2. HABENT SVA FATA LIBELLI “ Os libros teñen o seu destino” Está extraída dun poema de Terenciano Mauro (s. I d.C.). O verso completo di Pro captu lectoris habent sua fata libelli : “O destino dos libros depende da intelixencia do lector”
4. HOMO HOMINI LVPVS “ O home é un lobo para o home” Frase que o filsósofo inglés Thomas Hobbes (1588-1679) extraíu da comedia Asinaria de T. M. Plauto (254-184 a.C.) para ilustrar a súa convicción de que o home é egoísta por natureza, e é a sociedade a que nos obriga a convivir, deixando a un lado esa tendencia innata
5. HOMO SAPIENS “ Home que sabe” Denominación científica do estado evolutivo actual da especie humana, inmediatamente posterior ó Home de Neanderthal, extinguido hai 30.000 anos
6. HORA EST IAM DE SOMNO SVRGERE “ Xa é hora de espertar” Extraída dunha epístola do apóstolo cristián Pablo de Tarso ( Romanos , 11, 13), na que esixe ó seu discípulo Timoteo preparación espiritual para a chegada do reino de Deus
7. HORROR VACVI “ Pánico ó vacío” Tendencia artística que consiste en encher de elementos todo espazo vacío nunha obra de arte
8. IBIDEM “ Alí mesmo” Emprégase ó facer unha referencia bibliográfica a varias pasaxes dunha mesma obra, para non citar de continuo o seu título. Máis frecuente nas súas abreviaturas ibid. ou ib.
9. IDEM “ O mesmo” Ás veces empregada mediante a abreviatura id. ou o símbolo “
10. ID EST “ Isto é” Equivale ás nosas expresións aclaratorias “ou sexa” ou “é dicir”. Moitas veces úsase na forma abreviada i. e.
11. IMPRIMATVR / IMPRIMI POTEST “ Imprímase / Pode imprimirse” Declaración oficial por parte da xerarquía da Igrexa Católica de que unha obra literaria ou similar está libre de erro en materia de doctrina e moral, e queda autorizada a súa lectura polos fieis. Adoita ir acompañada de nihil obstat
12. IN ABSENTIA “ En ausencia” Maiormente empregada no ámbito xudicial, indica un procedemento polo cal unha persoa pode ser xulgada en rebeldía
14. IN ALBIS “ En branco” Situación mental na que se produce un esquecemento súpeto
15. IN ARTICVLO MORTIS “ No momento da morte” Xuridicamente, designa as accións legais que pode realizar unha persoa nos momentos próximos á morte (un matrimonio, p. ex.)
16. IN DVBIO PRO REO “ En caso de dúbida, a favor do acusado” Principio do Dereito polo cal unha persoa non pode ser condeada sen probas definidas da súa culpabilidade
18. IN FRAGANTI / IN FLAGRANTI DELICTO “ No momento de cometer o delito”, “Xusto no momento” A primeira é unha deformación da segunda, pero é moito máis utilizada. A RAE mesmo acepta a forma soldada infraganti
19. IN ILLO TEMPORE “ Naquel tempo” Con ela aludimos a unha época moi anterior á nosa
20. IN ITINERE “ Na viaxe” En dereito laboral, úsase na expresión “accidentes in itinere ”, para referirse ós accidentes que se producen durante o desprazamento do asalariado ata o seu lugar de traballo
21. IN MEDIO VIRTVS “ No medio (está) a virtude” Principio filosófico atribuído a Aristóteles que establece como desexable e saudable o punto medio entre todos os extremos
22. IN MEMORIAM “ Á memoria” É cotián vela encabezando un obituario ou unha homenaxe a persoas falecidas
24. IN PECTORE “ No peito” Orixinariamente refírese ós nomeamentos de cardenais que o Papa tén decididos mais aínda non comunicados publicamente (tenos gardados “no seu peito”). Por extensión, aplícase ós cargos elixidos en votación mentres non son proclamados oficialmente
25. IN SAECVLA SAECVLORVM “ Para os séculos dos séculos”, “Polos séculos dos séculos” Ás veces tamén se atopa per saecula saeculorum
26. IN SITV “ No sitio”, “No mesmo lugar” Análise in situ
27. INTELLIGENTIBVS PAVCA “ Para os intelixentes, poucas cousas” A frase completa é Intelligentibus pauca sufficiunt , que se significa “Ós intelixentes cómprenlles poucas cousas”. O refrán castelán A buen entendedor, pocas palabras bastan recolle exactamente o seu senso
28. IN VINO VERITAS “ No viño (está) a verdade” Resume desta frase de Plinio o Vello (23-79 d.C.): volgoque veritas iam attributa est ( Historia Natural , XIV, 141, 5). Con ela o autor testemúñanos o convencemento popular de que o alcohol facilita a desinhibición das persoas ata o punto de facerlles dicir o que pensan intimamente e case nunca din
29. IN VITRO “ En vidro” A expresión completa é “fecundación in vitro ”, coa que nos referimos ó procedemento médico que logra a fecundación artificial dun óvulo por un ou varios espermatozoides. A alusión ó vidro xustifícase pola súa abondosa presencia nos laboratorios
30. INTER NOS “ Entre nós” Emprégase co senso de intimidade, como por exemplo: “ Esta cuestión debatirémola aquí, inter nos ”
31. INTERIM “ Mentres tanto” Úsase como sustantivo, por exemplo en: “ No interim , chamaron á porta” En castelán acéptase a forma adaptada “ínterin”
32. IPSO FACTO “ Co mesmo feito”, isto é, “Inmediatamente”
33. LAPSVS LINGVAE / CALAMI “ Erro”, que pode ser “de lingua” ou “de pluma”, i. e. , “de escritura” O cotián é empregar só o primeiro elemento
35. MAGISTER DIXIT “ O mestre díxoo” Alude á autoridade intelectual que se lles supón ós profesores
36. MANV MILITARI “ Con man militar”, i. e. , “Pola forza das armas”
37. MARE MAGNVM “ Mar grande” Conxunto grande e desordeado de diversos elementos En castelán acéptase a forma maremágnum
38. MEA CULPA “ Pola miña culpa” Frase extraída da liturxia católica, pero que desde antigo se vén empregando en contextos xerais
39. MEMENTO MORI “ Lémbrate de morrer”, máis ben co senso de “Lembra que has morrer”
40. MEMORANDVM “ O que debe lembrarse” Escrito no que se explican conceptos que deben ser tidos en conta polo seu destinatario
41. MENS SANA IN CORPORE SANO “ Unha mente sa nun corpo san” Cita da Sátira X do poeta romano Xuvenal, crítico da sociedade do seu tempo (s. I-II d.C.)
42. MODVS OPERANDI / VIVENDI “ Xeito de obrar”, “Maneira de actuar” / “Xeito de vivir”, “Maneira de vivir”
43. MORTIS CAVSA “ Por causa da morte” Expresión propia do ámbito xurídico, que alude ós actos xurídicos que teñen efecto tras a morte dunha persoa (un testamento, p. ex.). Opónse a inter vivos
44. MOTV PROPRIO “ Por propia iniciativa” Estrictamente, designa un documento que o Papa emite; máis xeralmente, emprégase en senso literal. ¡Ollo! Ás veces lense e escóitanse usos incorrectos como “de motu proprio” ou “motu propio”
45. MVTATIS MVTANDIS “ Cambiadas as cousas que hai que cambiar” Facendo unha comparación, úsase para chamar a atención sobre os elementos diferentes entre os dous termos
47. NIHIL NOVVM SVB SOLE “ Nada novo (hai) baixo o sol” Expresión que aconsella desconfiar de todo aquilo que se presenta como absolutamente orixinal. Extraída do Eclesiastés 1, 10
48. NIHIL OBSTAT “ Nada se opón” Autorización da Igrexa Católica para a publicación dunha obra. Adoita ir acompañada de imprimatur
49. NOLI ME TANGERE “ Non me toques” Palabras que, segundo o Evanxelio de Xoan (20, 38), dirixiu Xesús Cristo resucitado a María Magdalena
