1. Έλληνες ΡΟΜΑ και θέματα Δημόσιας Διοίκησης
H πρόσβαση των Τσιγγάνων στην δημόσια διοίκηση είναι σχεδόν ανύπαρκτη, λόγω της
κοινωνικής τους περιθωριοποίησης, μέχρι το 1978 και 1979, που η χώρα κάτω από την πίεση
για την κύρωση Διεθνών Συμβάσεων, ολοκληρώνει τις πρώτες θεσμικές ρυθμίσεις με τις
Γενικές Διαταγές: Γ.Δ. 212/69468/78 και 51/16701/79 Υπουργείου Εσωτερικών «Για την
τακτοποίηση από απόψεως ιθαγένειας των διαβιούντων στην χώρα μας Αθίγγανων» και
«Περί εγγραφής αδήλωτων Αθίγγανων».
Οι Τσιγγάνοι βιώνουν ως ομάδα, έναν κοινωνικό αποκλεισμό, αιτία και αποτέλεσμα της
πολιτισμικής τους ιδιαιτερότητας και διαφοράς. Οι τάσεις κοινωνικής εξέλιξης και σε μεγάλο
βαθμό αστικοποίησης της Ελληνικής κοινωνίας, που κατάφερε να αφομοιώσει (και πολλές
φορές να ισοπεδώσει) την πολιτισμική πολυμορφία της, δεν συμπεριέλαβαν στο μεγαλύτερο
τμήμα τους Τσιγγάνους.
Οι Τσιγγάνοι αποτέλεσαν «κλειστή» κοινωνική ομάδα, που διατήρησε την δική της δομή και
ιεραρχία, βασιζόμενη στην οικογένεια μεγάλης κλίμακας και έχοντας σαν συνεκτική ύλη την
(προφορική) γλώσσα και ένα πλέγμα παραδόσεων και εθίμων. Η δομή αυτή για μεγάλες
χρονικές περιόδους δεν υπήρξε αντίπαλη στις κοινωνικές δομές και συνθήκες. Τουναντίον
μέσα στις συνθήκες της αγροτικής ελληνικής κοινωνίας, ως τον δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο,
οι Τσιγγάνοι διατήρησαν μια ισορροπία, αναπτύσσοντας επαγγελματικές δραστηριότητες
συμπληρωματικές και άρα χρήσιμες για τις τότε κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες.
Σε αυτές τις συνθήκες αποτελούν μια κλειστή ομάδα, με άξονα τις παραδόσεις, έθιμα και
συνήθειες, με ανοιχτούς όμως τους διαύλους επικοινωνίας και συναλλαγής με το υπόλοιπο
κοινωνικό σώμα. Σε αυτήν την περίπτωση η συσπείρωση της Τσιγγάνικης κοινότητας είναι
θετική, εφόσον αποσκοπεί στην διατήρηση και ανανέωση της πολιτισμικής ταυτότητάς της η
οποία μάλιστα έχει μια μακραίωνη ιστορία και αναπαράγεται με εντυπωσιακή συνέχεια αν
(και χωρίς επικοινωνιακές δυνατότητες) σε πολλά σημεία του πλανήτη.
Οι Τσιγγάνοι, όπως και μεγάλο μέρος των Ελλήνων πολιτών, κατέχονται από αισθήματα
δυσπιστίας απέναντι στη Δημόσια Διοίκηση και αμφισβήτησης των προθέσεων του Κράτους
απέναντί τους. Η σταδιακή απόκτηση εμπιστοσύνης που θα οδηγήσει και στην κατανόηση
των θεσμών από την πλευρά τους απαιτεί ενέργειες από τους φορείς της Πολιτείας, για την
εύληπτη πληροφόρηση τους σε ότι αφορά στην τακτοποίηση της Αστικής και Δημοτικής
κατάστασης (δήλωση ληξιαρχικών γεγονότων, διερεύνηση του καθεστώτος Αστικής και
Αθήνα – Ιούλιος 2008

2. Δημοτικής κατάστασης του προσώπου, παραπομπή σε αρμόδιες Υπηρεσίες).
Για τον λόγο αυτό προτείνονται μία σειρά δράσεων που μπορούν να χρηματοδοτηθούν απο
από το Υπουργείο Εσωτερικών στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Σχεδίου « Διοικητική
Μεταρρύθμιση» για την προγραμματική περίοδο 2007-2013.
1) Ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας των οργανώσεων εκπροσώπησης των Ελλήνων
ΡΟΜΑ
Η ενίσχυση του τριτοβάθμιου οργάνου εκπροσώπησης των Τσιγγάνων αποτελεί οργανωμένη
προσπάθεια μιας πολυεπίπεδης δράσης στο χώρο της κοινωνικοοοικονομικής ένταξης και
μπορεί να αποτελέσει ακόμη και σήμερα το μοντέλο για μια αποτελεσματική παρέμβαση στο
χώρο της κοινωνικής υποστήριξης των τσιγγάνων
Βασική ανάγκη του φορέα Εκπροσώπησης είναι η αύξηση των πόρων που διαχειρίζεται. Θα
πρέπει να υπολογισθεί ότι η μέχρι τώρα εξεύρεση πόρων ήταν αποτέλεσμα χορηγιών σε
χρήμα καθώς και χορηγιών σε είδος, όπως επίσης και άλλων πόρων που ήταν σε θέση να
κινητοποιηθούν κάποιοι πόροι (εθελοντές, παραχώρηση χώρων). Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτή
για πρώτη φορά η δυνατότητα που υπάρχει για τη στήριξη των δράσεων και των
πρωτοβουλιών του οργάνου εκπροσώπησης των Τσιγγάνων. Η δράσεις ενίσχυσης της
διοικητικής ικανότητας του φορέα εκπροσώπησης μπορεί να χρηματοδοτηθεί από τον Άξονα
Ι, Ειδικός Στόχος 1.2
Η συγκεκριμένη δράση αποτελεί πρώτη προτεραιότητα καθώς θα συμβάλει στην βιωσιμότητα
του φορέα εκπροσώπηση των Ελλήνων ΡΟΜΑ. Η αποσπασματική και ασυνεχής λειτουργία
των προηγούμενων ετών δεν συνέβαλε στην ένταξη των Τσιγγάνων πολιτών στις τοπικές
κοινωνίες. Αντίθετα, η κατάληξη αυτή αύξησε την δυσπιστία των Τσιγγάνων προς τις
υπηρεσίες της κοινωνικής πολιτικής, βαθαίνοντας την άποψη ότι οι υπηρεσίες που
λειτουργούν για ορισμένο διάστημα, έχουν πυροσβεστικό χαρακτήρα και δεν είναι
φερέγγυες στα μάτια του Τσιγγάνου πολίτη.
Και αυτό επιβεβαιώνει για ακόμη μία φορά την αδυναμία του κράτους πρόνοιας να
βοηθήσει ουσιαστικά τη συγκεκριμένη ομάδα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν ο
σχεδιασμός γίνει σε βάθος χρόνου με συνέπεια και σταθερότητα και σε συνεργασία με τις
οργανωμένες κοινότητες των Τσιγγάνων.
Η ενίσχυση αυτή συνδέεται κυρίως:
- με τη διοικητική και επιχειρησιακή ενίσχυση σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο.
- με τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των φορέων της κεντρικής και περιφερειακής
διοίκησης καθώς και της τοπικής αυτοδιοίκησης και της ΠΕΕΡ
Αθήνα – Ιούλιος 2008

3. - με τη διοικητική και επιχειρησιακή ενίσχυση των δομών κοινωνικής διαβούλευσης.
- με την αξιοποίηση υφιστάμενων δομών, λειτουργιών, δικτύων και υπηρεσιών, που
αναπτύχθηκαν από οργάνωσεις της ΠΕΕΡ στο πλαίσιο πρωτοβουλιών και
καινοτόμων προγραμμάτων, όπως π.χ. ΕQUAL, με κύριο στόχο την άρση των
διακρίσεων, την καταπολέμηση της θεσμικής μεροληψίας και την ισότιμη εργασιακή
και κοινωνική ένταξη ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Κατά τη δημιουργία
δομών/υποδομών διαβούλευσης θα ληφθεί μέριμνα για την ακώλυτη έκφραση των
ατόμων με αναπηρίες.
2)Διαχειριστική Επάρκεια Οργάνου εκπροσώπησης της ΠΕΕΡ
Στην προγραμματική περίοδο 2007-2013 ενισχύεται η διοικητική αποτελεσματικότητα των
φορέων υλοποίησης (δικαιούχων) συγχρηματοδοτούμενων έργων, με τη θέσπιση κανόνων
επιβεβαίωσης της διαχειριστικής επάρκειάς τους, πριν από την ανάληψη της ευθύνης
εκτέλεσης έργων. Προβλέπεται ειδική διαδικασία με την οποία καθορίζονται οι απαιτήσεις ή
το πρότυπο διαχείρισης έργων, οι διαδικασίες και οι αρμόδιοι φορείς για την επιβεβαίωση
της διαχειριστικής επάρκειας των δικαιούχων, λαμβάνοντας μέριμνα του μεγέθους και των
ιδιαιτεροτήτων των έργων που συγχρηματοδοτούνται από το ΕΚΤ, καθώς και των
δικαιούχων που θα τα υλοποιήσουν.
Μέχρι την έναρξη εφαρμογής της ανωτέρω διαδικασίας, η οποία προβλέπεται να γίνει την
1.1.2009, και για ειδικές κατηγορίες πράξεων και ιδίως για τα συνεχιζόμενα από το ΚΠΣ
2000-2006 έργα, η διαχειριστική επάρκεια των δικαιούχων επιβεβαιώνεται σύμφωνα με
οδηγίες της εθνικής αρχής συντονισμού και με τα όσα προβλέπονται στην επιστολή με αρ.
πρωτ. ΕΥΣΣΑΑΠ1469/04.05.2007 του Υπουργού Οικονομίας & Οικονομικών.
Σε περίπτωση δικαιούχων για τους οποίους δεν επιβεβαιώνεται η διαχειριστική τους
επάρκεια, η αρμοδιότητα υλοποίησης δύναται να μεταβιβαστεί με προγραμματική συμφωνία
των δύο μερών στην αρχή στην οποία υπάγονται ή από την οποία εποπτεύονται ή σε συναφή
δημόσια υπηρεσία ή ανώνυμη εταιρεία του ευρύτερου δημόσιου τομέα, η οποία ικανοποιεί τα
κριτήρια διαχειριστικής επάρκειας δικαιούχων. Στην περίπτωση που στον φορέα που
αναλαμβάνει υλοποίηση έργου σύμφωνα με τα προηγούμενα, προκαλούνται πρόσθετες
δαπάνες για τις υπηρεσίες διοίκησης που παρέχει, αυτές περιλαμβάνονται στον
προϋπολογισμό του έργου και καλύπτονται απολογιστικά είτε από το ίδιο το έργο είτε από
την τεχνική βοήθεια του ΕΠ στο οποίο εντάσσεται. Μετά την παραλαβή προς χρήση, το έργο
παραδίδεται στον δικαιούχο μαζί με πλήρη τεχνική και οικονομική τεκμηρίωση
3) Δράσεις για την ενδυνάμωση των πολιτικών ισότητας σε όλο το εύρος της δημόσιας
δράσης
Αθήνα – Ιούλιος 2008

4. Ο υψηλός λειτουργικός αναλφαβητισμός που καταγράφεται στους Τσιγγάνους (αποτέλεσμα
και αιτία του καθολικού κοινωνικού τους αποκλεισμού) δεν επέτρεψε την πρόσβασή τους στη
Διοικητική Γραφειοκρατία, η οποία εξάλλου ποτέ δεν προσαρμόστηκε στις ιδιαίτερες
επικοινωνιακές δυνατότητες και ανάγκες αποκλεισμένων κοινωνικών ομάδων, με
αποτέλεσμα τη μη χρήση νόμιμων δικαιωμάτων τους. Η απουσία στην Ελλάδα δομών
υποστήριξης, με τον χαρακτήρα των αποκεντρωμένων και αντιγραφειοκρατικών υπηρεσιών
δεν βοήθησε στην ενεργοποίηση του θεσμικού πλαισίου. Οι συγκεκριμένες δράσεις στο
πλαίσιο του Άξονα Προτεραιότητας ΙΙ) προωθούν την βελτίωση της ποιότητας και της
αποτελεσματικότητας των πολιτικών ισότητας.
4) Επανα-οριοθέτηση αρμοδιοτήτων και λειτουργιών της Κεντρικής Διοίκησης προς
φορείς δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, τομεακής ή χωρικής εμβέλειας, σε συνδυασμό με
την ενίσχυση του επιτελικού ρόλου της Κεντρικής Διοίκησης.
Η συνταγματική και ορθολογική επιταγή για την αποκεντρωμένη οργάνωση και διοίκηση
των δημόσιων υπηρεσιών καθιστά αναγκαία την πολυβάθμια τοπική και περιφερειακή
αποκέντρωση και αυτοδιοίκηση των κρατικών λειτουργιών. Η αρχή της επικουρικότητας
θέτει ένα τεκμήριο αρμοδιότητας υπέρ της αποκέντρωσης και της αυτοδιοίκησης. Η αρχή της
οικονομίας των επιπέδων διοίκησης συνδέεται άμεσα με την αποτελεσματικότητά τους: όσο
λιγότερα και ισχυρότερα τα επίπεδα της διοίκησης, τόσο αποτελεσματικότερη και
αποδοτικότερη καθίσταται η λειτουργία τους.
5)Υποστήριξη για την ενσωμάτωση των πορισμάτων του Συνηγόρου του Πολίτη σε θέματα
ισότητας των φύλων στις δημόσιες πολιτικές και δραστηριοποίηση του Κύκλου Ισότητας.
Αφορά σε μελέτες εφαρμογής των πορισμάτων του Συνηγόρου του Πολίτη και τεχνική
υποστήριξη σε άλλες δημόσιες υπηρεσίες και ΝΠΔΔ για οργανωτικές αλλαγές με σκοπό την
παρακολούθηση της εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης και τη μεταφορά καλών
πρακτικών. Επίσης προβλέπονται ενέργειες για την ενίσχυση του Κύκλου Ισότητας του
Συνηγόρου του Πολίτη (ημερίδες, συνέδρια κ.α).
6) Υποστήριξη των ΜΚΟ (γυναικείων οργανώσεων).
Αθήνα – Ιούλιος 2008

5. Η κατηγορία δράσεων αφορά στην υποστήριξη της διοικητικής και επιχειρησιακής
ικανότητας των ΜΚΟ ώστε να συμμετέχουν στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, και
εφαρμογή σχεδίων και δράσεων υποστήριξης γυναικών και προώθησης της ισότητας των
φύλων. Επίσης στην ενίσχυση της συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών και των ΜΚΟ
προκειμένου να μπορούν με ποιο συστηματικό και οργανωμένο τρόπο να αναπτύξουν τον
ρόλο τους και ειδικότερα τη συμβολή τους ως εταίρων της πολιτείας, στην παραγωγή
πολιτικής καθώς και τον κοινωνικό τους ρόλο για την στήριξη των γυναικών ευπαθών
κοινωνικών ομάδων (που υφίστανται πολλαπλές διακρίσεις) και γυναικών με αναπηρίες
μέσω ολοκληρωμένων παρεμβάσεων. Η εν λόγω δράση θα συμβάλλει στην ουσιαστική
ανάμιξη τους στις πολιτικές προώθησης της ισότητας των φύλων.
7) Οργάνωση και λειτουργία Δικτύου Πρωτοβάθμιας Φροντίδας ΡΟΜ
Για τις αστικές και ημιαστικές περιοχές που διαμένουν μόνιμοι ή διερχόμενοι Τσιγγάνοι
προβλέπεται η δημιουργία μονάδας του Δικτύου Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, όπου
παρέχονται υπηρεσίες ανάλογες των Κέντρων Υγείας Υπαίθρου και στεγάζουν τα ιατρεία των
οικογενειακών γιατρών και παιδιάτρων. Κατά τις χρονικές περιόδους που ο πληθυσμός των
Τσιγγάνων αυξάνεται λόγω προσέλευσης πολλών διερχόμενων, προβλέπεται η πρόσληψη
εκτάκτων λειτουργών υγείας προκειμένου να καλύψουν τις τρέχουσες αυξημένες ανάγκες της
μονάδας του Δικτύου. Το πλέγμα των δράσεων σχετικά με το Δίκτυο Πρωτοβάθμιας
Φροντίδας υλοποιείται στο θεσμικό πλαίσιο του Ν. 2519/97 για ''την εκπόνηση και εφαρμογή
προγραμμάτων υγείας σε ομάδες του πληθυσμού με φυλετικές, κοινωνικές και πολιτισμικές
ιδιαιτερότητες που βρίσκονται σε υψηλό κοινωνικό κίνδυνο''.
Το Δίκτυο θα υποστηρίζεται από
- Κινητές Μονάδες επανδρωμένες με ιατρικό (παθολόγο, παιδίατρο, γυναικολόγο,
χειρούργο), οδοντιατρικό, νοσηλευτικό (νοσηλεύτριες, μαίες, επισκέπτριες υγείας,
κοινωνικούς λειτουργούς) και λοιπό προσωπικό, με παράλληλη λειτουργία
μικροβιολογικού και ακτινολογικού εργαστηρίου. Οι Κινητές Μονάδες συνδέονται
με τα Κρατικά Νοσοκομεία της περιοχής, τα οποία στηρίζουν επιστημονικά και
διοικητικά το όλο πρόγραμμα.
- Μονάδες κατ' οίκον νοσηλείας
- Λειτουργία μονάδων πρόληψης οικογενειακού προγραμματισμού και
περιγεννητικής φροντίδας. Οι μονάδες πρέπει να εξυπηρετούν όλους τους
καταυλισμούς, με υποδείξεις που δίνονται από τα Ιατροκοινωνικά κέντρα ανάλογα
με την εγκατάσταση και τις μετακινήσεις του πληθυσμού αυτού.
Αθήνα – Ιούλιος 2008