Unit 3. Ekolojik Sebze Yetiştiricliğinde Toprak Bakımı (Islahı)

ECOGARD
IO2: Ekolojik sebze yetiştiriciliği (ECVET temelli) alanında, özellikle
öğrenim güçlüğü çeken öğrenciler için eğitim müfredatı
Unit 3. Ekolojik Sebze Yetiştiricliğinde
Toprak Bakımı (Islahı)
Supporting access to training and qualification of
people with disabilities through development of VET course on
Ecological Vegetable Gardening based on ECVET learning outcomes
2017-1-BG01-KA202-036212

Özet:
Bu modül, toprağın temel kimya ve yapısını tanıtarak
toprağa genel bir giriş sağlayacaktır; ve ayrıca ekolojik
sebze yetiştiriciliğinde toprağın nasıl ıslah edileceğini
gösterecektir.
Ekolojik Sebze Yetiştiriciliğinde Toprak Yönetimi

 Toprak yapısı
 Toprak özellikleri ve toprak tipleri
 Toprak gereksinimleri
 Bitki besin elementleri ve gübreleme
 Ekolojik bahçecilikte toprak eksikliği problemleriyle
nasıl başa çıkılır?

3.1. Toprak yapısı
3.1.1. Birincil toprak parçacıkları
3.1.2. İkincil toprak parçacıkları
3.2. Toprak özellikleri ve toprak tipleri
3.2.1. Toprağın fiziksel özellikleri
3.2.1.1. Doku
3.2.1.2. yapı
3.2.1.3. Toprak ağırlığı
3.2.1.4. Toprağın rengi
3.2.1.5. Toprak sıcaklığı
3.2.1.6. Toprak suyu
3.2.2. Toprağın kimyasal özellikleri
3.2.2.1. Bitki besinleri
3.2.2.2. Zeminlerin kolloidal fraksiyonları
3.2.2.3. Katyon değişim kapasitesi
3.2.2.4. Anyon değişimi
3.2.2.5. pH
3.2.3. Toprak tipleri

3.3. Toprak gereksinimleri
3.3.1 Doku
3.3.2 Yapı
3.3.3 Derinlik
3.3.4. Verimlilik
3.3.5. Tuzluluk / sodyumluluk
3.3.6. Sızma oranı
3.3.7. Kullanılabilir su kapasitesi (AWC)
3.3.8. Yapısal özellikleri

3.4. Bitki besin maddeleri ve gübreleme
3.4.1. Bitki Beslemenin Temel İlkeleri
3.4.1.1. Makro bitki besinleri
3.4.1.2. Mikro bitki besinleri
3.4.2. Mineral Besin Kaynakları
3.4.3. Organik Gübreler
3.4.3.1. Hayvan veya Bitki Atıkları
3.4.3.2. Doğal Mineralli Gübreler
3.4.3.3. Karışık Organik Gübreler
3.4.3.4. Katı Organik Gübreler
3.4.4.5. Sıvı Organik Gübreler
3.4.4. Sentetik Gübreler
3.5. Ekolojik yetiştiricilikte besin maddesi eksikliği problemleriyle nasıl başa
çıkılır?

3.1. Toprak Tekstürü;
Toprak yapısı genellikle toprak
parçacıklarının dağılımı olarak
tanımlanır.
Toprak parçacıkları silt, kum
ve kil’dir.
Ekolojik Sebze YetiştiriciliğindeToprak Yönetimi
https://www.youtube.com/watch?v=AUhOBxVFcFk
Daha çok bilgi için:

3.1. Toprağın Yapısı
https://www.youtube.com/watch?v=nkw07WdRXoc
Horizonlar
0 (Organik)
C (Alt katman)
R (ana kaya)
A (Yüzey)
B (Toprak altı)

3.1.1. Birincil toprak parçacıkları; kum, silt ve kil- Böyle bir
yapının normal bir yığını yoktur. Kum, kil, silt gibi birincil toprak
partikülleri, birbirlerine bağlanmadan toprakta bağımsız olarak
bulunurlar.
3.1.2. İkincil toprak parçacıkları; - Agrega (mikro ve makro
kümeler) primer toprak partikülleri, kum, kil ve siltin (fiziksel,
kimyasal) çeşitli bağlayıcı pairtiküllerine ve humus, kil, su
katyonlarının etkilerine bağlanarak mikro ve makro agregalar
oluşturur. Bu agregalara ikincil toprak parçacıkları denir.
https://www.youtube.com/watch?v=bgqea0E2eAY

3.2. Toprak özellikleri ve tipleri
3.2.1. Toprağın fiziksel özellikleri
3.2.1.1. Tekstür
Bir toprak kütlesinde kum, silt ve kil
parçacıklarının nispi oranlarıdır.
https://www.youtube.com/watch?v=ko-GJDbnXE8

3.2.1.2. Yapı
Herhangi bir toprağın yapısı o toprağın yapısı anlamına gelir. Bir
toprak yapısı art arda gelen toprak oluşum süreçlerini takip eder.
3.2.1.3. Toprak Ağırlığı
Toprak ağırlığı, topraktaki gözeneklerin miktarı ile ilişkilidir.

3.2.1.4. Toprağın Rengi
Toprağın rengi; organik madde, kireç ve serbest demir oksit içeriği,
mineralojik bileşim, yeraltı suyunun varlığı tarafından belirlenir.
Source:https://www.flickr.com/photos/soilscience/sets/72157625089433731/

3.2.1.5. Toprak Sıcaklığı
Toprak sıcaklığı neleri etkiler:
 Tohum çimlenmesi,
 Bitkilerin büyümesi ve gelişmesi,
 Toprağın nem içeriğinin belirlenmesi,
 Toprak yapısının formasyonu,
 Biyolojik aktiviteler,
 Bitkisel artıkların çürümesi,
 Besinlerin kullanımı,
 Mineral ve kayaların çözülmesi.

3.2.1.6. Toprak suyu
Tarımsal ürünlerden tohumların iyi çimlenmesini sağlamak için gereklidir.
Gelişme döneminde belli bir toprak suyunun olması gerekir, böylece bitki
toprağın yeterli neme sahip olması durumunda çimlenmeden sonra iyi
gelişebilir.
Source: http://passel.unl.edu/pages/informationmodule.php?idinformationmodule=1130447140&topicorder=1

3.2.2. Toprağın Kimyasal Özellikleri
3.2.2.1. Bitki besinleri
Bitki büyümesi ve metabolizması için ihtiyaç duyulan kimyasal
bileşiklerin ve / veya elementlerin(iyonların) temini ve emilimi
Beslenme → metabolizma (= biyokimyasal reaksiyonlar, hücre (bitki)
Yaşam süreci boyunca (vejetatif dönemi) → Biyokütle üretimi
3.2.2.2. Zeminlerin kolloidal fraksiyonları
Toprak kolloidleri; Organik Kolloitler ve Mineral Kolloitler
3.2.2.3. Katyon değişim kapasitesi
Toprak çözeltisinde çözünen kimyasal elementler, iyonlar halinde
organik maddeye bağlanır veya toprak parçacıkları tarafından tutulur.
Katyon değişim kapasitesi (CEC), kil ve organik madde yüzeyindeki
iyonların değişmesidir.

3.2.2.4. Anyon değişimi
Anyon değişim kapasitesi, toprağın pH'ı (asitliği) ile ters orantılıdır,
Yani alkali toprakta yüksektir, asidik toprakta düşüktür.
3.2.2.5. pH
Toprak pH (toprağın asitliği veya alkaliliğinin bir ölçüsü)
Toprak pH'ı, besinlerin kullanılabilirliğini etkileyen en önemli toprak
özelliklerinden biridir.
• Makrobesinler düşük pH'li topraklarda daha az bulunma eğilimindedir.
• Mikro besinler yüksek pH değerine sahip topraklarda daha az bulunma
eğilimindedir.

Toprak pH

3.2.3. Toprak Tipleri
Kumlu Topraklar- hafif, ılık, kuru ve asidik ve besini düşük
oranda tutma eğilimindedir. Kumlu topraklar, yüksek oranda
kum ve az kilden dolayı (kil kumdan daha ağırdır) hafif
toprak olarak bilinir. Bu toprakların bünyelerine su alma hızı
yüksektir ve işlenmesi kolaydır. İlkbaharda ısınmaları killi
topraklardan daha hızlıdırlar, ancak yaz aylarında kurumaya
meyillidirler ve besin maddeleri yağmurlar ve sulama ile
kolayca yıkanır. Organik maddenin eklenmesi, toprağın besin
ve su tutma kapasitesini artırarak bitkilere ilave bir besin
takviyesi vermeye yardımcı olabilir..

Kil toprak – yüksek oranda besin içeren ağır topraklardır. Killi
topraklar kışın nemli ve soğuk kalır, yazın ise kurur. Bu
topraklar yüzde 25'in üzerinde kilden oluşuyor ve kil
parçacıkları arasında bulunan boşluklar nedeniyle killi
topraklar yüksek miktarda su tutar. Bu topraklarda drenaj
yavaştır ve yaz aylarında ısınmaları daha uzun sürer. Yaz
aylarında kuruma ve çatlamalardan dolayı sık kontrol
edilmelidirler.
Siltli toprak - verim derecesi yüksek, hafif ve nemli
topraklardır. Siltli topraklar orta büyüklükteki partiküllerden
oluştuklarından iyi süzülürler ve nemi iyi tutarlar. Parçacıklar
iyi olduklarından kolayca sıkıştırılabilirler ve yağmurla
yıkanmaya eğilimlidirler. Organik madde ekleyerek, silt
parçacıkları daha kararlı kümelere bağlanabilir.

Turba toprağı - organik madde bakımından zengindir ve yüksek
miktarda nem tutar. Bu tip bir toprak nadiren bahçede bulunur
ve genellikle dikim için en uygun toprak tabanını sağlamak için
bahçeye aktarılır.
..
Kireçli toprak - hafif veya ağır olabilir, ancak içindeki kalsiyum
karbonat veya kireç nedeniyle her zaman yüksek alkali olabilir.
Bu topraklar alkali olduklarından asidik toprakların gelişmesini
gerektiren ericaceous bitkilerin büyümesini
desteklemeyeceklerdir. Eğer toprak gözle görünür şekilde
kireçli ise, asitleştirilemezler ve bahçıvanlar yalnızca alkali
toprakları tercih eden bitkileri seçmelidirler.

Tınlı toprak - her türün olumsuz etkilerini önlemek için bir
araya getirilen bir kum, silt ve kil karışımıdır. Bu topraklar
verimlidir, kullanımı kolaydır ve iyi drenaj sağlar. Baskın
bileşimlerine bağlı olarak, kumlu veya killi tınlı olabilirler.
Topraklar, toprak parçacıklarının mükemmel bir dengesi
olduğundan, bahçıvanların en iyi arkadaşı olarak kabul
edilirler, ancak yine de ek organik maddeden
yararlanılabilir.

50%
boşluk
50% katı
materyal
25% hava
25% su
45 to 48%
mineral
madde
2 to 5% organik madde
Arzu edilen bir yüzey toprağının hacim kompozisyonu
Source:Mid-Atlantic Nutrient Management Handbook, Chapter 3, Concepts of Basic Soil Science.W.Danieland K.C.Haering - Virginia Tech.

Toprak Partikülleri
Kum:
Ortalama çok ince (0.05
mm) ila çok kaba (2.0
mm) çaptadır.
Parçacıkların çoğu
büyüteç olmadan
görülebilir.
Mika pulları hariç
parmaklarla sıkıştırılınca
kaba ve kırılgan hissedilir.

Silt:
Parçacıklar boyut olarak 0.05
mm ila 0.002 mm arasında
değişmektedir.
Genellikle çıplak gözle
görülemez
Nemlendiğinde silt pürüzsüz
hisseder ancak kaygan veya
yapışkan değildir. Kuru halde,
pürüzsüz ve unsudur.

Kil:
Parçacıklar 0.002 mm'den
daha incedir.
Sadece bir elektron
mikroskobu yardımıyla
görülebilir.
Kuru iken aşırı pürüzsüz veya
tozlu, ıslandığında plastik ve
yapışkan hale gelir.

3.3. Toprak Gereksinimleri
 Sebze bitkileri için bazı toprak gereksinimleri aynıdır, diğerleri ise
sebze türüne göre farklılık gösterir.
 Genel olarak, sebze bahçesi toprağı iyi drene ve gevşek olmalıdır.
Çok ağır (yani killi toprak) veya çok kumlu olmamalıdır.
 Sebze bahçesinde toprak gevşek olmalı ve organik madde
içermelidir.
 Organik madde, sağlıklı bitki gelişimi için ihtiyaç duyulan azot,
mineral ve diğer besinleri serbest bırakarak toprağı iyileştirir.

3.3.1. Tekstür
Toprağı oluşturan taneciklerin büyüklükleri ve dağılımları
bakımından oranlarına toprak dokuları denir.
3.3.2. Yapı
Toprak parçalarının bir araya gelme sıraları ve duruş şekilleri
toprak yapısı olarak adlandırılır.
3.3.3. Derinlik
Sebze yetiştiriciliğinde 30-60 cm etkili kök derinliği yeterlidir.
3.3.4. Verimlilik
Toprak verimliliği, toprağın bitki gelişimini sürdürmek için
yeterli miktarda ve oranda gerekli bitki besin maddelerini sağlama
kabiliyetidir.

3.3.5. Tuzluluk / sodyumluluk
Artan tuz ve sodyumun toprakların özellikleri, davranışı, yönetimi ve
verimliliği üzerindeki etkisi ile alakalı toprağın tuzluluk ve sodyumluluğunun
bir çok yönüne dair literatür bolluğu vardır.
3.3.6. Sızma oranı
Toprak biliminde sızma oranı, toprağın yağmuru veya sulamayı emebilme
oranının bir ölçüsüdür. Genellikle saatte milimetre veya saatte inç cinsinden
ölçülür.
3.3.7. Kullanılabilir su kapasitesi (AWC)
Bitkiler, toprakta tarla kapasitesi ile devamlı solma noktası arasında bulunan
sudan yararlanabilirler. Bu nem miktarına, toprakların "kullanılabilir su
tutma kapasitesi” denir.

3.4. Bitki besin maddeleri ve gübreleme
3.4.1. Bitki Beslemenin Temel İlkeleri
3.4.1.1. Makro bitki besinleri
Makro besinlere temel bitki büyümesi ve gelişimi için bitki tarafından
büyük miktarlarda ihtiyaç duyulur. Makro besinler şunları içerir: azot, fosfor
ve potasyum.
İkincil besin maddelerinin makul miktarlarda olması gerekir ve mahsul
büyümesini sınırlandırma olasılığı daha düşüktür. Bu besinler şunları içerir:
kalsiyum, magnezyum ve kükürt.
https://www.youtube.com/watch?v=FXSKDTu7fd0

3.4.1.2. Mikro bitki besinleri
Adından da anlaşılacağı gibi mikro besinler çok küçük
miktarlarda gereklidir ve bitki dokusunda milyonda bir parça (ppm)
olarak ifade edilir. Mikro elementler şunlardır;
bor (B) klor (Cl) bakır (Cu)
demir (Fe) manganez (Mn) molibden (Mo)
nikel (Ni) çinko (Zn) kobalt (Co)
silisyum (Si) sodyum (Na) vanadyum (V)
Çok küçük miktarlarda ihtiyaç duyulmasına rağmen, mikro
besinlerin bitki büyümesinde ve gelişmesinde önemli bir rolü vardır.

3.4.2. Mineral Besin Kaynakları
Ekolojik sebze bahçelerinde bitki, yetiştirme
ortamı, sulama suyu, faydalı mikroorganizmalar ve
gübreler dahil olmak üzere çeşitli kaynaklardan besin
alabilir.

3.4.3. Organik Gübreler
3.4.3.1. Hayvan veya Bitki Atıkları
Bu materyaller çoğu insanın organik gübreler olarak
gördüğü şeylerdir ve doğrudan ürünlere uygulanabilir veya
çok çeşitli diğer işlenmiş gübrelerde kullanılabilir. Bu tür
organik gübrelerin ilgi çekici yerlerinden biri,
yenilenebilir ve yaygın olarak bulunabilmeleridir.

3.4.3.2. Doğal Mineralli Gübreler
Bu organik gübre kategorisinde, doğrudan topraktan gelen
mineraller ve diğer malzemeler bulunur. Sodyum nitrat gibi
mineraller, birçok harmanlanmış organik gübrede yaygın olarak
kullanılır, çünkü bunlar çözünürdür ve yüksek bir besin içeriğine
sahiptir. Bununla birlikte, tüm madencilik türlerinde olduğu gibi,
doğal mineraller elde etmek, uzun vadede çıkarılabilir ve
yenilenemez bir süreçtir.

3.4.3.3. Karışık Organik Gübreler
Bu organik gübre kategorisi, işlenmiş organik bitki veya doğal
minerallerle takviye edilmiş hayvan atıklarının bir karışımını
içeren çok çeşitli ürünleri içerir. Karışımlı organik gübreleri
etiketlerindeki içerikleri kontrol ederek tanımlamak kolaydır.

3.4.3.4. Katı Organik Gübreler
İşlenmemiş organik maddelerden, işlenmiş organik
maddelerden, doğal minerallerden veya karma organik
maddelerden toz haline getirilmiş veya granül gübreler
elde edilebilir.

3.4.4.5. Sıvı Organik Gübreler
Bu organik gübreler kategorisi işlenmiş organik maddelerden,
doğal minerallerden veya karma organik maddelerden elde
edilebilir. Malzemeler arasında balık atığı, soya fasulyesi unu,
yosun, geri dönüştürülmüş gıda maddeleri, yarasa guanosu,
potas sülfat, tüy unu, kan unu, buharda pişirilmiş kemik unu
veya herhangi bir miktarda bileşen gibi gübreler bulunabilir.
Birçok ürün belirli mahsulleri hedef almaktadır, ancak
diğerleri daha genel kullanım içindir.

Organik gübreler
Hayvan ve bitki artıkları
(yenilenebilir)
Doğal Mineraller
(yenilenemezler)
İşlenmemiş
Organikler
İşlenmiş
Organikler
Karışık
Organikler
Katı Gübreler Sıvı Gübreler

Gübreleme yaparken; Maske, tulum ve eldiven kullanmalıyız.

3.4.4. Sentetik Gübreler
UNUTMA:
Organik sebze yetiştiriciliğinde sentetik gübrelerin kullanılması
yasaktır. Sentetik gübre kullanan üreticilerin organik ürün
sertifikaları iptal edilir.

3.5. Ekolojik yetiştiricilikte besin maddesi eksikliği problemleriyle
nasıl başa çıkılır
1. Toprağınızı her üç ila beş yılda bir analiz ettirin.
2. Toprağa uygun bitkileri seçin.
3. Toprağın iyi drene olduğundan emin olun.
4. Toprak analiz sonucuna göre kireç ve gübre uygulayın.
5. Yabancı ot gelişimini kontrol edin.
6. Toprak kalitesini iyileştirmek için yeterli organik madde kullanın.
7. Sebze bahçelerinde aşırı kalabalık bitkilerden kaçının.
Source: https://extension.psu.edu/soil-management-in-home-gardens-and-landscape

Unit 3. Ekolojik Sebze Yetiştiricliğinde Toprak Bakımı (Islahı)

Recommended

Recommended

More Related Content

More from Karel Van Isacker

More from Karel Van Isacker (20)

Unit 3. Ekolojik Sebze Yetiştiricliğinde Toprak Bakımı (Islahı)