Araştırma Raporu - Türkiye'de Çevirmenlik Mesleği

0
TÜRKİYE’DE ÇEVİRMENLİK
MESLEĞİ
ARAŞTIRMA RAPORU
-Güncellenmiş 2. Versiyon-
Başbakanlık
İdareyi Geliştirme Başkanlığı
Ağustos-2015

1
İÇİNDEKİLER
Giriş .........................................................................................................................................................3
Çevirmenliğin Tanımı Ve Önemi..........................................................................................................5
Çevirmenlerin Görevleri........................................................................................................................5
Çevirmenlerin Sahip Olmaları Gereken Nitelikler.............................................................................6
Çevirmenlerin Çalışma Alanları Ve İş Bulma Olanakları .................................................................6
Çevirmenlik Eğitiminin Verildiği Yerler .............................................................................................8
Çevirmenlik Eğitimine Giriş Koşulları ................................................................................................9
Çevirmenlik Eğitiminin Süresi Ve İçeriği ............................................................................................9
Çevirmenlerin Aldığı Ücretler.............................................................................................................19
Ülkemizde Çevirmenlik Mesleği İle İlgili Yasal Mevzuat.................................................................22
Yargı Alanında Çevirmenlik Mesleği.................................................................................................43
Bilirkişilik Müessesesi ve Tercümanlık..........................................................................................43
Mahkemelerde Tercümanlık...........................................................................................................44
Türkiye’de Çevirmenlik Büroları Ve Çevirmenlik Bürolarının Sunduğu Hizmetler....................44
1-Yazılı Çeviri(Mütercimlik)Hizmetleri.........................................................................................45
a) Ticari Çeviri.............................................................................................................................. 45
b) Akademik Çeviri........................................................................................................................ 45
c) Hukuki Çeviri ............................................................................................................................ 45
d) Teknik Çeviri............................................................................................................................. 46
e) Tıbbi Çeviri ............................................................................................................................... 46
f) Kontrol Çevirisi ......................................................................................................................... 46
g) Çapraz Çeviri............................................................................................................................ 46
h) Tercüme Bürosu Tarafından Tasdikli Çeviri ............................................................................ 46
ı) Noter Yeminli Çeviri .................................................................................................................. 47
i) Redaksiyon Çeviri ...................................................................................................................... 47
j) Edebi Çeviri ............................................................................................................................... 47
2-Sözlü Çeviri (Tercümanlık) Hizmetleri.......................................................................................48
a) Ardıl Tercüme ........................................................................................................................... 48
b) Simültane(Anında) Tercüme Hizmeti ........................................................................................ 48
c) Bilateral (Karşılıklı) Tercüme................................................................................................... 48

2
d) Liason (Bağlantı) Tercümesi..................................................................................................... 48
3-Multimedya Tercümesi................................................................................................................49
4-İnternet Sitesi Tercümesi.............................................................................................................49
5-Masaüstü Yukarı Yayın Çevirisi .................................................................................................49
6-Deşifre Hizmetleri.......................................................................................................................49
7-Refakat (Eskort) Hizmetleri ........................................................................................................50
Türkiye’de Çevirmenlik Mesleği Ve Çevirmenlerin Mevcut Durumu............................................50
Türkiye’de Çevirmenlik Mesleğinde Çalışanların Sorunları...........................................................52
A-Kamuda Sektöründe Çalışan Çevirmenlerin Sorunları...............................................................52
1-Hizmet Sınıfının Değiştirilmesi ve Özlük Haklarının Yeniden Düzenlenmesi............................ 52
2-Görev Tanımının Belirlenmesi/Netleştirilmesi........................................................................... 53
B-Özel Sektörde Çalışan Çevirmenlerin Sorunları.........................................................................55
1-Meslek Örgütünün Bulunmayışı................................................................................................. 55
2-Meslek Standartları ve Mesleki Yeterliliği Belirleyen Bir Mevzuat Düzenlemesinin Bulunmayışı
....................................................................................................................................................... 55
3-Notere Bağımlı Çalışmanın Getirdiği Zorluklar........................................................................ 56
4-Tapu Dairelerinde Yabancılara Yapılan Çevirmenlik İşlemlerindeki Sorunlar ........................ 57
5-Bilirkişi ve Mahkeme Çevirmenliğinde Yaşanan Sorunlar ........................................................ 57
6-Nitelikli Çevirmen Eksikliği ve Acil Çevirmen Temininde Yaşanan Güçlükler ......................... 58
7-İşaret Dili Sertifikasyonuna Sahip Olmayanların Çevirmenlik Yapması................................... 58
8- Çevirmenlikle İlgili Hizmet Alımlarında İhale Şartnamelerinin Eksik ve Yetersiz Oluşu......... 59
AB Ülkelerinde Çevirmenlik Mesleği .................................................................................................61
İngiltere...........................................................................................................................................61
Fransa..............................................................................................................................................61
Almanya..........................................................................................................................................62
Dünyada Çevirmenlikle İlgili Örgütlenmeler....................................................................................63
Genel Değerlendırme ...........................................................................................................................67
Sonuç .....................................................................................................................................................68
Kaynakça...............................................................................................................................................70

3
Bu Rapor politika yapıcıları, üst düzey yöneticileri, çeviri faaliyetiyle iştigal eden
meslek mensuplarını ve vatandaşları konu hakkında bilgilendirmeyi hedeflemektedir. Bu
nedenle raporda dile getirilen çözüm önerileri idareleri bağlayıcı olmaktan ziyade yol
gösterici bir niteliğe sahiptir.

4
GİRİŞ
AB uyum sürecine girdiğimiz ve bilgi toplumu olmayı hedeflediğimiz bu dönemde
ülkemiz açısından önem arz eden konulardan birisi de çeviri ve çeviri alanında yaşanan
gelişmelerdir. Çeviri mesleği; uluslararası ilişkilerin her aşamasında farklı dil ve kültürler
arasında yazılı-sözlü iletişimi sağlayan, uygulama alanlarına göre kendi içinde uzmanlaşma ve
profesyonellik isteyen başlı başına bir meslek dalıdır.
Küreselleşen dünyada sınırların ortadan kalkmasıyla birlikte ülkeler arasında ilişkiler
artmış ve bu durumun doğal sonucu olarak bir dilden diğer bir dile çeviri yapan çevirmenlik
mesleğinin önemi artmıştır. Bu kapsamda çevirmenlik mesleğinin ülkemizdeki mevcut
durumunun ortaya konulması amacıyla 2011 yılında “Türkiye’de Çevirmenlik Mesleği
Araştırma Raporu” hazırlanmıştır.
Bu raporun yayınlanmasını takiben mesleğin gelişimi doğrultusunda önemli aşamalar
kaydedilmiş; gerek çevirmenler gerekse de çevirmenlikle ilgili sivil toplum örgütleri
tarafından raporun son gelişmeleri de içerecek şekilde yeniden güncellenmesi talep edilmiştir.
Gelen yoğun talepler üzerine Nitelikli Uluslararası Çevirmenler Dil ve Çeviri İşletmeleri
Federasyonundan (TURÇEF) alınan veriler doğrultusunda Başbakanlık İdari Geliştirme
Başkanlığınca bu rapor güncellenmiş ve çevirmenlik mesleğinin gelişimine katkı sağlamak
amacıyla kamuoyuna sunulmuştur.

5
ÇEVİRMENLİĞİN TANIMI VE ÖNEMİ
Bir dilde yazılı bir metni başka bir dile çeviren kişiye “mütercim”, bir konuşmanın ya
da metnin söylenmesini ya da yazılmasını takiben çeviri yapan kişiye ise “tercüman” denir.
Bu iki terim birbiriyle karıştırılmakta ve çoğu zaman da birbiri yerine kullanılabilmektedir.
Genellikle bu terimi kapsayacak şekilde “çevirmen” kavramı da kullanılabilmektedir.
Teknoloji alanında son yıllarda yaşanan gelişmeler, ülkemizin teknoloji transferi,
ithalat ve dışa açılmada yoğun çabalara girmesiyle özellikle kaliteli çeviriye duyulan ihtiyaç
katlanarak artmıştır. Özellikle yeni kavramlar ve terimleri gerektiren, sürekli gelişim içinde
olan teknik ve hukuk alanlarında çeviri ihtiyacı gözle görülür bir şekilde artmaktadır. Hızla ve
sürekli artan çeviri ihtiyacı, özel ve resmi kurumların bünyelerinde, istihdam ettikleri
çevirmenler, serbest çevirmenler, çeviri büroları ve çeviri firmaları tarafından karşılanmaya
çalışılmaktadır.
Ülkemizde çevirmenlik eğitimi, 1993-94 yıllarında Boğaziçi Üniversitesi’nde İngilizce
Mütercim - Tercümanlık Bölümünde, bir yıl sonra da Hacettepe Üniversitesi’nde aynı
bölümün açılmasıyla başlamıştır. Ülkemizde halen 33 ayrı üniversitede İngilizce, Almanca,
Fransızca, Rusça, Arapça ve Çince dillerinde 2.071 kadar öğrenciye çeviri eğitimi verilerek
özel ve kamu sektörünün ihtiyaç duyduğu çevirmen gereksinimi giderilmeye çalışılmaktadır.
Çevirmenlik mesleği, kamu ve özel sektörde kaliteli ve güvenilir çevirilerin
yapılmasını sağlayarak milli ekonomimize fayda sağlamaktadır. Özellikle ülkemizin dünyanın
17. büyük ekonomisi ve AB entegre sürecinde aday bir ülke olduğu dikkate alındığında
çevirmenlik mesleğinin önemi ortaya çıkmaktadır.
ÇEVİRMENLERİN GÖREVLERİ
 Çeviri yapacağı kaynak dilde yazılı edebi eserleri, metinleri, bilimsel makaleleri,
gazete ve dergileri, siyasi, hukuki, ekonomik, teknik ve diğer türdeki eserleri önce dikkatle
okuyup, metni anlam bütünlüğüne, ifade doğruluğuna ve içeriğe sadık kalarak ekleme ve
çıkarma yapmadan hedef dile tamamen çevirmek,
 Sözlü çeviri yaparken yabancı dildeki yapılan konuşmada, konuşmacının söylemek
istediklerini dinledikten ve konuşmacı cümlenin sonuna nokta koyup beklerken cümleyi
konuşmacının söylediklerinin anlam ve bütünlüğünü bozmadan dinleyicilere aktarmak,

6
 Simultane (Anında) çeviri yaparken önceden konunun terminolojisine sahip olup ön
çalışma yapmak, kabin içinde konuşmayı iyi takip edip içeriğe sadık kalarak anında kaynak
dilden hedef dile aktarmak, kabin arkadaşına tarih ve önemli isimleri yazıp göstererek
yardımcı olmak
 Yapılan çevirilerin doğruluğunu kontrol etmek,
 Kendi öz dili ve bildiği yabancı dile ait gelişmeleri yakından takip etmek,
çevirmenlerin görevleri arasındadır.
ÇEVİRMENLERİN SAHİP OLMALARI GEREKEN NİTELİKLER
Çevirmen olmak isteyenlerin;
 Üst düzeyde genel akademik bilgi birikimine, okuduğunu anlama gücüne, sağlam bir
belleğe ve sözel yeteneğe sahip olmaları,
 Yabancı dil ve kültürlere karşı ilgi duymaları,
 Kendi anadillerini çok iyi kullanabilmeleri,
 Uluslararası gelişmeleri yakından takip ederek yetkin bir genel kültür birikimine sahip
bulunmaları,
 Uzun süre yazılı metinler üzerinde çalışma yapmaya istekli olmaları,
gerekir.
ÇEVİRMENLERİN ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Küreselleşme bağlamında dünya çapında yaşanan gelişmelerin sınırları kaldırmasıyla
beraber toplumlar arası etkileşim tarihin hiçbir döneminde olmadığı kadar artmış, ülkemizde
bu gelişmelerden etkilenmiş ve gerek devlet gerekse de toplum olarak yoğun bir şekilde dışa
açılım yaşanmıştır. Bu gelişmelerin doğal neticesi olarak da klasik Batı dillerinin yanı sıra
Dünyanın en nadir rastlanan dillerinde de çevirmenliğe ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır. Bu
nedenle çevirmenlik mesleğinde artık dil bilmek yetmemekte, uzman ve özellikli konularda
yetkin çevirmenliğe ihtiyaç duyulmaktadır.

7
Yeni çevirmenlik alanlarının ortaya çıkışı hem kurumlarda hem de serbest piyasada
daha çok çevirmene ve daha çeşitli dillerde hizmete ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.
Yetkin ve uzman çevirmenlerin hem kamuda hem de özel sektörde iş bulma olanakları bu
sebeple çok daha kolaydır. Ancak yetkin ve uzman çevirmenlerin yetiştirilmesi amacıyla
ülkenin üst düzey meslek federasyonu tarafından uygulamalı olarak en az 3 en fazla da 12
aylık sürelerle eğitim programları düzenlenmelidir. Özellikle hassasiyet gerektiren toplum
çevirmenliği, ardıl çevirmenlik, diplomatik çevirmenlik, spor çevirmenliği, hukuk
çevirmenliği, sağlık çevirmenliği ile simültane çevirmenlikte bu gereksinimin ulusal olarak
Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından hazırlanan MYK Seviye 6 Ulusal Meslek Standardı ile
Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) tarafından hazırlanan -2009 yılında TSE tarafından
Türk Standardı olarak kabul edilen- Çeviride Kalite Yönetimi ve Çeviri Hizmeti
Sertifikasyonu (EN 15038) çerçevesinde verilmesi çeviri hizmetlerinin kalitesini artıracaktır.
Bu durum formasyonu olan çevirmenlerin iş bulma olanaklarını artıracak ve çeviri sektörü
böylece daha aktif ve güvenilir hale gelecektir.
Çevirmenler başta bakanlıklar olmak üzere tüm kamu kurum ve kuruluşlarında
istihdam edilmekle birlikte son dört yılda en fazla mütercim ve tercüman alımı yapan kamu
kurumları aşağıda yer almaktadır.1
1. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı
2. Gençlik ve Spor Bakanlığı
3. İçişleri Bakanlığı
4. Kültür ve Turizm Bakanlığı
5. Orman ve Su İşleri Bakanlığı
6. Sağlık Bakanlığı
7. Milli İstihbarat Teşkilatı
8. Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü
9. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu
10. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü
11. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı
1
2011-2014 Kamu personeli atama ve tercih kılavuzları ve personel alım ilanlarının taraması sonucunda
oluşturulmuştur.

8
12. Gelir İdaresi Başkanlığı
13. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı
14. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı
15. İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri
Kamu kurumlarında görev alanlar genel olarak sözleşmeli personel olarak veya
mütercim-tercüman kadrosuyla genel idare hizmetleri sınıfında çalışmaktadır. Meslek
elemanları ise özel sektörde,
1. Tercüme Büroları
2. Hukuk Büroları
3. Turizm ve Otelcilik Şirketleri
4. Yayınevleri,
5. Gazeteler
6. Magazin dergileri
7. Film stüdyoları
8. Dershaneler
9. Uluslararası kuruluşlar gibi müesseselerde
çalışabilmektedir. Ayrıca çevirmenler genellikle özel büro açarak kendi çalışma alanlarını.
oluşturmaktadırlar.
ÇEVİRMENLİK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Ülkemizde çevirmenlik eğitimi, çeşitli üniversitelere bağlı fakültelerin mütercimlik –
tercümanlık, iki yıllık uygulamalı çevirmenlik ve çeviribilim bölümlerinde verilmektedir.
Türkiye’de üniversiteler dışında çevirmenlik eğitiminin sonunda diploma veren bir resmi
kuruluş yoktur. Mütercim tercümanlık bölümleri üniversitelerde dört yıldır. 2012 yılından
itibaren ise üniversitelerin bünyesinde 2 yıllık “uygulamalı İngilizce ve çevirmenlik” meslek
yüksekokulları da faaliyet göstermektedir. Ancak MYK Seviye 6 ya göre Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı’nın açacağı çevirmenlik formasyonu ve çevirmenlik alanları ile ilgili
tespit sınavları sonucunda kazananlara belge verilmektedir. Bunun dışında TURÇEF(Nitelikli
Uluslar Arası Çevirmenler, Dil ve Çeviri İşletmeleri Federasyonu)’in ülke düzeyindeki bölge
temsilciliklerinde federasyonun tüzüğüne göre TURÇEF –EN 15038 Avrupa konseyi

9
normuna uygun olarak 1-3 ay arasında çevirmenlik formasyonu verilmekte ve bunun
sonucunda çevirmenler “Yeminli Çevirmen Yeterlilik Sertifikası” alabilmektedirler.
ÇEVİRMENLİK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI
Liseden sonra girilebilen Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) ve Yabancı Dil Sınavı
sonucunda İngilizce, Fransızca ve Almanca için Dil–1, bu diller dışındaki diller için Dil–2
veya Dil–3 puanı ile mütercimlik-tercümanlık ve çeviribilim bölümlerine girilebilmektedir.2
Ayrıca çevirmenlik mesleğine yüksek eğitim kurumlarımızın yanı sıra yurt dışında en az lise
eğitimi almış olan kişilerinde girebilme koşulları bulunmaktadır. Nitekim ulusal olarak
Mesleki Yeterlilik Kurumuna (MYK Seviye 6 Ulusal Meslek Standardı) göre bulundukları
yabancı ülkede kaynak dil niteliğinde o ülkenin dilini bilen kişiler belirli bir süre çeviri
bürolarında en az 3 aylık çevirmenlik uygulamalı eğitimi alması ve TÖMER veya
TURÇEF(Nitelikli Uluslar Arası Çevirmenler, Dil ve Çeviri İşletmeleri Federasyonu)’den
Türkçe dil eğitimini alarak Türkçe dilinin terminolojisine hâkim olma koşulu aranmaktadır.
ÇEVİRMENLİK EĞİTİMİNİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ
Lisans eğitimi süresi 4 yıldır. İngilizce mütercimlik eğitimi verilen üniversitelerde
öğrenciler eğitim süresince;
 Türk Dili,
 İngilizce Yazı Becerisi,
 Dilbilimine Giriş,
 İngilizce Sözlük Bilgisi,
 İngilizce Okuma,
 Metin İnceleme,
 Türkçe Yazı Becerisi,
 İngilizce Konuşma,
 İngilizcenin Yapısı,
 Basın Dili,
 Çeviriye Giriş,
 Türkçenin Yapısı,
 Duyduğunu Anlama,
2
2015 ÖSYM Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu

10
 Konuşmalarda Not Alma,
 İngilizce-Türkçe Karşılaştırmalı Dilbilgisi,
 Söylem Çözümlemesi,
 Çağdaş Batı Edebiyatı,
 Çeviri Kuramı, Özetleyerek Çeviri,
 Yazılı Metinlerin Sözlü Çevirisi,
 Hukuk ve Ekonomi Metin Çevirileri,
 Çeviri Eleştirisi gibi dersleri alırlar.
Aşağıda Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngilizce Mütercim Tercümanlık
Anabilim Dalı Ders Programı örnek olarak yer almaktadır
Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
İngilizce Mütercim Tercümanlık Anabilim Dalı Lisans Ders Programı
1. Sınıf
1. Yarıyıl Kredi 2. Yarıyıl Kredi
Zorunlu Dersler 13 Zorunlu Dersler 19
Uygarlık Tarihi 3 Çağdaş Türk Toplumu 4
Türk Dili-I 2 Türk Dili II 2
Okuma Becerisi 3 Güncel Konular 3
Yazma Becerisi 2 Yazılı Çeviriye Giriş 5
Sözcük Bilgisi 3 Duyduğunu Anlama ve Sözlü Anlatım 5
Seçmeli Dersler 4 Seçmeli Dersler 9
Güncel Tartışmalar 2 Çevirmenler İçin Türkçe II 3
Çevirmenler İçin Türkçe I 2 Metin İnceleme 6
Araştırma Teknikleri 3
2. Sınıf
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi I 2 Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi II 2
Dilbilim I 2 Dilbilim II 2
Çağdaş Türk Edebiyatı 2 Çağdaş İngiliz ve Amerikan Toplumu 2
İngiliz ve Amerikan Kültür Tarihi 2 Söylem Çözümlemesi 2
Yazılı Çeviri 3 Not Alma Teknikleri 2
İngilizce Konuşma I 2 Kültürlerarası İletişim 2
İngilizce Konuşma II 2
Popüler Kültür 2 Yazılı Metinden Sözlü Çeviriye Giriş 2
Türk İşaret Dili I 2 Çeviri Araçları 3
Yaratıcı Yazarlık 2 Çevirmenler İçin Tıp 3
Türk İşaret Dili II 2
Proje Yönetimi 2

11
3. Sınıf
Temel Bilgi ve İletişim Teknolojileri
Kullanımı
1
Tıp Çevirisi 3
Sözlü Çeviriye Giriş 3
Çeviri Kuramı 3
Popüler Yazın Çevirisi 2 Yazılı Basın Çevirisi 3
Tekstil ve Kozmetik Metinleri Çevirisi 3 Bilimsel ve Teknik Metinler Çevirisi 3
Sağlık Çevirmenliği 2 Yazın Çevirisi 3
Çeviride Düzeltme ve Son Okuma 2 Ardıl Çeviri 4
Terim Bilim 3 Yazılı Metinden Sözlü Çeviri 2
Çevirmenler İçin Hukuk 3 Kadın Araştırmaları ve Çeviri 2
Yerelleştirme 2 Mizah Çevirisi 2
İleri Not Alma Teknikleri 2 Mahkeme Çevirmenliği 2
Çevirmenler İçin Bilim ve Teknik 3 Çeviri Atölyesi I 3
Çevirmenler İçin Yazın 3 Spor Çevirmenliği 2
Yazılı Çevirmenlik Meslek Bilgisi 2
Sözlü Çevirmenlik Meslek Bilgisi 2
Terim Çalışmaları 2
Bilgisayar Çevirisi 2
Teknik Metin Yazarlığı 2
4. Sınıf
Görsel Basın ve Film Çevirisi 3 Ekonomi Çevirisi 3
Avrupa Araştırmaları ve Topluluk Hukuku 3 Çeviri Eleştirisi 3
Sosyal Bilimler Metinleri Çevirisi 3 Çocuk Yazını Çevirisi 3
Sözlü Çeviri Çalışmaları 2 Patent Çevirisi 3
Andaş Çeviri I 5 Andaş Çeviri II 5
Konferans Çevirmenliği I 2 Konferans Çevirmenliği II 2
Hukuk Çevirisi I 3 Acil Durum ve Afet Çevirmenliği 3
AB Metinleri Çevirisi I 3 Çeviri Atölyesi II 3
Çevirmenler İçin Ekonomi 3 Hukuk Çevirisi II 3
Sözlü Çeviride Sunuş Teknikleri 2 AB Metinleri Çevirisi II 3
Yazılı Çeviri Stajı 2
Sözlü Çeviri Stajı 2
GENEL TOPLAM
Zorunlu Dersler Kredi Miktarı 138
Seçmeli Dersler Kredi Miktarı 62

Türkiye’de Çevirmenlik Eğitimi Veren Kurumlar3
Türkiye’de mütercim-tercümanlık eğitimi 8 dilde verilmektedir. Türkiye’deki okullardaki mütercim-tercümanlık bölümleri ve
kontenjanları aşağıdaki gibidir.
SIRA NO ÜNİVERSİTE FAKÜLTE BÖLÜM
2015 YILI
KONTENJANLARI
1. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu Mütercim-Tercümanlık 30
2. Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu Mütercim-Tercümanlık 20
3. Atılım Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Tam Burslu) 5
4. Atılım Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
(%75 Burslu)
5
5. Atılım Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
(%50 Burslu)
15
6. Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
(Tam Burslu)
6
(%50 Burslu)
6
54
Mütercim-Tercümanlık (Rusça)
(Tam Burslu)
6
Mütercim-Tercümanlık (Rusça)
(%50 Burslu)
54
11. Boğaziçi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Çeviribilim (İngilizce) 50
12. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Mütercim-Tercümanlık
(İngilizce, Fransızca, Türkçe)
40
13. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce, Fransızca,
Türkçe) (İ.Ö) 40
14. Çankaya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
(Tam Burslu) 5
3
2015 ÖSYM Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu taranarak elde edilmiştir.
12

2015 YILI
KONTENJANLARI
15. Çankaya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
(%50 Burslu)
20
16. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık 40
17. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık 40
18. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Almanca) 35
19. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Almanca) 60
20. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Fransızca) 60
21. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) 70
22. Haliç Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Ücretli) 38
23. Haliç Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
(Tam Burslu)
15
24. Haliç Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
(%50 Burslu)
7
25. İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi
Türkçe) (Tam Burslu)
5
26. İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi
Türkçe) (%50 Burslu)
45
27. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Mütercim-Tercümanlık (Arapça)
(Tam Burslu)
5
(%50 Burslu)
20
29. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Tam Burslu) 5
(%50 Burslu)
25
(%25 Burslu)
5
32.
İstanbul Arel Üniversitesi
Fen-Edebiyat Fakültesi
(Tam Burslu) 4
33.
İstanbul Arel Üniversitesi
(%50 Burslu)
40
34. İstanbul Aydın Üniversitesi
Yabancı Diller Yüksekokulu
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Ücretli)
10
13

2015 YILI
KONTENJANLARI
35.
İstanbul Aydın Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
(Tam Burslu)
6
36.
İstanbul Aydın Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
(%50 Burslu)
44
37.
İstanbul Aydın Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu
Mütercim-Tercümanlık (Rusça) (Tam Burslu) 5
38.
İstanbul Aydın Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu
Mütercim-Tercümanlık (Rusça) (%50 Burslu) 45
39. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Almanca) 40
40. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Fransızca) 40
41. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) 45
42. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
(KKTC Uyruklu)
1
43. İzmir Ekonomi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Ücretli) 15
44. İzmir Ekonomi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
(Tam Burslu)
4
45. İzmir Ekonomi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
(%25 Burslu)
25
46. Kafkas Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
Mütercim-Tercümanlık
(Türkçe/İngilizce/Fransızca)
45
47. Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Arapça) 40
48. Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Arapça) (İÖ) 40
49. Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Farsça) 40
50. Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Fransızca) 40
51. Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) 45
52. Kırklareli Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık 30
53. Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık 30
54. Mersin Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Almanca) 40
55. Mersin Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Fransızca) 25
56. Murat Hüdavendigar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
(Tam Burslu)
6
14

2015 YILI
KONTENJANLARI
57. Murat Hüdavendigar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
(%75 Burslu)
9
58. Murat Hüdavendigar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
(%50 Burslu)
40
59. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Arapça) (Ücretli) 14
60. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi
(Tam Burslu)
2
(%50 Burslu)
4
62. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Çince) (Ücretli) 20
63. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Çince) (Tam Burslu) 3
64. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Çince) (%50 Burslu) 6
65. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Ücretli) 21
(Tam Burslu)
3
(%50 Burslu)
6
68. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Rusça) (Ücretli) 21
69. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Rusça) (Tam Burslu) 3
70. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Rusça) (%50 Burslu) 6
71. Sakarya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Çeviribilim (Almanca) 50
72. Sakarya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Çeviribilim (Almanca) (İÖ) 50
73. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Almanca) 35
74. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Bulgarca) 30
75. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) 35
76. Yaşar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Ücretli) 3
77. Yaşar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
(Tam Burslu)
3
15

2015 YILI
KONTENJANLARI
(%50 Burslu)
8
(%25 Burslu)
16
80. Yeni Yüzyıl Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Tam Burslu) 4
81. Yeni Yüzyıl Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
(%75 Burslu)
8
82. Yeni Yüzyıl Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
(%50 Burslu)
28
83. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Fransızca) 40
84.
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
(Kırgızistan)
Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Kırgızca-Türkçe) 3
85.
Kırgızistan-Türkiye Manas
Üniversitesi(Kırgızistan)
Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Türkçe-Rusça) 8
86.
Doğu Akdeniz Üniversitesi (KKTC-
Gazimağusa)
Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Ücretli) 5
87.
Gazimağusa)
(Tam Burslu)
2
88.
Gazimağusa)
(%50 Burslu)
10
89. Girne Amerikan Üniversitesi (KKTC-Girne) Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Ücretli) 14
90. Girne Amerikan Üniversitesi (KKTC-Girne) Fen-Edebiyat Fakültesi
(Tam Burslu)
14
(%75 Burslu)
9
(%50 Burslu)
8
93. Yakın Doğu Üniversitesi (KKTC-Lefkoşa) Fen-Edebiyat Fakültesi
(Tam Burslu)
4
94. Yakın Doğu Üniversitesi (KKTC-Lefkoşa) Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (%75 Burslu) 36
TOPLAM 2.071
16

17
TÜRKİYE’DE ÇEVİRMENLİKTE EĞİTİM YAPILAN DİLLER
2015 yılı itibariyle çevirmenlikte eğitim yapılan dillerin dağılımı incelendiğinde; 2011
yılında olduğu gibi %54’lük oranla İngilizce dili en fazla eğitim yapılan dil olarak ortaya
çıkarken %17’lik oranla Fransızca ikinci, %11’lik oranla Almanca üçüncü, %7’lik oranla
Rusça dördüncü ve %6’lık oranla Arapça beşinci dil olarak yer almaktadır. %5’lik oranla
diğer diller(Kırgızca, Bulgarca, Çince) son sırada bulunmaktadır.
Grafik-1: Türkiye’de Çevirmenlikte Eğitim Yapılan Dillerin Dağılımı(%)
Eğitim verilen dillere paralel olarak Türkiye’de çevirmenlik sektöründe en fazla çeviri
İngilizce dilinde yapılmakta olup bunu diğer diller takip etmektedir. Çeviri sektöründe en
fazla çeviri yapılan diller tablosu aşağıda yer almaktadır.4
4
Veriler TURCEF’den alınmıştır.

18
Çeviri Sektöründe En Fazla Çeviri Yapılan Diller
1. İngilizce
2. Rusça
3. Almanca
4. Fransızca
5. Arapça
6. İspanyolca
7. Farsça
8. İtalyanca
9. Bulgarca
10. Makedonca-Boşnakça-Arnavutça
11. Sırpça
12. Çekçe
13. Slovakça
14. Slovence
15. Macarca
16. İsveç-Norveç-Danca
17. Flamanca-Flemenkçe
18. Romence-Moldovca
19. Fince
20. Gürcüce
21. Yunanca
22. Çince
23. Japonca
24. Azerice-Türkmence-Kazakça-Kırgızca-Kürtçe
25. Endonezca-Malayca
26. Diğer uzak doğu dilleri
Dünya dili olan İngilizce %90 itibarıyla sözlü, ardıl, diplomatik ve simültane
konferanslarda ortak iletişim dili olarak kullanılmaktadır. Yazılı çevirilerde de İngilizce en
çok kullanılan dil olarak Türkiye genelinde ilk sıradadır. Ancak bölgesel özelliklere göre bazı
bölgelerde komşuluk ilişkileri, sınır ticareti, mülteciler ve yakınlık dolayısıyla başka diller de
ön plana çıkmaktadır. Buna göre Adana, Mersin, Antakya, İskenderun, Kilis ve Şanlıurfa’da
Ortadoğu’dan gelen mülteciler ve sınır ilişkileri nedeniyle bugün Arapça ilk sıradadır.
Diyarbakır-Hakkâri şeridinde ise Arapça’ya Kürtçe de eklenmektedir. Van ve Ağrı bölgeleri
ile son yıllarda artan turizmin sonucu olarak Isparta ve Antalya bölgesinde Farsça dili
yoğunlaşmaktadır. Iğdır’da Ermenice, Trabzon, Rize, Artvin, Kars ve Posof’ta Gürcüce,
İzmir, Bodrum ve Marmaris ile Tekirdağ’da Yunanca, Edirne ve Kırklareli’nde Bulgarca

19
yoğunlaşmaktadır. Kuşadası, Didim, Bodrum, Marmaris, Fethiye ve Kaş bölgelerinde yoğun
turizm faaliyetleri ve İngilizlerin mülk edinmeleriyle birlikte İngilizce ilk sıraya çıkmaktadır.
Antalya, Kemer, Side, Manavgat ve Alanya bölgelerinde ise yine göç, ikamet ve gayrimenkul
satın alma yoluyla Almanca ilk sırada olup ardından Rusça gelmektedir. Mülteci kamplarının
bulunduğu Isparta ve Yozgat gibi illerimizde ise yoğun olarak Afrika dilleri, Arapça ve Farsça
ile Afganca, Tamilce gibi diller ile çeviri yapılmaktadır.
ÇEVİRMENLERİN ALDIĞI ÜCRETLER
Özel sektörde çevirmenler Dünya genelinde olduğu gibi maaş bazında değil gelen
çevirinin sayfa ücreti bazında ücret almaktadırlar. Sözlü ve simültane çevirmenlikte ise bu
hesaplama saat olarak yapılmaktadır. Yazılı çevirmenlikte dünya standardı 1000 punto (harf
karakteri) 1 sayfa olarak baz alınmaktadır. Buna göre çevirmenler uzmanlık isteyen yazılı
çevirilerde çevirdikleri sayfa üzerinden ve çeviri dilinin ender bulunma kategorisi üzerinden
ücret almaktadırlar. Bu nedenle çok sık bulunan İngilizce çevirmenin aldığı sayfa ücreti ile
Çince, Japonca çeviri yapan kişinin sayfa ücreti aynı değildir. Avrupa’da olduğu gibi
Türkiye’deki meslek federasyonu ve meslek örgütlerinin dillerin sıklıkla bulunması üzerine
bir dil kategorisi vardır. Ayrıca Latin alfabesi dışındaki alfabelere yapılan hedef dildeki
çeviriler arasında da Latin dilli çevirilerle yapılan çeviriler arasında fiyat farkı bulunmaktadır.
Bir sayfa ücreti nitelikli uzman çevirmenlerce Türkçeden yabancı dillere, yabancı
dillerden de farklı dillere farklı ücretlerle yapılmaktadır. Ülkemizde çeviri ücretleri kaynak dil
Türkçeden İngilizce, Almanca ve Fransızca dillerinde Türkiye bazında ortalama 25-35 TL,
Türkçeden Rusçaya 45-55 TL, Türkçeden Japonca ve Çinceye ise 150-250 TL arasındadır.
Yabancı dillerden Türkçeye çeviri ise nispeten daha düşük ücretlendirilmektedir. Ardıl ve
simültane sözlü çevirmenlikte de aynı yazılıda olduğu gibi ender veya sık bulunan dil niteliği
ücrete yansımaktadır. Sık bulunan İngilizce Almanca gibi diller sık bulunmayan dillere göre
daha düşük ücretlendirilmektedir. Türkiye genelinde bu ücretlendirme Ardıl da 1-8 saat
Simültane de ise tek bir kabinde iki kişi olmak kaydıyla kişi başı 1-6 saat olarak
ücretlendirilmektedir. Serbest çalışan çevirmenler ofislere iş yaptıklarında daha düşük ücret
almakta ve onların yaptıkları işin vergi ve faturalandırılması tercüme bürosu tarafından
yapılmaktadır. Kamuda çalışan çevirmenlerin aldığı ücret ise ortalama net maaş Haziran 2015
itibari ile 2.100 TL’dir.

20
Çeviri ücretlendirmelerine ilişkin olarak Türkiye Çevirmenler Derneği(TÜÇED) ve
Nitelikli Uluslararası Çevirmenler Dil ve Çeviri İşletmeleri Federasyonu (TÜRÇEF)
tarafından önerilen fiyat listeleri aşağıda yer almaktadır.
TÜÇED 2015 Fiyat Listesi5
5
http://tuced.org.tr/?target=ceviri&id=5

21
TÜRÇEF 2015 Fiyat Listesi6
6
http://turcef.org/fiyat.pdf

22
ÜLKEMİZDE ÇEVİRMENLİK MESLEĞİ İLE İLGİLİ YASAL MEVZUAT
Ülkemizde tercüman ve mütercimlerle ilgili yasal mevzuatlar aşağıdaki gibidir.
 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu
 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu
 1512 Sayılı Noterlik Kanunu
 Noterlik Kanunu Yönetmeliği
 Çevirmen (Seviye 6) Ulusal Meslek Standardı
1- 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU
Gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık
Madde 276- (1) Yargı mercileri veya suçtan dolayı kanunen soruşturma yapmak veya
yemin altında tanık dinlemek yetkisine sahip bulunan kişi veya kurul tarafından
görevlendirilen bilirkişinin gerçeğe aykırı mütalaada bulunması halinde, bir yıldan üç yıla
kadar hapis cezasına hükmolunur.
(2) Birinci fıkrada belirtilen kişi veya kurullar tarafından görevlendirilen
tercümanın ifade veya belgeleri gerçeğe aykırı olarak tercüme etmesi halinde, birinci
fıkra hükmü uygulanır.
2-6100 SAYILI HUKUK MUHKEMELERİ KANUNU
Tercüman ve bilirkişi kullanılması
Madde 263- (1) Tanık Türkçe bilmezse tercümanla dinlenir.
(2) Tanık, sağır ve dilsiz olup okuma ve yazmayı biliyorsa, sorular kendisine yazılı olarak
bildirilir ve cevapları yazdırılır; okuma ve yazma bilmediği takdirde, hâkim, kendisini işaret
dilinden anlayan bilirkişi yardımıyla dinler.

23
Yargılamanın iadesi sebepleri
Madde 375- (1) Aşağıdaki sebeplere dayanılarak yargılamanın iadesi talep edilebilir:
a) Mahkemenin kanuna uygun olarak teşekkül etmemiş olması.
b) Davaya bakması yasak olan yahut hakkındaki ret talebi, merciince kesin olarak kabul
edilen hâkimin karar vermiş veya karara katılmış bulunması.
c) Vekil veya temsilci olmayan kimselerin huzuruyla davanın görülmüş ve karara bağlanmış
olması.
ç) Yargılama sırasında, aleyhine hüküm verilen tarafın elinde olmayan nedenlerle elde
edilemeyen bir belgenin, kararın verilmesinden sonra ele geçirilmiş olması.
d) Karara esas alınan senedin sahteliğine karar verilmiş veya senedin sahte olduğunun
mahkeme veya resmî makam önünde ikrar edilmiş olması.
e) İfadesi karara esas alınan tanığın, karardan sonra yalan tanıklık yaptığının sabit olması.
f) Bilirkişi veya tercümanın, hükme esas alınan husus hakkında kasten gerçeğe aykırı
beyanda bulunduğunun sabit olması.
g) Lehine karar verilen tarafın, karara esas alınan yemini yalan yere ettiğinin, ikrar veya yazılı
delille sabit olması.
ğ) Karara esas alınan bir hükmün, kesinleşmiş başka bir hükümle ortadan kalkmış olması.
h) Lehine karar verilen tarafın, karara tesir eden hileli bir davranışta bulunmuş olması.
ı) Bir dava sonunda verilen hükmün kesinleşmesinden sonra tarafları, konusu ve sebebi aynı
olan ikinci davada, öncekine aykırı bir hüküm verilmiş ve bu hükmün de kesinleşmiş olması.
i) Kararın, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki
protokollerin ihlali suretiyle verildiğinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş
kararıyla tespit edilmiş olması.

24
Eski Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
Madde 270 - Şahit Türkçe bilmezse tercümanla isticvap olunur. Sağır ve dilsiz olan şahit
yazmak ve okumak bilirse sualler kendisine tahriren bildirilir ve cevapları yazdırılır. Yazmak
ve okumak bilmediği takdirde hakim kendisini işareti mahsusasını anlıyacak ehlivukuf
marifetiyle isticvap eder.
3- NOTERLİK KANUNU
Yasaklılık:
Madde 76 – Noter, tanık, tercüman ve bilirkişiler aşağıdaki hallerde noterlik
işlemine katılamazlar:
1. Kendisi bizzat ilgili ise veya bir ilgili onun vekili olarak hareket ediyorsa,
2. Aralarında evlilik birliği kalmamış olsa bile ilgililerden birinin karı veya kocası ise,
3. İlgililerden biri ile aralarında sıhri dahi olsa usul veya füru veya kan hısımlığında üçüncü,
sıhri hısımlıkta ikinci derecede (Bu dereceler dahil) civar hısımlığı veyahut evlat edinme
ilişkisi varsa,
4. İlgililerden biri noterin katip veya hizmetlisi ise,
5. İlgililerden biri aralarında iki, üç ve dördüncü numaralarda yazılı ilişki bulunan bir şahsın
vekili olarak hareket ediyorsa,
6. Noterlik işlemi, kendi yararına veya aralarında iki, üç ve dördüncü numaralarda yazılı
ilişkiler bulunan bir kimse yararına bir tasarrufu kapsıyorsa,

25
4-NOTERLİK KANUNU YÖNETMELİĞİ
Noterlik Kanunu Yönetmeliği, noterlik hizmetlerinde kullanılacak tercümanların
kaydı, yemini ile ilgili düzenlemede bulunmaktadır. Yönetmeliğin ilgili maddesi aşağıdadır.
Madde 96- Belgelerin bir dilden diğer dile veya bir yazıdan başka bir yazıya çevrilmesine ve
noterlikçe onaylanmasına çevirme işlemi denir.
Noterin, çevirmeyi yapanın o dili veya yazıyı doğru olarak bildiğine, diplomasına veya
diğer belgelerini görerek veya diğer yollarla ve hiçbir tereddüde yer kalmayacak şekilde
kanaat getirmesi gerekir.
Noterlik Kanununun 75.maddesinin son fıkrası gereğince noter tercümana Hukuk
Yargılama Usulü Kanununa göre ant içirir. Bunun bir tutanakla belgelendirilmesi zorunludur.
Bu tutanakta tercümanın adı, soyadı, doğum tarihi, iş adresi, ev adresi, tahsil derecesi, hangi
dil veya dilleri, hangi yazıyı bildiği, noterin çevirenin bu dil ve dilleri veya yazıyı bildiğine ne
suretle kanı sahibi olduğu, yemin biçimi ve tutanağın tarihini gösterir. Tutanağın altı noter ve
tercüman tarafından imzalanır.
Kendisine çevirme yaptırılan kimselerin yemin tutanakları noterlik dairesinde özel bir
kartonda saklanır. Noter, kartonunda yemin tutanağı bulunmayan bir kimseye çevirme
yaptıramaz.
2013 yılından önce çevirmenlik mesleğinin standartları ve çalışma koşulları,
bulunmamaktaydı. Ancak Başbakanlık İdareyi Geliştirme Başkanlığınca 2011 yılında
yayınlanan Çevirmenlik raporu neticesinde Mesleki Yeterlilik Kurumu harekete geçmiş ve
mesleğin standartlarının oluşturulması doğrultusunda çalışmalar gerçekleştirmiştir. Yapılan
çalışmalar neticesinde 29.01.2013 tarih ve 28543 Sayılı Mükerrer Resmi Gazete ekinde
Çevirmen (Seviye 6) Ulusal Meslek Standardı yayınlanmıştır. Ancak bu önemli gelişmeye
rağmen çevirmenlik mesleğinin örgütlenmesi, hakları ve ücretlendirme koşullarıyla ilgili
ülkemizde hala yasal bir düzenlemenin olmadığı görülmektedir. Mesleğin yasal bir
mevzuatının olması yönünde son dönemde 2015 yılı Haziran ayı itibari ile Türkiye’de 15
bölge 52 ilde örgütlenmesini tamamlayan TURÇEF tarafından meclise sunulmak üzere bir
kanun teklifinin hazırlandığı bilinmektir.

26
5-ÇEVİRMEN (SEVİYE 6) ULUSAL MESLEK STANDARDI
Terimler, Simgeler ve Kısaltmalar
Alımlama: İçeriğin, alıcının düşünsel ve kültürel arka planına bağlı olarak algılanma ve
kavranma sürecini,
Ardıl Çeviri: Sözlü bir iletinin konuşmacıdan sonra bölümler halinde erek (hedef) dile
aktarılmasını (telefonda çeviri, eşlik çevirisi, toplum çevirmeliği – sağlık, mahkeme, afet ve
acil durumlar dâhil- vb.),
Çeviri Belleği: Yazılı çeviri faaliyetlerinde yararlanmak üzere elektronik ortamda, özel
yazılımlarla çeviri birimleri halinde erek (hedef) dil ve kaynak dil eşleşmelerinden oluşan veri
tabanını,
Çoklu Ortam Çevirisi: Dilsel, görsel, işitsel içerikten ve hareketli görüntülerden (alt yazı,
dublaj ve üsten konuşma gibi) oluşan metinlerin çevirisini,
Dil Düzlemi: Kullanım bağlamları ve farklı toplumsal konumlara göre yapılaşmış, kabul
gören dil düzeylerini,
FSEK: Fikir ve Sanat Eserleri Kanununu,
Görsel Özellikler: Metnin sayfa yapısı, düzeni, şekil, düzenleme grafik, varsa tablolar gibi
özelliklerini,
Hizmet Talep Eden: İş tanımını yapmak için muhatap konumundaki bir veya birden fazla
kişiyi ya da kurumu,
ISCO: Uluslararası Standart Meslek Sınıflamasını,
İSG: İş Sağlığı ve Güvenliğini,
İş Tanımı: İşin süresi, iş hacmi, kaynak dil ve erek (hedef) dil, uzmanlık alanı, çevirinin
amacı, formatı, yeri, gerekli teknik donanım ve ortamı ve bütçelemesiyle ilgili iş bilgilerini,
İşaret Dili: İşitme engellilerce kullanılan, iletişimin el, parmak, mimik ve kol hareketleri ile
sağlandığı sistematik dili,
Koşut Metin: Kaynak metnin incelenmesinde ve erek (hedef) metnin oluşturulmasında
başvurulabilecek benzer özellikteki diğer metinleri,
Metinlerarasılık: Yazın metinlerinde çeşitli eserler arasındaki göndermeler ve bağlamsal
etkileşimleri,
Özel Alan Çevirisi: Belli bir uzmanlık alanında özel konu bilgisi gerektiren yazılı
metinlerin çevirisini,
Simultane Çeviri: Sözlü bir iletinin konuşmacı ile eş zamanlı olarak ve uygun teknik
donanımdan yararlanılarak erek (hedef) dile aktarılmasını (fısıltı çevirisi, yazılı metinden

27
bakarak çeviri, televizyonda/radyoda çeviri, uzaktan çeviri, bidülle çeviri, konferans, visio-
konferans, telekonferans vb.),
Yazın Çevirisi: İlim ve edebiyat eserleri çevirisini,
Yerelleştirme: Erek (hedef) dil ve kültüre uyarlama amacı ile bilgi teknolojilerinin
yardımıyla bilgisayar yazılımları, ağ sayfaları, bilgisayar oyunları gibi içeriklerin çevirisini,
Söylem Çözümlemesi: Bir sözlü iletide konuşmacının kullandığı strateji, üslup, vurgu, ses
tonu, beden dili, dil düzlemi, açık ve örtük içerik ve sezdirimlerin bağlam ve ortama göre
çözümlenmesini,
Terimce: Metinlerde kullanılan terimlerin listesini ifade eder.
1. Giriş
Çevirmen (Seviye 6) ulusal meslek standardı, 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu
(MYK) Kanununun 21. maddesi (Değişik: 11/10/2011 – KHK – 665/38 md.) hükümlerine
göre MYK’nın oluşturduğu çalışma grubu tarafından hazırlanmıştır.
Çevirmen (Seviye 6) ulusal meslek standardı, sektördeki ilgili kurum ve kuruluşların
görüşleri alınarak değerlendirilmiş, MYK Medya, İletişim ve Yayıncılık Sektör Komitesi
tarafından incelendikten sonra MYK Yönetim Kurulunca onaylanmıştır.
2. Meslek Tanıtımı
2.1. Meslek Tanımı
Çevirmen (Seviye 6), ilgili mevzuat ve/veya sözleşme, İSG önlemleri, kalite
standartları ve hizmet prosedürleri çerçevesinde çeviri süreçlerinin iş organizasyonu ile
hazırlık faaliyetlerini gerçekleştiren; sözlü çeviri, işaret dili çevirisi ve/veya yazılı çeviri
faaliyetlerini yürüten ve bireysel mesleki gelişimini sağlayan nitelikli kişidir.
Çevirmen (Seviye 6), yazılı çeviri hizmetlerinin sunulduğu durumlarda, bir dildeki
çeşitli nitelikte belgelerin, fikir ve sanat eserlerinin, çeşitli medya ve çoklu ortam materyalleri
içeriğinin, bir erek (hedef) dile aktarılması ve yerelleştirilmesi çalışmalarını; sözlü çeviri
hizmetlerinin sunulduğu durumlarda, farklı dili/dilleri konuşan katılımcıların bulunduğu
toplantı, konferans gibi ortamlarda ve görüşmelerde katılımcılar arasında, bir dildeki sözlü
iletilerin ardıl veya simültane olarak erek (hedef) dile/dillere aktarılması faaliyetlerini; işaret

28
dilinin kullanıldığı ortamlarda, bu dilde iletilenleri sesli dile, sesli veya yazılı bir dille ifade
edilen içeriği de işaret diline çevirmeye yönelik faaliyetleri yürütür.
Çevirmen (Seviye 6), çeviri sürecinde üstlendiği bölümün uygulama ve yönetiminden
sorumludur. Bu kapsamda işin niteliğine göre bazı durumlarda ekip çalışmasının aktif bir
üyesi olarak çalışır.
2.2. Mesleğin Uluslararası Sınıflandırma Sistemlerindeki Yeri
ISCO 08 : 2643 (Çevirmenler (Yazılı ve Sözlü) ve Diğer Dil Bilimciler)
2.3. Sağlık, Güvenlik ve Çevre ile ilgili Düzenlemeler
2872 sayılı Çevre Kanunu
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
İlkyardım Yönetmeliği
Ayrıca; İSG ve çevre ile ilgili yürürlükte olan kanun, tüzük ve yönetmeliklere
uyulması ve konu ile ilgili risk değerlendirmesi yapılması esastır.
2.4. Meslek ile İlgili Diğer Mevzuat
1512 sayılı Noterlik Kanunu
4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu
4857 sayılı İş Kanunu
492 sayılı Harçlar kanunu
5187 sayılı Basın Kanunu
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu
5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu
5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu
Noterlik Kanunu Yönetmeliği

29
Ayrıca; meslek ile ilgili yürürlükte olan kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer mevzuata
uyulması esastır.
2.5. Çalışma Ortamı ve Koşulları
Çevirmen (Seviye 6), çeviri hizmeti sunan işletmelerde, kamu kurum ve
kuruluşlarında veya bireysel olarak çalışır. Çalışma ortamı, genellikle bu kurum/kuruluş ve
işletmelerin büro, toplantı mekânları, kongre salonları, sahalar veya çevirmenlerin kişisel
çalışma ortamlarıdır.
Yazılı çeviride çalışma ortamının, havalandırma-ısıtma-soğutma sistemlerini içeren,
yeterli aydınlatma sistemine sahip, ergonomik ofis araç ve gereçleri ile donatılmış, gerekli
iletişim imkânlarını sunan alt yapıya sahip (internet bağlantısı, telefon, faks vb.) özellikte
olması gerekir. Ardıl çeviri yapan çevirmen, çalışma ortamında konuşmacıyı rahat
duyabileceği bir konumda bulunmalı; simültane çeviride ise çalışma ortamı, ilgili TSE
standartlarına uygun olmalıdır.
Çevirmen (Seviye 6), sahada yapılan sözlü çeviri faaliyetlerinde, iş sağlığı ve
güvenliğini tehlikeye atacak eylem ve ortamlardan uzak durur ve yetkililerden gerekli
koruyucu önlemleri almasını talep eder.
Çeviri çalışmalarında, genel olarak analitik inceleme, konsantrasyon, araştırma ve
bilgi edinme ve iletişim yoğunluklu faaliyetler söz konusudur. Bu tarz çalışmaya bağlı olarak
yoğun bilgi iletişim teknolojisi araçları kullanılmaktadır. Çeviri süreçlerinin yönetimi iş
yoğunluğuna ve süreçte ortaya çıkan güçlüklerin çözümlerine göre esnek çalışma saatlerini
gerekli kılar. Sözlü çeviride, ISO/TSE standartları ve Avrupa Birliği normlarında belirtilen
azami çalışma süreleri ve koşullarına riayet edilmelidir.
2.6. Mesleğe İlişkin Diğer Gereklilikler
Mesleğe ilişkin diğer gereklilik bulunmamaktadır.

3. Meslek Profili
3.1 Görevler, İşlemler ve Başarım Ölçütleri
Görevler İşlemler Başarım Ölçütleri
Kod Adı Kod Adı Kod Açıklama
A
İSG ve çevre koruma ile
ilgili önlemleri almak
A.1
Güvenli çalışma ve kişisel
güvenlik yöntemlerini takip
etmek
A.1.1
Araç, gereç ve donanımları talimatlara ve işyeri prosedürlerine uygun olarak
kullanır.
A.1.2
İşyerinde meydana gelen kaza, yaralanma vb. olumsuz durumlarda ilkyardım
bilgisine başvurur.
A.1.3 Çalışma ortamının tehlikelerden uzak tutulmasına katkı sağlar.
A.1.4
İşyeri faaliyetlerinden kaynaklanan ve iş sağlığını tehlikeye düşürebilecek
durumlara karşı ilgili mevzuata ve standartlara göre gerekli önlemlerin alınmasını
sağlar.
A.2 Riskleri değerlendirmek
A.2.1 Riskleri kontrol etmek için işyeri prosedürlerini takip eder.
A.2.2
Karşılaştığı risk etmenlerini veya karşılaşabileceği olası riskleri belirleyerek
raporlar.
A.3
Acil durum prosedürlerini
uygulamak
A.3.1 Acil durumlarda çıkış veya kaçış prosedürlerine uygun hareket eder.
A.3.2
Acil çıkış veya kaçış ile ilgili periyodik eğitimlere, çalışmalara ve tatbikatlara katkı
sağlar.
A.4
Çevre koruma standart ve
yöntemlerini uygulamak
A.4.1 Enerji, sarf malzemeleri vb. kaynakları tasarruflu ve verimli bir şekilde kullanır.
A.4.2
Çalıştığı alanda ortaya çıkan çevresel atıkların ve dönüştürülebilir malzemelerin
doğru yere iletilmesini sağlar.
A.4.3
Çevre kalitesinin korunması ve iyileştirilmesine yönelik yapılan eğitimlere veya
çalışmalara katkı sağlar.
30

B
İş organizasyonu yapmak
(devamı var)
B.1
Tanıtım faaliyetleri
yürütmek
B.1.1
Mesleki niteliklerini ve hizmetlerini gösteren tanıtım dokümanlarını (CV, tanıtım
dosyası vb.) hazırlar.
B.1.2
Tanıtım dokümanlarının bilgi iletişim teknolojileri aracılığıyla görünürlüğünü
sağlar.
B.2
Çeviri talebini
şekillendirmek
B.2.1
Hizmeti talep edenden yazılı olarak süreç, amaç, teslim tarihi, çevrilecek içerik
ile ilgili bilgilerle birlikte iş tanımını alır.
B.2.2
Etik, yasal veya kendi mesleki yeterlilikleri nedenleriyle işi kabul edip
etmeyeceğini gerekçeli olarak belirler.
B.2.3
Bildirilen talep ve koşullara göre işin ön tanımını, işi talep eden ile birlikte
oluşturur.
B.3 Çeviri teklifi hazırlamak7
B.3.1
Hizmet talep edenin talebine göre, sözlü/yazılı kapsamlı iş tanımını ve hizmet
koşullarını (fiyat, süre, amaç, ödeme koşulları, hukuki konular, işin niteliği vb.)
belirler.
B.3.2
Belirlediği iş tanımı ve koşulları ile vereceği hizmete göre teklif metnini/
dosyasını, formatına uygun şekilde hazırlar.
B.4 Çeviri sözleşmesi yapmak
B.4.1
Hizmeti talep edenin çeviri hizmetine ilişkin özel koşullar, hukuki haklar, işlevler,
kalite standartları, teslim/hizmet zamanı ve teslim şekli gibi şartlar ile hizmet
kalitesini güvence altına almak için gerekli gördüğü ilave şartları belirler.
B.4.2
Çeviri hizmetiyle ilgili belirlediği şartlara ilişkin hizmeti talep eden ile yazılı
mutabakata varır.
B.4.3
Belirlenen hizmet şartlarını ve yasal koşulları içeren sözleşme metnini hukuki
formatına uygun şekilde hazırlayarak, imza ve onay işlemlerini tamamlar.
B.5
Kaynak metni ve yardımcı
malzemeleri temin etmek
B.5.1
Yazılı veya sözlü çeviri konusuna ilişkin kaynak metin ve/veya çeviri hizmetine
destek olacak malzemeyi (koşut metin, alan sözlükleri, bellekler vb.) ilgili
kaynaklardan temin eder.
B.5.2 Temin ettiği dokümanları kullanıma uygun hale getirir.
7
Serbest çalışanlar için geçerlidir.
31

B
İş organizasyonu yapmak
(devamı var)
B.6 İş programı yapmak
B.6.1 Kabul ettiği çeviri işinin kapsamını, koşullarını değerlendirir.
B.6.2
Yaptığı değerlendirmelere göre işin, zaman, aşamalar ve malzeme olarak planını
hazırlar.
B.6.3
Yaptığı planlamaya ve gerekliliklere göre konaklama ulaşım vb. organizasyonlar
yapar.
B.7 Arşiv işlemlerini yürütmek
B.7.1 Yaptığı çevirilerin ve ilgili içeriğin arşivleme sistemini oluşturur.
B.7.2 Yaptığı çevirileri ve ilgili içeriği oluşturduğu veya kullanılan sisteme göre dosyalar.
B.8
Çeviri süreçlerinde bilgi
güvenliği önlemleri almak
B.8.1 Çeviri kayıtlarının yedeklerini alır.
B.8.2
Çeviri süreçlerinde bilgi güvenliği ile hizmeti talep edenin hakları ve gizliliğe
yönelik önlemleri, yasal kurallarına göre uygular.
B.9 Mali prosedürleri yürütmek8
B.9.1
Yaptığı işlerin faturalandırılmasının ve vergilendirilmesinin yasalara uygun olarak
gerçekleştirilmesini sağlar.
B.9.2 Yaptığı işlerin tahsilâtı ile ilgili belgeleri yasalara uygun olarak düzenler.
B.9.3
Yaptığı işlerin muhasebe kayıtlarının yasalara uygun olarak tutulmasını ve muhafaza
edilmesini sağlar.
8
Serbest çalışanlar için geçerlidir.
32

B İş organizasyonu yapmak B.10
Çeviri belleğinin bakımını
yapmak
B.10.1 Çeviri belleğindeki mükerrer kayıtları giderir.
B.10.2
Terminolojik değişimlere ve içeriksel benzeşmelere göre belleği temiz tutacak
şekilde güncelleme ve iyileştirmeler yapar.
B.10.3
Çeviri belleğinin; içeriye alma (import) ve dışarıya verme (eksport) işlemi ile
kullanım alanının genişliğini sağlar.
B.10.4
Hizmet talep edene ait bir çeviri belleği kullanıyorsa, söz konusu belleği gizlilik
sözleşmesine uygun bir biçimde kullanır.
33

C
Çeviri öncesi hazırlık
yapmak
(devamı var)
C.1
Kaynak metin çözümlemesi
yapmak9
C.1.1
Metnin çeviriye dönük değerlendirmesini talebe, metin türü, bağlamsal, yapısal ve
görsel özelliklere göre yapar.
C.1.2 Dil kullanımı (terim, söylem, dil düzeyi vb.) açısından metni değerlendirir.
C.1.3 Kaynak metnin çevrilebilirliğini ve dil düzeyi açısından yeterliliğini değerlendirir.
C.1.4
Kullanılan dil düzeyine ilişkin yetersizliklerin, metinsellik ölçütlerine göre
giderilmesini sağlar.
C.1.5
Kaynak metinde anlaşılmayan noktalarla ilgili olarak gerektiğinde, kaynak metin
yazarı ile iletişime geçer.
C.2
Çeviri için araştırma yapmak
C.2.1
Kaynak içeriğin ait olduğu alana, arka plan bilgilerine ve terimceye ilişkin bilgi
ihtiyacını ve kaynakları belirleyerek bilgi ihtiyacını giderir.
C.2.2
Kaynak içeriğe ait konu, alan ve arka plan bilgilerini çeviri amaçlarına göre
inceler.
C.2.3 Kaynak içerikteki terimlerin erek (hedef) dildeki karşılıklarını belirler.
C.2.4 Yazın çevirisinde yazarı ve eseri metinlerarasılık ve üslup açısından inceler.
C.2.5
Sözlü çeviride, konuşmacının/konuşmacıların kültürel, sosyal, politik vb.
özelliklerini araştırır.
C.2.6 Benzer çevirileri çeviri sorunlarını çözme kararları açısından inceler.
9
Yazılı çeviri için geçerlidir.
34

C
Çeviri öncesi hazırlık
yapmak
C.3 Çeviri stratejisini belirlemek
C.3.1
Çevirinin işlevini ve erek metni oluşturma yöntemini, çevrilecek olan içeriğin dil
dışı öğelerle ilişkisi ve erek metnin taşıyacağı özelliklere bakarak belirler.
C.3.2 Hedef kitleye uygun dili seçer.
C.4
Çalışma ortamını ve
koşullarını hazırlamak
C.4.1
Simültane çeviri yapılacak ortamın kabin ve ses donanımlarının standartlara
uygunluğunu kontrol eder.
C.4.2
Ardıl çeviride, çevirmen için öngörülen yerin konuşmacıyı net şekilde
duymasını, konuşmacıyla uygun iletişim konumunda olup olmadığını kontrol
eder.
C.4.3
Sözlü çeviride konuşmacı ve toplantı sorumlusuyla, süreç ile ilgili tercihler,
çeviri ve konuşma akışı açılarından eşgüdüm sağlar.
C.4.4
Simültane çeviride çeviri ekibi ve ekip şefiyle konuşma metinlerinin temini,
çeviri hacmine göre işbölümü, iletişim ve ortam düzenlemeleri açılarından
eşgüdüm sağlar.
C.4.5
Yazılı çeviri yapacağı teknik donanım ve yazılımların işlerliğini kontrol ederek
çeviri sürecinde kullanıma uygun hale getirilmesini sağlar.
C.4.6 Yazılı çeviri sürecinde işi veren taraftan görevliler ile eşgüdüm sağlar.
C.4.7
Yazılı çeviri sürecinde kullanacağı başvuru kaynaklarının çalışma ortamında
erişime hazır olup olmadığını kontrol eder.
35

D Sözlü çeviri yapmak
D.1 Ardıl çeviri yapmak
D.1.1
Konuşmacı ile ardıl çevirinin kapsam ve bölümlenmesi konusunda eşgüdüm
sağlar.
D.1.2 Ortam ve koşulların ardıl çeviriye uygunluğunu kontrol eder.
D.1.3 Konuşmacıyı not alarak dinler.
D.1.4 Konuşma içeriğini ardıl olarak not desteği ile çevirir.
D.1.5 Çevirinin doğruluğunu ve güvenirliğini sağlar.
D.1.6 Çevirinin akıcı, anlaşılır ve iletişimsel olmasını sağlar.
D.1.7 Çeviride kullanılan dil, dil düzeyi ve terimcenin ilgili alana uygunluğunu sağlar.
D.2 Simültane çeviri yapmak
D.2.1 Ortam ve koşulların simültane çeviriye uygunluğunu kontrol eder.
D.2.2
Teknik ekiple işbirliği içinde çeviri sisteminin çalışıp çalışmadığını deneyerek
kontrol eder.
D.2.3 Sorumlu kişi ile simültane çevirinin kapsamı konusunda eşgüdüm sağlar.
D.2.4 Konuşmanın içeriğini teknik donanım desteği ile eş zamanlı olarak çevirir.
D.2.5 Çevirinin doğruluğunu ve güvenirliğini sağlar.
D.2.6 Çevirinin akıcı, anlaşılır ve iletişimsel olmasını sağlar.
D.2.7 Çeviride kullanılan dil, dil düzeyi ve terimcenin ilgili alana uygunluğunu sağlar.
36

E Yazılı çeviri yapmak
(devamı var)
E.1 Özel alan çevirisi yapmak
E.1.1
Kaynak metni, talep, metin özellikleri, alımlama koşulları, kullanılan terimce ve
alan diline uygun olarak erek (hedef) dile aktarır.
E.1.2
Çeviri metnini, kaynak metinden bağımsız şekilde, erek (hedef) dil açısından
kontrol eder.
E.1.3
Çeviri işinin ait olduğu özel alanla ilgili bir uzman ile erek (hedef) metnin
terimsel ve dilsel açıdan kontrolü için işbirliği kurar.
E.2 Yazın çevirisi yapmak
E.2.1
Kaynak metni, yazınsal özelliklerine ve alımlama koşullarına uygun olarak erek
(hedef) dile aktarır.
E.2.2
Çeviri metni, kaynak metinden bağımsız olarak erek (hedef) dilin kullanım
normlarına uygunluğu açısından kontrol eder.
E.2.3
Çeviri işinin ait olduğu alt tür ve geleneğe uygunluğunu yayına hazırlayan ilgili
kişilerle birlikte sağlar.
E.2.4
Yayın sürecinde, yayına hazırlayan (editör) ve düzeltmen (redaktör) gibi işin
diğer aktörleriyle, FSEK’in ve telif sözleşmesinin maddelerine uygun şekilde
eşgüdüm sağlar.
E.2.5
Çevirisi üzerinde, hizmet talep eden tarafından gelebilecek değişiklik taleplerini
değerlendirerek değişiklik kabul etmediği yerlerde çeviri kararlarını
gerekçelendirir.
E.3
Çoklu ortam çevirisi yapmak
(devamı var)
E.3.1
Kaynak içeriği talep, metnin görsel, işitsel ve ortamsal özellikleri, alımlama
koşulları, kullanılan terimce ve alan dili gibi öğelere uygun olarak erek (hedef)
dile aktarır.
E.3.2
Erek (hedef) metnin, dilsel, biçimsel, anlamsal özellikler açısından iç
tutarlılığını sağlar.
37

E
Yazılı çeviri yapmak
E.3 Çoklu ortam çevirisi yapmak
E.3.3
Çeviri işinin ait olduğu özel alanla ilgili bir uzman ile erek (hedef) metnin terimsel
ve dilsel açıdan uygunluğunu sağlamak üzere işbirliği kurar.
E.3.4
Çeviri işinin ait olduğu alt tür ve geleneğe uygunluğunu yayına hazırlayan ilgili
kişilerle birlikte sağlar.
E.4 Yerelleştirme yapmak
E.4.1
Kaynak içeriği talep, içeriğin özellikleri, alımlama koşulları, kullanılan terimce ve
alan dili ile yerel kullanıma uygun olarak (varsa yazılım kodları ve değişkenleri
dikkate alıp) ilgili yazılımları kullanarak erek (hedef) dile aktarır.
E.4.2
Yazılımın çevirisinin test edilmesi aşamasında içeriği, metinsel bütünlüğe ilişkin
işlerlik ve görsellik açısından kontrol eder.
E.4.3
Test edilen içeriğin, metinsel bütünlüğe ilişkin işlerlik ve görsellik sorunlarını
giderir.
38

F
Çeviri hizmeti ile ilgili
kalite faaliyetlerini
yürütmek
F.1
Hizmet talep eden kişi ve
kuruluşlarla ilişkileri
yönetmek
F.1.1
Olası ve mevcut müşterilere ilişkin bilgileri derleyerek, bir müşteri portföyü
oluşturur.
F.1.2
Hizmet talep eden kişi ve kuruluşlarla ilişki sürecini, hizmet öncesi, hizmet/çeviri
süreci ve sonrası aşamalarını içerecek şekilde tasarlar.
F.1.3
Hizmet talep eden kişi ve kuruluşlarla ilişkilerini oluşturduğu portföy ve
tasarladığı aşamalar kapsamında yürütür.
F.1.4
Hizmeti talep edenin memnuniyeti ve beklentilerini belirlemeye yönelik inceleme,
değerlendirme çalışmaları yapar.
F.1.5
Simültane ve ardıl çeviri hizmetlerinde hizmeti talep edeni, sunulacak hizmetin
kapsamı, içeriği ve yöntemi konusunda bilgilendirir.
F.2 Çeviri iş süreçlerini izlemek
F.2.1
Çeviri iş süreçlerinin hizmet öncesi, hizmet/çeviri süreci ve sonrası olarak
izlenebilir ve değerlendirilebilir şekilde akışını oluşturur.
F.2.2 Çeviri iş süreçlerini, oluşturduğu akışa göre kayıt altına alır.
F.2.3
Yapılan çevirinin kalitesini çevirinin türüne, yöntemine, akışa ve sözleşmeye göre
kontrol eder.
F.2.4 Simültane ve ardıl çeviride yaptığı iş hakkında meslektaşından geri bildirim alır.
F.2.5 Yazılı çeviride işi talep edenden geri bildirim alır.
39

G Mesleki gelişim
faaliyetlerinde bulunmak
G.1
Bireysel mesleki gelişimini
sağlamak
G.1.1
İlgili kuruluşlar tarafından mesleki konulara ilişkin eğitim etkinlikleri hakkında
bilgilenerek kişisel eğitim ihtiyaçlarını belirler.
G.1.2
Meslek ve sektördeki gelişmeleri ilgili kaynaklardan izleyerek çalışmalarına
yansıtır.
G.1.3
Görevleriyle ilgili mevzuat ve norm değişikliklerini ilgili kaynaklardan izleyerek
çalışmalarına yansıtır.
G.1.4
Kişisel kariyer hedeflerine göre kısa ve uzun dönemli mesleki gelişimini
planlayarak uygular.
G.2
Meslek içi eğitime katkıda
bulunmak
G.2.1
Çalışma yöntemi ve deneyimleri hakkında meslektaşları ile bilgi paylaşımında
bulunur.
G.2.2
Meslektaşlarının talebi halinde yapılan çevirilere, mesleki ilke ve konulara
yönelik çözümleyici geri bildirimlerde bulunur.
40

41
3.1. Kullanılan Araç, Gereç ve Ekipman
1. Ardıl çeviride mikrofon ve bloknot
2. Bilgisayar destekli çeviri araçları
3. Bilgisayar ve donanımları (yazıcı, tarayıcı, harici bellek vb.)
4. Elektronik ve/veya basılı sözlük
5. İletişim araçları (telefon, görüntülü telefon, tele-konferans sistemleri, telsiz, faks,
teleks, kablosuz internet erişim cihazları vb.)
6. Kaynak ve uygulama dokümanları (genel formlar, prosedürler, iş talimatları vb.)
7. Kırtasiye malzemeleri (kâğıt, kalem, delgeç, tel zımba vb.)
8. Ofis araçları (fotokopi makinesi, projeksiyon cihazı, evrak imha cihazı, hesap
makinesi, kilit sistemi içeren evrak dolabı vb.)
9. Optik/dijital kaydetme ve görüntüleme cihazları (web cam, fotoğraf makinesi, video
kamera, CD, VCD, DVD, Blu-ray disk okuyucuları vb.)
10. Simültane çeviri cihaz ve donanımları
3.2. Bilgi ve Beceriler
1. Araştırma yöntemleri bilgi ve becerisi
2. Ardıl çeviri teknikleri bilgi ve uygulama becerisi
3. Bilgi iletişim teknolojisi araçlarını kullanma bilgi ve becerisi
4. Bilgisayar destekli çeviri araçlarını kullanma bilgi ve becerisi
5. Bilgiye erişim ve kaynak kullanma becerisi
6. Çalışma dilleri (işaret dili dâhil) kapsamında genel kültür bilgisi
7. Çalışma dillerine simültane çeviri ve ardıl çeviriyi yapabilecek seviyede hakim olma
becerisi
8. Çalışma dillerini (işaret dili dâhil) özel alanı ve dil düzlemlerini de kapsayacak şekilde
etkili kullanma becerisi
9. Çeviri belleği oluşturma ve yönetme bilgi ve becerisi
10. Çeviri hizmetlerine ilişkin ulusal ve uluslararası standartlar ve mevzuat bilgisi
11. Çeviri süreçleri ile ilgili teknik terimler bilgisi
12. Çeviri yaptığı konularda özel alan ve terminoloji bilgisi
13. Çoklu ortam içeriğini yorumlama bilgi ve becerisi
14. Çözümleme yapma becerisi
15. Dikkat ve konsantrasyon becerisi
16. Ekip içinde çalışma becerisi
17. Görsel malzemeyi yorumlama bilgi ve becerisi
18. İletişim bilgi ve becerisi
19. Kalite yönetimi bilgisi
20. Kayıt tutma ve raporlama becerisi
21. Konferans çevirmenliği alanında simültane çeviri teknikleri bilgi ve uygulama becerisi
22. Kriz ve çatışma yönetimi bilgi ve becerisi
23. Kültürler arası iletişim bilgi ve becerisi
24. Meslek ile ilgili İSG ve çevre koruma bilgisi
25. Meslek ile ilgili mali işlem prosedürleri bilgisi
26. Metin ve söylem çözümleme yöntemleri bilgi ve uygulama becerisi
27. Planlama ve organizasyon becerisi
28. Sorun çözme bilgi ve becerisi
29. Sözlü çeviride konuşma, diksiyon ve hitabet bilgi ve becerisi
30. Sözlü çeviride not tutma teknikleri bilgi ve uygulama becerisi

42
31. Sözlü çeviride protokol ve görgü kuralları bilgisi
32. Sözlü çeviride tüm aktif dillerinde ileri seviyede sözlü ifade becerisi
33. Stres altında çalışabilme becerisi
34. Tanıtım dosyası ve mesleki özgeçmiş/CV hazırlama bilgi ve becerisi
35. Temel fiyatlandırma bilgisi
36. Terminoloji çıkartma ve terminoloji yönetimi araçlarını kullanma bilgi ve becerisi
37. Yerelleştirme çevirilerinde özel yazılımlar kullanma bilgi ve becerisi
38. Zaman yönetimi bilgi ve becerisi
3.3. Tutum ve Davranışlar
1. Çalışma ortamında düzenli olmak
2. Çalışma ortamında İSG ve çevre koruma kurallarının uygulanmasına özen göstermek
3. Çalışma zamanını işe uygun şekilde etkili ve verimli kullanmak
4. Çalışmalarında planlı ve organize olmak
5. Çeviri süreçlerinde dikkatli gözlem ve çözümleme yapmak
6. Çeviri süreçlerinde hizmeti talep eden, teknik süreç ve kalite odaklı çalışmak
7. Çeviri süreçlerinde risklere karşı öngörülü ve hazırlıklı olmak
8. Çeviri süreçlerinde uyarı ve eleştirilere açık olmak
9. Çeviri süreçlerinin yönetiminde hızlı ve pratik davranmak
10. Çeviri süreçlerinin yönetiminde teknik, mali ve hukuki detaylara ve kurallara özen
göstermek
11. Çeviri süreçlerinin yönetiminde, yetki sınırları içinde, etkili ve hızlı inisiyatif
kullanmak
12. Fikri mülk özelliği taşıyan basılı çevirilerde (sözlü çevirilerden elde edilmiş yazılı
metinler dâhil) çevirmen olarak maddi haklar ve bu ürünlerde adının görünür biçimde
yer alması konusunda duyarlı olmak
13. İş disiplinine ve işyeri çalışma prensiplerine uymak
14. İş için doğru kişilerden, zamanında ve doğru bilgiyi almak ve aktarmak
15. İşaret dili çevirilerinde çeviriyi engelleyecek kıyafetlerin kullanımından kaçınmak
16. Kaynakların verimli kullanılmasına özen göstermek
17. Konferans çevirmenliği alanında ilgili AB normlarına ve uluslararası normlara uygun
çalışmak
18. Mesleğine ilişkin gizlilik ilkesine uymak
19. Mesleğine ilişkin konulara yönelik yaşam boyu öğrenmeyi gerçekleştirmek
20. Mesleğine ilişkin yeniliklere ve yeni fikirlere açık olmak
21. Meslek adabına ve etik ilkelerine uygun davranmak
22. Saha (afet, acil durum bölgesi vb.) faaliyetlerinde İSG önlemleri almak
23. Ulusal ve uluslararası gündemi takip etmek
24. Ulusal ve uluslararası kalite standartları, mevzuat ve normlara uygun çalışmak
4. Ölçme, Değerlendirme ve Belgelendirme
Çevirmen (Seviye 6) meslek standardını esas alan ulusal yeterliliklere göre
belgelendirme amacıyla yapılacak ölçme ve değerlendirme, gerekli çalışma şartların
sağlandığı ölçme ve değerlendirme merkezlerinde yazılı ve/veya sözlü teorik ve uygulamalı
olarak gerçekleştirilecektir.
Ölçme ve değerlendirme yöntemi ile uygulama esasları bu meslek standardına göre
hazırlanacak ulusal yeterliliklerde detaylandırılır. Ölçme ve değerlendirme ile

43
belgelendirmeye ilişkin işlemler Mesleki Yeterlilik, Sınav ve Belgelendirme Yönetmeliği
çerçevesinde yürütülür.
YARGI ALANINDA ÇEVİRMENLİK MESLEĞİ
Bilirkişilik Müessesesi ve Tercümanlık
Hukuki uyuşmazlıkları çözmekle görevli yargı makamlarının özellikle hâkimin,
hukuki bilgi ve tecrübesini aşan, ancak özel ve teknik bilgi ile çözümlenebilecek nitelikte
bulunan uyuşmazlıklarda farklı alanlarda bilgisine başvurulan kişiye bilirkişi denir.
Bilirkişiler (bazı durumlar hariç), il adli yargı adalet komisyonları tarafından her yıl
düzenlenen bir listede yer alan gerçek veya tüzel kişiler arasından seçilirler. Bilirkişi
atanması, hâkim veya mahkemeye aittir. Soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı da bu
yetkiyi kullanabilir.
Yeminli Tercümanlar da bilirkişi sayılmaktadır. İl adli yargı adalet komisyonları
tarafından her yıl düzenlenen listede yer alan tercümanlar ile bunların dışında hâkimin
bilgisine başvurduğu diğer yeminli tercümanlar bilirkişi sayılmaktadır.
Tercümanlar da bilirkişi sayıldıklarından bilirkişinin reddi sebepleriyle reddedilebilirler.
Bilirkişinin reddi sebepleri şu şekilde sıralanabilir;
1) Suçtan zarar görmüşse,
2) Sonradan kalksa bile sanık ya da mağdurlarla evlilik, veraset, kayyımlık
ilişkisi kurulmuşsa,
3) Sanıkla ya da mağdurla altsoy ya da üstsoy ilişkisi varsa,
4) Sanıkla ya da mağdurla evlatlık veya evlat edinme bağı varsa,
5) Sanıkla ya da mağdurla aralarında üçüncü derece dahil kan hısımlığı varsa,
6) Evlilik sona ermiş olsa bile sanık ile mağdur arasında kayın hısımlığı varsa,
7) Aynı davada savcılık, kolluk görevliliği, müdafilik yapmışsa,
8) Davacının tanığı ise,
9) Tarafsızlığından şüpheye düşülecek nedenler var ise;
Bilirkişi reddedilir. Ret sebepleri bilirkişilik raporunun verilmesinden sonra ortaya çıkmışsa,
yargılamanın ileri aşamalarında dahi hâkim tarafından bilirkişinin reddi kararı verebilir.

44
Mahkemelerde Tercümanlık
Hâkimler bilirkişi listelerinde bulunan yeminli tercümanlara veya hâkimin seçtiği
diğer yeminli tercümanlara başvurmaktadır. Örneğin Ankara adliyesinde tercüme bürosu
bulunmaktadır. Hâkimler tercüman gerektiğinde bu büroya da başvurmaktadır. Ancak
tercüman bulunamadığı zamanlarda aranan dili bilen kâtip vs. tercüman olarak
kullanılabilmektedir. Zaman zaman bazı çevirileri (karşı tarafa bir karar vs. çevirisinin
gönderilmesi gerektiği durumda) avukat bir yeminli tercüme bürosuna yaptırabilmekte ve bu
çeviri mahkemelerce kabul edilebilmektedir. Tercümanlarda herhangi bir mahkeme
tercümanlığı veya hukuk tercümanlığı gibi uzmanlık aranmamaktadır.
TÜRKİYE’DE ÇEVİRMENLİK BÜROLARI VE ÇEVİRMENLİK BÜROLARININ
SUNDUĞU HİZMETLER
Çevirmenler genellikle özel büro açarak kendi çalışma alanlarını oluştururlar. Bir
çevirmenin, çevirmenlik mesleğini icra edebilmesi için;
1) Uygun bir yer bulup, büro donanımlarını tamamlaması,
2) Çevirmenliğe uygun mesleki bir teşekküle üye olması,
3) Çevirmenin bizzat kendisi veya muhasebecisi kanalı ile Vergi Dairesine bir dilekçe ile
müracaat etmesi,
4) Serbest Meslek Kazanç Defteri alarak, notere tasdik ettirmesi,
5) İşyerini açacağı belediyeden işyeri açma ve çalışma ruhsatını alması gerekmektedir.
Şirket kurmak isteyenler ise standart şirket kuruluş prosedürüne(genellikle limited
şirket) uyarak işyerlerini açabilmektedir. Açılan çevirmenlik bürolarında çalışan çevirmenler
birden fazla notere giderek yemin zaptı almakta ve yeminli tercüman olmaktadırlar. Çeviri
bürolarının yeminli tercüman bulundurmasındaki amaç, özel veya resmi belgenin
tercümesine sadece yeminli tercümanın imza atabilmesidir. Yemin belgesi olmayan
tercümanın yaptığı tercümeleri noter onaylamamakta ve resmi olarak bu tercümeler geçersiz
belgeler olarak kabul edilmektedir. Yeminli tercümanların dışında yemin belgesine sahip
olmayan tercüman ve mütercimler de bu bürolarda çalışmaktadır. Ayrıca yabancı dili bulunan
öğrenciler ve üniversiteden yeni mezun öğrencilerde bu bürolarda çalışabilmektedir.

45
Türkiye’de çevirmenlik bürolarının açılmasıyla ilgili belirlenmiş yasal bir prosedür
olmaması sorunlara sebep olabilmektedir. Çeviri bürolarının meslekte yetkin olmayan
kişilerce açılması/ işletilmesi, çeviri bürolarında mesleki bilgiden yoksun kişilerin
çalıştırılması, standart fiziki çevre koşullarının bulunmadığı işyerlerinde çevirmenlerin
çalıştırılması vb. bu sorunlardan bazılarıdır. Dolayısıyla yaşanan bu sorunlar stratejik olan
çevirmenlik mesleğinin genel menfaatlerine zarar vermektedir.
Çeviri bürolarının sunduğu hizmetler yazılı çeviri hizmetleri, sözlü çeviri hizmetleri,
multimedya tercüme hizmetleri, internet sitesi çeviri hizmetleri, masa üstü yukarı yayın çeviri
hizmetleri, deşifre hizmetleri ve refakat(eskort) hizmetleri olarak yedi alt başlık altında
gruplandırılabilir.
1-Yazılı Çeviri(Mütercimlik)Hizmetleri
a) Ticari Çeviri
Akreditif, Anlaşma, Başvurular, Belgeler, Beyannameler, Bilançolar, Cüzdanlar,
Davetiyeler, Devirler, Doküman, Ekstreler, Evraklar, Fatura, Ferman, Form, Gelir tablosu,
Hesaplar, İbraname, İhale çevirileri, İhale dosyaları, İhale şartnamesi, İşlemler, Kararlar,
Karneler, Kefaletname, Kimlik, Konşimento, Kontratlar, Kurul kararı, Levhalar, Lisans,
Mizan, Mukaveleler, Muvafakatname, Patent, Planlar, Poliçeler, Projeler, Raporlar, Resmi
belge, Ruhsatlar, Senet, Sertifikalar, Sigorta, Sirküler, Sözleşmeler, Şartnameler,
Taahhütnameler, Teklifler, Temlikname, Ticaret sicil gazetesi, Tüzük, Vasiyetname,
Yazışmalar ve Yönetmelikler gibi ticari alandaki belgelerin bu alanda uzman çevirmenlerce
çevirilerinin yapılmasıdır.
b) Akademik Çeviri
Yüksek lisans tezleri, doktora tezleri, ödevler, projeler, sunumlar, akademik
araştırmalar, bilimsel makaleler gibi çeşitli konularda akademik çevirilerin yapılmasıdır.
c) Hukuki Çeviri
Genel olarak kanun ve yönetmelikler, mahkeme kararları, ihale dosyaları, hukuki
yazışmalar, vekâletnameler, sözleşmeler, beyannameler, iş teklifi ve patent başvuruları, vb.
konularında yapılan çevirilerdir.

46
d) Teknik Çeviri
İnşaat ve tekstil makineler dahil olmak üzere tüm endüstriyel ürün, makine ve
aygıtlara ait kullanım, bakım ve kurulum kılavuzları; bu ürünlere ait, katalog ve broşür
çevirileri; elektronik ve iletişim cihazları ve sistemleri ile ilgili tüm teknik belgeler, güvence
ve kalite yönetim sistemleri sertifikaları; otomotiv, mimarlık, tekstil, inşaat, çevre, kimya,
ekonomi alanlarında tün teknik metinler, sertifikalar ve şartnamelerin çevirilerinin
yapılmasıdır.
e) Tıbbi Çeviri
Anestezi, biyoistatistik, dahiliye, diş hekimliği, göğüs hastalıkları, toksikoloji,
diyagnostik, endokrinoloji, endoskopi, göz hastalıkları, halk sağlığı, kardiyoloji,
mikrobiyoloji, ortopedi ve travmatoloji, patoloji, klinik rapor, araştırma ve makaleler,
prospektüsler, tıp ve eczacılık kuruluşlarının tanıtım metin ve broşürleri, tıbbi ürün lisans ve
patentleri, etiket örnekleri, tip inceleme sertifikaları, medikal cihazların teknik ve resmi
belgeleri, kitapçıkları vb. gibi her türlü tıbbi çeviri hizmetinin yapılmasıdır.
f) Kontrol Çevirisi
Kontrol çevirisi müşterinin kendisinin yaptığı tercümeleri tercüme bürosu veya noter
tarafından tasdik ettirmesi gerektiği durumlarda, söz konusu çeviri bürosu yeminli
tercümanları tarafından kontrol edildikten sonra, herhangi bir hata olmaması durumunda
isteğe göre söz konusu çeviri bürosu tarafından kaşelenip imzalanan veya isteğe göre noter
tasdiki yaptırılan çeviri hizmetidir.(Bu durumlarda çeviri ücreti genellikle % 50 olarak
hesaplanmaktadır.)
g) Çapraz Çeviri
Çapraz çeviri, Türkçe’den farklı bir dildeki dokümanın yine Türkçe’den farklı bir dile
tercüme edilmesi hizmetidir. Örneğin, İngilizce bir dokümanın Arapça’ya tercüme edilmesi
gibi.
h) Tercüme Bürosu Tarafından Tasdikli Çeviri
Tercüme bürosuna bağlı yeminli tercümanlar tarafından tercümesi yapılan belgelerin,
ilgili tercüman tarafından imzalanmış ve tercüme bürosu tarafından firma kaşesi ile
kaşelenmiş olan çeviri hizmetidir.

47
ı) Noter Yeminli Çeviri
Müşterilerin Belgelerinin söz konusu tercüme bürosunca, noter yeminli tercümanlar
tarafından tercüme edilmesi ve talep edilmesi durumunda noter tasdiki ve apostil (tasdik
şerhi) işlemleri tamamlanarak müşteriye sunulmasıdır.
Yeminli tercümelerin kullanıldığı bazı genel alanlar şunlardır: Vekâletnameler, Nüfus
Cüzdanı, Gayrimenkul Alım Satım Sözleşmeleri, Şirket Kuruluş Evrakları, Yasal Anlaşmalar,
Mahkeme Belgeleri, İş Teklif ve Sözleşmeleri, İşçi - İşveren İlişkileriyle İlgili Belgeler, Genel
Mevzuat ve Kanunlar, Yargı Sürecinin Başında Ortasında ve Sonunda Düzenlenen Evraklar
(Dava Dilekçeleri, Bilirkişi Raporları, Delil Teşkil Edecek Evrak ve Malzemeler, Tutanaklar,
Mahkeme Kararları vb. gibi).
i) Redaksiyon Çeviri
Daha önce başka kurum ya da kişilerce çevirisi yapılmış akademik makale, olgu
sunumu, tez ve her türlü belgenin; terim kontrolü, dil bilgisi veya sayfa biçimi yönünden
elden geçirilerek yeniden çevrilme işlemini ifade etmektedir.
j) Edebi Çeviri
Edebi, felsefi, şiir, tarih, turizm, yöresel, bölgesel, ülke tanıtımları, gibi konularda
verilen çeviri hizmetini ifade etmektedir. Bu tür çeviri çoğu zaman “kitap çevirmenliği”
olarak da adlandırılmaktadır. Türkiye’de kitap çevirmenliği denilince ilk akla gelen
İngilizceden Türkçeye çeviri yapan Babıâli çevirmenleridir. Bunlar ÇEV1 altında örgütlenmiş
kayıtlı veya kayıtsız başta İstanbul, İzmir ve Ankara olmak üzere 500 kişi dolayındadır. Bu
yetkin çevirmenler aynı zamanda editörlük yapmakta olup ayrıca bunların yaptıkları çevirilere
başka editörlerde müdahil olmaktadır. Ancak Türkiye’de 1990’lardan sonra gelişen turizm
nedeniyle Türkçeden yabancı dillere tanıtım kitapları çevirmenliği de ortaya çıkmıştır. Buna
katalog, broşür, web sitesi gibi tanıtım çevirmenlikleri de eklenmiştir.
Türkçeden yabancı bir dile kitap çevirmenliğini ise genelde bir Türk çevirmenle
birlikte anadili kitabın çevrileceği dil olan bir yabancı tarafından birlikte yapılmaktadır.
Dolayısıyla Türk çevirmen çevirisini tamamladıktan sonra devreye anadili kitabın çevrileceği
dil olan kişi girerek hem düzeltme hem de editörlük yapmakta ve böylece yabancı dili
çevrilen kitabın en az hatalı olması hedeflenmektedir.

48
2-Sözlü Çeviri (Tercümanlık) Hizmetleri
a) Ardıl Tercüme
Ardıl tercüme, bir konuşmanın ya da metnin söylenmesini ya da yazılmasını takiben
gerçekleşen çeviriye verilen isimdir. Tercüman, konuşmacının söylediklerini not alır ve
konuşmacıdan sonra diğer dile sözlü olarak aktarır. Burada tercüman bir nevi konuşmacı
adına konuştuğu için, konuşan kişinin konuşma üslubuna uygun olarak çeviriyi
gerçekleştirmesi gereklidir. Ardıl tercüme, simültane tercümeye gerek duyulmayan kongre,
seminer, fuar ve şirket toplantılarının yanı sıra yabancı konukların karşılanması ve eşlik
edilmesi gibi çeşitli organizasyonlarda kullanılan etkili bir tercüme hizmetidir.
b) Simültane(Anında) Tercüme Hizmeti
Simültane Tercüme Hizmeti, yapılan konuşmaların konuşma anında çevrilmesidir.
Genel olarak toplantı, konferans, kongre, canlı yayınlarda ve basın toplantılarında sıklıkla
başvurulan bir tercüme yöntemidir. Çevirmenler, ses yalıtımlı ve en az iki kişinin rahat
çalışabileceği, aydınlatma ve havalandırma sistemi olan kabinlerde çeviri yapar. Çevirinin bu
şeklinde, çevirmen konuşmacının 1-2 saniye ardından gelir. Simültane tercüme yoğun
konsantrasyon gerektiren zorlu ve yorucu bir işlemdir. Bu nedenle konferanslarda bir kabinde
en az iki çevirmen çalışır. Her 20 dakikada bir konuşmaların seyrine göre dönüşümlü olarak
çeviriye devam edilir. Bu alanda hizmet veren tercümanların simültane çeviri eğitimine,
deneyime ve yüksek bir çalışma disiplinine ihtiyacı vardır.
c) Bilateral (Karşılıklı) Tercüme
Daha küçük topluluklar için yapılan bir tür konsekütif tercümedir. Yabancı
ziyaretçilere refakat ederek toplantı dışındaki iletişimi sağlamak da bu tanıma girer.
d) Liason (Bağlantı) Tercümesi
Uluslararası iletişim ağının kurulması, karşılıklı gelen sözlerin, her iki dile de uyumlu
ve anlam kaybı yaşanmadan aktarılarak sağlıklı iletişimin oluşturulmasıdır. Acil toplantılar,
ani alınması gereken kararlar, çok uluslu şirketlerden gelen talimatlar ve şirketin mevcut
durumunun karşı tarafa aktarılması bakımından ülkeler arası ticari, sanayi, hizmet vb.
sektörlerde yer alan işletmeler için önemlidir.

49
3-Multimedya Tercümesi
Multimedya yazılımları kullanılarak hazırlamış video, film, sunum, grafik ve diğer
formatlardaki dosyaların tercümelerini gerçekleştirerek talep edilmesi durumunda orijinal
formatında teslim edildiği çeviri hizmetidir. Bu tür tercümeler arasında
- Dizi ve Film Yerelleştirme ve Altyazı Hazırlanması
- Sunumlar (PowerPoint vb. )
- Seslendirme Projeleri
- Reklam ve Tanıtım Dosyaları
yer almaktadır.
4-İnternet Sitesi Tercümesi
Müşterilerin İnternet sitelerinin istenilen dile veya dillere, konusunda uzman editörler
tarafından gerekli kontroller yapılarak alanlarında uzman çevirmenler tarafından tercüme
edilmesi hizmetidir.
5-Masaüstü Yukarı Yayın Çevirisi
Haber mektupları, reklam broşürleri, kullanım kılavuzları veya reklam metinleri grafik
değerlerinin çevrilmesi hizmetidir. Çevirmenler tarafından orijinal grafik değerleri korunarak
yeni çok dilli grafik değerleri oluşturulmaktadır.
6-Deşifre Hizmetleri
Deşifre kapsamında sunulan hizmetler genellikle iki aşamalıdır. İlk aşama konferans,
seminer ve kongre gibi organizasyonların, ses kayıtlarının ya da kasete veya CD’ye
kaydedilmiş her türlü konuşmanın deşifre edilmesi ve yazılı doküman haline getirilerek
müşteriye sunulmasıdır. İkinci aşama ise müşterinin talep etmesi durumunda deşifre edilen
metnin yine müşteri tarafından istenilen dile veya dillere tercüme edilmesidir. Bu kapsamda
tercüme edilecek metin kullanım alanına göre farklı şekillerde hazırlanabilmektedir (altyazı,
basılı çıktı, özet vb.).

50
7-Refakat (Eskort) Hizmetleri
Tercüman, bir kişi veya gruba, tur, ziyaret, toplantı veya görüşme esnasında eşlik eder.
Bu roldeki tercümana refakat tercümanı (escort interpreter) veya refakatçi tercüman (escorting
interpreter) adı verilmektedir. Bu hizmet kapsamında;
 Yurtdışından gelen konuklara refakat hizmeti ya da yurtdışına yapılan seyahatlerde
refakat hizmeti,
 Yurtdışından gelen konuklar için karşılama hizmeti,
 Yurtdışından gelen konuklar için rehberlik hizmeti,
 İş yemeklerinde refakat ve tercümanlık hizmeti,
 Yurtiçi ya da yurt dışı iş görüşmelerinde tercümanlık ve refakat hizmeti,
 Yurtiçi ya da yurt dışı fuar organizasyonlarında temsil ve refakat hizmeti
yer almaktadır.
TÜRKİYE’DE ÇEVİRMENLİK MESLEĞİ VE ÇEVİRMENLERİN MEVCUT
DURUMU
Küreselleşmenin de etkisiyle bölgemizde yaşanan gelişmeler neticesinde komşu
ülkelerle aramızda ticarete konu olan emtiaların şekli ve yönü değişerek Arap ülkelerine olan
ihracat büyük bir hızla artmıştır. Başta Rusya Federasyonu olmak üzere, Türk Devletleri ile
diğer Doğu Bloğu ülkelerinde tarım ve tarıma dayalı ürünlerin tedarikinde sıkıntılar ortaya
çıkmış ve bu ürünlere olan ihtiyaç büyük artış göstermiştir. Ayrıca komşularla yapılan
stratejik enerji işbirlikleri ülkemizi doğu-batı ve kuzey-güney doğrultusunda stratejik bir
konuma getirmiştir. Yaşanan bu gelişmelerin etkisiyle Rusça, Arapça, Kürtçe, Türk lehçeleri,
Gürcüce, Ukraynaca, Moldovca ve Bulgarca dillerinde çeviri ihtiyacı giderek artış
göstermiştir.
Dünya genelinde çeviri sektörünün maddi boyutu 15 milyar dolar civarındadır. Son
yıllarda değişen ve gelişen ilişkiler nedeniyle Türkiye’de çevirmenlik sektörü 5 kata yakın
büyümüştür. Bugün çeviri sektörünün 500 milyon dolarlık kısmı özel sektöre ait olmak üzere
AB müktesebatı ve kamuda gereken çevirilerle birlikte 800 milyon dolara ulaştığı tahmin
edilmektedir. Türkiye’de Van’dan Edirne’ye Antalya’dan Samsun’a kadar çeviri bürosu sayısı
5000 civarındadır. Tercüme büroları İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya ve Adana’da yoğun bir
şekilde bulunmaktadır. Nitelikli çevirmen sayısı Türkiye’de yaklaşık 10.000 civarındadır.
Ardıl çevirmenlik yapan sözlü çevirmen sayısı 2.500 civarında olup simültane çevirmen sayısı

51
ise yaklaşık 400 kişidir. Türkiye’de 20.000 civarında çeviri yeteneğine sahip ancak kısmi
süreli olarak ve belirli zamanlarda çeviri yapan bir çevirmen kitlesi mevcuttur. Türkiye’de
başta Dışişleri, İçişleri Avrupa Birliği ve Adalet Bakanlıkları olmak üzere kamu kurum ve
kuruluşlarında yaklaşık 2.500 çevirmen istihdam edilmektedir.
Özel sektörde yer alan çevirmenler ise çeşitli firma ve şirketlerde istihdam edilmekle
birlikte daha çok özel çevirmenlik şirket veya bürolarında çalışmaktadırlar. Çevirmenlerin
büyük bir kısmı kendi bürolarında veya home ofis şeklinde evlerinde çalışmaktadırlar.
Uluslararası boyutta faaliyet gösteren özel şirketlerde yabancı ortaklı şirketlerde ve Antalya,
Alanya, Ankara, İzmir, İstanbul, Trabzon, Van, Adana gibi şehirlerimizde de özel hukuk
bürolarında ihtiyaca göre çevirmenler çalışabilmektedir. Kamu sektöründe polis teşkilatı,
polis merkezleri, gümrük muhafaza, gümrük kontrol, havaalanları, deniz, hudut kapıları ve
jandarma birliklerinde çevirmen istihdamı ya hiç yoktur ya da ihtiyaca cevap veremeyecek
düzeydedir. Bu nedenle polis merkezleri ile gümrük ve jandarmada nitelikli resmi
çevirmenlerin istihdam edilmelerine ihtiyaç duyulmaktadır.
Çevirmenlik mesleğine ilişkin olarak bir meslek odası bulunmamaktadır. Bu mesleği
yapmak isteyenler işyeri açarken ticaret odasına üye olabilmektedir. Çevirmenlik mesleği
dünyada olduğu gibi Türkiye’de de esnaf mesleği değildir. Çevirmenlerin pazarcılar ve
minibüsçüler gibi esnaf odası kurmaları nitelik ve niceliklerine aykırılık teşkil etmektedir.
Nitekim çevirmenlerin çalışma durumları talebe dayalı olup belli bir mesai saati
bulunmamaktadır. Ayrıca çevirmenlerin büyük bir kısmını akademisyenler, filolog ve diğer
işlerde çalışanlar oluşturmaktadır. Bu nedenle çevirmenlik mesleği, meslek örgütü olarak
Almanya’da BDÜ (Almanya Çevirmenler Federasyonu), İsviçre’de FIT (Uluslar Arası
Çevirmenler Federasyonu), Çin’de TAC (Çin Çevirmenler Derneği) Amerika’da
ATA(Amerikan Çevirmenler Derneği) şeklinde kamu tarafından tanınan ve yasaları bulunan
dernek ve federasyonlar şeklinde örgütlendirilmiştir. Türkiye’de de çevirmenler, federasyon
ve dernek şeklinde örgütlenmişlerdir. Çevirmenlerin Türkiye’deki bu yöndeki en geniş örgütü
TURÇEF - Nitelikli Uluslararası Çevirmenler, Dil ve Çeviri İşletmeleri Federasyonudur. Bu
federasyon Türkiye’deki çevirmenlerin işaret dili çevirmenleri dâhil %85’ inin çatı örgütü
olarak kurulmuştur Federasyon 15 bölgede 15 dernekle kurulmuş olup 52 ilde temsilciliğe
sahiptir.

52
Türkiye’de çevirmenlerle ilgili başlıca örgütlenmelerin listesi aşağıda yer almaktadır.
1. TURÇEF - Nitelikli Uluslararası Çevirmenler, Dil ve Çeviri İşletmeleri Federasyonu
2. Çevirmenler Meslek Birliği
3. Türkiye Konferans Tercümanları Derneği
4. Çeviri Derneği
5. Tüm Çeviri İşletmeleri Derneği
6. Türkiye Çevirmenler Derneği
7. Mütercim-Tercüman Derneği
8. Oyun Yazarları ve Çevirmenleri Derneği
9. Kitap Çevirmenleri Meslek Birliği(Çev-Bir)
10. Mütercim Tercümanlar Derneği
TÜRKİYE’DE ÇEVİRMENLİK MESLEĞİNDE ÇALIŞANLARIN SORUNLARI
A-Kamuda Sektöründe Çalışan Çevirmenlerin Sorunları
1-Hizmet Sınıfının Değiştirilmesi ve Özlük Haklarının Yeniden Düzenlenmesi
Bugün kamuda çalışan mütercim unvanlı personel, görev tanımı, hizmet sınıfı-unvan
ilişkisindeki çelişkiden dolayı görev karmaşası yaşamaktadır. Karmaşanın nedeni,
mütercimlerin Genel İdare Hizmetleri(GİH) sınıfında tanımlanmasıdır. Mütercim-
tercümanlar, kamuda GİH sınıfında tanımlandıkları için “büro memurluğu” görevini yerine
getirdiklerini ileri sürmektedirler.
Nitekim birçok kamu kurumunun bünyesindeki mesleki alan bilgisi ve uzmanlık
gerektiren kadrolar incelendiğinde; bilgi işlemci, çözümleyici, istatistikçi, sosyolog ve
psikolog gibi merkezi atamayla atanan kişiler teknik hizmet ya da sağlık hizmeti kadrosunda,
kurum avukatları ise yine mezuniyetlerine uygun kadrolarda istihdam edilmekte ve özlük
hakları buna göre düzenlenmektedir. Mütercimlerden ise çeşitli konularda yazılı ve sözlü
çeviri, dil alanında uzmanlık istenmesine karşın gerek aylık ücret, gerekse özlük hakları
bakımından ön lisans mezunu memurlar ile aynı görülmekte ve çevirmenlere daha düşük
özlük hakları sunulmaktadır. Bu durum kamuda çalışan çevirmenlerin açık hak kaybına
uğramasına sebep olmaktadır.

53
Ancak kamu kurumlarında çalışan bazı bölüm mezunlarının hak arayışları sonucunda,
teknik hizmetler sınıfına alınmaları uygun bulunmuştur. Örneğin, Kültür Bakanlığı
bürokratlarının çalışmaları sonucunda verilen önerge ile 23 Eylül 2008 tarih ve 27006 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu’nun 2008/14094 sayılı kararı ile üniversitelerin
Arkeoloji, Sanat Tarihi, Antropoloji, Etnoloji, Hititoloji, Sümeroloji ve Klasik Filoloji (Latin
Dili ve Edebiyatı, Yunan Dili ve Edebiyatı) bölüm ve/veya anabilim dallarından mezun
olanlar 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 36. maddesinin Ortak Hükümler bölümünün
(A/4) numaralı bendi kapsamına alınarak teknik hizmetler sınıfına dâhil edilmiş, dolayısıyla
özlük haklarında iyileştirmeler yapılmıştır. Fakat Mütercim-Tercümanlık, İngiliz Dili ve
Edebiyatı, Rus Dili ve Edebiyatı, Alman Dili ve Edebiyatı, İspanyol Dili ve Edebiyatı ve
benzeri bölümlerden mezun olup mütercim unvanıyla çalışanlar bu kapsama alınmamıştır. Bu
durum, mütercimler ve yukarıda adı geçen aynı fakülteye bağlı benzer veya eşdeğer meslek
dallarında çalışanlar arasında eşitsizlikler oluşturmaktadır. Bu uygulamanın Anayasanın
eşitlik ilkesini zedeleyici bir niteliğe sahip olduğu iddia edilmektedir. Kamuda çalışanlar
yapılan çeviri mesleğinin teknik ve uzmanlık gerektiren bir iş olduğunu, bu nedenle
mütercimlik-tercümanlık kadrosuyla alınan personelin teknik hizmetler sınıfına dâhil
edilmesini talep etmektedirler. Bu sayede Teknik Hizmetler Sınıfı(THS) kapsamındaki
mütercim-tercümanların görev ve özlük hakları itibariyle “Dil Uzmanı ve Teknik
Araştırmacı” kimliğine sahip olacağını dile getirmektedirler.
Ayrıca Bakanlar Kurulu kararı ile Başbakan Prof. Dr. Ahmet DAVUTOĞLU’nun
girişim ve desteği ile mütercimler ile aynı görevi icra etmekte olan ve üniversitelerde
“Çevirici” kadrosunda çalışanların maaşlarında önemli ölçüde iyileştirme yapılmıştır. Benzer
iyileştirmelerin kamuda görev yapan mütercimler için de yapılması talep edilmektedir.
2-Görev Tanımının Belirlenmesi/Netleştirilmesi
Mütercim-tercümanlar, GİH sınıfında tanımlandıkları için genellikle asıl görevlerinin
dışında büro memurluğuna ilişkin görevleri yerine getirmektedir. Dolayısıyla kamuda çalışan
mütercim-tercümanlara kendi uzmanlık alanı dışında işlerin yaptırılmaması için görev
tanımlarının belirlenmesi ve netleştirilmesi gerekmektedir. Bugün Kamu kurumlarında çalışan
mütercimlerin kurum içinde ve genel tanımlı olarak mesleki faaliyet alanları ise:

54
 Uzmanlık alanı gerektiren teknik metinlerin çevirilerinin yapılması,
 Avrupa Birliği projelerinin Türkiye Cumhuriyeti mevzuatına entegrasyonunda fiilen
görev alınması,
 Nitelikli çeviri yapabilmek için Avrupa Birliği hukuku, aile hukuku, yabancılar
hukuku gibi alanlarda çalışmaların yapılması,
 Mültecilerin uluslararası hukuki süreçte kendileri için önem arz eden ve mülteci
şubelerimize sunulan metinlerin tercümelerinin yapılması,
 Büro amiri ve memurları tarafından istendiği takdirde günlük siyasi gazete, dergi ve
güncel yayın araçlarından tercümelerin yapılması,
 İltica prosedürü sonucunda mültecilere olumlu ya da olumsuz bir cevap verme adına
görüşmeyi yapan kişiye kaynak doküman olması açısından mültecilerin menşe ülkeleri
ile ilgili bilgi ve belgelerin çevrilmesi,
 Gerektiğinde şube içinde ya da nezarethanelerde bulunan yabancıların uymaları
gereken kuralların kendi dillerinde yazılması,
 Yabancı ülke mahkemelerince verilen kararların tercüme edilmesi,
 Evlilik cüzdanı, pasaport gibi kişilere ait resmi doküman ve belgelerin tercümelerinin
gerçekleştirilmesi,
 Psikolog eşliğinde yabancı uyruklu çocuklar, kadınlar ve sorunlu kişilerle görüşmelere
katılım sağlanmasıdır.

Araştırma Raporu - Türkiye'de Çevirmenlik Mesleği

Araştırma Raporu - Türkiye'de Çevirmenlik Mesleği

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Araştırma Raporu - Türkiye'de Çevirmenlik Mesleği

Similar to Araştırma Raporu - Türkiye'de Çevirmenlik Mesleği (20)

Araştırma Raporu - Türkiye'de Çevirmenlik Mesleği