SlideShare a Scribd company logo
1 of 24
Download to read offline
Peloncat indah menekuk tubuhnya ketika mulai berputar dan 
merentangkan tubuhnya ketika hendak mendekati air. 
Bab 
5 
Gerak Rotasi dan 
Kesetimbangan Benda Tegar 
A. Kinematika Gerak 
115 
Rotasi 
B. Dinamika Gerak 
Rotasi 
C. Kesetimbangan 
Benda Tegar 
Hasil yang harus Anda capai: 
menerapkan konsep dan prinsip mekanika klasik sistem kontinu dalam 
menyelesaikan masalah. 
Setelah mempelajari bab ini, Anda harus mampu: 
&3?</69/62/;3:76/A53?/9/AB0B6@3=?/5/A:3A3:=1/A72/6 
#35///A:3AA3?@30BA@3:/:B;339B9AB0B6E/93A79/;B:/703?BA/?!3A79/ 
932B/:35/2/9/97E/27A39B97/;35/:/;753?/9?=A/@7:307613/A 
270/2759//2/@//A27?3A/59//:77273?=:36/970/A35B?/5/ 
;=;373?@7/E/527;7:797AB0B6E/!3;B27/7/93;0/:7;3?3A/59/ 
AB0B6E/ 93A79/ 632/9 ;3239/A7 /7? /5/? ;3;3?=:36 ;=;3 73?@7/ 
E/5 :3076 03@/? @36755/ 9313/A/ @B2BAE/ ;38/27 :3076 9317: :/:B 
;/@B9 93 2/:/; /7? 235/ 6/:B@ A// A3?235/? 0BE7 3?179/ /7? 
/:/; 0/0 77 2/ /9/ ;3;3:/8/?7 ?7@7?7@7 47@79/ E/5 
;38/27/1B/2/?73?7@A7D/A3?@30BA/:/;93672B/@36/?76/?72/ 
/9/0/E/9;33;B9//:79/@733?//9=@327/;79/?=A/@72/ 
93@3A7;0/5/ 032/ A35/? 
Sumber: Contemporary College Physics, 1993 
memformulasikan hubungan antara konsep torsi, momentum sudut, dan 
momen inersia berdasarkan Hukum II Newton, serta penerapannya dalam 
masalah benda tegar.
# #)1**#*-#)'.(,+/#-#.(,0/+#/#0* +$+#+#$.(#.'(+)%/,)/,) #.(10 
)* 1(1)0%+ 

 /E/527;/9@B2235/;=;35/E/;=;3 
9=3:2/;=;373?@7/ 
 /6B0B5//A/?/B9B;!3939/:/#=;3 
AB;)B2BA2/B9B;!3:3? 
y 
x 
P,t2 
s 
P,t1 
O 
  

  
 
116 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas XI
)30BA9/837@837@93@3A7;0/5/ 3:/@9/ 
235/0/6/@/2/@327?7 

 /353?A7/2/?7A7A7903?/A032/ 
Tes Kompetensi Awal 
A. Kinematika Gerak Rotasi 
 79/2/;3;3?6/A79/@30B/67?75/67A/;E/5@32/503?BA/? 
/A/B 0/:750/:75 97/@ /57 E/5 @32/5 03?BA/? 2/ /9/ ;3:76/A 
0/6D/ 7?75/ 67A/; 2/ 0/:750/:75 97/@ /57 A3?@30BA ;3:/9B9/ 
53?/9 ?=A/@7 /2/ @30B/6 @B;0B @A/@7=3? A3A/ 2/:/; 93?/59/ /1B/ 
73?@7/A3?A3AB=A=6:/72/?7032/A35/?E/5@32/503?=A/@7/2/:/6 
0/ @332/ E/5 @32/5 03?BA/? 2/ 9=;727 BA/? 
1. Posisi Sudut dalam Gerak Rotasi 
3?6/A79/ * .
E/5 ;323@9?7@79/ @30B/6 032/ A35/? 
03?03AB9:759/?/E/503?=A/@7/2/@B;0BA3A/2/A35/9:B?B@A3?6/2/ 
072/5 -. *7A79  A3?:3A/9 /2/ 032/ @36755/ 5/?7@ % 03?=A/@7 03?@/;/ 
032/ A3?@30BA )B2BA   E/5 2703AB9 =:36 5/?7@ % 2/ @B;0B-- 
;323@9?7@79/ =@7@7 032/ @//A 032/ 03?=A/@7 
)B2BA   2703AB9 =:36 @30B/6 0B@B? ( /2/ :759/?/ 03?8/?78/?7 ' 
$7:/7 @B2BA   2/:/; ?/27/ 27E/A/9/ 235/ 3?@/;// 
( 
' 
  I
 
!==?27/A ;33AB9/=@7@7?=A/@72/?7032/A35/?/2/@B/AB 
D/9AB    )  79/ /2/ @//A ) =@7@7 @B2BA 032/  ;/9/ /2/ @//A 
) )=@7@7@B2BAE/    
2. Kecepatan Sudut Rata-Rata dalam Gerak Rotasi 
)/;/6/:E/235/53?/9:73/?2/:/;53?/9?=A/@79313/A/@B2BA 
?/A/?/A/2723477@79/ @30/5/73?0/275//A/?/3?B0/6/ @B2BA  
A3?6/2/3?B0/6/D/9AB ) 3?6/A79/* .
/?7@%/2/ 
032/ A35/? 03?03AB9 :759/?/ E/5 03?=A/@7 ;3;03AB9 @B2BA 
  
A3?6/2/ @B;0B-- /2/ D/9AB )
 !3;B27/ /2/ @//A ) @B2BA E/5 
2703AB9E/ 03?B0/6 ;38/27    35/ 23;797/ 9313/A/ @B2BA 
?/A/?/A/E/ /2/:/6 
   
 
 
?/A/?/A/ 
 
 ) ) ) 

 
  
  
  I 
%:36 9/?3/  ;3;7:797 @/AB/ 23?/8/A ?/27/ /A/B BA/?/ 
9313/A/ @B2BA ?/A/?/A/ 2//A  27E/A/9/ 235/ @/AB/ 23?/8/A 
@39= ?/27/@39= /A/B BA/?/@39= 
Gambar 5.1 
Baling-baling kipas berotasi pada 
porosnya. 
Gambar 5.2 
Sebuah benda tegar berbentuk 
lingkaran berotasi pada sumbu 
koordinat O. 
y 
x 
P 
r 
O 
 
Gambar 5.3 
Perpindahan sudut sebesar  dari 
sebuah benda tegar yang 
berotasi pada saat t1 dan t2.
3. Kecepatan Sudut Sesaat dalam Gerak Rotasi 
/5/7;//9/6 1/?/ ;35B9B? 9313/A/ @B2BA @3@//A 2/?7 @30B/6 
032/A35/?E/503?53?/9?=A/@7)/;/6/:E/235/53?/9:73/?2/:/; 
53?/9?=A/@79313/A/@B2BA@3@//A
 27A3AB9/2/:/;@3:/5D/9AB 
 )  E/5 @/5/A @759/A  )	  @36755/ 3?B0/6/ 9313/A/E/ 
@/5/A 9317: %:36 9/?3/ 7AB 9313/A/ @B2BA @3@//A /2/ 53?/9 ?=A/@7 
27E/A/9/ 235/ 3?@/;// 

   
 I
 
Gerak Rotasi dan Kesetimbangan Benda Tegar 117 
:7; :7; 
) 	 ) 	 
) 
 

 
 
    
 
  
 
/A/B 
 
 
) 

  I
35/ 23;797/ 9313/A/ @B2BA @3@//A ;3?B/9/ AB?B/ 
3?A/;/ 2/?7 3?@/;// =@7@7 @B2BA @30/5/7 4B5@7 D/9AB 3?6/A79/ 
5?/479   A3?6/2/ ) /2/ * .
79/ 2 1 t  t  t @/5/A9317: /A/B;3239/A7=: A7A79' /9/ @/5/A 
239/A 235/  /A/B 0/69/ 03?7;7A @36755/ 93;7?75/ 5?/273 
5?/479 A3?6/2/ ) 27 A7A79  ;3?B/9/ 9313/A/ @B2BA @3@//A %:36 
9/?3/ 7AB 9313/A/ @B2BA @3@//A 2//A B:/ 27E/A/9/ 235/ 
3?@/;// 03?79BA 
 
 
) 
 A/ 
4. Percepatan Sudut dalam Gerak Rotasi 
)30B/6/?A793:E/503?53?/9?=A/@7/9/;3;7:7973?13/A/@B2BA 
879/ /?A793: A3?@30BA ;35/:/;7 3?B0/6/ 9313/A/ @B2BA 35/ 
23;797/ 3?13/A/ @B2BA /2/:/6 3?B0/6/ 9313/A/ @B2BA @3A7/ 
@/AB/ D/9AB @36755/ @/AB/E/ /2/:/6 ?/2@ 
a. Percepatan Sudut Rata-Rata 
3?13/A/ @B2BA ?/A/?/A/ 27E/A/9/ 235/ :/;0/5 	   79/ 
@30B/6 /?A793: 03?53?/9 ;3:759/? 235/ 9313/A/ @B2BA 
1  /2/ 
@//A )
 93;B27/ 03?B0/6 ;38/27 
2  /2/ @//A ) 3?13/A/ @B2BA 
?/A/?/A/	 /?A793:A3?@30BA2/:/;@3:/5D/9ABD)27E/A/9/235/ 
3?@/;// 03?79BA 

 
 
 
 
 
 
 
) ) 
	 
 
 
 
/A/B 

 
	 
 
 
) 
I 
b. Percepatan Sudut Sesaat 
2/A3:/6;353A/6B70/6D/9313/A/@B2BA@3@//A
 27A3AB9/ 
2/:/; @3:/5D/9AB E/5 @/5/A @759/A  )	  @36755/ 3?B0/6/ 
9313/A/E/ @/5/A 9317: )/;/ 6/:E/ 235/ 9313/A/ @B2BA @3@//A 

 3?13/A/@B2BA@3@//A	 8B5/;3?B/9/3?13/A/@B2BA?/A/ 
?/A/ E/5 A3?8/27 2/:/; @3:/5 D/9AB  )  E/5 @/5/A @759/A /A/B 
)	 35/ 23;797/ 3?13/A/ @B2BA @3@//A 27E/A/9/ 235/ 
3?@/;// 03?79BA 
t1 t1 
t(s) 
P 
Q 
0 
 ?/2 

 
 

 
Gambar 5.4 
Kecepatan sudut sesaat (
 ) dapat 
ditentukan dari gradien grafik 
 terhadap t pada sebuah titik.
118 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas XI 
	 	 
:7; 
) 
	 
  
 
:7; 
) 	 
) 

 
	 
  
 
 
 

 
 
) 
	  I 
35/ ;3@B0@A7AB@79/ #./*+
4
 93 2/:/; #./*+
4
 
273?=:36 3?@/;// 3?13/A/ @B2BA @30/5/7 03?79BA 
 

   
 
    
) ) ) ) 
	 
  
     
  
I 
35/ 23;797/ 2/ A3:/6 ;353A/6B7 0/6D/ 3?13/A/ @B2BA 
@3@//A ;3?B/9/ AB?B/ 3?A/;/ 2/?7 9313/A/ @B2BA @3@//A /A/B 
AB?B/ 932B/ 2/?7 3?@/;// =@7@7 @B2BA @30/5/7 4B5@7 D/9AB )3:/7 
7AB 3?13/A/ @B2BA @3@//A 2//A B:/ 27A3AB9/ 03?2/@/?9/ 5?/273 
5/?7@@36755/5?/479
 A3?6/2/)27@B/ABA7A793?6/A79/5?/479
 
 ) 
/2/ * .
3?13/A/ @B2BA @3@//A 27 A7A79  /2/:/6 A/	1, 
@32/59/ 3?13/A/ @B2BA @3@//A 27 A7A79  /2/:/6 A/ 2 	 . 
5. Gerak Rotasi dengan Kecepatan Sudut Konstan 
 79/ @30B/6 032/ A35/? 03?53?/9 ?=A/@7 235/ 9313/A/ @B2BA 

  9=@A/ 3?@/;// 53?/9 2/?7 032/ A35/? A3?@30BA 27E/A/9/ 
235/ 3?@/;// 

 
 
 
) 
 
	 
 
) 
 
 
 ) 
 
 ) 
	 
 
   	 ) 
	 
 
) 

 ) 
   	 ) 
) 
  	  )  
) I 
235/ 0   /2/:/6 @B2BA E/5 27A3;B6 /2/ @//A )  	 
9/ A3A/7 879/ /?A793: A3?@30BA ;35/:/;7 3?B0/6/ 9313/A/ 
@B2BA @36755/ ;356/@7:9/ 3?13/A/ @B2BA 3?@/;// 53?/9 ?=A/@7 
2/?7 032/ A35/? A3?@30BA 2//A 27AB?B9/ 2/?7 #./*+
4 
235/ 7:/7	 A3A/ 
	 

 
 
) 
 

 	) 

 
 
 
	 

 
 
) 
 	 ) 
	 
	  ) 

   
	 ) 
) 
	 

   
	 ) 	) 
  	 
 ) 
 	) I 
Kata Kunci 
• posisi sudut 
• kecepatan sudut 
• percepatan sudut 
Gambar 5.5 
Percepatan sudut sesaat 
berdasarkan gradien garis singgung 

 = 
 (t) di titik t. 

 (rad/s1) 

 2 

 1 
t1 t1 
t (s) 
B 
A 
	 1 
	 2
3?2/@/?9/ #./*+
4 2/ #./*+
4 273?=:36 
3?@/;//=@7@7@B2BABAB953?/9;3:759/?03?/AB?/@30/5/703?79BA 
/ 
r 
F 
F 
F sin  
Gerak Rotasi dan Kesetimbangan Benda Tegar 119 
  
 
    
 
	 	 
 
 
) 
 ) ) 
) 
  
 	 ) ) 
  	 
	 
    
  	  
	 	 

 
 
) ) 
   
	 	 

 
 
 )  
 )  	) I
	 
Tugas Anda 5.1 
Buatlah perbandingan antara 
persamaan posisi, kecepatan, dan 
percepatan untuk gerak lurus 
berubah beraturan dan gerak 
rotasi benda tegar. 
Tes Kompetensi Subbab A 
#.'(+)%)* 1(1)0%+ 

 )30B/6 ?=2/ 03?8/?78/?7
1; 03?=A/@7 235/ 
@B2BA?=A/@7E/527E/A/9/235/3?@/;// 
 
?/2@)*3AB9/:/6 
/ 03@/?@B2BA /2/D/9AB)
@2/)
	 
2/:/;@/AB/?/27/2/23?/8/A 
0 8/?/9 A3;B6 /?A793: /2/ A37 ?=2/ @3:/;/ 
7A3?C/:D/9AB)
2/) 
1 9313/A/ @B2BA ?/A/?/A/ 2/:/; @/AB/ ?/2@ 
/A/?/)
2/)2/ 
2 9313/A/@B2A@3@//A/2/A
@ 
 )30B/6?=2/@332/E/5@32/503?BA/?;3;7:797 
27/;3A3?
1;  79/ @30B/6 A7A79 /2/ A37 ?=2/ 
;33;3:9/:7/2/A//603?//9/6/8/5 
:7A/@/E/527:/:B7=:36?=2/@332/A3?@30BA
)30B/67?75/
03?=A/@7235/9313/A/ 
@B2BA 
 E/527E/A/9/235/3?@/;// 
  
?/2@
)*3AB9/:/63?13/A/@B2BA?/A/?/A/ 
/A/?/)

@2/)@2/03@/?3?13/A/ 
@B2BA@3@//A/2/@//A)@ 
B. Dinamika Gerak Rotasi 
1. Momen Gaya (Torsi) 
%#$./A/BA=?@7;3?B/9/03@/?/E/5;3E30/09/@30B/6 
032/ A35/? 032/ E/5 A72/9 2//A 03?B0/6 03AB9 1323?B5 BAB9 
03?=A/@7A3?6/2/=?=@E/#=;35/E/A3?;/@B903@/?/C39A=?2/2703?7 
:/;0/5
A/B 
/5/7;//9/61/?/;33AB9/A=?@7/A/B;=;35/E/E/50393?8/ 
/2/ 032/ E/5 03?=A/@7 3?6/A79/ 93;0/:7 * .
!B17 
;B? E/5 ;3;7:797 /8/5 ' 275B/9/ BAB9 ;3;BA/? ;B? /2/ ?=2/ 
;=07: !3A79/ ;B? 03?BA/? /970/A 5/E/ E/5 2703?79/ /2/ 9B17 ;B? 
;B? 03?3?/ @30/5/7 35@3: /A/B B@/A @B;0B BA/? #=;3 5/E/ 
27?B;B@9/ 235/ 3?@/;//
J I

 
3?2/@/?9/#./*+

More Related Content

Viewers also liked (10)

02 bab1
02 bab102 bab1
02 bab1
 
07 bab6
07 bab607 bab6
07 bab6
 
09 bab8
09 bab809 bab8
09 bab8
 
08 bab7
08 bab708 bab7
08 bab7
 
06 bab 5
06 bab 506 bab 5
06 bab 5
 
04 bab3
04 bab304 bab3
04 bab3
 
06 bab5
06 bab506 bab5
06 bab5
 
05 bab4
05 bab405 bab4
05 bab4
 
Sistem saraf
Sistem sarafSistem saraf
Sistem saraf
 
SOAL DAN PENYELESAIAN FISIKA XII - IPA
SOAL DAN PENYELESAIAN FISIKA XII - IPASOAL DAN PENYELESAIAN FISIKA XII - IPA
SOAL DAN PENYELESAIAN FISIKA XII - IPA
 

Similar to 06 bab5

04 bab3
04 bab304 bab3
04 bab31habib
 
Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4
Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4
Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4Cristina Botea
 
Dscd 11-pl-9 defensor del pueblo
Dscd 11-pl-9 defensor del puebloDscd 11-pl-9 defensor del pueblo
Dscd 11-pl-9 defensor del pueblooblanca
 
Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]
Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]
Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]Bruno Borges
 
Reinvent Your Event Marketing for Higher ROI
Reinvent Your Event Marketing for Higher ROIReinvent Your Event Marketing for Higher ROI
Reinvent Your Event Marketing for Higher ROIARTILLERY LLC
 
70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakat
70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakat70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakat
70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakatOperator Warnet Vast Raha
 
Selección de pintura de casas
Selección de pintura de casasSelección de pintura de casas
Selección de pintura de casasSaul Carreter Raso
 
Dreamforce 2018 Global Gathering
Dreamforce 2018 Global Gathering Dreamforce 2018 Global Gathering
Dreamforce 2018 Global Gathering Takahito Miyamoto
 
4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resized
4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resized4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resized
4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resizedDr. Allen Siegel
 
57670244 daftar-dosis-dan-sediaan-obat-untuk-anak
57670244 daftar-dosis-dan-sediaan-obat-untuk-anak57670244 daftar-dosis-dan-sediaan-obat-untuk-anak
57670244 daftar-dosis-dan-sediaan-obat-untuk-anakfirman hasan
 
Social Business Training Facilitators - Handbook
Social Business Training Facilitators - HandbookSocial Business Training Facilitators - Handbook
Social Business Training Facilitators - Handbookbondiu
 
My book isolation &identification of Helicobacter pylori
My book isolation &identification of Helicobacter pyloriMy book isolation &identification of Helicobacter pylori
My book isolation &identification of Helicobacter pyloriDr. Asaad الأولAl-Taee
 

Similar to 06 bab5 (16)

04 bab3
04 bab304 bab3
04 bab3
 
Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4
Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4
Taw10 1 en_col10_ilt_fv_part_a4
 
Dscd 11-pl-9 defensor del pueblo
Dscd 11-pl-9 defensor del puebloDscd 11-pl-9 defensor del pueblo
Dscd 11-pl-9 defensor del pueblo
 
Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]
Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]
Booting Up Spring Apps on Lightweight Cloud Services [CON10258]
 
Reinvent Your Event Marketing for Higher ROI
Reinvent Your Event Marketing for Higher ROIReinvent Your Event Marketing for Higher ROI
Reinvent Your Event Marketing for Higher ROI
 
73650162 makalah
73650162 makalah73650162 makalah
73650162 makalah
 
70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakat
70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakat70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakat
70832866 peranan-hukum-untuk-keadilan-masyarakat
 
Anamnesis geromini
Anamnesis gerominiAnamnesis geromini
Anamnesis geromini
 
Selección de pintura de casas
Selección de pintura de casasSelección de pintura de casas
Selección de pintura de casas
 
Dreamforce 2018 Global Gathering
Dreamforce 2018 Global Gathering Dreamforce 2018 Global Gathering
Dreamforce 2018 Global Gathering
 
4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resized
4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resized4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resized
4df954edcd133 @!@ m_idwest_shipwrights_resized
 
Agenda 21 2
Agenda 21 2Agenda 21 2
Agenda 21 2
 
#651 Trans Fat Consumption Trends in India - Strategic Insight
#651 Trans Fat Consumption Trends in India - Strategic Insight#651 Trans Fat Consumption Trends in India - Strategic Insight
#651 Trans Fat Consumption Trends in India - Strategic Insight
 
57670244 daftar-dosis-dan-sediaan-obat-untuk-anak
57670244 daftar-dosis-dan-sediaan-obat-untuk-anak57670244 daftar-dosis-dan-sediaan-obat-untuk-anak
57670244 daftar-dosis-dan-sediaan-obat-untuk-anak
 
Social Business Training Facilitators - Handbook
Social Business Training Facilitators - HandbookSocial Business Training Facilitators - Handbook
Social Business Training Facilitators - Handbook
 
My book isolation &identification of Helicobacter pylori
My book isolation &identification of Helicobacter pyloriMy book isolation &identification of Helicobacter pylori
My book isolation &identification of Helicobacter pylori
 

More from Rahmat Iqbal (15)

03 bab2
03 bab203 bab2
03 bab2
 
02 bab1
02 bab102 bab1
02 bab1
 
00 sampul depan
00 sampul depan00 sampul depan
00 sampul depan
 
04 bab3
04 bab304 bab3
04 bab3
 
03 bab2
03 bab203 bab2
03 bab2
 
02 bab1
02 bab102 bab1
02 bab1
 
00 sampul depan
00 sampul depan00 sampul depan
00 sampul depan
 
09 bab 8
09 bab 809 bab 8
09 bab 8
 
08 bab 7
08 bab 708 bab 7
08 bab 7
 
07 bab 6
07 bab 607 bab 6
07 bab 6
 
05 bab 4
05 bab 405 bab 4
05 bab 4
 
04 bab 3
04 bab 304 bab 3
04 bab 3
 
02 bab 1
02 bab 102 bab 1
02 bab 1
 
03 bab 2
03 bab 203 bab 2
03 bab 2
 
02 bab 1
02 bab 102 bab 1
02 bab 1
 

06 bab5

  • 1. Peloncat indah menekuk tubuhnya ketika mulai berputar dan merentangkan tubuhnya ketika hendak mendekati air. Bab 5 Gerak Rotasi dan Kesetimbangan Benda Tegar A. Kinematika Gerak 115 Rotasi B. Dinamika Gerak Rotasi C. Kesetimbangan Benda Tegar Hasil yang harus Anda capai: menerapkan konsep dan prinsip mekanika klasik sistem kontinu dalam menyelesaikan masalah. Setelah mempelajari bab ini, Anda harus mampu: &3?</69/62/;3:76/A53?/9/AB0B6@3=?/5/A:3A3:=1/A72/6 #35///A:3AA3?@30BA@3:/:B;339B9AB0B6E/93A79/;B:/703?BA/?!3A79/ 932B/:35/2/9/97E/27A39B97/;35/:/;753?/9?=A/@7:307613/A 270/2759//2/@//A27?3A/59//:77273?=:36/970/A35B?/5/ ;=;373?@7/E/527;7:797AB0B6E/!3;B27/7/93;0/:7;3?3A/59/ AB0B6E/ 93A79/ 632/9 ;3239/A7 /7? /5/? ;3;3?=:36 ;=;3 73?@7/ E/5 :3076 03@/? @36755/ 9313/A/ @B2BAE/ ;38/27 :3076 9317: :/:B ;/@B9 93 2/:/; /7? 235/ 6/:B@ A// A3?235/? 0BE7 3?179/ /7? /:/; 0/0 77 2/ /9/ ;3;3:/8/?7 ?7@7?7@7 47@79/ E/5 ;38/27/1B/2/?73?7@A7D/A3?@30BA/:/;93672B/@36/?76/?72/ /9/0/E/9;33;B9//:79/@733?//9=@327/;79/?=A/@72/ 93@3A7;0/5/ 032/ A35/? Sumber: Contemporary College Physics, 1993 memformulasikan hubungan antara konsep torsi, momentum sudut, dan momen inersia berdasarkan Hukum II Newton, serta penerapannya dalam masalah benda tegar.
  • 2. # #)1**#*-#)'.(,+/#-#.(,0/+#/#0* +$+#+#$.(#.'(+)%/,)/,) #.(10 )* 1(1)0%+ /E/527;/9@B2235/;=;35/E/;=;3 9=3:2/;=;373?@7/ /6B0B5//A/?/B9B;!3939/:/#=;3 AB;)B2BA2/B9B;!3:3? y x P,t2 s P,t1 O 116 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas XI
  • 3. )30BA9/837@837@93@3A7;0/5/ 3:/@9/ 235/0/6/@/2/@327?7 /353?A7/2/?7A7A7903?/A032/ Tes Kompetensi Awal A. Kinematika Gerak Rotasi 79/2/;3;3?6/A79/@30B/67?75/67A/;E/5@32/503?BA/? /A/B 0/:750/:75 97/@ /57 E/5 @32/5 03?BA/? 2/ /9/ ;3:76/A 0/6D/ 7?75/ 67A/; 2/ 0/:750/:75 97/@ /57 A3?@30BA ;3:/9B9/ 53?/9 ?=A/@7 /2/ @30B/6 @B;0B @A/@7=3? A3A/ 2/:/; 93?/59/ /1B/ 73?@7/A3?A3AB=A=6:/72/?7032/A35/?E/5@32/503?=A/@7/2/:/6 0/ @332/ E/5 @32/5 03?BA/? 2/ 9=;727 BA/? 1. Posisi Sudut dalam Gerak Rotasi 3?6/A79/ * .
  • 4. E/5 ;323@9?7@79/ @30B/6 032/ A35/? 03?03AB9:759/?/E/503?=A/@7/2/@B;0BA3A/2/A35/9:B?B@A3?6/2/ 072/5 -. *7A79 A3?:3A/9 /2/ 032/ @36755/ 5/?7@ % 03?=A/@7 03?@/;/ 032/ A3?@30BA )B2BA E/5 2703AB9 =:36 5/?7@ % 2/ @B;0B-- ;323@9?7@79/ =@7@7 032/ @//A 032/ 03?=A/@7 )B2BA 2703AB9 =:36 @30B/6 0B@B? ( /2/ :759/?/ 03?8/?78/?7 ' $7:/7 @B2BA 2/:/; ?/27/ 27E/A/9/ 235/ 3?@/;// ( ' I !==?27/A ;33AB9/=@7@7?=A/@72/?7032/A35/?/2/@B/AB D/9AB ) 79/ /2/ @//A ) =@7@7 @B2BA 032/ ;/9/ /2/ @//A ) )=@7@7@B2BAE/ 2. Kecepatan Sudut Rata-Rata dalam Gerak Rotasi )/;/6/:E/235/53?/9:73/?2/:/;53?/9?=A/@79313/A/@B2BA ?/A/?/A/2723477@79/ @30/5/73?0/275//A/?/3?B0/6/ @B2BA A3?6/2/3?B0/6/D/9AB ) 3?6/A79/* .
  • 5. /?7@%/2/ 032/ A35/? 03?03AB9 :759/?/ E/5 03?=A/@7 ;3;03AB9 @B2BA A3?6/2/ @B;0B-- /2/ D/9AB ) !3;B27/ /2/ @//A ) @B2BA E/5 2703AB9E/ 03?B0/6 ;38/27 35/ 23;797/ 9313/A/ @B2BA ?/A/?/A/E/ /2/:/6 ?/A/?/A/ ) ) ) I %:36 9/?3/ ;3;7:797 @/AB/ 23?/8/A ?/27/ /A/B BA/?/ 9313/A/ @B2BA ?/A/?/A/ 2//A 27E/A/9/ 235/ @/AB/ 23?/8/A @39= ?/27/@39= /A/B BA/?/@39= Gambar 5.1 Baling-baling kipas berotasi pada porosnya. Gambar 5.2 Sebuah benda tegar berbentuk lingkaran berotasi pada sumbu koordinat O. y x P r O Gambar 5.3 Perpindahan sudut sebesar dari sebuah benda tegar yang berotasi pada saat t1 dan t2.
  • 6. 3. Kecepatan Sudut Sesaat dalam Gerak Rotasi /5/7;//9/6 1/?/ ;35B9B? 9313/A/ @B2BA @3@//A 2/?7 @30B/6 032/A35/?E/503?53?/9?=A/@7)/;/6/:E/235/53?/9:73/?2/:/; 53?/9?=A/@79313/A/@B2BA@3@//A 27A3AB9/2/:/;@3:/5D/9AB ) E/5 @/5/A @759/A ) @36755/ 3?B0/6/ 9313/A/E/ @/5/A 9317: %:36 9/?3/ 7AB 9313/A/ @B2BA @3@//A /2/ 53?/9 ?=A/@7 27E/A/9/ 235/ 3?@/;// I Gerak Rotasi dan Kesetimbangan Benda Tegar 117 :7; :7; ) ) ) /A/B ) I
  • 7. 35/ 23;797/ 9313/A/ @B2BA @3@//A ;3?B/9/ AB?B/ 3?A/;/ 2/?7 3?@/;// =@7@7 @B2BA @30/5/7 4B5@7 D/9AB 3?6/A79/ 5?/479 A3?6/2/ ) /2/ * .
  • 8. 79/ 2 1 t t t @/5/A9317: /A/B;3239/A7=: A7A79' /9/ @/5/A 239/A 235/ /A/B 0/69/ 03?7;7A @36755/ 93;7?75/ 5?/273 5?/479 A3?6/2/ ) 27 A7A79 ;3?B/9/ 9313/A/ @B2BA @3@//A %:36 9/?3/ 7AB 9313/A/ @B2BA @3@//A 2//A B:/ 27E/A/9/ 235/ 3?@/;// 03?79BA ) A/ 4. Percepatan Sudut dalam Gerak Rotasi )30B/6/?A793:E/503?53?/9?=A/@7/9/;3;7:7973?13/A/@B2BA 879/ /?A793: A3?@30BA ;35/:/;7 3?B0/6/ 9313/A/ @B2BA 35/ 23;797/ 3?13/A/ @B2BA /2/:/6 3?B0/6/ 9313/A/ @B2BA @3A7/ @/AB/ D/9AB @36755/ @/AB/E/ /2/:/6 ?/2@ a. Percepatan Sudut Rata-Rata 3?13/A/ @B2BA ?/A/?/A/ 27E/A/9/ 235/ :/;0/5 79/ @30B/6 /?A793: 03?53?/9 ;3:759/? 235/ 9313/A/ @B2BA 1 /2/ @//A ) 93;B27/ 03?B0/6 ;38/27 2 /2/ @//A ) 3?13/A/ @B2BA ?/A/?/A/ /?A793:A3?@30BA2/:/;@3:/5D/9ABD)27E/A/9/235/ 3?@/;// 03?79BA ) ) /A/B ) I b. Percepatan Sudut Sesaat 2/A3:/6;353A/6B70/6D/9313/A/@B2BA@3@//A 27A3AB9/ 2/:/; @3:/5D/9AB E/5 @/5/A @759/A ) @36755/ 3?B0/6/ 9313/A/E/ @/5/A 9317: )/;/ 6/:E/ 235/ 9313/A/ @B2BA @3@//A 3?13/A/@B2BA@3@//A 8B5/;3?B/9/3?13/A/@B2BA?/A/ ?/A/ E/5 A3?8/27 2/:/; @3:/5 D/9AB ) E/5 @/5/A @759/A /A/B ) 35/ 23;797/ 3?13/A/ @B2BA @3@//A 27E/A/9/ 235/ 3?@/;// 03?79BA t1 t1 t(s) P Q 0 ?/2 Gambar 5.4 Kecepatan sudut sesaat ( ) dapat ditentukan dari gradien grafik terhadap t pada sebuah titik.
  • 9. 118 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas XI :7; ) :7; ) ) ) I 35/ ;3@B0@A7AB@79/ #./*+
  • 10. 4 93 2/:/; #./*+
  • 11. 4 273?=:36 3?@/;// 3?13/A/ @B2BA @30/5/7 03?79BA ) ) ) ) I 35/ 23;797/ 2/ A3:/6 ;353A/6B7 0/6D/ 3?13/A/ @B2BA @3@//A ;3?B/9/ AB?B/ 3?A/;/ 2/?7 9313/A/ @B2BA @3@//A /A/B AB?B/ 932B/ 2/?7 3?@/;// =@7@7 @B2BA @30/5/7 4B5@7 D/9AB )3:/7 7AB 3?13/A/ @B2BA @3@//A 2//A B:/ 27A3AB9/ 03?2/@/?9/ 5?/273 5/?7@@36755/5?/479 A3?6/2/)27@B/ABA7A793?6/A79/5?/479 ) /2/ * .
  • 12. 3?13/A/ @B2BA @3@//A 27 A7A79 /2/:/6 A/ 1, @32/59/ 3?13/A/ @B2BA @3@//A 27 A7A79 /2/:/6 A/ 2 . 5. Gerak Rotasi dengan Kecepatan Sudut Konstan 79/ @30B/6 032/ A35/? 03?53?/9 ?=A/@7 235/ 9313/A/ @B2BA 9=@A/ 3?@/;// 53?/9 2/?7 032/ A35/? A3?@30BA 27E/A/9/ 235/ 3?@/;// ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) I 235/ 0 /2/:/6 @B2BA E/5 27A3;B6 /2/ @//A ) 9/ A3A/7 879/ /?A793: A3?@30BA ;35/:/;7 3?B0/6/ 9313/A/ @B2BA @36755/ ;356/@7:9/ 3?13/A/ @B2BA 3?@/;// 53?/9 ?=A/@7 2/?7 032/ A35/? A3?@30BA 2//A 27AB?B9/ 2/?7 #./*+
  • 13. 4 235/ 7:/7 A3A/ ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) I Kata Kunci • posisi sudut • kecepatan sudut • percepatan sudut Gambar 5.5 Percepatan sudut sesaat berdasarkan gradien garis singgung = (t) di titik t. (rad/s1) 2 1 t1 t1 t (s) B A 1 2
  • 16. 4 273?=:36 3?@/;//=@7@7@B2BABAB953?/9;3:759/?03?/AB?/@30/5/703?79BA / r F F F sin Gerak Rotasi dan Kesetimbangan Benda Tegar 119 ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) I Tugas Anda 5.1 Buatlah perbandingan antara persamaan posisi, kecepatan, dan percepatan untuk gerak lurus berubah beraturan dan gerak rotasi benda tegar. Tes Kompetensi Subbab A #.'(+)%)* 1(1)0%+ )30B/6 ?=2/ 03?8/?78/?7
  • 17. 1; 03?=A/@7 235/ @B2BA?=A/@7E/527E/A/9/235/3?@/;// ?/2@)*3AB9/:/6 / 03@/?@B2BA /2/D/9AB) @2/) 2/:/;@/AB/?/27/2/23?/8/A 0 8/?/9 A3;B6 /?A793: /2/ A37 ?=2/ @3:/;/ 7A3?C/:D/9AB) 2/) 1 9313/A/ @B2BA ?/A/?/A/ 2/:/; @/AB/ ?/2@ /A/?/) 2/)2/ 2 9313/A/@B2A@3@//A/2/A
  • 19. 1; 79/ @30B/6 A7A79 /2/ A37 ?=2/ ;33;3:9/:7/2/A//603?//9/6/8/5 :7A/@/E/527:/:B7=:36?=2/@332/A3?@30BA
  • 20. )30B/67?75/ 03?=A/@7235/9313/A/ @B2BA E/527E/A/9/235/3?@/;// ?/2@
  • 21. )*3AB9/:/63?13/A/@B2BA?/A/?/A/ /A/?/) @2/)@2/03@/?3?13/A/ @B2BA@3@//A/2/@//A)@ B. Dinamika Gerak Rotasi 1. Momen Gaya (Torsi) %#$./A/BA=?@7;3?B/9/03@/?/E/5;3E30/09/@30B/6 032/ A35/? 032/ E/5 A72/9 2//A 03?B0/6 03AB9 1323?B5 BAB9 03?=A/@7A3?6/2/=?=@E/#=;35/E/A3?;/@B903@/?/C39A=?2/2703?7 :/;0/5
  • 22. A/B /5/7;//9/61/?/;33AB9/A=?@7/A/B;=;35/E/E/50393?8/ /2/ 032/ E/5 03?=A/@7 3?6/A79/ 93;0/:7 * .
  • 23. !B17 ;B? E/5 ;3;7:797 /8/5 ' 275B/9/ BAB9 ;3;BA/? ;B? /2/ ?=2/ ;=07: !3A79/ ;B? 03?BA/? /970/A 5/E/ E/5 2703?79/ /2/ 9B17 ;B? ;B? 03?3?/ @30/5/7 35@3: /A/B B@/A @B;0B BA/? #=;3 5/E/ 27?B;B@9/ 235/ 3?@/;//
  • 26. E/5 ;3B8B99/ 27/5?/; ;=;3 5/E/ E/50393?8//2/@//A;3;0B9/;B??=2/;=07:!=;=35/E/E/5 0393?8/ /2/ 0/A/5 ;3;03AB9 @B2BA /?/6 3?BA/?/E/ @3/?/6 235/ /?/6 BA/?/ 8/?B; 8/; !=;=3 5/E/ E/5 ;3E30/09/ ;B?03?=A/@7/2/:/6@7 E/7AB9=;=35/E/E/5A35/9:B?B@A3?6/2/ %:36 9/?3/ 7AB 03@/? ;=;3 5/E/ E/5 276/@7:9/ /2/:/6
  • 27. ' @7 I Gambar 5.6 (a) Gaya F dibutuhkan untuk membuka mur pada roda mobil. (b) Diagram momen gaya atau torsi yang bekerja saat membuka mur pada roda mobil. y O r d x
  • 28. 0
  • 30. 03@/?;=;35/E/$; ' 8/?/9 @B;0B ?=A/@7 93 A7A79 A/59/ ; 03@/? 5/E/ E/5 2793?8/9/ $ '@7 :35/;=;3; 3?6/A79/ 3?@/;// ;=;3 5/E/ /2/ #./*+
  • 31. 4 3@/? ;=;3 5/E/ 276/@7:9/ 2/?7 3?9/:7/ C39A=? 79/ @B2BA /A/?/ ' 2/ 5/E/ A35/9:B?B@ G/9/273?=:3603@/?;=;35/E/
  • 32. @303@/? m r v 120 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas XI
  • 33. ' I
  • 35. 2//A 27A3AB9/ 03?2/@/?9/ 9=C3@7 /A/B 93@3/9/A/ 03?79BA 77 79/ /?/6 BA/?/ A=?@7 @3/?/6 235/ /?/6 BA/?/ 8/?B; 8/; ;=;3 5/E/
  • 36. 03?7:/7 =@7A74 79/ /?/6 BA/?/ A=?@7 03?:/D// /?/6 235/ /?/6 BA/?/ 8/?B; 8/; ;=;3 5/E/
  • 37. 03?7:/7 35/A74 2. Momen Inersia 2/A3AB;353A/6B70/6D/@3A7/032/;3;7:797931323?B5/ BAB9 ;3;3?A/6/9/ 93/2// 53?/9E/ /:/; 53?/9 :73/? @3A7/ 032/ E/5 27/; /9/ A3A/ 27/; 2/B 032/ E/5 @32/5 03?53?/9 :B?B@ 03?/AB?/ ;3;7:797 931323?B5/ BAB9 A3A/ 03?53?/9 :B?B@ 03?/AB?/931B/:7/2/?3@B:A/5/E/E/5;3;35/?B67E//:A3?@30BA @3@B/7 235/ B9B; $3DA= !31323?B5/ 032/ BAB9 ;3;3? A/6/9/ 93/2//E/ 27@30BA $'( /A/B #(( 3;797/ B:/ 6/:E/ 235/ 27/;79/ 53?/9 ?=A/@7 32/ E/5 @32/5 03?=A/@7 ;3;7:797 931323?B5/ BAB9 A3A/ ;3;3?A/6/9/ 53?/9 ?=A/@7E/ !31323?B5/ A3?@30BA 27/;/9/ #%#$ $'( #=;3 73?@7/ E/5 03?=A/@7 2735/?B67 =:36;/@@/ 2/ =:/ 27@A?70B@7 ;/@@/ A3?6/2/ @B;0B BA/? a. Momen Inersia Benda Diskrit (Partikel) 79/ @30B/6 /?A793: E/5 03?;/@@/ # 03?BA/? ;353:7:757 @B;0B BA/? E/5 03?8/?/9 ' 2/?7 /?A793: A3?@30BA 2//A9/6 2/ ;3567AB5 03@/?E/ 33?57 973A79 2/?7 /?A793: A3?@30BA 3?6/A79/ * .
  • 38. /:/; 53?/9 ;3:759/? 9313/A/ :73/? 27E/A/9/ 235/ + ? 235/ 9313/A/ @B2BA %:36 9/?3/ 7AB 03@/? 33?57 973A79 ?=A/@7 2/?7 /?A793: 2//A 27E/A/9/ 235/
  • 39. #' + ! ?=A/@7 I /?7 #./*+
  • 40. 4 273?=:36 7:/7 #' E/5 ;3E/A/9/ ;=;3 73?@7/2/?7/?A793:E/503?53?/9;3:759/?#=;373?@7/27:/;0/59/ 235/ #' I 35/23;797/;=;373?@7/@30B/6/?A793:@30/275235/;/@@/ /?A793: 2/ 9B/2?/A 8/?/9 /A/?/ /?A793: 2/ @B;0B BA/?E/ #=;3 73?@7/ ;3?B/9/ 03@/?/ @9/:/? E/5 ;3;7:797 @/AB/ 95; Gambar 5.7 Partikel bermassa m berputar mengelilingi sebuah sumbu putar yang berjarak r dari partikel tersebut.
  • 41. y x dm r sumbu o rotasi Gambar 5.8 Momen inersia benda pejal dihitung dengan metode integral terhadap r2 dm. Gambar 5.9 Sebuah batang homogen memiliki massa m dengan panjang batang L. I y – L 1 2 Gerak Rotasi dan Kesetimbangan Benda Tegar 121 x L x dm y 0 x1 x2 b. Momen Inersia Benda Tegar )30B/6 032/ A35/? A3?27?7 /A/@ @38B;:/6 /?A793: E/5 A3?7@/6 @/AB 235/ E/5 :/7E/ @3?A/ 8/?/9E/ A3A/#=;3 73?@7/E/ ;3?B/9/ 8B;:/6 2/?7 ;=;3 73?@7/ @3;B/ /?A793: 7AB E/97 #' 9/ A3A/7BAB9@30B/6032/E/5;3;7:79727@A?70B@7;/@@/E/59=A7B /A/B A72/9 2//A 277@/69/ @33?A7 * .
  • 42. 03?:/9B 3?@/;// ' # I )30B/6 032/ 03?;/@@/ # E/5 03?03AB9 0/A/5 235/ /8/5 A/;/9 @33?A7 * .
  • 43. 32/ A3?@30BA ;3;7:797 ;=;3 73?@7/ A3?6/2/ =?=@E/ 27 % #=;3 73?@7/E/ 27A3AB9/ 235/ 1/?/ 7A35?/@7 2/?7 @3:B?B6 ;/@@/ E/5 /2/ 235/ ' /2/:/6 8/?/9 3:3;3 ;/@@/# 93 @B;0B BA/?*78/B @30B/6 0/A/5 E/5 ;3;7:797;/@@/# @3?0/ @/;/ 2/ /8/5 0/A/5 /?7 #./*+
  • 44. 4 2793A/6B7 0/6D/'-2/# @3?A/0/A/@0/A/@7A35?/:E//2/:/6- 2/ - /9/ 273?=:36 - - - - +AB9 @B;0B BA/? E/5 A3?:3A/9 /2/ B8B5 0/A/5 @33?A7 * .
  • 46.
  • 47. -
  • 48.
  • 49. I +AB9 @B;0B BA/? E/5 A3?:3A/9 /2/ 3?A35/6/ 0/A/5 @33?A7 A/;/9/2/* .
  • 50. /9/273?=:36- I 2/- %:36 9/?3/ 7AB ;=;3 73?@7/ 0/A/5 /9/ ;38/27
  • 51. - - -
  • 52.
  • 53.
  • 54.
  • 55. I #=;373?@7/032/E/5@B;0BBA/?E/A3?:3A/9/2/B@/A;/@@/ 27@30BA;=;373?@7/B@/A;/@@/; 79/@B;0BBA/?E/A72/9A3?:3A/9 /2/ B@/A ;/@@/ BAB9 ;31/?7 ;=;3 73?@7/E/ 2//A 275B/9/ 3?@/;// 03?79BA 77 E/5 27@30BA @30/5/7 9/72/6 @B;0B @38/8/? ;# !3A3?/5/ # ;/@@/ 032/ 8/?/9 2/?7 B@/A;/@@/ 93 @B;0B BA/? #=;3 73?@7/ 2/?7 0303?// 03AB9 032/ 235/ =@7@7 @B;0B A3?A3AB 2//A 27:76/A /2/ A/03: 03?79BA 77 Gambar 5.10 Momen inersia untuk sumbu putar yang terletak pada ujung batang adalah I = 1 3 ML2. x L y 0 Gambar 5.11 Momen inersia untuk sumbu putar yang terletak pada pertengahan batang adalah I = 1 12 ML2 . x 1 2 L 0
  • 56. #)
  • 57. #=;33?@7/3?0/5/732/ #+ * . ,.,/ ,*#++#./ Ingatlah 122 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas XI L L R 0/A/5 @7:723? 0/A/5 @7:723? ;3:/:B7 B@/A ;3:/:B7 B8B5 ;3:/:B7 @B;0B @7:723?
  • 58. 1717 A77@ Momentum sudut merupakan besaran vektor. R ;3:/:B7 @B;0B @7:723? 38/: R L @7:723? 38/: @33?A7 A/;/9 /2/ 5/;0/? 0=:/ 38/: ;3:/:B7 @/:/6 @/AB 5/?7@ @755B5E/ 0=:/ 38/: ;3:/:B7 27/;3A3? 0=:/ 03?=55/ ;3:/:B7 27/;3A3?
  • 59. R R R Sumber: Fundamental of Physics, 2001
  • 60. 3. Hubungan Momen Gaya dan Percepatan Sudut 3?6/A79/ * .
  • 61. )30B/6 032/ A35/? 03?;/@@/ # 03?=A/@7 /2/ A3?6/2/ A7A79 @B;0B 2/ A3:/6 ;353A/6B7 0/6D/ /2/ 032/ A35/?E/503?=A/@75/E/E/50393?8//2/032/;3:7BA7@3:B?B60/57/ 032/A3A/74=9B@/2/5/;0/?A3?@30BA27D/97:7=:36A7A79E/503?8/?/9 ' A3?6/2/ @B;0B ?=A/@7 /E/ A/53@7/: 0393?8/ 27 A7A79 @36755/ 032/ 03?53?/9 ?=A/@7 235/ 3?13/A/ A/53@7/: A 9=@A/ #3B?BA B9B; $3DA= 03@/? 5/E/ A/53@7/: A3?@30BA /2/:/6 A#A I 79/?B/@97?72/?B/@9//2/?7#./*+
  • 62. 4 279/:79/235/ y Gambar 5.12 Gaya F bekerja pada sebuah partikel P pada benda tegar menghasilkan torsi
  • 63. . Gerak Rotasi dan Kesetimbangan Benda Tegar 123 8/?78/?7 ' /9/ 273?=:36 A'#A ' B0B5//A/?/3?13/A/A/53@7/:A2/3?13/A/@B2BA /2/:/6A '%:36 9/?3/ 7AB 273?=:36 A'# '#' I *3:/6 2793A/6B7 0/6D/
  • 64. A ' %:36 9/?3/ ) A35/9 :B?B@ ' ;/9/ 273?=:36 3?@/;// ;=;3 5/E/ @303@/?
  • 65. #' I !3A3?/5/
  • 66. 03@/?;=;35/E/$; 03@/? 3?13/A/ @B2BA ?/2@ ;=;3 73?@7/ 95; Kata Kunci • benda diskrit • benda tegar • energi kinetik rotasi • energi kinetik translasi • momentum sudut • sumbu putar • torsi )30B/60/A/56=;=53;3;7:797/8/52/;/@@/#/A/5A3?@30BA2703?7 35@3:@36755/2//A03?=A/@7@33?A7A/;/9/2/5/;0/?/A/52/:/;93/2// 27/;/2/=@7@76=?7F=A/:*3AB9/:/603@/?3?13/A/@B2BA 2/03@/? 3?13/A/A/53@7/:/2/B8B50/A/5A93A79/0/A/527:3/@9/ 2 /E/03?/AE/50393?8//2/0/A/5/2/:/6 # 235/8/?/9 2/?7B@/A?=A/@735@3: #=;33?@7/0/A/5E/5273?=:362/?7 #)
  • 69. #
  • 70.
  • 71. #
  • 74. mg 1 2 Contoh 5.1 Tantangan untuk Anda Seorang pemain akrobat akan membutuhkan tongkat ketika melakukan aksi berjalan di atas tali. Jika ada dua buah tongkat yang sama panjang tetapi beratnya berbeda, tongkat manakah yang harus dipilih? x F r P O Lengan momen Garis kerja F
  • 75.
  • 76. 4. Momentum Sudut dan Hukum Kekekalan Momentum Sudut )33?A7 6/:E/ /2/ 53?/9 A?/@:/@7 /2/ 53?/9 ?=A/@7 8B5/ A3?2//A 9=@3 ;=;3AB; E/5 27@30BA 235/ ;=;3AB; @B2BA 3A75E/ 9303?/2//;=;3AB;@B2BA/2/53?/9?=A/@7@/;/235/3A75E/ 9303?/2// ;=;3AB; :73/? /2/ 53?/9 A?/@:/@7 /2/* .
  • 77. A3?:76/A@30B/6/?A793:03?;/@@/#2/;3;7:797 ;=;3AB; :73/? - /2/ =@7@7 . A3?6/2/ A7A79 B@/A #=;3AB; @B2BA A3?6/2/ A7A79 B@/A /2/:/6 p p sin L O d x Gambar 5.13 r Diagram momen gaya atau torsi y yang bekerja pada waktu membuka mur sebuah roda mobil. 124 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas XI .J- I
  • 78. 3@/?E/ ;=;3AB; @B2BA 2703?79/ =:36 3?@/;// '@7 I )B2BA /2/:/6@B2BAE/52703AB9=:36.2/-?/6;=;3AB;@B2BA A35/9:B?B@A3?6/2/072/5E/52703AB9=:36.2/-?/62//A2703AB9 =:36 9/72/6 A/5/ 9// E/7AB /EB9/ . 93 /?/6 - ;3:/:B7 @B2BA A3?9317: 235/ 1/?/ ;353/:9/ 8/?783;/?7 A/5/ 9// 0B 8/?7 E/5 A35/9 :B?B@ 2/ ;3B8B9 /?/6 A3?A3AB ;3E/A/9/ /?/6 #=;3AB;@B2BA;3?B/9/03@/?/C39A=?E/5/?/6E/;3579BA7 9/72/6 A/5/ 9// 79/ 27A78/B @31/?/ @9/:/? #./*+
  • 79. 2//A 27AB:7@9/ @30/5/7 03?79BA @B2BA G ''#+'# '#' %:36 9/?3/ #' #./*+
  • 80. 4 ;38/27 I %:369/?3/03@/?
  • 81. 2/03@/? ;/9/273?=:36 dL I d I dt dt @36755/ dL dt I #./*+
  • 82. 4
  • 83. ;3E/A/9/ 0/6D/ 8B;:/6 A=?@7 39@A3?/: @/;/ 235/ :/8B 3?B0/6/ ;=;3AB; @B2BA #./*+
  • 84. 4 @303/?E/ 272//A2/?73B?B/3?@/;//A=?@72/5/E/2/:/;03AB9;=;3AB; //A9/6 2/ ;3B?B9/ 3?@/;// A3?@30BA 79/ !()'$
  • 85. 7:/7 /9/ 9=@A/ @36755/ C39A=? ;=;3AB; @B2BA A=A/: @7@A3; /?A793: A3A/ 9=@A/ 3?E/A// A3?@30BA ;3?B/9/ B9B; !3939/:/ #=;3AB; )B2BA E/7AB 879/
  • 86. ;=;3AB; @B2BAE/ 9=@A/ 35/ ;35B0/6 @B@B/ 0/57/0/57/E/ 93:3;0/;/ ?=A/@7 032/ A3?@30BA /9/ 03?B0/6 79/ A72/9 /2/ A=?@7 39@A3?/: 3?B0/6/ 93:3;0/;/ ?=A/@7 /9/ 277;0/57 =:36 9313/A/ @B2BA 032/ /5/? @/:75;37/2/9/%:36 9/?3/ 7AB B9B;!3939/:/#=;3AB;)B2BA 2//A 27AB:7@9/ @30/5/7 03?79BA /A/B I /2/ * .
  • 87. @3@3=?/5 03?27?7 27 /A/@ 7?75/ E/5 @32/5 03?BA/?/2/932B/A/5/E/;/@75;/@75;3;35/5@30B/6030/ 79/ @B;0B BA/? 27/;07: 03?7;7A 235/ @B;0B AB0B6 =?/5 7AB 2/ ;/@@/ 030/ E/5 2735/5E/ A3?:3A/9 8/B6 2/?7 @B;0B BA/? E/7AB @38/B6/8/5?3A/5/A/5/E/;=;373?@7/030//9/03?7:/7 03@/? /: A3?@30BA A3?8/27 9/?3/ 030/ A3?:3A/9 8/B6 2/?7 @B;0B BA/? Gambar 5.14 Momentum sudut ketika kedua tangan direntangkan adalah Ia a.
  • 88. Gambar 5.15 Momentum sudut ketika kedua tangan dirapatkan (Ib b). Planet X Ingatlah # # ) I Gerak Rotasi dan Kesetimbangan Benda Tegar 125 C D A2 A1 A B Matahari Gambar 5.16 Lintasan sebuah planet mengelilingi Matahari berbentuk elips. )3=?/5 3?3/5 03?;/@@/ 95 ;3:=1/A;3755/:9/ // AB;B 2/:/; 9=475B?/@7:B?B@235/9313/A/@B2BA BA/?/3?@39=A3?6/2/B@/A ;/@@/E/!3;B27/3?3/5;355B:B59/AB0B6E/2/5B:B5/A3?@30BA 03?8/?78/?797?/97?/
  • 90. 1; ; /2/@//A/D/:3?3/503?03AB90/A/5235/=?=@27A7A79A35/6@36755/ ;=;373?@7/E//2/:/6 95 ; 95; /2/@//A;355B:B53?3/503?03AB90=:/235/;=;373?@7/E//2/:/6 95
  • 91. ; 95; Contoh 5.2 Hukum Kekekalan Momentum Sudut berlaku jika tidak ada momen gaya luar yang bekerja pada sistem. !3A79/BA/?/@32/503?:/5@B52/932B/A/5/E/5;3;35/5 030/ 27?//A9/ ;3239/A7 AB0B6 @33?A7 /2/ * .
  • 92. ;/9/ ;=;373?@7/E//9/03?9B?/59/?3/8/?/9030/93@B;0BBA/?E/ 03?9B?/5#3575/A3?@/;//#' 9313/A/@B2BAE/527/:/;7 /9/ 03?A/;0/6 03@/? /: 77 27@30/09/ 9/?3/ /2/E/ 3B?B/ ;=;3 73?@7/ 35/ 23;797/ 03?:/9B 6B0B5/ 2/ I !3A3?/5/ ;=;3 73?@7/ 93/2// 95; a 03@/? 9313/A/ @B2BA 93/2// ?/2@ 03@/? ;=;3 73?@7/ 93/2// 95; b 9313/A/ @B2BA 93/2// ?/2@ :79/@7 :/7 2/?7 B9B; !3939/:/#=;3AB; )B2BA /2/:/6 53?/9 :/3A 2/:/; ;353:7:757 #/A/6/?7 =6/3@ !3:3? ;3E/A/9/ 0/6D/ 2/:/;@3:/5D/9ABtE/5@/;/@30B/6:/3A/9/;3E/B:B/@2/3?/6 E/5 @/;/ 3?6/A79/ * .
  • 93. )30B/6 :/3A 03?53?/9 2/?7 =@7@7 93=@7@7@36755/:B/@2/3?/6E/527:/:B7E//2/:/6 5/;0/?E/5 27/?@7? B/@ 2/3?/6 /2/:/6 /:/@A7557 '' ' ) ' ) ' #' # #3B?BA B9B; !3:3? :B/@ 072/5 @/;/ 235/ :B/@ 072/5 79/ 6/: 77 279/7A9/ 235/ B9B; !3939/:/ #=;3AB; )B2BA ;=;3AB;@B2BA:/3A2/:/;93/2// :7A/@/2//2/93/2// :7A/@/ /2/:/6 @/;/ !=@39B3@7 :=57@ 2/?7 6/: 77 /2/:/6 93:/8B/ :/3A2/:/;;353:7:757#/A/6/?7A72/99=@A//2/A7A793?763:7=A7A79 /:75 239/A 235/ #/A/6/?7 93:/8B/E/ /:75 03@/? 2/ /2/ A7A79 /63:7= A7A79 /:75 8/B6 235/#/A/6/?7 93:/8B/E/ /:75 9317:
  • 94. !313/A/@B2BA@//A;355B:B52767AB5235/3?@/;// /A/B @36755/ 95 ; 95 ; J BA/?/@ BA/?/@ 5. Gerak Menggelinding 2/ /@A7 @3?75 ;38B;/7 032/ E/5 03?53?/9 ;3553:7275 ;7@/:E/ @30B/6 0=:/ E/5 27:3;/?9/ 27 /A/@ :/A/7 ;32/A/? /A/B ?=2/?=2/ @30B/6 932/?// E/5 ;3:/8B 27 8/:/ ?/E/ #3553:7275 /2/:/6 3?7@A7D/ 03?53?/9E/ @30B/6 032/ @31/?/ A?/@:/@7 2/ ?=A/@7 * .
  • 95. 2/
  • 96. /2/ @//A ;3553:7275 //07:/ A72/9 A3?8/27 @3:7 ;/9/ 932B/ 53?/9 03?:/5@B5 @31/?/ 03?@/;// 2/ 8/?/9 E/5 27A3;B6 2/:/; @/AB BA/?/ @/;/ 235/ 93:7:75 032/ a. Menggelinding pada Bidang Datar )30B/6032/@7:723?A3?:3A/927/A/@072/52/A/?2/2703?75/E/ @33?A7/2/* .
  • 97. !5/?@7:723?2//A;3553:7275;/9/ 072/5 2/A/? /A/B :/A/7 6/?B@ 270B/A 9/@/? 79/ :/A/7 270B/A :717 ;/9/ @7:723?6/E/;3:/9B9/53?/9A?/@:/@72/A72/927@3?A/7235/53?/9 ?=A/@7 @36755/ @7:723? 279/A/9/ A72/9 ;3553:7275 9/?3/ @7:723? 2/:/; 93/2/// @3:7 /27 /2/ 072/5 2/A/? 9/@/? 032/ ;35/:/;7 A?/@:/@7 2/ 53?/9 ?=A/@7 3@/?E/ 53?/9 A?/@:/@7 ;3B?BA B9B; $3DA= /2/:/6 1 N 126 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas XI 0# +AB953?/9?=A/@72/?7@3;B/5/E/E/50393?8//2/032/6/E/ 5/E/ 53@39 E/5 ;356/@7:9/ ;=;3 5/E/ /27 ;=;3 5/E/ /9/ ;3E30/09/ @7:723? 03?53?/9 ?=A/@7 A3?6/2/ =?=@E/ E/7AB 27 A7A79 3?@/;// ;=;3 5/E/E/ 2//A 27AB:7@9/
  • 98. 2/
  • 99. /?7 3?@/;// A3?@30BA /9/ 273?=:36 79/ 5/E/ 53@39 E/5 0393?8/ /2/ @7:723? 03?7:/7 9=@A/ 2/ 27@B0@A7AB@79/ 93 2/:/; 3?@/;// 53?/9 A?/@:/@7 0 # ;/9/ /9/ 273?=:36 I
  • 100. # +AB9 @7:723? 38/: E/5 ;3;7:797 ;=;3 73?@7/ # 2/?7 #)
  • 101. 3?@/;// 3?13/A/ 53?/9 A?/@:/@7 /9/ ;38/27
  • 102. # I
  • 103. !3A3?/5/ 03@/? 5/E/ E/5 0393?8/ $ 03@/? 3?13/A/ A?/@:/@7 ;@ # ;/@@/ 032/ 95 Gambar 5.17 (a) Benda bergerak translasi. (b) Benda bergerak rotasi. (c) Benda menggelinding pada bidang yang permukaannya kasar. O mg F fg R F 0 0 R F v 0 = 0 / R
  • 105. $@33?A7/2/5/;0/?*3AB9/:/63?13/A/E/527/:/;7 @7:723?A3?@30BA879/ / A72/9/2/5/E/53@39/A/?/@7:723?2/ Ingatlah N mg sin mg fg mg cos Gerak Rotasi dan Kesetimbangan Benda Tegar 127 :/A/7@7:723?;3:B1B?@3:7 0 A3?2//A53@39/@36755/@7:723?;3553:7275 2 793A/6B7# 95
  • 107. $ ;@ 95 # 0 )//A@7:723?;3553:72755B/9/#./*+
  • 108. 4 235/ # ;/9/
  • 109. $ ;@
  • 110.
  • 111. 95
  • 112. # )39/?/51=0/A3AB9/3?13/A/@B2BAE/ F N mg fg Gaya gesek akan menyebabkan silinder menggelinding. Gaya gesek ini berperan dalam menghasilkan momen gaya untuk silinder. b. Menggelinding pada Bidang Miring 2/ A3:/6 ;353A/6B7 0/6D/ @7:723? /9/ ;3553:7275 879/ A3?2//A 5/E/ 53@39 /A/?/ @7:723? 2/ 072/5 @3AB6 3;797/ 6/:E/ /2/072/5;7?75/5/?@7:723?2//A;353:7275;/9/6/?B@/2/5/E/ 53@39 /A/?/ @7:723? 2/ 072/5 ;7?75 +AB9 53?/9 A?/@:/@7 03?:/9B 3?@/;// # @7 I 5 # 2/ # 1=@ )7:723? /9/ 03?53?/9 ?=A/@7 879/ @7:723? 77 ;3;7:797 3?13/A/ @303@/? ) @36755/ /9/ 273?=:36 3?13/A/ @B2BA 3?13/A/ @B2BA 2/?7 53?/9 ?=A/@7 /2/ @30B/6 @7:723? 27@30/09/ /2/E/;=;35/E/2/?75/E/53@393?@/;//5/E/53@39BAB9032/ E/5 ;3553:7275 /2/ 072/5 ;7?75 /2/:/6 /E/ :/7 E/5 0393?8/ /2/ @7:723? A3A/7 A72/9 ;37;0B:9/ ;=;35/E/@33?A75/E/03?/AA72/9273?67AB59//:77279/?3/9/ 5/E/A3?@30BA0393?8/2/?7B@/A?=A/@735/;3:/9B9/3:7;7/@72/?7 2B/ 3?@/;// 27 /A/@ 273?=:36 3?@/;// #@7 0 # # @7 # I
  • 113. +AB9@7:723?38/: # 3?@/;//3?13/A/E//2/:/6 @7 @7
  • 114. # # # # # @7
  • 115. I
  • 116.
  • 119. G *3AB9/:/63?13/A/E/527/:/;7@7:723?879/ / A72/9/2/53@39/:/A/7:717 0 @7:723?;3553:7275 Gambar 5.18 Sebuah benda yang menggelinding pada bidang miring.
  • 120. # # c. Beban Dihubungkan Melalui Katrol # 7!3:/@,2/A3:/6;3;3:/8/?7A3A/5030//A/B032/E/5 2779/A =:36 @3BA/@ A/:7 2/ 276B0B59/ 235/ 9/A?=: 9/ A3A/7 ;/@@/ 9/A?=: 27/0/79/ 9/?3/ 2/ 03:B; ;3;3:/8/?7 9=@3 ;=;3 73?@7/ )39/?/5 2/ A3:/6 ;3;3:/8/?7 ;=;3 73?@7/ 35/ 23;797/ 2/ 2//A ;355B/9/ 9=@3 ;=;3 73?@7/ @36755/ 2//A ;3;3?67AB59/ ;/@@/ 9/A?=: /2/ @7@A3; 9/A?=: 77 3?6/A79/ * .
  • 121. )30B/6 030/ 03?;/@@/ # 276B0B59/ 235/ @3BA/@ A/:7 A72/9 03?;/@@/ ;3:/:B7 @30B/6 9/A?=: E/5 2//A 03?53?/9?=A/@7!/A?=:;3;7:797;/@@/2/03?8/?78/?7@3?A/;3;7:797 ;=;3 73?@7/ */:7 27A/?79 =:36 5/E/ @36755/ 030/ 03?53?/9 93 /A/@ 2/ ;35/:/;7 3?13/A/ A?/@:/@7 @303@/? 3?@/;// 53?/9 A?/@:/@7 /2/ 032/ /2/:/6 # F M M T T mg R 128 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas XI I## ## I
  • 122. 3?@/;// 53?/9 ?=A/@7 /2/ 9/A?=: /2/:/6
  • 123. 0 I
  • 126. 4
  • 127. /9/ 273?=:36 3?@/;// # # /A/B # # I
  • 129. 4 ;38/27 # # # # I
  • 130. Gambar 5.19 Beban dihubungkan dengan katrol. / 0 T mg R R F T a 2 793A/6B7#95
  • 131. 1;
  • 132. J I;
  • 136. @7
  • 137. ;@ @7
  • 138. ;@ Gambar 5.20 (a) Gaya-gaya pada benda m. (b) Gaya-gaya pada katrol.
  • 139. v . g T1 . g Gerak Rotasi dan Kesetimbangan Benda Tegar 129 Contoh 5.5 3?6/A79/ 5/;0/? 27 @/;75 B/ 0B/6 032/ E/5 ;/@@/E/# 952/#
  • 140. 95276B0B59/235/ @3BA/@A/:7;3:/:B7@30B/69/A?=:235/8/?78/?7 1;2/ ;/@@/9/A?=:95*3AB9/:/6 / 3?13/A/:73/?@7@A3; 0 A35/5/A/:7 2/ 2 / )7@A3;;B:/;B:/2/:/;93/2//27/; !3A79/27:3/@@7@A3;;B:/703?53?/993/?/6#@36755/032/# /792/#AB?B I# # #I# # # #I# 3?:B2793A/6B70/6D/A/:727/55/6=;=53 *78/B9/A?=:
  • 141. #9 I I #9I #9I )B0@A7AB@79/6/?5/2/2/?753?/9A?/@:/@7932/:/;3?@/;//53?/9 ?=A/@7;/9/273?=:36 #-#I#I##. 9 # # # ! #I# # # # # # !
  • 142. 95 95 ;@ 95;@ ;@ 95 95
  • 143. 95 95 /273?13/A/:73/?@7@A3;/2/:/6 ;@ 0 *35/5/A/:7 2/ # # 95 ;@95 ;@$ #I#
  • 144. 95 ;@I
  • 145. 95 ;@$ /27A35/5/A/:7 2/03?AB?BAAB?BA/2/:/6$2/$ Tantangan untuk Anda Dengan kecepatan yang sama, mobil manakah di antara mobil yang bergerak di atas jalan kasar dan mobil yang bergerak di atas jalan licin, yang terlebih dahulu sampai? Mengapa demikian? !3A3?/5/ 03@/? 3?13/A/ :73/? ;@ 03@/? 5/E/ A/?79$ # ;/@@/ 032/ 95 ;/@@/ 9/A?=: 95 m1 m2 T2 T1 a 6. Energi dalam Gerak Rotasi a. Energi Kinetik Rotasi )3A7/ 032/ E/5 03?53?/9 ;3;7:797 33?57 973A79 )/;/ 6/:E/ 235/ 032/ E/5 ;3:/9B9/ 53?/9 ?=A/@7 032/ A3?@30BA /9/ ;3;7:797 33?57 973A79 ?=A/@7 793A/6B7 33?57 973A79 A?/@:/@7 /2/:/6
  • 146. ! #+ I
  • 148. ! #' #' Gambar 5.21 Benda bergerak translasi dengan kecepatan v sambil berotasi dengan kecepatan sudut . R T2 m1 m2 a
  • 149. A v h Gambar 5.22 B Silinder yang mula-mula diam bergerak menggelinding. 793A/6B70/6D/#'/2/:/6;=;373?@7/;/9/BAB953?/9?=A/@7;38/27 130 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas XI
  • 150. !?=A/@7 I
  • 152. ! 33?57 973A79 A?/@:/@7 8=B:3
  • 153. !?=A/@7 33?57 973A79 ?=A/@7 8=B:3 ;=;3 73?@7/ 032/ 95; 93:/8B/ @B2BA ?/2@ b. Energi Kinetik Translasi dan Rotasi *3:/62/93A/6B70/6D/@30B/6032/E/503?53?/9;3553:7275 /9/ ;3;7:797 2B/ 53?/9/ E/7AB 53?/9 :73/? 2/ 53?/9 ?=A/@7 /0B5/ 53?/9:73/?2/8/?/9?=A/@727@30BA53?/9A?/@:/@73?/9A?/@:/@7;3;7:797 9313/A/ :73/? + @32/59/ 53?/9 ?=A/@7E/ ;3;7:797 9313/A/ @B2BA 32/ E/5 ;3553:7275 ;3;7:797 33?57 973A79 A?/@:/@7 2/ 33?57 973A79 ?=A/@7 )31/?/ ;/A3;/A7@ ;3;3B67 3?@/;//
  • 154. !A=A/: #+
  • 155. !A=A/:
  • 156. !
  • 158. !A=A/: 33?57 973A79 A=A/: c. Hukum Kekekalan Energi Mekanik pada Gerak Rotasi 3?6/A79/ * .
  • 159. )30B/6 @7:723? E/5 ;B:/;B:/ 27/; ;3553:72752/?793 79/27/@B;@79/@3:/;/0=:/03?=A/@7A72/9/2/ 33?57 E/5 67:/5 2/ 03?B0/6 ;38/27 33?57 9/:=? 03?:/9B B9B; !3939/:/ 3?57
  • 160. !
  • 161. ! # #+ BAB9@7:723?38/: #' # #+ #' + '
  • 162. + /?7 3?@/;// A3?@30BA 9313/A/ @7:723? 38/: 93A79/ @/;/7 27 2/@/? 072/5 ;7?75 2//A 2793A/6B7 E/7AB +
  • 164. 4 2//A 27AB:7@9/ 2/:/; 03AB9 B;B; E/7AB + ! I /2/ 3?@/;// A3?@30BA ! ;3?B/9/ 9=@A/A/ 53=;3A?7 E/5 27;7:797 =:36 032/ 2/ 2/:/; 072/5 A3979 @3?75 27@30BA @30/5/7 8/?7 8/?7 57?/@7 $7:/7 ! 77 03?5/AB5 /2/ 837@ 032/E/ +AB9 @7:723? 38/:! BAB90=:/38/:! 2/BAB90=:/03?=55/!
  • 165. Contoh 5.6 Kata Kunci )30B/60=:/38/:03?;/@@/#2/03?8/?78/?7;3553:7275A3?6/2/=?=@E/ /2/072/5;7?75@33?A7/2/5/;0/?*3AB9/:/693:/8B/0=:/93A79/@/;/727 2/@/?072/5879/27:3/@2/?793A7557/2/?793/2//27/; 2 =:/03?53?/9;3553:7275 A B 2 m 2 m 2 m Gerak Rotasi dan Kesetimbangan Benda Tegar 131
  • 166. !
  • 167. ! # #+ # #+ # #+ +AB90=:/38/: # 2/+ @36755/ # + # #+ + + + + !3:/8B/0=:/93A79/03?53?/9;3:B1B?235/072/527/55/:717
  • 168. !
  • 169. ! # #+ + /2759/ =:36 2/ !3:/8B/ 93A79/ 0=:/ 03?53?/9 ;3553:7275 /2/:/6 + 2/93:/8B/93A79/0=:/03?53?/9;3:B1B?/2/:/6 + //A 27@7;B:9/0/6D/0=:/E/503?53?/9;3553:7275:3076:/;0/A2/?7/2/0=:/ E/503?53?/9;3:B1B?/:A3?@30BA27@30/09/53?/9?=A/@7/2/0=:/;38/27 356/;0/AA3?6/2/:/8B0=:/ • lengan torsi • momen inersia h B A Tes Kompetensi Subbab B #.'(+)%)* 1(1)0%+ 3?6/A79/5/;0/?03?79BA77 30° *3AB9/:/6;=;35/E/A=A/:E/50393?8//2/?=2/ A3?6/2/=?=@879/ 1;2/1; )30B/6@7:723?38/:235/8/?78/?72/03?;/@@/ 275B/9/@30/5/79/A?=:BAB9;35/;07:/7?@B;B? 235/ @30B/6 3;03? #/@@/ 3;03?# 2/ 0/A/5 @7:723?27/55/:717*3AB9/3?13/A/3;03? @//A8/AB693@B;B?
  • 171. 95#095#1 952/#2 95@33?A7 A/;/9/2/5/;0/?*3AB9/;=;373?@7/@7@A3; 879/@B;0BBA/?E/ / ;3:/:B7@B;0B 0 ;3:/:B7@B;0B 10 N a O 12 N b 9 N A 3 kg B 2 kg C 1 kg D 4 kg A’ B’
  • 172. rr 2 1 C. Kesetimbangan Benda Tegar 2/ A3:/6 ;353A/6B7 0/6D/ @30B/6 /?A793: 279/A/9/ 2/:/; 93/2// @3A7;0/5 879/ /?A793: A3?@30BA A72/9 ;35/:/;7 3?13/A/ /?A7E/ 8B;:/6 C39A=? 2/?7 5/E/5/E/ E/5 0393?8/ /2/ /?A793: A3?@30BA /2/:/6=:F /:E/5@/;/03?:/9BB:/BAB9032//A/B@7@A3; /?A793: E/7AB B@/A ;/@@/ BAB9 032/ ;3;7:797 3?13/A/ =: 879/ ?3@B:A/ C39A=? 2/?7 @3:B?B6 5/E/ :B/? E/5 0393?8/ /2/ 032/ /2/:/6 =: /: A3?@30BA 2793/: @30/5/7 @E/?/A 3?A/;/ BAB9 93@3A7;0/5/ /:/; 03AB9 9=;=39=;=3E/ 27E/A/9/ 235/ 3?@/;// - . / I
  • 173. 2/B @E/?/A 932B/ E/5 6/?B@ 273B67 /5/? 032/ @3A7;0/5 /2/:/6 032/ A72/9 ;3;7:797 931323?B5/ BAB9 03?=A/@7 )E/?/A A3?@30BA 272/@/?7 =:36 27/;79/ 53?/9 ?=A/@7 35/ 23;797/ 032/ A35/? 03?/2/ 2/:/; 93@3A7;0/5/ /27 ?3@B:A/ A=?@7 :B/? E/5 0393?8/ /2/ 032/ 6/?B@ @/;/ 235/ =: /: A3?@30BA /2/:/6 @E/?/A 932B/ BAB9 93@3A7;0/5/ 132 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas XI
  • 174. I 35/ 23;797/ @B/AB 032/ A35/? 279/A/9/ @3A7;0/5 879/ F 2/
  • 175. )/:/6 @/AB 1=A=6 938/27/ 93@3A7;0/5/ 032/ A35/? ;7@/:E/ @30B/6 A/55/ E/5 03?@/2/? /2/ 27275 3?6/A79/ * .
  • 176. )30B/6 0/A/5 03?@/2/? /2/ 27275 +8B5 0/D/6 03?/2/ /2/ :/A/7 E/5 9/@/? 2/ 0/57/ /A/@ 03?@/2/? /2/ 27275 C3?A79/: E/5 8B5/ 9/@/? 79/ /8/5 0/A/5 03?/A 0/A/5 , :/A/7 2/ 27275 @/:75 A35/9 :B?B@ @3?A/ 0/A/5 ;3;03AB9 @B2BA A3?6/2/ /:/@E/ ;/9/ 2/2//A;3B?B9/3?@/;//5/E/2/;=;35/E/E/5;3;35/ ?B670/A/5A3?@30BA/A/52/:/;93/2//@3A7;0/5@36755/@E/?/A 93@3A7;0/5/ /9/ ;3;3B67 3?@/;// 03?79BA 77 - I I )30B/6@7:723?38/:03?;/@@/9527:3A/99//2/ @30B/6072/5;7?75235/@B2BA93;7?75/ G *3AB9/:/63?13/A/E/527/:/;7E/879/ / A72/9/2/53@39 0 @7:723?;3553:7275 #/@@/032/# 952/#95276B0B59/ 235/9/A?=:@33?A75/;0/?#=;373?@7/@7@A3; 9/A?=:/2/:/6 95#235/' 1;2/' 1; *3AB9/ / 3?13/A/@B2BA9/A?=: 0 A35/5/A/:7 2/ Gambar 5.23 Sebuah tangga bersandar pada dinding yang kasar dengan lantai yang kasar pula. fB NB A w B fA NA TT 2 1 m1 m2
  • 177. fB= 0 fB NB Gambar 5.24 Lengan torsi dari setiap gaya yang bekerja pada tangga. Ingatlah Gerak Rotasi dan Kesetimbangan Benda Tegar 133 y F I, , I 79/ 27/@B;@79/ A7A79 ;38/27 =?=@ 3?@/;//;=;3 5/E/E/ /2/:/6
  • 178. 35/A=?@7 @7 35/A=?@7, 1 2 1=@ 35/A=?@7 1=@ /27 @7 1=@ 1 2 , 1=@ I /?793A75/3?@/;//A3?@30BA2/2//A;353A/6B77:/72/?75/E/ 53@39/A/?/:/A/72/0/A/55/E/=?;/::/A/72/5/E/=?;/:27275 )30B/60/A/5E/5/8/5E/ ;3A3?03?@/2/?/2/27275:71727A7A79 )B2BAE/52703AB90/A/52/?7/:/@E/
  • 180. G03?/A032/, H - I/ / s A3/A/9/A3?53:717? H . I, , H
  • 181. B@/A27 1=@ I, 1=@ 1=@ ,1=@ 1=@
  • 182. ,
  • 183. ,
  • 185. 933?@/;// 273?=:36 , , /279=347@7353@39E/ (( B NB = 4 m NA w A Contoh 5.7 Keadaan setimbang berarti F = 0 dan
  • 186. = 0. fA )30B/60/A/56=?7F=A/:235/03?/A
  • 187. $2//8/5; 2703?7 35@3: /2/ @30B/6 27275 +8B5 E/5 @/ABE/ 27A=/5 235/ @3BA/@ 9/D/A 2/;3;03AB9 @B2BA
  • 188. G A3?6/2/6=?7F=A/::76/A5/;0/?/07:/@3@3=?/5E/5 03?/AE/ $03?27?7/2/8/?/9;2/?727275A3AB9/ A35/5/9/D/A2/5/E/?3/9@7/2/0/A/5 T 53° 5 m 0 Contoh 5.8 Kata Kunci • momen gaya • lengan torsi B A + lengan torsi fB lengan torsi w lengan torsi NB W
  • 189. Ingatlah Batang homogen adalah batang yang letak titik beratnya tepat di tengah-tengah. Pembahasan Soal Jarak sumbu roda depan dan sumbu roda belakang sebuah truk yang bermassa 1.500 kg adalah 2 m. Pusat massa truk 1,5 m di belakang roda depan. Jika g = 10 m/s2. Beban yang diterima roda depan adalah .... a. 1.250 N b. 2.500 N c. 3.750 N d. 5.000 N e. 6.250 N Soal UMPTN Tahun 1995 Pembahasan:
  • 190. = 0 mg AP – NB AB = 0 NB = mgAP AB = 1.50010 0,5 2m = 3.750 N Jawaban: c 2 /E/5/E/A?/@:/@7 134 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas XI - -I- 1=@ I*1=@ 1=@ I*1=@
  • 191. 1=@ * . ..I, I, @7 @7
  • 192. @7 /E/5/E/?=A/@7 53@3935@3: :35/;=;3 @7
  • 193. :35/;=;3, @7 :35/;=;3, @7
  • 194. @7
  • 195. I @7 , I @7 , I
  • 196. I * *
  • 197. $
  • 200. $ @7
  • 201. @7 $ A/ @7 1=@ $ $ /275/E/?3/9@735@3:/2/:/6 $ @7 $
  • 202. $ Tes Kompetensi Subbab C #.'(+)%)* 1(1)0%+ )30B/6 0/A/5 /8/5E/ ; 2/ 03?/AE/ 27/0/79/+8B52779/A235/9/D/AE/50/A/@ A A35/5/ ;/9@7;B;E/ $ )3@3=?/5 E/5 03?/AE/ $03?27?727/A/@0/A/5@38/B6-@33?A7 5/;0/?27@/;753?//9/68/?/9;/9@7;B;2/?7 A7A79@303:B;9/D/ABAB@ 2 m T x B w tumpuan T 2 m w1 w2 = 5 m 1 2 T Ty Tx w1 w2 R Ry Rx
  • 203. T1 T2 A B 30° 0,5 m 2,5m w = 60 N 1 4 L B A 3 4 L 53° 2.000 N C Gerak Rotasi dan Kesetimbangan Benda Tegar 135 )30/A/50/:=9E/5/8/5E/;2/03?/AE/ $275/AB59/@33?A7/2/5/;0/? 79/8/?/9 ; ;2/
  • 204. ;A3AB9/:/6 7:/73?0/275/A35/5/A/:7 2/ T2 T1 4 m 3 m B C D T 30° 0,5 m Sumber Ilmu 1 m h R F 40 cm 1 m A
  • 206. 95;33;3:/2/ @30/A/57/E/503?/AE/27/0/79/2//8/5 E/ ;)/:/6@/ABB8B5E/2779/A235/A/:7 @32/59/B8B5E/5:/7;33;3:/2/27275 @33?A7A/;/9/2/5/;0/? *3AB9/:/6A35/5/E/527;7:797A/:7 )30B/6?=2/03?;/@@/ 95632/927/799/93 @30B/6B2/9/@3A7557 1; 7AB5:/65/E/;77;B;E/56/?B@2703?79//5/? ?=2/2//A/79879/8/?78/?7?=2/ 1;2/3?13/A/ 5?/C7A/@7 ;@ )30B/6 0/A/5 /8/5E/
  • 207. ; 2/ 03?/AE/ @303@/? $+8B5B8B5E/2779/A=:36A/:7@33?A7 /2/5/;0/? /2/8/?/9 ;3A3?2/?7275/AB59/@30B/6030/ E/503?/AE/ $*3AB9/;/@75;/@755/E/ A35/5A/:72/03@/?@B2BA )30B/60/A/503?/AE/ $)30B/635@3: 27A3;/A9/ 27 A7A79 2/ 27 A7A79 2779/A /2/ A3;0=9235/@3BA/@A/:7A/903?;/@@/ 79/@7@A3; @37;0/567AB5:/6 / A35/5/A/:7 0 03@/?5/E/35@3:@7
  • 208. G Rangkuman =@7@7 @B2BA 032/ A35/? E/5 03?53?/9 ?=A/@7 27E/A/9/235/3?@/;// ( ' !313/A/@B2BA?/A/?/A/032/A35/?E/503?53?/9 ?=A/@727E/A/9/235/3?@/;// ) 2/B9313/A/@B2BA@3@//AE/ :7; ) ) )
  • 209. 3?13/A/@B2BA@3@//A032/A35/?E/503?=A/@7 27E/A/9/235/3?@/;// ) ) #=;3 5/E/ /A/B A=?@7 ;3?B/9/ 03@/?/ E/5 ;3E30/09/@30B/6032/A35/?1323?B5BAB9 03?=A/@7A3?6/2/=?=@E/
  • 210. .J' @7 235/'@7 ;=;3:35/
  • 211. /@/5/2B/0B/65/E/E/5@38/8/?@/;/03@/? 2/03?:/D///?/627@30BA9=3:3@/?E/@30B/6 9=3:27E/A/9/235/;=;39=3:E/7AB 235/8/?/9/A/?/2B/5/E/ ?3@B:A/ #=;373?@7//2/:/6B9B?/931323?B5/@B/AB 032/BAB9;3:/9B9/53?/9?=A/@7#=;373?@7/ 27A3AB9/ =:36 ;/@@/ 2/ =:/ 27@A?70B@7 ;/@@/ A3?6/2/@B;0BBA/? #' +AB9@30B/6032/E/5;3;7:79727@A?70B@7;/@@/ E/59=A7B03?:/9B3?@/;// ' # #=;3 73?@7/ 0303?// 03AB9 032/ 235/ @B;0BBA/?03?/2//2/B@/A;/@@/E//2/:/6 @30/5/703?79BA /A/5 /8/50/A/5 )7:723?A77@03?=55/8/?78/?7@7:723? )7:723?38/: 8/?78/?7@7:723? =:/38/: 8/?78/?70=:/ =:/03?=55/
  • 212. 8/?78/?70=:/ Refleksi 136 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas XI 3?13/A/A/53@7/:E/527/:/;7032/03?;/@@/ 9/?3/35/?B65/E/;3B?BAB9B;$3DA= /2/:/6 A#A 3?@/;//;=;35/E/@303@/?
  • 213. 3@/?;=;3AB;@B2BAA3?6/2/B@/A:759/?/2/?7 @30B/6032/03?A7A79;/@@/#E/503?53?/9;3:75 9/?;3;3B673?@/;// 'J/A/B #3553:7275/2/:/63?7@A7D/03?53@39E/@30B/6 032/@31/?/A?/@:/@72/?=A/@7/07:/A72/9A3?8/27 @3:7932B/53?/9032/03?:/5@B5@31/?/03?@/;/ /2/8/?/9E/527A3;B62/:/;@/ABBA/?/@/;/ 235/93:7:75032/3?57973A7953?/9;35 53:7275/2/:/6
  • 214. !
  • 216. !?=A/@7 #+ )B/AB032/A35/?03?/2/2/:/;93/2//@3A7;0/5 879/?3@B:A/5/E/E/50393?8//2/032/@/;/ 235/=: - 2/ .
  • 217. Peta Konsep #=;3 /E/ #=;3 3?@7/ #=;3AB; )B2BA #.(,0/ /E/ #/@@/ # #=;3AB;73/? - !3@3A7;0/5/ 32/*35/? ;3;0/6/@ //:=57 //:=57 //:=57 ;356/@7:9/ @E/?/AE/ 879/ A72/9 /2/ 5/E/ :B/? 03?:/9B Setelah mempelajari bab ini, tentu Anda dapat mengetahui konsep momen gaya dan momen inersia serta pengaruhnya terhadap gerak rotasi. Selain itu, Anda juga dapat mengetahui konsep momentum sudut, gerak rotasi, dan gerak translasi. Dari keseluruhan materi, bagian manakah yang sulit dipahami? Coba diskusikan dengan teman atau guru Fisika Anda. Membuka mur dengan kunci bertangan panjang lebih mudah dibanding dengan kunci bertangan pendek. Pengetahuan ini diperoleh dengan mem-pelajari bab ini. Nah, coba Anda sebutkan manfaat lain mempelajari bab ini. B9B;!3939/:/ #=;3AB;)B2BA
  • 218. )%)%/)%/01'2 +3+$-)+$0#-0+(#.'(+)%- 1(1)0%+ y 2m 3m a a Gerak Rotasi dan Kesetimbangan Benda Tegar 137 )30B/6032/E/503?03AB9@7:723?38/:03?8/?7 8/?7 2/ 03?;/@@/ # !3;B27/ 032/ A3?@30BA 27BA/?/2/@B;0BE/235/3?7=233@/?33?57 973A79?=A/@7E//2/:/6 / 2 0 3 1 )30B/61717235/;/@@/
  • 219. 952/8/?78/?7 1; ;3553:7275 27 /A/@ 3?;B9// 072/5 ;7?75E/5;3;03AB9@B2BA
  • 220. GA3?6/2/072/5 6=?7F=A/:717A3?@30BA27:3/@9/2/?793/2// 27/;/2/93A7557/;@31/?/A35/9:B?B@2/?7 072/56=?7F=A/:!313/A/:73/?1717A3?@30BA @3D/9AB;31//79/97072/5;7?75/2/:/6 / ;@ 2 ;@ 0
  • 221. ;@ 3 ;@ 1 ;@
  • 222. )30B/6 0=:/ 38/: 03?A?/@:/@7 2/ 03?=A/@7 235/ 9313/A/:73/?2/9313/A/@B2BA;/@75;/@75+ 2/ 3?57973A79A=A/:0=:/38/:A3?@30BA/2/:/6 / #+ 2 #+ 0 #+ 3 #+ 1 #+ )30B/60/A/5E/5/8/5E/2/;/@@/E/2//A 03?BA/?030/@/2/@/:/6@/ABB8B5E/ 79/0/A/5 A3?@30BA 27:3/@ 2/?7 93/2// 27/; 235/ =@7@7 ;32/A/?03@/?3?13/A/@B2BA0/A/5/2/:/6 /
  • 223. 2
  • 224. 3 0
  • 225.
  • 226. 1 )30B/6@7:723?38/:E/5;/@@/E/#2/8/?78/?7E/ 27:3/@A//9313/A//D/:2/?7B1/9072/5 ;7?75 E/5 9/@/? 235/ @B2BA 93;7?75/ A3?6/2/072/56=?7F=A/: 79/3?13/A/5?/C7A/@7 0B;7/2/:/6@7:723?A3?@30BA/9/ / ;3:B1B?235/3?13/A/@7 0 ;3:B1B?235/3?13/A/
  • 227. @7 1 ;3553:7275235/3?13/A/@7 2 ;3553:7275235/3?13/A/ @7 3 ;3553:7275235/3?13/A/
  • 228. @7 B/032/2/;/@75;/@75;/@@/E/95 276B0B59/=:360/A/5E/5/8/5E/ ;;/@@/ 0/A/5 27/0/79/ 79/ B@/A 0/A/5 275B/9/ @30/5/7@B;0BBA/?;=;373?@7//2/B@/A0/A/5 A3?@30BA/2/:/6 / 95; 2 95; 0
  • 229. 95; 3 95; 1
  • 230. 95; )30B/6?=2/2//A;35 53:7275A//@3:7/2/ @30B/6072/52/A/?E/5 9/@/?#/@@/?=2/ 952/ 8/?78/?7E/ 1; (=2/ 27A/?79235/5/E/ $@36755/03?53?/9235/ 3?13/A/@B2BA9=@A/@33?A7A/;/9/2/5/;0/? 3@/?;=;35/E/E/50393?8//2/?=2//2/:/6 / =: 2 $; 0 $; 3 $; 1 $; )30B/6?=2/03?03AB9@7:723?03?=55/;3;7:7978/?7 8/?7 1;2/;/@@/95/2/?=2/0393?8/;=;3 5/E/ @303@/? $; 3@/? 3?13/A/ @B2BA ?=2/ A3?@30BA/2/:/6 / ?/2@ 2 ?/2@ 0 ?/2@ 3 ?/2@ 1 ?/2@ 3?6/A79/5/;0/?03?79BA *75/0B/6/?A793:235/;/@@/##2/
  • 231. #27 /@/5/2/B8B593?/59/E/5;/@@/E/27/0/79/ )7@A3;A3?:3A/9/2/072/5-. 79/@7@A3;27BA/? A3?6/2/@B;0B-.;=;373?@7/@7@A3;27A7A79 /2/:/6 / # 2 # 0 # 3 # 1 # 3?6/A79/5/;0/?03?79BA m x O 2a F = 2 N m1 m2 Tes Kompetensi Bab 5
  • 232. + + 2 )%-#.0+3+ #.(10+#+$+0#-0 )30B/6?=2/03?;/@@/ 5235/;=;373?@7/ 95 ; ;B:/;B:/ 03?BA/? 235/ 03@/? 9313/A/
  • 234. BA/?/?=2/A3?@30BA03?63A73?//9/603@/? A=?@7E/5;3563A79/BA/?/?=2/A3?@30BA )30B/6?=2/E/5;/@@/E/ 952/8/?78/?7E/ ;;3:/9B9/BA/?/@3?//9/633?57973A79 ?=A/@7?=2/A3?@30BA
  • 235. )30B/61717A30/::B/?E/ 1;2/2/:/;E/ 1;@32/59/;/@@/E/95 79/1717A3?@30BA 03?=A/@7/2/@B;0BE/03?//9/6;=;373?@7/E/ )B/AB A7A79 ;/A3?7 ;3:/9B9/ 53?/9 ?=A/@7 235/ 3?13/A/ @B2BA ) ?/2@ 79/ 8/?78/?7 :75 9/?/E/ 1;67AB5:/6 / 3?13/A/A/53@7/:/2/@//A)@ 0 9313/A/:73/?/2/@//A)@ 1 /8/5:7A/@/E/527A3;B6/2/@//A)@ )30B/69/A?=:E/503?B/?=2/38/: 6=;=53275/AB5/2/@B;0BE/ /2/A37?=2/27:7:7A9/A/:793;B27/ B8B5A/:77AB27A/?79235/03@/?5/E/ $C3?A79/:930/D/6@33?A7/2/ 5/;0/? 138 Mudah dan Aktif Belajar Fisika untuk Kelas XI C 79/;/@@/9/A?=:952/8/?78/?7E/ 1;67AB5:/6 / 3?13/A/A/:7 0 ;=;3AB;@B2BAE//2/@//A) @39= 1 /8/5A/:7E/5A3?A/?79@3:/;/@ )30B/6 @7:723? 03?:B0/5 03?;/@@/ 95 2/ 8/?7 8/?7E/ 1;03?BA/?235/9313/A/ ?; '%)) %$'# $*)*3AB9/:/6;=;373?@7/2/ 33?57973A79?=A/@7?=2/A3?@30BA )30B/6?=2/57:/235/;=;373?@7/
  • 236. 95;=:36 @B/ABA=?@7273?13/A6755/2/:/;BA/?/@/8/ !313/A/@B2BAE/03?B0/62/?7BA/?/@;38/27 BA/?/@3?//9/603@/?A=?@7?=2/A3?@30BA *3AB9/:/6A=?@7E/56/?B@2703?79//5/?2/:/;D/9AB 23A792//A;3;03?79313/A/@B2BA@303@/?
  • 237. ?; /2/?=2/57:/ 95235/8/?78/?7 1; )30B/6 ?=2/ 03?;/@@/ 95 235/ 8/?78/?7 1; 03?BA/?235/9313/A/
  • 238. ?;/2/?=2/A3? @30BA0393?8/5/E/53@39E/5;3E30/09/A=?@7@303@/? $;3?//:/;/?=2//9/03?63A7 )30B/6?=2/03?;/@@/95235/8/?78/?71; 03?BA/?235/9313/A/BA/?/23A793?// 9/633?57973A79?=A/@7?=2/A3?@30BA F B A T1 T2 licin B/0B/6032/E/5;/@75;/@75;3;7:797;/@@/ # 952/#95276B0B59/235/9/A?=: 38/:03?;/@@/ 95 79/3?13/A/5?/C7A/@7 ;@ 3?13/A/E/527/:/;7# 2/#/2/:/6 / ;@ 2 ;@ 0 ;@ 3 ;@ 1
  • 239.
  • 240. ;@ B/ 032/ ;/@75 ;/@7503?;/@@/# 95 2/# 95276B0B5 9/ 235/ 9/A?=: 38/: E/5;/@@/E/ 95@33?A7 A/;/9/2/5/;0/? 79/3?;B9//072/5;7?75 :7172/9/A?=:A72/9@3:703@/?3?13/A/032/ # 2/#/2/:/6 ;@ / ;@ 2 ;@ 0 ;@ 3 ;@ 1 ;@ 79/ 2B/ ?=2/ ;/@75;/@75 03?8/?78/?7 2/ 27BA/?235/A/:727A7A79@755B5E/9313/A/ @B2BA 3?7=234?39B3@72/9313/A/ :73/?+;3;7:7976B0B5/235/8/?78/?7@30/5/7 03?79BA!* / 2 0 3 R 1
  • 241. /2/ 5/;0/? 27 @/;75 ;/@@/0/:=9;/@@/030/ 2/ ;/@@/ ?=2/ 9/A?=: 03?=55/;/@75;/@75 /2/:/695952/ 95 79/ ;@A35/5/ A/:7 /2/:/6 /
  • 242. $ 2 $ 0 $ 3 $ 1 $ )30B/61/9?/;235/8/?78/?703?BA/?03?/AB?/ ;3:/:B7@B;0B6=?7F=A/:*7A79A3?:3A/9/2/A37 1/9?/;2//2/3?A35/6//A/?/B@/A2/A7A79 3?E/A//03?79BAE/5A72/903/?/2/:/6 / 9313/A/@B2BAE/@/;/ 0 3?13/A/@B2BA932B/E/@/;/235/=: 1 9313/A/:73/?2B/9/:79313/A/:73/? 2 3?13/A/A/53@7/:932B/E/@/;/235/=: 3 9313/A/:73/?932B/E/@/;/ )30B/6 0=:/ 38/: ;3553:7275 A// @3:7 /2/ 072/5;7?75 235/ @B2BA 93;7?75/ 3?13/A/ :73/? 0=:/ A3?@30BA 879/ 2793A/6B7 3?13/A/5?/C7A/@7E//2/:/6 / @7
  • 243. 2 @7 0 @7 3 @7 1 @7
  • 244. A B m1 m30° 2