1. BATZAR NAGUSIETAKO GARAPEN COMPARECENCIA ANTE LA PONENCIA
EKONOMIA, EKONOMIA ETA SOBRE DESARROLLO ECONÓMICO:
ENPLEGUA BULTZATZEKO TALDE IMPULSO A LA ECONOMÍA Y AL
TXOSTENGILEAN IZANDAKO EMPLEO, DE LAS JUNTAS GENERALES
AGERRALDIA, OTSAILAREN 25EAN DE GIPUZKOA, CELEBRADA EL DIA 25
EGINDAKO BILERARI DAGOKIONA (IX. DE FEBRERO DE 2013 (IX
LEGEGINTZALDIA) LEGISLATURA)
13/04
(Dokumentaziorik ekarri ez dutenen agerraldiak transkribatu dira bakarrik / Se transcriben únicamente las
comparecencias que no han aportado documentación)
GAI BAKARRA.- AGERRALDIAK (9 PUNTO ÚNICO.- COMPARECENCIAS (9
/C/37/0002007): /C/37/0002007):
PEDRO ALBERDI, BASHERRI SAREAREN D. PEDRO ALBERDI, PORTAVOZ DEL
BOZERAMAILEA COLECTIVO BASHERRI
LEHENDAKARI AND. (Gurutze Baztarrika Galparsoro): Arratsalde on, Pedro Alberdi
jauna, Basherri sarearen bozeramailea. Arratsalde on, eta ongi etorria Talde Txostengile honetara.
Talde Txostengilea aurkeztera pasako naiz; lehen aurkeztu dizut, baina beno… : Aralar taldetik,
Maite Sarasua andrea; Talde Popularretik, Juan Carlos Cano jauna; Talde Sozialistatik, Rafi Romero
andrea; Eusko Abertzaleak taldetik, Eider Mendoza andrea; Bildu taldetik, Idoia Ormazabal andrea eta ni
neu, Gurutze Baztarrika; legelari nagusia, Idoia Cearreta andrea; eta Berrikuntza, Landa Garapen eta
Turismoko diputatu Uriguen jauna.
Lehen esan dizudan bezala, hamabost-hogei minutuko txanda irekiko zaizu zeuri, zeure irizpen
aditua emateko. Jarraian, talde guztiei emango zaie txanda, txikienetik handienerako hurrenkeran, beraiek
galderak egiteko edo argi gelditu ez zaien gauzak galdetzeko. Eta azkeneko hitza zeurea izango da, esan
beharrekoak esateko.
Beraz, nahi duzunean, Alberdi jauna, zurea da hitza.
ALBERDI JN.: Arratsalde on, denoi.
Basherri, baserritarrak eta herritarrak elkartzen dituen proiektu bat da hau, eta horren ordezkari-
eta bozeramaile-lanak egingo ditut; ordezkari lehenengo partean, zeren nire iritziz horrela egingo dut
azterketa bat, gaur egungo nekazaritza- eta elikadura-sistema nola funtzionatzen duen; eta bozeramaile-
lana bukaeran, handik eskaera batzuk egin dizkigutelako, batzarraren bitartez, hemen zuei jakinarazteko.
Orduan, hasteko eta behin, Ponentzia honen helburua lanpostuak sortzea denez, beharbada,
ikuspuntua pixka bat egin dut horri begira, nekazaritza eta elikaduraren inguruan zer egin litekeen
lanpostuak sortzeko.
Lehenengo eta behin, esan lanpostu pila bat galdu direla nekazaritzan, azkeneko hamarkadetan;
% 90 galdu dira, ia, edo horren inguruan, eta badirudi ez zela ezer gertatu. Beste edozein sektoretan hori
2. - 2 -
gertatuko balitz, izango litzateke krisia ez, ez dakit, hekatonbe bat edo. Bada nekazaritza-sektorean hori
gertatu da azkeneko urteetan, eta ez da ezer gertatu. Beharbada, gertatuko da. Ikusiko dugu.
Orduan, pixka bat Basherri mugimendua-edo nondik sortu den ulertzeko, guretzako inportantea
da konturatzea zer-nola funtzionatzen duen gaur egun elikadura-sistemak. Eta behin hori ulertutakoan,
aurkezten dugun horren alternatiba hau askoz hobeto ulertuko da. Orduan, saiatuko naiz, oso laburki bada
ere, hori pixka bat azaltzen.
Hori izango da lehenengo partea, pixka bat gakoak ikusteko. Nekazaritza-sektorea lagundu nahi
baldin bada, eta lanpostuak bakarrik ez, baizik eta lanpostu autonomoak, duinak, egonkorrak sortu nahi
baldin badira —zeren hori da guretzako inportantea, ez lanpostuak sortzeagatik bakarrik—, hor ikusi
ditugu hainbat… ez dakit nola esan, lekutan edo, egoeratan, nola sortu litezkeen lanpostuak.
Labur saiatuko naiz egiten. Zeren normalean bi orduko hitzaldiak eta horrela ematen ditugu
pixka bat hau azaltzeko, tailer tipo horrela, gai asko direlako, eta niretzako oso inportanteak; eta uste dut
edozeini gainera interesatzen zaizkion gauzak direla, zeren azkenean, elikadura denon kontua delako.
Gaur egun, nola dago sektorea, nola dago elikadura-sistema? Nola funtzionatzen du? Gaur egun
baserritarrik ez badago, eta berriak sortzeko beharko lukeen gauzen artean, hasiko naiz baliabideetatik; hau
da, nekazaritzara dedikatzeko zer behar dugun. Zeren askotan esaten da es que baserritarrik ez dago lan
oso gogorra delako, ez delako konpetitiboa, ez delako lehiakorra… hemen Ponentzian bertan irakurri dut
hori. Beno, baina zergatik gertatzen da hori? Hori da kasualitate bat, edo benetan egon dira hor faktore
oso erabakigarri batzuk egoera horretara eraman gaituztenak?
Hasi gaitezen lurragatik. Lehenengo gauza nekazaritzara dedikatzeko lurra da, nahiz eta orain
lurrik gabeko nekazaritza ere asmatu egin den; baina gure ustez hori ez da kalitateko elikadura baten
jatorria, eta berezko jatorria lurra izan beharko litzateke.
Ba lurra oso gutxi geratzen da. Gipuzkoaren kasuan oso lur gutxi, lurrik interesanteenak
nekazaritzako okupatuak izan dira; nekazaritza, etxebizitzak, azpiegiturak eta, hartu dituzte, eta hor
Administrazioak, dudarik gabe, eduki du zeresan handia, bai legearen aldetik PTPAk direla, PTSak direla,
udal bakoitzean ere arau lagungarriak eta dena delakoak, horiek nola diseinatzen diren eragin zuzena du
nekazaritzan.
Erribera-lurrak eta, okupatu egin dira. Eta horrek sortu du, gainera, beste aldetik espekulazio
bat; hau da, nekazaritzako lurrak oso zailak dira gazte batentzako lortzea, oso garestiak daudelako.
Haziekin adibidez, gauza oso inportantziarik gabeko ematen duen gauza bat, hazia gauza txiki
bat, benetan elikaduran burujabetzaz ari baldin bagara behintzat, haziak dira klabe bat. Zer gertatzen den
haziekin? Garai batean baserritarrek beraiek sortu eta trukatzen zituzten haziak, baina poliki-poliki joan
dira legeak ezartzen, hori debekatzen joan direnak. Hazien erregistro bat sortu zen, orain derrigorrez
baserritarrak bere haziak erregistratu behar ditu… klaro, lan hori enpresa handi batentzako,
agroindustriako enpresa batentzako, oso erraza da, baina baserritar txiki batentzako burokrazia horretan
sartzea-eta oso lan astuna da, eta gainera, ez dauka zentzurik. Hau da, beraien ekoizpena hain txikia da,
benetan horrelako kontutan sartzea oso zaila dela.
Orduan, trukaketa horiek debekatu egin ziren, eta aparte sortu zen hazien merkatu bat. Hazien
merkatu hori poliki-poliki indarra hartzen joan da, eta gaur egunean dira enpresa multinazional oso gutxik
kontrolatzen dutena hazien merkatua. Hori estrategikoki oso inportantea da. Kontuan hartzen badugu
elikadura sektore edo gai estrategikoa dela, momentu honetan elikadura hazirik gabe ez dago ulertzerik,
eta hazi horien kontrola enpresa multinazional oso gutxik kontrolatzen dute —Monsanto, Limagrain… oso
3. - 3 -
enpresa gutxik—. Eta gainera, garatzen duten teknologia izaten da betiere baserritarren menpeko egiteko
teknologia bat; hau da, baserritarrak ja ez du kontrolatzen hazien ekoizpena edo. Enpresa horiek egiten
dutena da, bai hazi hibridoen bitartez, edo hazi transgenikoen bitartez, teknologia hori beraien eskutan
dago, eta prezioa ere beraiek ipintzen dute. Eta urtero-urtero, egin behar dute baserritarrek hazi horiek
berriz ere erosi; ez garai batean bezala, beraiek sortzen zutela eta berriz erabili.
Beraz, haziekin oso arazo inportanteak. Gero ikusiko dugu horren alternatiba edo, guk nahi
duguna haziekin zer egin.
Gero, beste hainbat baliabide; adibidez, hiltegiak. Garai batean herri bakoitzak zeukan bere
hiltegia eta hainbat azpiegitura, hiltegi bezalako beste batzuk; poliki-poliki desagertzen joan dira. Pentsatu
dute ez zirela inportanteak, eta joan dira zentralizatzen. Zegoen makro proiektu bat adibidez, Bilbon,
horrelako mega hiltegi bat egiteko. Pentsatzen badugu berriz ere, baserri txikietan, ez dauka inongo
zentzurik makro hiltegi bat egitea Bilbon. Berez, herri bakoitzean beharko luke hiltegi txiki bat, azkenean,
baserri dibertsifikatu bat nahi baldin badugu, alde guztietatik jasangarriagoa delako, ezin duelako lau
oilasko hiltzera ez dakit noraino joan.
Orduan, hainbat azpiegitura desagertzen joan dira, azpiegitura publikoak, eta horien ordez ez
dugu ezer topatu.
Instalatzeko orduan adibidez, beste gauza bat derrigorrez behar dena, ez dakit, instalazio batzuk
martxan ipintzeko edo, edozein gauza saltzeko momentuan hor daude osasun-arau batzuk. Osasun-arauak
daude Europa mailan esanda bi motatakoak izan daitezkeela; hau da, ekoizpen industrialari begira eta
artisau-ekoizpenari begira. Baina hemen, Estatu mailan behintzat, ez da garatu bigarrengo hau, eta bakarrik
existitzen du momentu honetan erregistro sanitario industriala. Horrek zer esan nahi du? Azkenean, baserri
txiki dibertsifikatu batek eraldatu behar dela eta industria txiki batean bihurtu behar dela. Eta hainbat eta
hainbat baldintza ipintzen zaizkio, ez direla arrazoi sanitarioengatik, baizik eta askotan dira baten bati
bururatu zaiolako ez dakit ze biltegi behar duen, ez dakit ze instalakuntzak behar diren. Baina benetan,
adibidez, Iparraldera joaten baldin bagara, horrelako instalakuntzarik ez dago, eta ezin dugu esan beraiek
osasunaren aldetik edo, atzeratuta daudenik.
Eta kuriosoa da, baina justu lege hori garatzen hasi nahi den momentuan Europatik zetorren
definizioa aldatzea erabaki da; hau da, artisau produktuen baldintzak-edo garatzeko orduan aldatu da bi
puntu klabetan. Hau da, zer desberdintzen du baserriko produktu bat edo artisau bat beste
industriarengandik? Ba azkenean, baserri inguruko baliabideekin eta ondasunekin egindako produktu bat
izatea. Eta bigarrena joan egin zait. Baina azkenean, egin dutena da lehen gaiak munduko edozein tokitatik
ekartzea posible dela esan, eta gero… orain ez naiz akordatzen bigarrenarekin, baina badakit EHNE
sindikatuak gainera egin zuela horren kontrako zera bat… Baina beno, kontua da definizioa aldatu egin
dutela, eta orain adibidez, baserrien ordez ere —hori uste dut zela bigarrena— industria dezenteko handiek
eta ertainek egin dezakete baita ekoizpen hori. Hau da, ja ez dago bideratuta baserri txiki batera, baizik eta
ja langileak izan daitezke… ez dakit, berrogeita hamar pasataraino. Hor ikusten da ja ez dela gure baserri
txiki baten ideia, baizik eta industria txiki bati ateak irekitzen zaizkio; azkenean, baserritarren izen ona-eta
aprobetxatuz, beste modu bateko ekoizpena martxan ipintzeko.
Ze arazo gehiago? Adibidez, formazioan garbi-garbi, orain HAZI deitzen zaion itsas mendikoi
edo Fraisoron ematen den nekazaritza-eskolatik ere azkeneko urteetan ze nekazaritza-eredu sustatu den;
nekazaritza-eredu industriala. Nekazaritza ekologikoa azkeneko bost urteetan edo hasi dira pixka bat
ematen.
Azkarregi ari naiz? Itzulpena ondo? (…). Bale.
4. - 4 -
Hori, nekazaritza eskolan sustatu dena da azkenean, traktore handiak erabiltzen, egutegi
handiak, horrelako mega esplotazioak, oso produktiboak… Hori izango zen etorkizuna, eta horrek
emango zion lehiakortasuna baserriari, baina justu kontrakoa gertatu da; hau da, esplotazio handi horiek
kristoren galerekin daude, inbertsio handietan sartu dira, gero eta handiago joan beharreko karrera absurdo
horretan… Eta horretara bideratu dituzte baita formazio eskoletatik, nekazaritza eskoletatik. Azkeneko
orain dela hiru urte edo, 20 ikasletatik 20ek nekazaritza ekologikoa ikasteko asmoarekin joan ziren eskola
horretara, eta de repente ikusi zuten beraien temarioen barruan % 90a ez zihoala horri begira. Orduan, hor
eskatzen du dudarik gabe aldaketa handi bat, eta beste ikuspuntu batzuetatik lan egitea.
Eta diru-laguntzen aldetik ere, nekazaritzako diru-laguntzak, nora zuzenduak izan diren?
Gaztenek adibidez, dela proiektu bat gazteak instalatzeko. Azkenean da nekazaritza-eskolatik ateratzen
den jendeari proiektu bat eskatzen zaio; proiektu hori izan behar du bideragarria, eta bideragarritasun hori
ere segun ze ikuspuntutik ikusten den. Baina bai errealitate bat da Gaztenek programatik diru-laguntza
jasotzeko derrigorrez inbertsioak egin behar direla. Hau da, kaletar batek lurrak lortzen baditu, edo
baserritar batek ez daukala inongo baliabiderik, inbertsiotan sartzea oso arriskutsua da adibidez, eredu
industrial horretan. Zergatik? Traktore batek balio baldin badizkizu 10 milioi, eta inbertsiotako laguntzari
esker % 40a edo ematen badute, 4 milioi izango dira —pezetatan ari naiz—, baina beste 6 milioi zuk
ordaindu behar dituzu zure ekoizpenetik. Eta garbi dago gaur egungo egoeran oso-oso zaila dela horri
buelta ematea. Eta nekazari asko, asko eta asko geratu dira inbertsio horretan kateatuta eta ezin aterata.
Orduan, diru-laguntzak ere… gero ikusiko dugu, beste proposamenak egin daitezke, baina
kontuz diru-laguntzak nori eta zertarako ematen zaizkien. Europatik datozen diru-laguntzak ez ditut ia
komentatu ere egingo, zeren PAC —política agrícola común— deitzen den hori % 80a zuzenean doaz
agroindustrialdeetara, hau da, nekazariei ere ez; agroenpresa handiei, eta nekazariek hortik ez dute ezer
ikusten. Horregatik, gero lehiakortasunaz hitz egiten ari garenean ere, ea hartu dezagun benetan zeini
laguntzen zaion, bai modu zuzen batean eta bai zeharka, eta benetan lege berdina aplikatzen ari garen bati
eta besteari.
Eta azkenik eta potoloena, ez dakit denboraz nola noan…
LEHENDAKARI AND.: Hamabost minutuak agortzeko bi minutu eta hogei.
ALBERDI JN.: Beno. Merkaturatzea klabea da baita ere. Merkaturatzean daude supermerkatu
handiak sartuta. Horiek bereganatzen dute salmentaren % 80a. Eta lanpostuaz ari bagara adibidez, oso
garbi grafika batzuk atera daitezke, non supermerkatuak hasi zirenetik, 70. hamarkadan hemen Euskal
Herrian, nola gainbehera batean etorri diren ez bakarrik nekazarien lanpostuak, esan dudan bezala, baizik
eta horren inguruan dauden denda txiki eta auzoko denda pila bat.
Hor azkenean kontzentratu egin da lanpostuen sorrera hori. Supermerkatu bat herri batera
ailegatzean ematen du onurak izango direla denak, baina datuek erakusten dute nola lanpostu pila bat
galdu diren supermerkatuak etorri direnetik. Horren ordezko azokak desagertzen ari dira, eta azokei
ematen zaien laguntzak ari dira desagertzen.
Denborarik ez dit ematen…
LEHENDAKARI AND.: Lasai. Esan dizut hamabost minutuak agortzeko falta zaizkizula…
orain minutu eta erdi. Baina hamabost minututik-hogei minutura dituzu.
ALBERDI JN.: Ah, beste bost. Bale.
5. - 5 -
Ba hori, merkaturatzearena orduan pixka bat gehiago esatera noa, oso inportantea delako.
Merkaturatzeak ez du bakarrik bereganatzen salmenta. Supermerkatu hauen eragina askoz ere urrutirago
doa: nekazariei prezioak inposatzen dizkiete. Eta hori baino inportanteago, ekoizpen-eredua
supermerkatuek erabakitzen dute; hau da, nekazaria ez da burujabe adibidez, ze tomate bariedade… edo ez
dakit, edozer gauza, edo ze letxuga bariedade ekoiztu behar duen esateko. Azkenean, supermerkatuak
esaten dio: niri supermerkatuan interesatzen zait tomate jack adibidez, bi astetan oso polita, oso borobilak,
eta gainera, kaxetan hobeto etortzen da, geratzen da eta hori dena, eta bi astetan irauten dit dendan, eta en
cambio, pikoluzeak edo ez dakit, Aretxabaletako tomateak forma oso arraroak dauzka, eta gainera, aste
batean edo hiru-lau egunetan hondatu egiten zait.
Orduan, supermerkatuen klabea eta askotan ez dena ikusten da zer eragin daukan benetan
ekoizpenean. Beraiek dira, beren interes ekonomikoen arabera, erabakitzen dutenak zer jango dugun
herritarrek. Orduan, gu askotan joaten gara gure diruarekin eta horrela supermerkatura. Pentsatzen dugu
leku bat dela non guk erabakitzen dugun, denetik dagoela eta guk erabakitzen dugula, baina askotan ez da
horrela izaten.
Gainera, supermerkatu denetan prácticamente, produktu berdina dago, izen ezberdinekin.
Orduan, hortik dator Basherri taldeen alternatiba edo behar hau. Azkenean, politikariek eta hor
botere-gune horietan ez da lortu, gure ustez, herritarren behar bat, elikatzeko beharra, baina elikatzeko
benetan ondo elikatzeko behar hori; kalitatezko produktu batzuekin, gertuko produktu batzuekin. Ez dute
lortu behar hori asetzea. Eta azkenean, herritarrak jarri gara lanean baserritarrekin zuzenean lan eginez, eta
ia inongo kanpoko laguntzarik gabe, harreman zuzen bitartez baserritarrengana joan, guk eta beraien
artean adostu zer ekoizpen-eredu nahi dugun. Guk agroekologia deitzen diogun eredua izango litzateke,
baserriko tradiziozko betiko eredu horretan, eredu dibertsifikatu bat, biodibersidade-aldetik eta, hazien
merkatu horren sorrerarekin ehuneko… Hori ez dut nik esaten; Mundu Erakunde… ez dakit nola den, OM
edo… ez dakit oso ondo izen hauek, baina mundu mailako erakunde batek esaten duen bezala, % 75a,
hazien bariedadeen edo landare bariedadeen % 75a galdu egin da azkeneko ehun urteetan. Hori kristoren
galera da, baita.
Orduan, hori, egiten duguna da baserritar bat bilatu, herritar talde bat sortu; lan kolektibo bat da.
Ez da… oso ohituta gaude ekimen indibidualetara. Guretzako horrekin ez dago aldaketarik. Benetan
gizartean aldaketa bat ematea nahi badugu, ekimen kolektibo bat izan behar du. Hau ekimen kolektibo bat
da, herritar talde bat, baserritar bat edo bi, edo hiru, edo lau, edo bostekin harremanetan jarri, eta
azkenean, guk adosten dugu bai prezioa berarekin; berarentzako izan behar du berak hortik bizitzeko
posible egingo dion prezio bat, eta guretzako ere ordaintzeko moduko prezio bat izan behar duena.
Kalitateko eta ekologiko produktu bat ez du zertan luxuzko gai bat izan beharrik. Denok daukagu ondo
jateko eskubidea.
Eta, azkenean, harreman zuzen horren bitartez lortzen dena da prezio duin bat bi aldeetarako,
oso inportantea. Eta gero, ekoizpenean, guk zuzenean eragitea. Nik adibidez, gaur arratsaldean, hemendik
irteterakoan daukat asko egiteko taldearekin, bilera bat baserritarrekin, urte osoko planifikazioa egiteko
baratzean, zer nahi dugun jan eta zer ez. Azkenean, otarrak denontzako berdinak izango dira, zeren
pertsonalizatuz gero, azkenean denbora asko galtzen da horretan; eta beno, denetik jateko ere, gure
kultura gastronomiko… hor hainbeste milioi gastatu diren eta hainbeste fama daukan kultura gastronomiko
hori, benetan etxeetara joaten baldin bagara, ez da horrela; prácticamente, produktu fortzatuak besterik ez
ditugu jaten, aurrez kozinatuak, eta benetan ahazten ari zaigu nola kozinatzen den. Ekimen honen bitartez
ere nahi dugu benetako kultura hori berreskuratu.
Ekozipenak planifikatuak dira. Beste eredu industrialean soberakinak, azken egunetan asko
entzun den gai hau; soberakinak ia erdia zuzena zaborretara doala, ekoizten denaren erdia. Gero esango
6. - 6 -
digute mundu mailako gosea-eta konpontzeko ez dakit zer transgeniko eta, behar diren. % 50a ia, erdia,
zabortegira botatzen bada, arazoa benetan ez da ekoizpena, baizik eta nola ekoizten den eta nora joaten
den jateko hori.
Orduan, hori, soberakinik ez dago, planifikatu egiten da. Baserritarrak badaki zenbat herritar
dauzkan, edo taldeko zenbat kide dauzkan, eta orduan egiten duena da planifikatu bazkide horientzako
zenbat produzitu behar duen. Eta berak ekoiztutako dena joango da otar horietan. Astean behin geratzen
gara toki publiko batean, normalean, kalean, jendearen aurrean, eta otar hori betetzen dugu barazkiz,
garaiko barazkiz, eta kuota baten bitartez hilero-hilero ordaintzen joaten gara.
Horrela ere, bermatzen dugu berari egonkortasun bat, berak produzitzen duena guk
kontsumituko dugulako, eta guk daukagu bentaja guk nahi dugun bezala ekoiztuko duela, kalitateko
produktua izanik; prezio onean, gertukoa, ez CO2 isurketarik, ez garraio handirik, ezer barik.
Ingurumenari eta beste arlo askotatik ikusita ere, mesede.
Arazoak baditugu lan-baldintza horiek lortzeko; baditugu, gehien bat instalatu berri diren
baserritarrentzako, baliabide oso gutxi dauzkatelako, eta, azkenean, herritarren kuota horretatik askotan ez
gara heltzen guk nahi adinako babes hori ematera.
Baina oso inportantea da baita, enplegu duinak, autonomoak eta horizontalak eta naturaren
errespetuan lortzen ditugula. Hau guretzako klabea da, baita. Ez da edozein moduko lanpostu bat sortzea.
Guk lanpostu hitza ez dugu erabiltzen. Hemen erabiltzen dugu, askotan politikariek eta hainbat jendek ere
oso gustuko duzuelako, baina benetan, guretzako da bizitzeko modu bat eta gure bizia aurrera eramateko
modu bat.
Soldata bat edo asignazio bat bai jasoko genukeela. Baina baserritarrak ez dauka buruzagirik, ez
dauka enpresetan ematen den horrelako sistema bertikal eta militarren antzera, jenerala, kapitaina eta ez
dakit zein; baizik eta hemen bere buruaren jabe da, berak herritarrekin bakarrik dauka konpromisoa, eta
ikuspuntu horretatik ere nik uste dut asko laguntzen diola baserritarrari pertsona bezala garatzera bere
gaitasunak, eta ez edukitzea beti hor baten bat gainean.
Orduan, sistema honetan ari garena da bilatzen haziak berreskuratzeko ahaleginetan ari gara.
Orduan, inportantea da hazi-merkatutik, bai merkatu globaletik orokorrean, baina hazien kasuan ere bai.
Ez izatea hazi komertzialak gure otarretan doazen produktuen sorreran dauden haziak, baizik eta bertako
haziak berreskuratzea. Eta horretarako, bukaeran emango ditut lau eskaera edo lau proposamen
konkretuen barruan, adibidez, hazien sarea egiten ari den lana Euskal Herria mailan oso inportantea da; ez
bakarrik haziak, baizik eta hazi horiekin lotutako ezagutzak berreskuratzeko.
Oso jende gutxi geratzen da ja Gipuzkoa mailan benetan ezagutza horiek gordetzen dituenak,
gehienak galdu egin direlako azkeneko urteetan.
Beste arazo bat hiltegiekin daukagu. Lehen esan dudan bezala, oso interesgarria izango litzateke
berriz ere berreskuratzea ikuspuntu horretatik hiltegi txiki eta asko izate hori. Ez dute zertan oso garestiak
izan beharrik, eta auzolanean ere landu liteke, eta hori denon artean egiteko moduan dago. Orain
krisiarekin eta, nola aitzakia izango den ez dagoela dirurik, ba beno, beste formula batzuk bilatu daitezke.
Orduan, hau da pixka bat guk nola funtzionatzen dugun.
Eskaera orokorrak egiteko… beno, lehenengo onartu beharko litzateke benetan nekazaritza eta
lehen sektorea lehena baldin bada zerbaitengatik dela, edo horrela hots egiten baldin bazaio zerbaitengatik
dela. Behintzat dela sektore estrategiko bat, ez dela tontakeria bat, egunen batean mugak ixten badira hona
7. - 7 -
gosea etorriko da, eta hori ez da txantxetako gauza. Garai batean ere horrela gertatu zen, eta baserriko
jendea izan zen gose gutxiena edo arazo gutxienak eduki zituena, zentzu horretan.
Errekonozitu behar da sektorea, benetan daukan inportantzia eman behar zaio; ez bakarrik
janari-ekoizle gisa, baizik eta ingurumen-zaintzaile bezala, bertako kulturaren babesle bezala, euskara bera
ere askotan baserriei esker mantendu dela. Hori hor dago; eta hainbat gauza.
Baita, errekonozitu behar da janaria ez dela merkantzia bat, eta gaur egunean industriak egiten
duena ez dela janaria ekoiztu, baizik azkenean, dirua ekoizten du, dirua mugitzeko. Eta haien helburua da
ez janaria ekoiztea, baizik produktu bat saltzea; produktua saltzen denean hortxe bukatzen da beraien
eginkizuna. Eta horregatik, askotan zaborretan bukatzen dute produktu horiek, benetan eskasak direlako
jateko, eta ez daukatelako inongo nutrienterik ezta zaporerik.
Orduan, errekonozitzen badugu benetan nekazaritzan daukan inportantzia, baita ere tokiko
ekonomia sustatzeko, gaur egungo krisian garbi dago tokiko ekonomia sustatzeko ere balio duela.
Azkenean, adibidez, guk Basherri taldeetan ematen dugun dirua zuzenean baserritarrei ematen diegu, ez
inongo intermediariori, edo tartean ez da inor sartzen. Eta, azkenean, diru hori baserritarrak gastatzen
badu herrian eta inguruan, denontzako hobe.
Eta, zer esanik ez baita ere energia kontuan eta… beno, Basherri-eredua askotan esan da ez dela
lehiakorra, baina adibidez, energetikoki demostratuta dago askoz ere eraginkorragoa dela, sistema osoa
kontuan hartuta; ez bakarrik ekoizpena, baizik eta merkaturatzea bertan eginez gero, inguruan eginez gero,
energia-aldetik adibidez, hamar kilokaloria behar badira kilokaloria bat produktua ateratzeko eredu
industrialean, hemen justu kontrakoa da: kilokaloria baten azpitik behar da, edo hortxe-hortxe behar da,
kilokaloria janari bat ekoizteko. Horrek esan nahi du energia asko eta asko gastatzen dela alferrik eredu
industrialean, eta hori ez dela jasangarria. Petrolioa bukatzen denean eta erregai fosilak bukatzen direnean,
horrek ez dauka inongo etorkizunik.
Denbora kanpoz nago?
LEHENDAKARI AND.: Guztiz.
ALBERDI JN.: Bale. Lau eskaera:
Bat, haziak berreskuratzeko etnobotanika proiektu bat, hazien sareak martxan ipini nahi duena,
hori babestea.
Bi, landare ekologiak lortzeko mintegi bat egiten saiatzen ari gara, guk nahi ditugun haziekin
bertako hazi horiekin landareak sortu, preparatzea eta ekoizteko; proiektu bat aurkeztu, eta interesantea
izango litzateke hori kontuan hartzea.
Lehen instalazioetarako diru-laguntzak, gazteek instalatzeko. Baina ez inbertsioaren truke,
baizik eta besterik gabe; lehenengo laguntza bat, enpresak sortzerakoan ematen diren bezalakoak. Beno,
jarraipena egin beharko litzateke, benetan gero… ez dakit, urte minimo batzuetan horretara dedikatzea,
baina kito.
Eta agroekologian teknikari aditu bat, pixka bat orain Biolur egiten ari den lana laguntzeko.
Biolur gure atzetik oraintxe etorriko da; beraiek ere esango dute, baina hor dauden bi teknikariak ez dira
nahikoak. Benetan, mugimendu handi bat sortzen ari da honen inguruan. Benetan, baserritar asko etortzen
ari dira guregana beraien proiektuak aurrera ateratzeko, eta guk laguntza behar dugu pixka bat baserritar
horiei laguntzeko.
8. - 8 -
Gure baldintzak, ideia horiek hartu dituzuenak, gero guk ere parte-hartzea, adibidez, lur-poltsa
bat egiten bada, edo proiektu bat onartu behar bada, gurekin kontatzeko baita ere, zer baldintzak behar
diren hori aurrera eramateko, edo edozer gauzatarako, gurekin kontatzea. Ez izatea ideiak hartu eta gero
azkenean, zeuen erara moldatzea.
Eskerrik asko.
LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko, Alberdi jauna. Taldeen txanda. Sarasua andrea.
SARASUA AND.: Konkretatu, eskatu eta dena egin duzu; pum-pum-pum. Gezurra dirudi, krisi
garaia, etorri behar duela lehen mailako sektorea pixka bat indartzeko, ateratzeko, ea buelta ematen
diogun.
Nik galdera bat, igual lekuz kanpo dago, baina zer iruditzen zaizu… udal askotan eman dira,
lurrak dauzkalako, baratzea… Zarautzen kasuan baratze ekologikoak. Horren inguruan, zer hausnarketa
egiten duzue? Besterik gabe. Eta eskerrik asko.
LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko, zuri. Apuntatuko dituzu galderak, eta gero jarraian…
egingo dituztelako denak jarraian. Cano jauna.
SR. CANO: Gracias. Tengo que reconocerle mi total y absoluto desconocimiento de muchos de
los temas que ha puesto encima de la mesa. Lo contrario sería mentir. Me ha dejado hasta cierto punto…
bueno, ni cierto punto, alucinado, el concepto de semillas. Creo haber entendido bien, ¿tienen ustedes
prohibido el trueque de semillas? Es decir, que hay un registro de semillas, casi como si fuese el uranio.
Y después, el concepto en normas de salud y sanidad, he entendido que en Europa hay una
disociación entre lo que es pequeño negocio y gran negocio, y que aquí, en el conjunto del Estado… no sé
si la normativa es estatal, si es autonómica… Sí me gustaría saber las normas de dónde salen y qué
explicación tienen de que no exista esa normativa de pequeño tamaño, que entiendo que ayudará a los
proyectos que.. o a la concepción que ha expuesto aquí.
No he entendido muy bien… no he entendido porque ha ido al final un poco deprisa, teniendo
en cuenta la premura de tiempo… Desde un punto de vista de lo que aquí se está viniendo a llamar el
concepto de talento, reclaman un técnico, un experto ¿en?
SR. ALBERDI: Agroecología.
SR. CANO: Entiendo que alguno tienen y que necesitan ayuda en ese aspecto, ¿no? (…). Vale.
Pues gracias.
SR. ALBERDI: A ti.
LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko, zuri. Romero andrea.
SRA. ROMERO: Gracias, Presidenta, y gracias también al compareciente.
De esto algo ya hemos venido hablando, aunque sea en general, en las aportaciones que se han
hecho en la Ponencia. Está claro que una de las apuestas para la creación… no sé si hay que llamarlo
empleo, desde luego, proyecto de vida es la agroecología, que tiene que haber una puerta
interinstitucional, que existe desde Europa hasta —entiendo yo también— en las instituciones vascas, por
9. - 9 -
éste como un nuevo yacimiento de empleo. Yo, sin más, sólo decir que las propuestas que se han hecho
desde su asociación están incardinadas plenamente con otras que se han hecho a nivel genérico, de que las
ayudas que se pueden establecer en estos decretos o… que establezcan esa apuesta por el desarrollo
económico, la promoción y la creación de empleo, tienen que tener en cuenta el empleo verde, lo que es la
agroecología, y que tomamos nota para intentar hacer frente a la misma.
Yo no tengo ninguna duda de que todas las instituciones, a pesar de quién sea al final la
competencia, porque eso, salvo para algo bueno siempre es más complicado, podemos hacer desde
nuestras competencias acciones para fomentar el comercio local y el comercio de proximidad también, lo
que se llama el intercambio kilómetro 0; hay cuestiones que es cierto que no son cosa de dinero, sino de
fomento; de ése y de proyectos que también se pueden incluir, que no sé cómo lo ve el compareciente,
respecto a que se planteen o presenten, respecto a industrias agroalimentarias artesanales o específicas del
Territorio; que también puede haber.
Nada más. Gracias.
LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko. Mendoza andrea.
MENDOZA AND.: Eskerrik asko, mahaiburu andrea.
Nik, lehenik eta behin, eskerrak eman Alberdi jaunari, eman dituen azalpen guztiengatik. Bi
zalantza sortu zaizkit; beno, bi edo hiru.
Komentatu duzu momentu batean, ez dakit ironikoa izan den ala zer edozer badagoen, zeren niri
ere bai gertatu zait Cano jaunari gertatu zaion antzeko zerbait. Hau da, nahiz eta gertu baserritarrak eduki,
nik egia esan, mundu hau ez dut batere ezagutzen.
Orduan, momentu batean esan duzu lurrik gabeko nekazaritza ere asmatu dela. Ez dakit ironikoa
izan den edo benetako zer edozer dagoen; edo hori esaten duzunean esan nahi duzun guk gure etxeko
balkoietan jartzen ditugunean potixo batzuk, hor tomate batzuekin edo… horretaz ari zinen edo beste
zerbaitez.
Gero, hazien kontuak ere ikaragarri harritu nau. Ezin duzue gorde…? Gauza bat da zeuen artean
ezin duzuela trukatu, baina momentu batean…
ALBERDI JN.: Norberaren ekoizpenerako, kontsumorako, bai.
MENDOZA AND.: Ah, beno. Zeren jada pentsatu nuen hori ere ezin zela egin.
Trukatu beraz, zeuen artean, ekoizpenerako bai. Baina urte batetik…
ALBERDI JN.: Gure artean trukatu ez. Norberaren baserrian, norberak kontsumitzeko.
MENDOZA AND.: Hurrengo urteetarako, orduan. Eta trukatu ez; ez da posible. Bale.
Eta gero, beste momentu batean ere, esaten zenuen herritan eta nola egiten dituzuen gauzak…
hori, herritarrei edo eskaintzeko produktuak eta abar, badaude ekimen batzuk, adibidez, nik buruan daukat
saskika-ren eredua, horrelako ekimen bat baino gehiago jarri da martxan Gipuzkoan bertan. Eta hemen ere
bazen proposamen bat, aurkeztu zena zentzu horretan, eskatzen Aldundiari horrelako proiektuak-eta
laguntzea. Baserriko ekoizpenak eta abar, merkatura joan beharrean, azokak eta, gero eta gutxiago daude,
eta daudenak, honbre, lanean kanpoan gaudenontzako zaila da azoka batera joatea astelehenetik ostiralera.
Eta dendetan edo supermerkatuetan ez ditugu topatzen produktu horiek ere. Orduan, ekimen horiekin,
10. - 10 -
baserritik zuzenean herritarrengana eramaten diren saski horiekin, ekimen horiekin ere, ea ba al daukazuen
harremanen bat edo zer edo zer; elkarlanen bat egiten duzuen.
Eta, besterik gabe, mila esker.
LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko. Idoia Ormazabal andrea.
ORMAZABAL AND.: Eskerrik asko.
Arratsalde on. Ja hainbeste galderarekin, ezer gutxi geratzen zait galdetzeko. Nik ezagutzen
dudanagatik, otarraren sistema da horretara dedikatzen zaretena, gutxi gorabehera. Horretara bakarrik
aritzen zarete, edo ja lanketa askoz potenteagoak… eta horregatik eskaera hauek? Hori zen lehenengo
galdera.
Bigarrena, hazien bankuak entzunda neuzkan nik. Nik Castilla aldean edo nonbait, gogoratzen
naiz saiakuntzak egiten ari zirela hazien bankua… beno, zuk esaten zenuena; hemengo lenteja, garbantzu,
babarrun zuri, gorri, beltz… mota guztiak, desagertzen ari zirelako. Eta han bertan nik ikusi nuenagatik,
denbora haietako programa zoragarri hartan… Nola zen? no sé qué verde… ez naiz gogoratuko, programa
bat bazeukaten La 2-en, kendu egin zutena, horrelako salaketak-eta egiten zituen… eta haziena oso ondo
gogoratzen dut.
Ea benetan zuek nahiko bazenute horrelako hazien banku bat egin, arazo edukiko zenuketen,
edo hori posible duzuen. Hori bakarrik.
LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko. Uriguen jauna.
ALBERDI JN.: Galdera asko dira.
DIPUTATU JN.: Lasai. Nik ez dizut…
Nik, eskerrak eman, lehenik eta behin, interesgarria delako. Batez ere, hemen aipatu da azken
egunotan lehen sektorea pixka bat albotik, eta gaur adibidez, Gazte Kontseiluak esan digu gazte
askorentzat irtenbide bat dela lehen sektorea, eta baserri-munduan lurrak falta direla adibidez; argi eta
garbi utzi dute. Eta nik uste dut hori baitela Gipuzkoak daukan gabezia bat, lur-falta, bai azpiegiturengatik,
bai batzuk azpi-erabilita daudelako, mila zentzutan; eta hor lan handia dago egiteko.
Hiltegien gaia ere aipatu duzu. Nik hor zalantzak badauzkat. Esan duzu hiltegi txiki asko, herri
bakoitzean… ez dakit, agian hori da, zeren hor eredu desberdinak lantzen ari dira. Behintzat, Gipuzkoan
lau hiltegi daude, eta nik uste dut horiek ondo kudeatuta edo sistema on bat ipinita ere, igual … Orduan,
hor zalantza. Esan duzu hiltegi txiki asko, edo ertainak. Nik hor zalantza bai edukiko nuke.
Eta beste guztiarekin, ados. Nik uste dut lehen sektorea indartzeko modu bat izango dela
bertatik kontsumitzea, eta horretarako pedagogia egin behar da; eta hori garrantzitsua da.
Eta hemen dauden gauzak eta, kontuan hartuko ditugula: hazien sarea egite hori… eta landuko
ditugula.
LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko. Nahi duzunean, zurea da azken hitza.
ALBERDI JN.: Saiatuko naiz atzetik aurrera egiten.
11. - 11 -
Zer edozerekin nahasten banaiz, berriro esan, zeren apuntatu ditut, baina oso azkar.
Hiltegietatik hasiko naiz. Hiltegi ertainak, lau daudela Gipuzkoan… Adibidez, segun zertarako.
Oilaskoen hiltegirik adibidez, bakarra dago Zerainen, Lumagorrirena da. Eta beste hiltegietan ere,
ekologikoan adibidez nahi baduzu hil, azkenean, hortik nik uste dut dela pixka bat bidea, ez da hain erraza.
Eta adibidez, ekologikoan orain dela gutxi arte joan behar zenuen Tafallaraino, edo ez dakit noraino,
oilasko batzuk hiltzera.
Eta Gipuzkoan bakarra, oilaskoekin adibidez, oilaskoak eta aves de corral deitzen direnak,
horiek izan dira gehien industrializatu diren abereak edo. Eta horiek exijitzen dute benetan oso zaila… oso
bereziak direlako, zenbat eta gertuago, hobe. Zeren lehen kopurutan eta horrela, industrialki produzitzea
izan da tendentzia, baina benetan egoera… bideo bat edo, ikusten baduzue nola ekoizten den, flipatu
egingo duzue.
Lurraren falta. Lurraren falta bai, lurrik agroekologikoki interesgarrienak egia da desagertuta
daudela. Hala ere, zelai asko-eta geratzen dira oraindik Gipuzkoan erabiltzeko moduan. Ez dut lehen esan,
% 95a kanpotik ekartzen dugu janaria. Eta dauzkagun zelai horiek eta, batzuk azpi-erabiliak dauden horiek
eta, gehienak abeltzaintzarako erabiltzen dira. Azkenean, Europatik datozen diru-laguntzak eta, haren
arabera egiten direlako, eta zenbat eta gehiago, diru-laguntza handiago; baina hori ere ez da jasangarria.
Eta momentu honetan esku pribatuetan daude. Herri lurrik prácticamente ez du existitzen.
Udaletxeren batek edo bestek erosiko zuen beste etxebizitza batzuk-edo ipintzeko, eta gero krisiarekin hor
bertan geratu dira. Hor etxeak besterik ez dira geratzen. Basoren bat edo beste, bai, baina nekazaritzarako
ez dago lurrik. Saiakerak egon dira leku askotan, lur-funtsa edo lur-banku bat sortzeko, baina orain
krisiarekin eta, beti aitzakia berdina dago, ez dago dirurik. Gaur egunean, errealitatea da baserri saretan
parte hartu nahi duten baserritarrak… guri azkeneko hilabeteetan heltzen ari diren jende hori direla
baserritarrak. Lehen, garai batean, orain dela lau urte, hasi ginenean, 40-45 bat talde sortu dira lau urte
horietan. Lehen ziren kaletarrak, pixka bat landa eremuan bizitzeko ideia horrekin eta horrela. Gaur
egunean dira baserritarrak, baserriko semeak, lanpostua galdu dutenak industria berrian edo, eta orain
ikusten dute lur horretatik benetan etekin bat atera litekeela, eta orduan, nahiz eta esku pribatutan egon,
lan asko egin daiteke oraindik.
Hazien bankuak bertako haziak berreskuratzeko. Hazi batek banku batean ez du ezer egiten; ez
du ezertarako balio. Hazia da gauza bizi bat, eta haziak egin behar dira berreskuratu eta gero trukatu.
Orduan, bankuak ondo daude, eta hazien sareko lana orain arte izan da askotan bankuak sortzea, baina
hori baino, orain konturatu dira, adibidez, baserri-taldeetan erabiltzen diren haziak horra ez ziren ailegatzen
hazi horiek; geratzen ziren beti banku batzuetan. Haziak behar dute erabili eta martxan ipini.
Orduan, ondo daude hazien bankuak, baina gero benetan behar dira baserritarrek hazi horiek
erabiltzeko eta horiek lantzeko. Bestela, alfer-alferrik da.
Azokei buruz eta horrela, ezin dugula joan astean zehar edo astelehenetik ostiralera azoketara,
hori egia da. Ekimen desberdinak ipini dira martxan, adibidez, asteburuko azokak martxan ipintzeko,
ostiral arratsaldetan, adibidez, Azpeitian eta beste herri batzuetan ere horrelako ekimenak egin daitezke,
ostiral arratsaldetan edo larunbat goizetan, azokak-eta martxan ipintzeko. Hori Europa mailan eta,
azkeneko urteetan horrelako asko eta asko sortu dira, eta nahiko ondo funtzionatu dute.
Saskika eta bestelako ekimenak, bai. Kuriosoa da, azkenean, ekimen horietan, adibidez, saskika-
n Europatik hartutako diru-laguntza izugarri bat ipini zuten martxan. Nik ez dakit noraino heldu diren edo
ez diren heldu, baina azkenean, egin dute pixka bat otarren sistema honen eredu hau kopiatu. Baina
azkenean, betiere tendentzia dago enpresa moduan antolatzea, eta handira, Gipuzkoa mailan ez dakit ze
12. - 12 -
biltegi, ez dakit zenbat langile, ez dakit zenbat furgoneta… berriz ere zentralizatzera, nahi gabe; askotan
nahi gabe egiten da hau. Eta, nire ustez, gure eredua askoz ere dibertsifikatua da, askoz ere
deszentralizatuagoa, baserritar bakoitzak bere herritarrekin; ez dugu biltegirik behar ezertarako ere, ezta
furgoneta handirik ere. Hor azkenean, lanpostuak sortzen dira, bai, baina lanpostu horiek ordaindu egin
behar dira.
Guk lanpostuak nahi ditugu baserrietan, lanean, eta ez ordaindu ezin ditugun lanpostuak. Eta
hor adibidez, gertatuko da hiru soldata fijo beharko dituztela ordaintzea; eta horiek ordaindu beharko
dituzte barazkiekin. Eta orduan, prezioa igo egin beharko dute; hor krisi garaian jendeak ez dio erosiko,
eta hor niretzako bideragarritasuna zalantzan ipintzea badago. Hala ere, guk badaukagu harremana
beraiekin; saskikakoekin egon nintzen, martxan ipini zutenean, eta gure ideia batzuk ere txertatu dituzte
beren proiektuan. Baina beti kontuan izan helburua baserritarrak direla, eta ez txiringito bat muntatzea,
non gastu pila bat sortzen diren, eta gero instituzio edo administraziotatik diru-laguntzak jasotzen ditugu,
edo hori ez da mantentzen. Eta administrazioak sartzen direnean, askotan ere beraien baldintzak ipintzen
dituzte. Orduan, betiere, kontuz horrekin.
Baserritik.com da beste bat, sortu dena aspaldian, edo azkeneko hilabeteetan. Baina hau da,
adibidez, etxez etxe Internetez bidezko salmenta. Lehen esan duguna, ondo dago. Igual eredu bakarra ez
da izan behar, noski, Basherri taldeak, eta askoz ere ekimen gehiago behar dira. Baina etxez etxeko
salmenta horrek ere egiten du dena garestitu; azkenean furgoneta bat etxez etxe, denbora… ez du ematen.
Baserri munduak ez du ematen horretarako.
Ikusi dut, harrituta zaudetela trukaketak-eta debekatuta daudela. Hor sortu zena zen hazien
erregistro bat derrigorrez, osasun eta ez dakit zer aitzakien bitartez, hazi denak egon behar dutela
erregistratuta. Baina hori naturaren kontrako gauza bat da. Hau da, guk beti nahi dugu naturari kontra
egin, eta gauzak egonkortu eta hemen hazien erregistro bat. Haziak aldatzen joaten dira. Hazien erregistro
bat egiteko egin behar da, lehenengo, hazi hori jaso, eta ikusi genetikoki ez dakit ze bariadeen berdina den
edo ez den, ez dakit ze azterketa egin… Bale. Baina haziak gauza bizi bat dira, eta aldatzen joango dira.
Eta erregistro horrekin lortu duguna da naturak eskaintzen digun biodibertsitate hori, benetan aberastasun
bat dena, egiten duguna da murriztu bariedade gutxi batzuetara; bariedade komertzial gutxi batzuetara.
Horrek ez dauka zentzurik. Eta askotan, gure pentsatzeko erak eramaten gaitu horrelako zentzugabeko
legetara. Azkenean, hor… beno, beti dago, dirua dago hor atzean, eta funtzionatzeko modu bat. Baina
beno, orain ez naiz hasiko hori aztertzen.
Baina bai, trukaketak debekatuta daude. Hau da, baserritar batek beste bati ezin dio hazirik utzi.
Norberak bere ekoizpenerako, bere baserrian eta bere kontsumorako, bai. Eta ohar daude, gainera,
kontraesanak. Adibidez, Arabako Diputazioak diru-laguntza batzuk hazien sariei eman zizkien bertako
landarek, sagar-landare batzuk eta bestelako arbola batzuk berreskuratzeko; berreskuratu zituzten, baina
orain, nahi dituztenean Gipuzkoara ekarri eta pixka bat bariedade hori zabaldu, gertatzen dena da legez
kanpo dagoela eta hori ezin dutela egin, eta egon behar dutela bakarrik ez dakit non. Orduan,
kontraesanak, leku denetan.
Lurrik gabeko nekazaritza. Zeinek galdetu du hau? Zeuk, ezta? Beno, ondo zaude jarrita, erori
gabe. Lurrik gabeko nekazaritzak existitzen du; ez existitu bakarrik baizik eta hidroponia deitzen zaio, eta
eusko label tomateen % 99 dira lurrik gabeko nekazaritzaren bitartez egindako produktu bat. Orduan,
eusko label eta horrelako iniziatibak egon dira Eusko Jaurlaritzatik, eta Kalitate Fundazioa, eta horrelako
gauzak… Ba tomate hidroponikoak dira eusko labeleko tomateak, lurrik gabe eta eredu guztiz industrial
batean.
Denbora bukatu zait?
13. - 13 -
LEHENDAKARI AND.: Ez, ez, galderak erantzuten bukatzen duzunean.
ALBERDI JN.: Bale ba.
Artisautza… ez daki zeuk komentatu duzuen edo zu zinen… barkatu, ez dut apuntatu. Ea
Europatik datozen legeak… Zuzentarau bat dago. Europatik beti egiten dute horrelako zuzentarau batzuk
ipini, eta gero Estatu bakoitzak garatzen ditu. Kasu honetan, Europatik dagoen zuzentaraua da pixka bat
ekoizpen industrialerako eta aritsautza-ekoizpenerako, bi definizio desberdin bezala. Artisauak mugatzen
du kopuruan bakarrik ez, baizik eta geografikoki ere, salmenta ze eremutan egiten den. Orduan, dira bi
eredu desberdin.
Gaur egunean registro sanitario deitzen denean bakarrik dago garatuta, eta Frantzian edo
Iparraldean deitzen den baimen sanitarioa ez dago garatuta. Orduan, hori interesantea izango litzateke
zeuek ere kontuan hartzea, eta ea hori aldatzerik dagoen. Ez igual Diputaziotik, baina bai hemen zaudeten
partidu politikoak, Eusko Jaurlaritzatik, edo tokatzen den lekutik.
Askotan ez duguna egiten da kontuan hartu supermerkatu bati laguntzen diogunean baserritarrei
kalte egiten ari dela. Eta askotan, yacimiento verde, fomento de empleo eta hori dena oso ondo dago,
baina askotan ere, udaletxetan eta hainbat lekutan kontuan hartu supermerkatu bati laguntzak ipintzea eta
parkingak eta ez dakit zer, denak dira laguntzak supermerkatu batentzako, askotan egiten dena baino
egiten ez dena, edo kontrako bidea beste batzuei ipintzea inportantea dela baita. Zeren guztiz lotuta doa
ekoizpen eredu industrialak eta supermerkatuak; guztiz lotuta, bata bestearen eskutik doaz.
Baratza ekologikoak Zarautzen… Beno, hori ez da nekazaritza-sektorea. Hori uste dut dela
pixka bat langabezian daudenentzako eta jubilatuentzako. Telebista begira aspertzen badira, ba begiratu,
hor badaukazue txoko bat, eta emaztea bakean utzi, eta ea entretenitzen zaren pixka bat baratza horietan.
Ondo daude, zeren jende horri ere ematen zaio irtenbide bat. Baina beno, gauza bakoitza bere lekuan. Hori
ez da guk… ez dut gaizki ikusten; aukera bat da. Askotan ikusi beharko litzateke ze pertsonari askotan
ematen dira, zorteoz edo; ematen du tonbola batean bezala. Hor beharbada, baldintza batzuk, beharren
arabera, ipini beharko lirateke. Benetan jende bat… gaur egunean ja… gosea ez dakit, baina gaizki
pasatzen ari delako. Baina beno, hor geratzen da.
Eta… baimen sanitarioa, esan dut.
Bakarrik esan, azkenean, agroekologia deitzen den hori ere, nekazaritza ekologikotik
desberdintzeko saiakera bat dela. Hau da, nekazaritza ekologikoa 70. hamarkadan sortu zenean hippyen
garai horretan eta, pixka bat zen justu eredu industrial, II Gerra Mundialaren ondoren, ekoizpen kimiko eta
industriako horren kontra sortu zen mugimendu bat izan zen; eta poliki-poliki, Europako Batasunak ja
asimilatu bezala egin zuen, lege batzuk atera zituen nekazaritza ekologikoa legeztatzeko edo, baina klaro,
hor sortzen ari dena da nekazaritza ekologiko industriala. Hau da, sistema kapitalista honen barruan oso
ondo egokitu da, diru asko ematen du, diru asko mugitzen du, eta azkenean, enpresa batzuk lehen
dedikatzen zirenak konbentzionalera, ari dira politi-poliki ere azkenean, ekologikoaren sektorean sartzen.
Baina guretzako hori ere ez da irtenbidea. Azkenean, nekazaritza ekologiko industriala bestea bezain
kaltegarria da. Haziak adibidez, Monsanto dela mundu mailako hazien merkatuan lehena, horrek ere bere
dibisio ekologikoa badauka, baina horrek baserritarren burujabetzan ez du ezertan laguntzen, ezta
herritarren burujabetzan, ezta osasunean ere.
Eskerrik asko denoi. Hurrengora arte.
LEHENDAKARI AND.: Eskerrik asko, zuri, Talde Txostengile honen guztien izenean. Eta
hurrengo batera arte.
