……Ëv…… +…ËÆ˙
b˜…™…Æ˙“ |……{i… EÚƉ˙* ∫…§…EÚ“ ={…Œ∫l… i… +{…‰ I…i…
Ω˲*
+…∂…™…O…Ω˛h…
=n¬˘P……‰π…h…… EÚ… +…∂…™… ∫…®…Z…Â*
=∫…EÚ“ ¶……π……-∂…˱…“ EÚ“ C™…… ¥…∂…‰π…i…… Ω˲?
22 E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…”
- 23. =n¬˘P……‰π…h…… ®…Èx…‰ C™…… EÚ™……?
V
∫E⁄Ú±… ®…Â Ω˛®… EÚ<« EÚ…™…«GÚ®…… EÚ… +…™……‰V…x… EÚÆ˙i…‰ ΩÈ˛*
<x…®… ∫…‰ EÚ∫…“ BEÚ EÚ…™…«GÚ®… EÚ“ ∫…⁄S…x…… n‰˘i…‰ Ω÷˛B EÚ…™…«GÚ®… EÚ“ ∫…®™…EÚ
=n¬˘P……‰π…h…… i…Ë™……Æ˙ EÚÆÂ˙* V……x…EÚ…Æ˙“ {……<«
∫…®…™…, i……Æ˙“J…,
∫l……x… +… n˘ EÚ…
=±±…‰J… EÚÆ˙i…‰ Ω÷˛B
=n¬˘P……‰π…h…… i…Ë™……Æ˙ EÚ“
x…Œ∂S…i… EÚ™…… EÚ
=∫…®…Â ∫…∆ I…{i…i……
+…ËÆ˙ ∫{…π]ıi…… ΩÈ˛
¥…∂±…‰π…h…
n˘“{i…“ EÚ“ b˜…™…Æ˙“ EÚ… x…®x… ±… J…i… {…fiπ`ˆ {…g¯*
31 ®…<«
M…Æ˙®…“ EÚ“ U÷Ù]¬ı ]ı™……ƒ Ω˛…‰ S…÷EÚ”*
EÚ±… ∫E⁄Ú±… J…÷±…‰M……* ∫…¶…“ ®…j…
+…BƒM…‰* §…c˜“ J…÷∂…“ Ω˛…‰M…“* EÚ±…
∫…‰ n˘∫…¥…” EÚI…… ®…Â...* Æ˙…i… V…±n˘“
]ı±… V……B i……‰ EÚi…x…… +SUÙ… Ω˛…... ‰
Ɖ˙J……∆ EÚi… GÚ™……-∞¸{…… {…Æ˙ v™……x… n¢* ™…Ω˛…ƒ GÚ™…… E‰Ú ¥™……{……Æ˙ EÚ∫… EÚ…±… EÚ“
∫…⁄S…x…… n‰˘i…‰ ΩÈ˛?
<∫… <EÚ…<« E‰Ú {……`ˆ… ∫…‰ B‰∫…‰ GÚ™……-∞¸{… UÙ…ƒ]Âı +…ËÆ˙ =x…E‰Ú |…™……‰M… ∫…®…Z…Â*
E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…” 23
- 24. ¥…∂±…‰π…h…
x…®x……∆ EÚi… {……‰∫]ıÆ˙ {…g¯*
ÀΩ˛n˘“ C±…§… EÚ…
=n¬˘P……]ıx…
20 +M…∫i… 2011
{…⁄¥……«Ω¬˛x… 11 §…V…‰
∫E⁄Ú±… ∫…¶……M…fiΩ˛ ®…Â
ÀΩ˛n˘“-∫…… Ω˛i™…EÚ…Æ˙… EÚ“ °Ú…‰]ı…‰-|…n˘∂…«x…“
ÀΩ˛n˘“ ∫…… Ω˛Œi™…EÚ |… i…™……‰ M…i……Bƒ
EÚ ¥…i……-{……`ˆ |… i…™……‰ M…i……
∫……¥…«V… x…EÚ ∫…®®…‰±…x…
V…“.V…“.BS….B∫….B∫…., BÆ˙h……E÷Ú±…®…
®……x… ±…Â, +…{… ÀΩ˛n˘“ C±…§… E‰Ú ∫… S…¥… ΩÈ˛* <∫… EÚ…™…«GÚ®… EÚ…‰
∫…°Ú±… §…x……x…‰ E‰Ú ±…B +…{… C™……-C™…… EÚÆÂ˙M…‰?
24 E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…”
- 25. {…… Æ˙¶…… π…EÚ ∂…§n˘…¥…±…“
x…®x… ±… J…i… {…… Æ˙¶…… π…EÚ ∂…§n˘…Â EÚ… {… Æ˙S…™… {…… ±…Â*
Inland Letter card - +∆i…nÊ˘∂…“™… {…j… EÚ…b«˜
Stamp - b˜…EÚ- ]ıEÚ]ı
Telecommunications - n⁄˘Æ˙∫…∆S……Æ˙
Registered letter - {…∆V…“EfiÚi… {…j…
Telephone - n⁄˘Æ˙¶……π…
Interruption - Ø˚EÚ…¥…]ı
Internet - +∆i…V……«±…
Computer Keyboard - ∫…∆M…h…EÚ-E÷Ú∆ V…“{…]ı±…
∫…∆S……Æ˙ ∫…∆§…∆v…“ +x™… n˘…‰ {…… Æ˙¶…… π…EÚ ∂…§n˘ ±…J…Â*
E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…” 25
- 26. + i… Æ˙Ci… ¥……S…x… E‰Ú ±…B
+…v…÷ x…EÚ ®……x…¥… |…EfiÚ i… +…ËÆ˙ V…“¥…-V…∆i…÷+…Â
∫…‰ §…Ω÷˛i… Ω˛“ G⁄ÚÆ˙ ¥™…¥…Ω˛…Æ˙ EÚÆ˙ Æ˙Ω˛… Ω˲*
®……x…¥… EÚ“ ∫¥……l…«{…Æ˙i…… EÚ… V…“i……-V……M…i……
∫…§…⁄i… Ω˲ ™…Ω˛ EÚ ¥…i……˛...
S… c˜™……
...
...
... Æ˙…®…n˘Æ˙∂… ®…∏…
...
S… c˜™…… =c˜i…“ Ω÷˛<« EÚΩ˛” ∫…‰ +…<«
§…Ω÷˛i… n⁄˘Æ˙ i…EÚ <v…Æ˙-=v…Æ˙ ¶…]ı˜EÚi…“ Ω÷˛<«
+{…x…… P……Â∫…±…… J……‰V…i…“ Æ˙Ω˛“
°ÚÆ˙ l…EÚEÚÆ˙ BEÚ V…±…“ Ω÷˛<« b˜…±… {…Æ˙ §…Ë`ˆ M…<«
+…ËÆ˙ ∫……‰S…x…‰ ±…M…“ --
"+…V… V…∆M…±… ®… EÚ…‰<« +…n˘®…“ +…™…… l…… C™……?'
26 E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…”
- 27. Æ˙…®…n˘Æ˙∂… ®…∏… EÚ… V…x®… 1924 EÚ…‰ M……‰Æ˙J…{…÷Æ˙ V…±…‰ E‰Ú V…÷®…Æ˙“ x……®…EÚ M……ƒ¥… ®…Â
Ω÷˛+… l……* +…{… ÀΩ˛n˘“ E‰Ú ∫…°Ú±… EÚ ¥…, +…±……‰S…EÚ i…l…… EÚl……EÚ…Æ˙ ΩÈ˛* EÚ ¥…i……
®… =x…EÚ“ o˘Œπ]ı ®……x…¥…“™… +…ËÆ˙ |…M… i…∂…“±… Ω˲* {…l… E‰Ú M…“i…, §…‰Æ∆˙M… §…‰x……®…
S…]¬ı `ˆ™……ƒ, V…÷±…⁄∫… EÚΩ˛…ƒ V…… Æ˙Ω˛… ΩË +… n˘ =x…E‰Ú =±±…‰J…x…“™… EÚ…¥™…- ∫…∆O…Ω˛ ΩÈ˛*
|…n˘∂…«x…“ ®…Èx…‰ C™…… EÚ™……?
V
x…®x… ±… J…i… ¥…π…™… {…Æ˙ S…j…-|…n˘∂…«x…“ ±…M……Bƒ +…ËÆ˙
|…i™…‰EÚ S…j… EÚ“ {……n˘- ]ı{{…h…“ ±…J…Â* <∆]ıÆ˙x…‰]ı +…ËÆ˙ +x™…
ª……‰i……Â ∫…‰ S…j……Â EÚ…
"+…n˘®…“ n¬˘¥……Æ˙… |…EfiÚ i… +…ËÆ˙ V…“¥…-V…∆i…÷+… EÚ… ∂……‰π…h…*' ∫…∆EÚ±…x… EÚ™……
=x…EÚ… ¥…∂±…‰π…h…
EÚ™……
= S…i… {……n˘- ]ı{{…h…“
±…J…“
¶……π…… EÚ… {… Æ˙®……V…«x…
EÚ™……
E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…” 27
- 28. {… Æ˙ ∂…π]ı
∫…∆EÚ‰ i…
∫…∆. - ∫…∆Y…… +. GÚ - +EÚ®…«EÚ GÚ™……
{…÷. - {…÷œ±±…M… ∫…. GÚ - ∫…EÚ®…«EÚ GÚ™……
∫j…“. - ∫j…“À±…M… ∫…∆. GÚ - ∫…∆™…÷Ci… GÚ™……
¥…. - ¥…∂…‰π…h… ®…. GÚ - ®… ∏…i… GÚ™……
+¥™…. - +¥™…™… ®…÷.|… - ®…÷Ω˛…¥…Ɖ˙n˘…Æ˙ |…™……‰M…
xÉnùÒ +Éè®ú ºÉɤÉÖxÉ {ÉÉxÉÒ EòÉä VÉÖ`öÉ®úxÉä ºÉä {ÉÚ®úÉ
¨Éè±ÉÒ-EÖòSÉè±ÉÒ (Ê´É.) - MÉÆnùÒ, aenamb,
ºÉ¨ÉÉVÉ ºÉÆEò]õ ¨Éå {Éc÷
A›dLÙ], VÉÉiÉÉ ½èþ*
»⁄fl∆´⁄»¤•⁄, dirty =±ÉÒSÉxÉÉ (ºÉ.ÊGò.) - VÉ±É ¤Éɽþ®ú ÊxÉEòɱÉxÉÉ,
sh≈w tXhpI,
¶É½þ®ú EòÒ |ÉɪÉ: ºÉ¦ÉÒ RiΩ¨p
MÉʱɪÉÉÄ ¨Éè±ÉÒ-EÖòSÉè±ÉÒ ½éþ* ’˚ZŸRp, dƒP√fisÊ,
¨ÉUôʱɪÉÉÄ =iÉ®úÉ<Ç ½éþ - ¨ÉUôʱɪÉÉÄ {ÉÉxÉÒ Eäò >ð{É®ú throw off water
+É<Ç ½éþ* a’yw UÖô]ÂõÊ]õªÉÉå ¨Éå ¤ÉSSÉä iÉɱÉɤÉ
sh≈-Øn-p-ap-I-
EòÉ {ÉÉxÉÒ =±ÉÒSÉEò®ú
fn¬ s]mßn-°n-S-
°p-∂p, ¡uLs JÉä±ÉiÉä ½éþ*
RiΩ¨u ˙Up iÉäWÉÉ¤É (ºÉÆ.{ÉÖ.) - +¨±É, Aæw,
™Rk’ A™Xm, A»⁄fl«, acid
°Pd°u], …flfi´⁄fl |ɪÉÉäMɶÉɱÉÉ ¨Éå iÉäWÉÉ¤É Eäò
¨fi¬´⁄∆« }Êfi∆OʇMt•Ê ÊMÉ®úxÉä Eäò EòÉ®úhÉ ®úÉVÉÚ EòÉ
fishes are floating Eò{Éc÷É VÉ±É MɪÉÉ*
upon the water ZÉä±ÉxÉÉ (ºÉ.ÊGò.) - ºÉ½þxÉÉ, kln°pI,
VÉÖ`öÉ®úxÉÉ (ºÉ.ÊGò.) - VÉÚ`öÉ Eò®úxÉÉ, ˘TÙflj’d˘LÙsfiRp,
SÉJÉEò®ú UôÉäc÷xÉÉ —⁄’—⁄fl, to bear
aen--s∏-Sp-ØpI, +ÆOÉäWÉÉå EòÒ GÚò®úiÉÉ+Éå EòÉä
UÙ—T”j’Rp, ZÉä±ÉEò®ú ½þ¨ÉxÉä +ÉWÉÉnùÒ
GMdƒfl»⁄·¤s⁄fl, |ÉÉ{iÉ EòÒ*
to pollute
28 E‰ÚÆ˙±… {……`ˆ…¥…±…“ ÀΩ˛n˘“ - EÚI…… n˘∫…¥…”