Livestock2007
- 2. Òàíèëöóóëãûã õÿíàí, áîëîâñðóóëñàí:
¯ÑÕ-íû äýä äàðãà Ã.Ãýðýëò-Îä
ÌÝÇÑÃ-ûí äàðãà Á.Áàäàìöýöýã
ÌÝÇÑÃ-ûí ÝÇÑÕ-èéí äàðãà ×.Äàâààñ¿ðýí
Òàíèëöóóëãûã íýãòãýí áîëîâñðóóëñàí:
ÌÝÇÑÃ-ûí ÝÇÑÕ-èéí àõëàõ ìýðãýæèëòýí Ì.Îþóíæàðãàë
ÌÝÇÑÃ-ûí ÝÇÑÕ-èéí ìýðãýæèëòýí Ì. Îþóí
Òàíèëöóóëãûã õýâëýëä áýëòãýñýí:
ÒÇÓÃ-ûí Ìýäýýëëýýð ¿éë÷ëýõ òºâèéí àæèëòàí
Æ.Íÿìäàâàà
Ä. Áàòæàâ
Ì.Ãàíòºãñ
Òàíèëöóóëãûã ¯ÑÕ-íû Ìýäýýëëýýð ¿éë÷ëýõ òºâä õýâëýâ.
Õàÿã: Çàñãèéí ãàçðûí III áàéð, Óëààíáààòàð-20à, Ìîíãîë Óëñ
Óòàñ: 322424
Èìýéë: nso@magicnet.mn, Âåá õàÿã: http: //nso.mn
2
- 3. ÀÃÓÓËÃÀ
ÎÐØÈË
I. Ìàë àæ àõóé
I.1 Ìàë àæ àõóéí ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëò 7
I.2 2007 îíû ìàë òîîëëîãûí ä¿í 11
I.2.1 Ìàëòàé áîëîí ìàë÷èí ºðõ, ìàë÷äûí òîî,
òýäíèé ñî¸ë, àõóéí íºõöºë 11
I.2.2 Ìàë, òýæýýâýð àìüòäûí òîî, á¿òýö 13
I.2.3 Ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóé 24
I.2.4 Ìàëûí áýë÷ýýð, òýæýýëèéí õ¿ðýëöýý, õàíãàìæ 26
I.2.5 Òýæýýâýð àìüòàä 28
I.2.6 Ìàëæóóëàõ àðãà õýìæýýíèé òàëààðõ ìýäýýëýë 28
I.2.7 Øèíýýð ãàðãàñàí, çàñâàðëàñàí õóäãèéí òàéëàí 29
I.3 Ìàë ýìíýëãèéí ¿éë÷èëãýý 30
II. Ãàçàð òàðèàëàí
II.1 Òàðèàëñàí òàëáàé 31
II.2 Õóðààñàí óðãàö 33
II.3 Ãà-ãèéí óðãàö 37
II.4 պ人 àæ àõóéí ýäýëáýð ãàçàð 38
III. Ìàë á¿õèé ºðõèéí íýã óäààãèéí ò¿¿âýð ñóäàëãààíû ä¿í 39
įÃÍÝËÒ
ÕÀÂÑÐÀËÒÓÓÄ
3
- 4. ÒÎÂ× ÒÀÉËÁÀÐ, ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎËÒ
Ìàëòàé ºðõ. Ìàë÷èí ºðõººñ ãàäíà ìàëûã àõóé àìüäðàëäàà òóñëàõ ÷àíàðûí
¿¿ðýãòýé ºñãºí ¿ðæ¿¿ëäýã ºðõ
Ìàë÷èí ºðõ. Æèëèéí 4 óëèðëûí òóðøèä ìàëàà ìàëëàæ, ìàëûí àøèã øèì íü
òýäíèé àìüæèðãààíû ýõ ¿¿ñâýð íü áîëæ áàéãàà ºðõ
Ìàë÷èä. Æèëèéí 4 óëèðëûí òóðøèä ìàë àæ àõóéã ýðõýëæ, ìàëûí àøèã øèì íü
òýäíèé àìüæèðãààíû ýõ ¿¿ñâýð áîëæ áàéãàà 16 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñíû õ¿ì¿¿ñèéã õýëíý.
Áîäîä øèëæ¿¿ëýõ êîýôôèöèåíò:
1 àäóó, ¿õýð - 1 áîä
1 òýìýý - 1.5 áîä
6 õîíü - 1 áîä
8 ÿìàà - 1 áîä
Áîã ìàëä áóþó õîíèí òîëãîéä øèëæ¿¿ëýõ êîýôôèöèåíò:
1 òýìýý - 5 õîíü
1 àäóó - 7 õîíü
1 ¿õýð - 6 õîíü
1 õîíü - 1 õîíü
1 ÿìàà - 0.9 õîíü
Íàñ ã¿éöñýí ìàë. Ìàëûí òºðºë á¿ð äýýð ñ¿¿ë÷èéí 2 íàñíû ìàëûã õàìðóóëíà.
Òýìýý - 4 íàñòàé , 5 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñòàé
Àäóó - 3 íàñòàé, 4 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñòàé
Yõýð - 2 íàñòàé, 3 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñòàé
Áîã ìàë - òóõàéí æèëèéí òºë ìàëààñ áóñàä íàñíû ìàë
ªñâºð íàñíû ìàë
Òýìýý-ªíãºðñºí æèëèéí òºë, 2, 3 íàñòàé
Àäóó- ªíãºðñºí æèëèéí òºë, 2 íàñòàé
Yõýð- ªíãºðñºí æèëèéí òºë
Òºë ìàë. Òóõàéí æèëèéí òºëèéã õýëíý.
Áýëýí õýýëòýã÷. Ìàëûí òºðºë á¿ð äýýð ñ¿¿ëèéí 2 íàñíû ýì ìàëûã õàìðóóëíà.
Ìàëûí òîî, òîëãîéí ºñºëò. Îíû ýöñèéí ìàëààñ îíû ýõíèé ìàëûã õàñ÷ ãàðãàíà.
Õàðüöàíãóé ¿ç¿¿ëýëòèéã îíû ýöñèéí ìàëûí òîîã ýõíèé ìàëûí òîîíä õàðüöóóëàí 100-
ãààð ¿ðæ¿¿ëýí òîîöíî.
Ìàëûí ºñºëòèéí îðëîãî òàë íü òºë áîéæèëò, çàðëàãà òàë íü õýðýãëýýíèé çàðëàãà, òîì
ìàëûí ç¿é áóñ õîðîãäîë áîëíî.
Òºëëºëòèéí õóâü. Òºëëºñºí õýýëòýã÷èéí òîîã îíû ýõíèé õýýëòýã÷èéí òîîíä
õàðüöóóëàí, 100 –ãààð ¿ðæ¿¿ëýí òîîöíî.
Áîéæèëòèéí õóâü. Áîéæñîí òºëèéí òîîã íèéò ãàðñàí òºëèéí òîîíä õàðüöóóëàí
100–ãààð ¿ðæ¿¿ëíý.
100 ýõýýñ áîéæóóëñàí òºë. Áîéæóóëñàí òºëèéí òîîã îíû ýõíèé õýýëòýã÷ ìàëûí
òîîíä õàðüöóóëàí 100-ãààð ¿ðæ¿¿ëýí òîîöíî.
Õýýëòýã÷, õýýëò¿¿ëýã÷èéí òîõèðîî. Õýýëòýã÷ ìàëûí òîîã õýýëò¿¿ëýã÷ ìàëûí
òîîíä õàðüöóóëàí ãàðãàíà.
1 õýýëò¿¿ëýã÷èä íîãäîõ õýýëòýã÷èéí òîîíû íîðì íü:
Áóóð - 20-25
Àçàðãà - 12-15
Áóõ - 35-45
Õóö, óõíà - 25-30
Ìàëûí ç¿é áóñ õîðîãäîëä ºâ÷íèé (õàëäâàðòàé, õàëäâàðã¿é) õîðîãäîë, ãýíýòèéí
àþóëûí (öàñ çóä, ¿åð óñ, ãàë ò¿éìýð, àÿíãà öàõèëãààí çýðýã) õîðîãäîë, áóñàä øàëòãààíû
(ìàëûí õàðèóëãà, àð÷èëãàà ìàëëàãààòàé õîëáîãäîí ãàðñàí) õîðîãäëûã îðóóëíà.
Òîì ìàëûí ç¿é áóñ õîðîãäëûí îíû ýõíèé ìàëä ýçëýõ õóâü. Ç¿é áóñààð
õîðîãäñîí ìàëûí òîîã îíû ýõíèé ìàëûí òîîíä õàðüöóóëàí 100-ãààð ¿ðæ¿¿ëýí òîîöíî.
Ìàëûí õýðýãëýýíèé çàðëàãà.
Îíû ýõíèé ìàëûí òîîí äýýð áîéæóóëñàí òºëèéã íýìæ, òîì ìàëûí ç¿é áóñ
õîðîãäîë, îíû ýöñèéí ìàëûí òîîã õàñ÷ ãàðãàíà.
4
- 5. Ìàëûí õàøààíû õàíãàìæ. Õàøààíû õàíãàìæèéã ãàðãàõäàà õàøààíû
áàãòààìæèéã ìàëûí òîîíä õàðüöóóëæ òîîöíî. Áîä ìàëûí õàøààíû õàíãàìæèéã
ãàðãàõäàà áîäûí õàøààíû áàãòààìæèéã ¿õðèéí òîîíä, õàðèí áîã ìàëûíõûã áîãèéí
õàøààíû áàãòààìæèéã áîã ìàëûí /õîíü, ÿìààíû/ òîîíä õàðüöóóëæ òîîöíî.
Òýæýýë õàíãàìæ. Òýæýýëèéí õàíãàìæèéã ãàðãàõäàà òýæýýëèéí íýãæèä
øèëæ¿¿ëñýí òýæýýëèéí õýìæýýã õîíèí òîëãîéä øèëæ¿¿ëñýí ìàëûí òîîíä õàðüöóóëàí
ãàðãàíà. Ìàëûí òýæýýëèéí õàíãàìæ, áýë÷ýýðèéí äààöûã ãàðãàõäàà ìàëûã õîíèí òîëãîéä
øèëæ¿¿ëýí òîîöíî.
Òýæýýëèéí íýãæèä øèëæ¿¿ëýõ êîýôôèöèåíò. Áýëòãýñýí òýæýýë íü èë÷ëýã,
÷àíàðûí áàéäëààðàà õàðèëöàí àäèëã¿é áàéäàã ó÷ðààñ íýã òýæýýëèéí íýãæèä øèëæ¿¿ëæ
òýæýýëèéí õàíãàìæèéã ãàðãàíà. Y¿íèé òóëä:
Õàäëàí ºâñ – 0.45
Òàðèìàë òýæýýë - 0.35
Äàðøíû óðãàìàë - 0.25
Ãàð òýæýýë, õóæèð ø¿¿ - 1.0
Òºìñ íîãîîíû õàÿãäàë - 0.22
Yð òàðèàíû õàÿãäàë - 0.9
Ëàé - 0.4
Ñ¿ðýë - 0.25 ãýñýí èòãýëö¿¿ð¿¿äèéã àøèãëàí òýæýýëèéí íýãæèä øèëæ¿¿ëíý.
Ìàëûí òýæýýëèéí àíãèëàë. Ìàëûí òýæýýëèéã óðãàìëûí ãàðàëòàé, àìüòíû
ãàðàëòàé, ýðäýñ òýæýýëèéí ãàðàëòàé ãýæ àíãèëíà.
• Óðãàìëûí ãàðàëòàé òýæýýëä ºâñ, ñ¿ðýë, ¿ð òàðèà, áóóðöãèéí òºðëèéí óðãàìàë
áàãòàõ áºãººä á¿ä¿¿í, õ¿÷èò, ø¿¿ñò òýæýýë ãýæ àíãèëíà.
1. Á¿ä¿¿í òýæýýë- ºâñ, ñ¿ðýë, íýã íàñò áà îëîí íàñò ºâñ îðíî.
2. Õ¿÷èò òýæýýë- ¿ð òàðèà, ¿ð òàðèàíû õàÿãäàë, âàíäóé, áóóðöàã îðíî.
3. Ø¿¿ñò òýæýýë - Á¿õ òºðëèéí äàðø, òºìñ íîãîîíû õàÿãäàë îðíî.
• Àìüòíû ãàðàëòàé òýæýýëä ÿñ, öóñíû ãóðèë çýðýã îðíî.
• Ýðäýñ òýæýýëä äàâñ, õóæèð ø¿¿ îðíî.
Òàðèàëàíãèéí òàëáàé ãýæ õºäºº àæ àõóéí òàðèìàë óðãàìëûã òàðèàëñàí òàëáàéã
õýëíý. Òàðèàëàíãèéí òàëáàéã òàðèàëñàí òàëáàé, õóðààñàí òàëáàé, ºí溺ñºí òàëáàé,
óðèíø áîëîâñðóóëñàí òàëáàé ãýæ àíãèëíà.
Òàðèàëñàí òàëáàé ãýæ òóõàéí æèëä ¿ð ñóóëãàñàí ãàçðûí íèéò òàëáàéí õýìæýý
þì.
Õóðààñàí òàëáàé ãýæ òóõàéí æèëä óðãàöûã õóðààæ àâñàí ãàçðûí íèéò òàëáàéí
õýìæýý þì.
Ãà-ãèéí óðãàö ãýæ òàëáàéí íýã íýãæýýñ /1 ãà-ãààñ/ àâàõ ãàçàð òàðèàëàíãèéí
á¿òýýãäýõ¿¿íèé /óðãàöûí/ õýìæýý áºãººä ãà-ãèéí óðãàöûã òîäîðõîéëîõäîî íýã òºðëèéí
óðãàìëûí òàðèàëñàí òàëáàéãààñ õóðààí àâñàí á¿õ óðãàöûã òýð òàëáàéí íèéò õýìæýýíä
õàðüöóóëæ òîäîðõîéëíî.
Íèéò óðãàö íü òóõàéí æèëä ãàçàð òàðèàëàíãèéí ¿éëäâýðëýë ýðõýëæ
¿éëäâýðëýñýí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýìæýý, ººðººð õýëáýë, òàðèàëñàí á¿õ òàëáàéãààñ
õóðààí àâñàí ¿ð òàðèà, òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî, æèìñ æèìñãýíý, ìàëûí òýæýýë, òåõíèê,
òîñíû óðãàìàë çýðýã óðãàìàë òóñ á¿ðèéí òºð뺺ð íýìæ ãàðãàñàí íèéò óðãàöûí õýìæýý
áîëíî.
Ýäèéí çàñãèéí á¿ñýä:
Áàðóóí á¿ñèéí àéìãóóä – Áàÿí-ªëãèé, Ãîâü-Àëòàé, Õîâä, Óâñ, Çàâõàí
Õàíãàéí á¿ñ – Áàÿíõîíãîð, Áóëãàí, Àðõàíãàé, ªâºðõàíãàé, Îðõîí, Õºâñãºë àéìàã
Òºâèéí á¿ñ - Ãîâüñ¿ìáýð, Äîðíîãîâü, Äóíäãîâü, ªìíºãîâü, Ñýëýíãý, Òºâ, Äàðõàí-
Óóë àéìàã
Ç¿¿í á¿ñ – Õýíòèé, Äîðíîä, Ñ¿õáààòàð àéìàã
Óëààíáààòàð á¿ñ - Óëààíáààòàð õîò
5
- 6. ÎÐØÈË
պ人 àæ àõóéí ñàëáàðûí ¿éë àæèëëàãàà íü áóñàä õ¿÷èí ç¿éëýýñ èë¿¿òýéãýýð
áàéãàëü öàã àãààðààñ õàìààðàëòàé áàéõ áºãººä ¿éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿í íü
¿íäñýíäýý õ¿í àìûí õ¿íñíèé õýðýãëýý, áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýðëýëèéí áîëîí
¿éë÷èëãýýíèé ñàëáàðûí ò¿¿õèé ýäèéí õýðýãëýýã õàíãàõàä ÷èãëýãäýæ áàéäàã.
Äýëõèéí îëîí óëñ îðíóóäûí íýãýí àäèë ìàíàé óëñûí ýäèéí çàñãèéí õºãæèëä
õºäºº àæ àõóéí ñàëáàð íü èõýýõýí ÷óõàë áàéð ýçýëäýã ñàëáàðûí íýã þì.
Ýíý óäààãèéí òàíèëöóóëãàä ìàë àæ àõóéí, ãàçàð òàðèàëàíãèéí ñàëáàðûí 2007
îíû òºëºâ áàéäëûã íýãòãýí òóñãàëàà.
Ìàíàé óëñûí ¿íäñýí õóóëèíä ìàë ñ¿ðãèéã ¿íäýñíèé áàÿëàã ìºí ãýæ òîìú¸îëæ,
ìàë òîîëëîãûã óëñûí õýìæýýíä æèë á¿ð çîõèîí áàéãóóëæ, ¿ð ä¿íã íü ìàêðî ò¿âøèíä
õèéãääýã òîîöîî, ñóäàëãààíä àøèãëàæ, ñàëáàðûí òàëààð óäèðäëàãûí øèéäâýð ãàðãàõ
ìýäýýëëèéí ãîë ýõ ¿¿ñâýð áîëãîí àøèãëàæ áàéíà.
‘’Ñòàòèñòèêèéí òóõàé“ Ìîíãîë Óëñûí õóóëèéí 7 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ çààëò,
Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2003 îíû 224 ä¿ãýýð òîãòîîëûí äàãóó ¯íäýñíèé
Ñòàòèñòèêèéí ãàçàð ìàë, òýæýýâýð àìüòàä, òýæýýëèéí òîîëëîãûã 2007 îíû 12 ñàðûí 7-
íîîñ 17-íû ºäð¿¿äýä óëñûí õýìæýýíä çîõèîí áàéãóóëàâ.
2007 îíû õóâüä ìàë òîîëëîãûí õîëáîãäîëòîé ìàÿãò, çààâàðò çàð÷ìûí ººð÷ëºëò
îðîîã¿é áºãººä ºìíºõ æèë¿¿äýä àøèãëàæ áàéñàí ìàë òîîëëîãûí óëàìæëàëò 10 ìàÿãò,
çààâðûã ìºðäëºã áîëãîí òîîëëîãûã ÿâóóëæ, ¿ð ä¿íã íýãòãýí ãàðãàëàà.
Ýíýõ¿¿ òàíèëöóóëãàä ìàë òîîëëîãûí ä¿íã íýãòãýí ä¿ãíýñíýýñ ãàäíà ìàë àæ àõóéí
ñàëáàðûí á¿òýýãäýõ¿¿í, ãîëëîõ íýð òºðëèéí ò¿¿õèé ýä ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýý,
òýäãýýðèéí ýêñïîðò áîëîí ìàë ýìíýëãèéí àðãà õýìæýýíèé òàëààð òóñãàãäñàí.
Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí ßäóóðëûã áóóðóóëàõ ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéí
õ¿ðýýíä ìàëã¿é áîëîí ìàë öººòýé èðãýäèéã ìàëæóóëàõ, ìºí óñíû íººöèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã
çîõèñòîé àøèãëàõ çàìààð õºäººãèéí õ¿í àì, ìàëûí óñíû õàíãàìæèéã íýìýãä¿¿ëýõýä
àíõààð÷, õóäàã, óñò öýãèéã øèíýýð ãàðãàõ, ñýðãýýí çàñâàðëàõàä çîðèóëàí òîäîðõîé
õýìæýýíèé õºðºí㺠çàðöóóëæ áàéãàà áèëýý.
Y¿íòýé õîëáîîòîéãîîð ìàëæóóëàõ áîëîí óñæóóëàõ àðãà õýìæýýíèé ¿ð ä¿íã óëñûí
õýìæýýãýýð íýãòãýí ä¿ãíýõ çîðèëãîîð 2007 îíû ìàë òîîëëîãîòîé õàìòðóóëàí ãóðàâ äàõü
óäààãàà çîõèîí áàéãóóëàí ÿâóóëëàà.
Ò¿¿í÷ëýí “ªðõèéí àìüæèðãààíû ÷àäàâõèéã äýìæèõ ¯íäýñíèé õºòºëáºð”-èéí
õ¿ðýýíä Äýëõèéí áàíêíû ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýãòýéãýýð õýðýãæèæ áàéãàà “Òîãòâîðòîé
àìüæèðãàà” õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòèéí ¿ð ä¿íã áîäèòîéãîîð ¿íýëæ, ä¿ãíýõ øààðäëàãûã
õàðãàëçàí òóñ õºòºëáºðººñ ìàëæóóëàëò, óñæóóëàëòûí òàëààðõè ìýäýýëëèéã öóãëóóëàí
àâ÷ ä¿ãíýëò õèéõ õ¿ñýëò òàâüñíûã ìºí ìàë òîîëëîãûí àæèëòàé õàìòàòãàí ã¿éöýòãýëýý.
Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä Ìîíãîë óëñûí Çàñãèéí ãàçðààñ ãàçàð òàðèàëàíã ñýðãýýõ
çîðèëòûã õºäºº àæ àõóéí áîäëîãûí òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýë áîëãîí òàâüæ áàéãàà áºãººä ýäèéí
çàñãèéí íººöºº çîõèñòîé àøèãëàæ, òåõíèê òåõíîëîãèéí äýâøëèéã íýâòð¿¿ëæ, ãàçàð
òàðèàëàíãèéí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýëèéã íýìýãä¿¿ëýõýä ãîë áîäëîãîî ÷èãë¿¿ëæ áàéíà.
¯¿íòýé õîëáîîòîéãîîð ãàçàð òàðèàëàíãèéí ñàëáàðûí ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äòèéí òàëààðõè
ìýäýýëëèéã íýãòãýí òóñãàâ.
Òàíèëöóóëãûã óëñûí ä¿í, á¿ñ÷èëñýí áàéäëààð Áàðóóí, Õàíãàé, Òºâ, Ç¿¿í á¿ñ
áîëîí Óëààíáààòàð ãýñýí á¿ñ¿¿äýýð çýðýãö¿¿ëýëò õèéæ õàðóóëàâ.
Ìàíàé óëñûí õºäºº àæ àõóéí ñàëáàðûí ºíººãèéí áàéäàëä ä¿ãíýëò õèéæ, öààøèä àâ÷
õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã áîëîâñðóóëàõ, òºëºâëºõºä ýíýõ¿¿ òàíèëöóóëãà, ñóäàëãààíû
ìàòåðèàë ñóóðü ìýäýýëýë íü áîëíî ãýäýãò èòãýæ áàéíà.
6
- 7. պ人 àæ àõóéí ñàëáàðûí ¿éë àæèëëàãàà íü áóñàä õ¿÷èí ç¿éëýýñ èë¿¿òýéãýýð
áàéãàëü öàã àãààðààñ èõýýõýí õàìààðàëòàé ºâºðìºãö ¿éëäâýðëýë áºãººä õºäºº àæ
àõóéí á¿òýýãäýõ¿¿í íü ¿íäñýíäýý õ¿í àìûí õ¿íñíèé õýðýãëýý, áîëîâñðóóëàõ
¿éëäâýðëýëèéí ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëèéã ÿâóóëàõàä ãîë ò¿¿õèé ýä áîëäîã îíöëîãòîé.
ªíººäºð äýëõèéí õ¿í àìûí 45.0 îð÷èì õóâü íü õºäººä àìüäàð÷, àìüäðàëûí
ýõ ¿¿ñâýð íü õºäºº àæ àõóéí ñàëáàðààñ õàìààðàëòàé áàéãàà áºãººä äýëõèéí
õýìæýýíèé äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé 5.0 îð÷èì õóâü, õóäàëäààíû ýðãýëòèéí 7.0
îð÷èì õóâèéã õºäºº àæ àõóéí ñàëáàð ¿éëäâýðëýæ áºãººä ýäãýýð ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä ìàíàé
îðíû àäèë õºãæèæ áàéãàà îðíóóäûí õóâüä õàðüöàíãóé ºíäºð õýâýýð áàéíà.
Ìàíàé óëñûí õóâüä ÄÍÁ (Äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿í)-èé 20.0 îð÷èì õóâü,
ýêñïîðòûí îðëîãûí 10.0 ãàðóé õóâèéã õºäºº àæ àõóéí ñàëáàð á¿ðä¿¿ëæ, àæèëëàõ
õ¿÷íèé 30.0 ãàðóé õóâü íü ýíý ñàëáàðò àæèëëëàæ áàéíà.
Çóðàã 1
ÕÀÀ-í ñàëáàðûí ÄÍÁ-ä ýçëýõ õóâü
22.5%
21.9%
22.0%
21.5%
21.0% 20.6%
20.5%
20.0%
19.5%
19.5%
19.0%
18.5%
18.0%
2005 2006 2007*
*- óðüä÷èëñàí ã¿éöýòãýëýýð
Ñàëáàðûí á¿òöýýñ ¿çâýë àíõäàã÷ ñàëáàð áóþó õºäºº àæ àõóéí ñàëáàð, ¿¿í
äîòðîî ìàë àæ àõóéí ñàëáàð 1999 îí õ¿ðòýë ÄÍÁ-èé 30-40 îð÷èì õóâèéã ¿éëäâýðëýæ,
2000 îíîîñ õîéø õºäºº àæ àõóéí ñàëáàðò ó÷èðñàí áàéãàëèéí ãàìøèã, ¿éë÷èëãýýíèé
ñàëáàðûí ºñºëòººñ øàëòãààëæ, õºäºº àæ àõóéí ñàëáàðûí ÄÍÁ-ä ýçëýõ õóâèéí æèí
áóóð÷, ¿¿íèé îðîíä ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýíèé ñàëáàðûí õóâèéí æèí ºññººð áàéíà.
պ人 àæ àõóéí ñàëáàð íü ¿¿íèé äîòîð ìàë àæ àõóéí ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýë íü
áîëîâñðóóëàõ àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í, íýõìýë ýäëýë
¿éëäâýðëýëèéí ñàëáàðûí ò¿¿õèé ýäèéã íèéë¿¿ëæ, áîëîâñðóóëàõ ñàëáàð áîëîí
¿éë÷èëãýýíèé ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëèéí ºñºëòèéã õàíãàõ ¿íäñýí íºõöºë íü áîëñîîð
áàéíà.
I. ÌÀË ÀÆ ÀÕÓÉ
I.1 Ìàë àæ àõóéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýëò
Ìàë àæ àõóéí ñàëáàðûí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýë 2007 îíû óðüä÷èëñàí
ã¿éöýòãýëýýð, îíû ¿íýýð 1147.0 òýðáóì òºãðºã, 2005 îíû çýðýãö¿¿ëýõ ¿íýýð 919.9
òýðáóì òºãðºãò õ¿ð÷, 2006 îíòîé õàðüöóóëàõàä îíû ¿íýýð 37.5 õóâèàð, çýðýãö¿¿ëýõ
¿íýýð 17.1 õóâèàð ºñ뺺 /Õ¿ñíýãò 1/.
Ýíýõ¿¿ ºñºëòºä 2007 îíä öàã àãààðûí áàéäàë òààëàìæòàé áàéæ, 2006 îíòîé
õàðüöóóëàõàä ìàëûí õîðîãäîë 182.3 ìÿíãàí òîëãîéãîîð áóóð÷, áîéæóóëñàí òºëèéí òîî
1989.0 ìÿíãà, ìàëûí òîî 5.5 ñàÿ òîëãîéãîîð ºññºí íü ãîëëîí íºëººë뺺.
Ìàë àæ àõóéí ãîëëîõ ¿éëäâýðëýë áîëîõ áîéæóóëñàí òºëèéí òîî 2007 îíä
12767.6 ìÿíãà, ¿¿íèé äîòîð òýìýý 34.8 ìÿíãà, óíàãà 431.0 ìÿíãà, òóãàë 688.1 ìÿíãà,
õóðãà 5857.0 ìÿíãà, èøèã 5756.6 ìÿíãàí òîëãîéä õ¿ð÷, ò¿¿õýíäýý àíõ óäàà õàìãèéí
îëîí òºë áîéæóóëñàí æèë áîëëîî.
7
- 8. Õ¿ñíýãò 1
Ìàë àæ àõóéí ñàëáàðò ¿éëäâýðëýñýí
á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýëò
òýðáóì òºã.
2007/2006
2006 2007
% çºð¿¿
Òàéëàíò îíû ¿íýýð 834.5 1147.0 137.5 312.5
2005 îíû
785.7 919.9 117.1 134.1
çýðýãö¿¿ëýõ ¿íýýð
Ìàë àæ àõóéí ñàëáàðò 2007 îíä íÿäàëãààíû æèíãýýð 188.2 ìÿíãàí òîíí ìàõ,
465.6 ìÿíãàí òîíí ñ¿¿, 19.2 ìÿíãàí òîíí íîîñ, 4.9 ìÿíãàí òîíí íîîëóóð, 7.2 ñàÿ øèðõýã
àðüñ øèð ¿éëäâýðëýëýý.
ªíãºðñºí îíòîé õàðüöóóëàõàä ìàõíû ¿éëäâýðëýë, íÿäàëãààíû æèíãýýð 17.4
ìÿíãàí òîíí, ñ¿¿íèé ¿éëäâýðëýë 15.5 ìÿíãàí òîíí, íîîñíû ¿éëäâýðëýë 2.4 ìÿíãàí
òîíí, íîîëóóð ¿éëäâýðëýë 0.7 ìÿíãàí òîííîîð, àðüñ øèð ¿éëäâýðëýë 0.7 ñàÿ øèðõýãýýð
ºññºí áàéíà /Õ¿ñíýãò 2/.
Õ¿ñíýãò 2
Ìàë àæ àõóéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýëò, áèåò õýìæýýãýýð
2007/2006
2006 2007
% çºð¿¿
Ìàõ,íÿäàëãààíû
æèíãýýð, ìÿí.òí 170.8 188.2 110.2 17.4
Òýìýýíèé 6.1 5.3 86.9 -0.8
Àäóóíû 31.9 29 90.9 -2.9
Yõðèéí 44.2 46.6 105.4 2.4
Õîíèíû 55.4 68.4 123.5 13.0
ßìààíû 33 38.6 117.0 5.6
Ñ¿¿, ìÿí.òí 450.4 465.6 103.4 15.4
Èíãýíèé 4.1 3.8 92.7 -0.3
ÿ¿íèé 51.6 51.6 100.0 0.0
Yíýýíèé 293.7 307.8 104.8 14.1
Õîíèíû 32.4 32.9 101.5 0.5
ßìààíû 68.4 69.6 101.8 1.2
Íîîñ, íîîëóóð, òí 22392.7 25578.2 114.2 3185.5
Òýìýýíèé íîîñ 979.0 975.6 99.7 -3.4
Õîíèíû íîîñ 15814.0 18174.8 114.9 2360.9
ßìààíû íîîëóóð 4275.0 4938.1 115.5 663.3
Àðüñ, ìÿí.øèð 6374.0 7219.3 113.3 845.3
Òýìýý 31.8 26.8 84.3 -5.0
Àäóó 273.2 269.1 98.5 -4.2
¯õýð 383.8 410.7 107.1 27.1
Õîíü 2935.5 3498.5 119.2 563.0
ßìàà 2455.3 2807.3 114.3 352.0
Íýã õ¿íä íîãäîõ ìàë àæ àõóéí á¿òýýãäýõ¿¿í. 2007 îíä íýã õ¿íä äóíäæààð 72.1
êã ìàõ, 178.1 êã ñ¿¿ íîãäîæ, ºíãºðñºí îíòîé õàðüöóóëàõàä ìàõ 5.9 êã-ààð, ñ¿¿ 3.5 êã-ààð
òóñ òóñ íýìýãäñýí áàéíà. Ò¿¿í÷ëýí õ¿í àìûí õ¿íñýíä ãîëëîí õýðýãëýãäýæ áóé íýã õ¿íä
íîãäîõ ¿õýð, õîíèíû ìàõíû õýìæýý 2006 îíûõîîñ 3.5 êã-ààð ºññºí áàéíà.
Íýã õ¿íä íîãäîõ ìàõ ñ¿¿íèé õýìæýýã õºðø îðîí Õÿòàä, ¿¿íèé äîòîð ìàíàé
îðîíòîé öàã àãààðûí õóâüä òºñòýé ªâºð ìîíãîëòîé õàðüöóóëàí 2005 îíû áàéäëààð
àâ÷ ¿çñýí. Íýã õ¿íä íîãäîõ ¿õýð, õîíèíû ìàõ ìàíàé óëñàä 40.0 êã, Õÿòàä óëñàä 47.2 êã,
ªâºð ìîíãîëä 81.4 êã, ñ¿¿ ìàíàé óëñàä 167.2 êã, Õÿòàä óëñàä 21.1 êã, ªâºð Ìîíãîëä
290.1 êã áàéíà.
8
- 9. Íýã õ¿íä íîãäîõ õºäºº àæ àõóéí
ãîë íýðèéí á¿òýýãäýõ¿¿í*
êã
2004 2005 2006 2007
Ìàõ, íÿäàëãààíû æèíãýýð 77.5 72.2 66.2 72.1
¯¿íýýñ: ¯õýð, õîíèíû ìàõ 46.1 40.0 38.7 44.0
Ñ¿¿ 161.3 167.2 174.6 178.1
Òàéëáàð: *-æèëèéí äóíäàæ õ¿íä îíîãäóóëæ òîîöñíîîð
Ìàë àæ àõóéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ýêñïîðò. 2007 îíä õºäºº àæ àõóéí ãàðàëòàé ãîë
íýðèéí á¿òýýãäýõ¿¿í, ò¿¿õèé ýäèéí ýêñïîðòîîñ 207.0 ñàÿ àì äîëëàðûí îðëîãî îëñîí
áàéíà.
2007 îíä áýëòãýñýí õîíèíû íîîñíû 50.0 õóâü áóþó 9.1 ìÿíãàí òîíí, áýëòãýñýí
ÿìààíû íîîëóóðûí 66.7 õóâü áóþó 3.3 ìÿíãàí òîíí áîõèð, óãààñàí áîëîí ñàìíàñàí
íîîëóóðûã òóñ òóñ ýêñïîðòîä ãàðãàñàí áàéíà. ̺í 2007 îíä áýëòãýñýí íèéò àðüñ
øèðíèé 4.0 õóâü áóþó 277.8 ìÿíãàí øèðõýã àðüñûã áîëîâñðóóëàëò õèéëã¿éãýýð
ýêñïîðòîä ãàðãàñàí áàéíà.
Õ¿ñíýãò 3
Ìàë àæ àõóéí ãîë íýðèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ýêñïîðò
2006 2007*
¿íèéí
ä¿í, Íýãæèéí ¿íèéí Íýãæèéí
Á¿òýýãäýõ¿¿í, õýìæèõ òîî, ìÿí.àì äó ¿íý, òîî, ä¿í, äó ¿íý,
íýãæ õýìæýý $ àì.$ õýìæýý ìÿí.àì $ àì.$
Ìàõ, òîíí
¯õðèéí øèíý ìàõ 194.6 309.1 1.6 - -
¯õðèéí õºëä¿¿ ìàõ 2689.8 4425.0 1.6 3846.8 6212.9 1.6
Õîíü, ÿìààíû ìàõ 0.3 0.5 1.7 76.9 151.7 2.0
Àäóóíû ìàõ 8814.3 10279.4 1.2 7072.8 9769.0 1.4
Ìàëûí äàéâàð
á¿òýýãäýõ¿¿í 1367.9 1564.1 1.1 1136.8 756.2 0.7
Ñ¿¿, öàãààí èäýý, êã
Õóóðàé ñ¿¿ 30.0 0.7 23.3 75.0 3.3 44.0
Òàðàã, öàãààí èäýý 164.0 2.3 14.0 15540.9 14.3 0.9
Áÿñëàã, ààðö 42.0 0.3 7.1 - - -
Öºöãèéí òîñ 20054.0 23.0 1.1 - - -
Íîîñ, íîîëóóð, òí
Õîíèíû íîîñ 6377.9 4545.4 0.7 9097.3 8425.7 0.9
Áîõèð íîîëóóð 4.5 47.5 10.6 - - -
Óãààñàí íîîëóóð 1671.2 63017.0 37.7 1509.0 63416.0 42.0
Ñàìíàñàí íîîëóóð 1427.5 81740.6 57.3 1784.5 114277.0 64.0
Àðüñ, øèð
Àäóóíû øèð 302953.0 4872.8 16.1 236933.0 3812.8 16.1
Yõðèéí øèð 3502.0 63.0 18.0 46.0 1.0 21.7
Õîíèíû àðüñ - - - 40039.0 211.6 5.3
*-óðüä÷èëñàí ã¿éöýòãýë
Äýëõèéí õýìæýýíä íèéò 16 îð÷èì òîíí íîîëóóð áýëòãýõ áîëîìæòîé ãýæ ¿çäýã
áºãººä Ìîíãîë Óëñ ò¿¿õèé íîîëóóðûí ¿éëäâýðëýëòýýðýý äýëõèéä õî¸ð äóãààð
áàéðàíä áóþó Õÿòàäûí äàðàà îðæ, äýëõèéí íîîëóóðûí ¿éëäâýðëýëèéí 30 îð÷èì
õóâèéã áýëòãýæ áàéíà. Îðîñ, Èðàí, Àôãàíèñòàí óëñóóä áàãà õýìæýýíèé íîîëóóð
áýëòãýí çàõ çýýëä íèéë¿¿ëäýã áàéíà.
2007 îíû áàéäëààð íèéò ýêñïîðòûí 6.0 õóâèéã ñàìíàñàí íîîëóóð, 3.4 õóâèéã
áîõèð íîîëóóð ýçýëæ áàéíà.
Ñóäëàà÷äûí ¿çýæ áàéãààãààð Ìîíãîëä áýëòãýæ áóé íîîëóóðûã 100 õóâü
äîòîîääîî áîëîâñðóóëàëò õèéâýë æèëä 6.0 ñàÿ ãàðóé ñ¿ëæìýë ýäëýë, 400.0 ìÿíãàí
øèðõýã íîîëóóðàí õºíæèë ¿éëäâýðëýõ áîëîìæòîé áàéíà. Ãýòýë 2007 îíû áàéäëààð
äîòîîäûí ¿éëäâýðò äºíãºæ 667.1 ìÿíãàí øèðõýã ñ¿ëæìýë ýäëýë ¿éëäâýðëýæ, 1.6 ìÿí
òîíí ñàìíàñàí íîîëóóð, 20.9 òîíí áºìáºãºí íîîëóóð áîëîâñðóóëñàí áàéíà.
ßìààíû íîîëóóð íü ìàíàé óëñûí ýêñïîðòûí ãîë íýðèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóâüä
ÿìààíû íîîëóóðûí ÷àíàðûí òàëààðõè çàðèì áàðèìòûã àâ÷ ¿çüå.
9
- 10. Ìàíàé óëñàä ìîíãîë ÿìàà, Çàâõàíû õàëòàð ÿìàà, ýð÷ìèéí õàð, áàÿíäýëãýðèéí
óëààí ÿìàà, ºëãèéí áîð, ãîâü ãóðâàí ñàéõàí, óóëûí áîð çýðýã íîîëóóðûí ÷èãëýëèéí
ÿìààã ºñãºí ¿ðæ¿¿ëæ áàéíà.
Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä íîîëóóðûí ãàðöûã íýìýãä¿¿ëýõ ¿¿äíýýñ ìîíãîë ÿìààã
îëíîîð ýðëèéçæ¿¿ëæ, ¿¿íèé ¿ð ä¿íä ÿìààíû íîîëóóðûí ãàðö ºññºí. Ãýâ÷ íîîëóóðûí
øèðõýã á¿ä¿¿ð÷, áóäàã àâäàãã¿é, çàâñðûí ¿ñ íýìýãäñýýð áàéíà.
Ìîíãîë ÿìààíû íîîëóóðûí ãîë÷ íü ÷àíàð, çýðýãëýëýýñ õàìààðàí 13.0-19.0
ìèêðîíòîé áàéíà.
Íîîëóóðûí ¿éëäâýðëýëýýðýý äýëõèéä òýðã¿¿ëýã÷ Õÿòàä óëñûí íîîëóóðûí
÷èãëýëèéí ÿìààíû èõýíõ íü ªÌªÇÎ-ä áàéäàã áºãººä ëèîíèê, ºâºð ìîíãîëûí öàãààí
íîîëóóðò, øèíüçæÿíû öàãààí íîîëóóðò, ºâºð ìîíãîëûí ¿çýì÷èí ÿìàà çýðãèéã ºñãºí
¿ðæ¿¿ëæ, íîîëóóðûí ãîë÷ íü 14-16 ìèêðîíòîé áàéíà.
Ýíäýýñ õàðàõàä Õÿòàä óëñ íîîëóóðààð äýëõèéä ìîíîïîëü ºðñºëäºã÷ õýâýýð
áàéõ áºãººä Ìîíãîë óëñ ÿìààíû íîîëóóðûíõàà ÷àíàðûí ¿ç¿¿ëýëòèéã ñàéæðóóëàõ
÷èãëýëýýð àíõààðâàë äýëõèéä ýçëýõ ìîíãîë ÿìààíû áàéð ñóóðü õýâýýð õàäãàëàãäàõ
áîëîìæòîé.
Äîòîîäûí ¿éëäâýðò áîëîâñðóóëñàí ìàë àæ àõóéí á¿òýýãäýõ¿¿í. 2007 îíä
äîòîîäûí ¿éëäâýð¿¿äýä, íèéò ¿éëäâýðëýñýí ñ¿¿íèé 2.0 õóâüòàé òýíöýõ 9.5 ìÿíãàí òîíí
ñ¿¿ã ¿éëäâýðèéí àðãààð áîëîâñðóóëàí øèíãýí ñ¿¿, òàðàã, áÿñëàã, ààðö, öºöãèé çýðýã
ñ¿¿, ñ¿¿í á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýñýí áàéíà. ̺í íèéò áýëòãýñýí ìàõíû 4.7 õóâüòàé
òýíöýõ 8.9 ìÿíãàí òîíí ìàõûã äîòîîäûí ¿éëäâýð¿¿äýä ¿éëäâýðèéí àðãààð
áîëîâñðóóëàëò õèéæ ìàõ, õèàì, êîíñåðâ çýðýã ìàõ, ìàõàí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýæýý.
Ò¿¿í÷ëýí íèéò ¿éëäâýðëýñýí íîîñíû 8.7 õóâüòàé òýíöýõ 1.7 ìÿíãàí òîíí óãààñàí íîîñ,
íîîëóóðûí 31.5 õóâüòàé òýíöýõ 1.6 ìÿíãàí òîíí ñàìíàñàí íîîëóóð ¿éëäâýðèéí
àðãààð áýëòãýñýí áàéíà.
̺í óëñûí õýìæýýíä áýëòãýñýí ¿õðèéí øèðíû 25.4 õóâüòàé òýíöýõ 104.2
ìÿíãàí øèðõýã, õîíèíû àðüñíû 20.6 õóâüòàé òýíöýõ 722.4 ìÿíãàí øèðõýã, ÿìààíû
àðüñíû 8.5 õóâüòàé òýíöýõ 238.3 ìÿíãàí øèðõýã ¿õýð, õîíü, ÿìààíû àðüñûã òóñ òóñ
äîòîîäûí ¿éëäâýðò áîëîâñðóóëñàí áàéíà.
Ìàëûí àøèã øèìèéí ¿ç¿¿ëýëò. Ìàëûí òîî, òîëãîé íýìýãäýõèéí õèðýýð ìàë àæ
àõóéí ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýý íýìýãäýæ, ýíý íü ìàë÷äûí îðëîãî íýìýãäýõ ¿íäñýí ýõ
ñóðâàëæ áîëæ áàéíà.
2004 îíä ìàë á¿õèé íýã ºðõ æèëä äóíäæààð ìàë àæ àõóéãààñ 2.5 ñàÿ îð÷èì
òºãðºã îëæ áàéñàí áîë 2007 îíä 5.1 ñàÿ îð÷èì òºãðºã áîëæ, 2004 îíûõîîñ 2.6 ñàÿ
îð÷èì òºãðºãººð áóþó 2 äàõèí ºññºí áàéíà.
Ìàëûí àøèã øèìèéí ò¿¿âýð ñóäàëãààãààð ìàëûí àøèã øèìèéí ãàðö á¿ñ¿¿äýä
ÿëãààòàé áàéãàà õýäèé ÷ íýã ¿íýýíýýñ æèëä äóíäæààð 497 ëèòð ñ¿¿, ÿìààíààñ 300
ãðàìì íîîëóóð, òýìýýíýýñ 3.8 êã íîîñ, õîíèíîîñ 1.2 êã íîîñ àøèãëàæ áàéíà.
2007 îíû çàõ çýýëèéí ¿íýýð ¿íýëæ, ìàõ, ñ¿¿, íîîñ, íîîëóóð, àðüñ, øèð çýðýã
á¿òýýãäýõ¿¿íèéã îðóóëæ òîîöîõîä íýã òýìýýíýýñ 650.0 ìÿíãà îð÷èì òºãðºã, ¿õðýýñ
600.0 îð÷èì ìÿíãàí òºãðºã, àäóóíààñ 400.0 îð÷èì ìÿíãàí òºãðºã, õîíèíîîñ 60.9 ìÿíãàí
îð÷èì òºãðºã, ÿìààíààñ 70.0 ìÿíãà îð÷èì òºãðºãèéí îðëîãûã òóñ òóñ îëñîí áàéíà.
Õ¿ñíýãò 4
Äîòîîäûí ¿éëäâýðò áîëîâñðóóëñàí ìàëûí
ãàðàëòàé á¿òýýãäýõ¿¿í
2007/2006
Õ/í 2006 2007
% çºð¿¿
-
Áîëîâñðóóëñàí ìàõ òí 9980.4 8867.5 88.8
1112.9
Áîëîâñðóóëñàí ñ¿¿ òí 6386.0 9476.0 148.4 3090.0
Óãààñàí íîîñ òí 1107.8 1670.8 150.8 563.0
Ñàìíàñàí íîîñ òí - 1.1 - 1.1
Ñàìíàñàí íîîëóóð òí 1388.2 1554.7 112.0 166.5
Àäóóíû øèð ø 7125 - - -
¯õðèéí øèð ìÿí.ø 65.1 104.2 160.1 39.1
Õîíèíû àðüñ ìÿí.ø 287.9 722.4 250.9 434.5
ßìààíû àðüñ ìÿí.ø 260.7 238.3 91.4 -22.4
Ìàë àæ àõóéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýë, õýðýãëýý. 2007 îíä ìàíàé óëñûí õ¿í
àìûí õ¿íñíèé ãîë íýðèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýðýãëýýã òîîöîæ ¿çâýë óëñûí õýìæýýíä
æèëä 200.0 ìÿíãàí òîíí ìàõ, ìàõàí á¿òýýãäýõ¿¿í, 320.3 ìÿíãàí òîíí ñ¿¿, ñ¿¿í
10
- 11. á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýðýãöýýòýé áàéñàí áºãººä õ¿í àìûí õ¿íñíèé ãîë õýðýãëýý áîëîõ ìàõ,
ñ¿¿ã õºäºº àæ àæ àõóéí ñàëáàðààñ á¿ðýí õàíãàõ áîëîìæòîé þì. 2007 îíä óëñûí
õýìæýýíä íèéò 200.0 îð÷èì ìÿíãàí òîíí ìàõ, ìàõàí á¿òýýãäýõ¿¿í, 481.9 ìÿíãàí òîíí
ñ¿¿, ñ¿¿í á¿òýýãäýõ¿¿íèéã çàõ çýýëä íèéë¿¿ëñýí áàéíà. Ýíäýýñ õàðàõàä ìàíàé óëñ
ìàõ, ìàõàí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã á¿ðýí, ñ¿¿, ñ¿¿í á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýðýãëýýã ¿íäñýíä íü
äîòîîäûí ¿éëäâýðëýëýýð õàíãàæýý.
I.2 Ìàë òîîëëîãûí 2007 îíû ä¿í
I.2.1 Ìàëòàé ºðõ, ìàë÷äûí òîî, òýäíèé ñî¸ë àõóéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä
Ìàëòàé ºðõ, ìàë÷äûí òîî. Óëñûí õýìæýýãýýð 2007 îíû ìàë òîîëëîãûí ä¿íãýýð
ìàë á¿õèé 226.1 ìÿíãàí ºðõ òîîëîãäñîí áàéíà. ¯¿íèé 75.9 õóâü áóþó 171.6 ìÿíãàí
ºðõ íü æèëèéí 4 óëèðëûí òóðøèä ìàëàà ìàëëàæ, ìàëûí àøèã øèì íü òýäíèé
àìüæèðãààíû ýõ ¿¿ñâýð áîëæ áàéãàà ìàë÷èí ºðõ, 24.1 õóâü íü áóþó 54.5 ìÿíãàí ºðõ
íü ìàëûã àìüäðàë àõóéäàà òóñëàõ ÷àíàðòàéãààð ºñãºí ¿ðæ¿¿ëæ áóé ºðõ áàéíà.
2007 îíû ä¿íãýýð ìàë òîîëëîãûí 366.2 ìÿíãàí ìàë÷èä ìàë àæ àõóéí
¿éëäâýðëýëä àæèëëàæ áàéãàà áºãººä ìàë÷äûã íàñíû á¿ëãýýð àâ÷ ¿çâýë 48.5 õóâü íü
16-34 íàñíû, 38.7 õóâü íü 35 íàñíààñ òýòãýâýðò ãàðàõ õ¿ðòýëõ íàñíûõàí, 12.8 õóâü íü
òýòãýâðèéí íàñíû õ¿ì¿¿ñ áàéíà. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ìàë÷äûí äîòîð 16-34 íàñíû çàëóó
ìàë÷äûí ýçëýõ õóâèéí æèí áóóð÷, õàðèí 35 íàñíààñ òýòãýâýðò ãàðàõ õ¿ðòýëõ íàñíûõíû
ýçëýõ õóâèéí æèí ºññººð áàéíà.
Õ¿ñíýãò 5
ªðõ, ìàë÷äûí òîî, íàñíû á¿òýö
2003 2004 2005 2006 2007
1. Ìàëòàé ºðõ, (ìÿí.) 236.2 229.4 225.4 225.3 226.1
2. Ìàë÷èí ºðõ, (ìÿí.) 172.4 169 168.3 170.8 171.6
3. Ìàë÷äûí òîî (ìÿí.) 377.9 369.7 364.3 364.4 366.2
¿¿íýýñ: -16-34 íàñíû 201.8 192.8 184.5 180.5 177.7
- ýìýãòýé 35-55,
ýðýãòýé 35-60 íàñíû 126.6 127.7 131.8 137.9 141.9
- Òýòãýâðèéí íàñíû 49.6 49.1 48 45.9 46.7
4. Íèéò ìàë÷äààñ ýìýãòýé 161 158.6 155.5 160.6 166.1
5. Íàñíû á¿òýö % 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
¿¿íýýñ: -16-34 íàñíû 53.4 52.2 50.6 49.5 48.5
- ýìýãòýé 35-55,
ýðýãòýé 35-60 íàñíû 33.5 34.6 36.2 37.9 38.7
- Òýòãýâðèéí íàñíû 13.1 13.3 13.2 12.6 12.8
2007 îíä ìàë÷èí ºðõèéí òîî 2006 îíòîé õàðüöóóëàõàä 0.5 õóâèàð áóþó 0.8
ìÿíãàí ºðõººð ºñ÷ýý.
Ìàë÷èí ºðõèéí òîî Áóëãàí, Òºâ, Çàâõàí, Õýíòèé, ªìíºãîâü, Õîâä, Îðõîí, Óâñ,
Ñýëýíãý, Áàÿí-ªëãèé, Áàÿíõîíãîð àéìãóóäàä 23-815-ààð ºñ÷, áóñàä àéìãóóäàä 4-428-
ààð áóóðñàí áàéíà.
Á¿ñýýð àâ÷ ¿çâýë ìàë÷èí ºðõèéí òîî Õàíãàé, Òºâ, Áàðóóí á¿ñýä 505-582 ºðõººð
ºñ÷, Ç¿¿í á¿ñ áîëîí Óëààíáààòàðò 377-457 ºðõººð áóóðñàí áàéíà.
Ìàë÷èí ºðõèéí 29.1 õóâü Áàðóóí á¿ñýä, 40.4 õóâü íü Õàíãàéí á¿ñýä, 18.2 õóâü
íü Òºâèéí, 10.8 õóâü íü Ç¿¿í á¿ñýä, 1.5 õóâü íü Óëààíáààòàðò òóñ òóñ íîãäîæ áàéíà.
2007 îíä ìàë÷äûí òîî 366.2 ìÿíãàä õ¿ð÷, 2006 îíòîé õàðüöóóëàõàä 0.5 õóâü
áóþó 1.8 ìÿíãààð ºññºí áàéíà.
Àéìãààð àâ÷ ¿çýõýä ìàë÷äûí òîî Òºâ, Áóëãàí, Õºâñãºë, Óâñ, Áàÿí-ªëãèé,
Àðõàíãàé, Çàâõàí, Äàðõàí-Óóë, ªìíºãîâü, Õýíòèé àéìàã, Óëààíáààòàð õîòîä 2006
îíûõîîñ 148-2004-îîð íýìýãäýæ, áóñàä àéìãóóäàä áóóðàâ.
Á¿ñýýð àâ÷ ¿çâýë Õàíãàéí áîëîí Òºâèéí á¿ñ, Óëààíáààòàðò ìàë÷äûí òîî ºñ÷,
áóñàä á¿ñýä áóóðñàí áàéíà ( Õàâñðàëò 1, 2 ).
11
- 12. Çóðàã 2
Ìàë÷äûí òîî, íàñíû á¿ëãýýð, ìÿí.
400
350
300
250
200
150
100
50
0
Ìàë÷äûí òîî 16-34 íàñíû 35-55, 35-60 Òýòãýâðèéí
íàñíû ýð, ýì íàñíû
2005 2006 2007
Ìàë÷äûí íèéãýì àõóéí ¿ç¿¿ëýëò. 2007 îíû ìàë òîîëëîãîîð íèéò ìàë÷èí
ºðõèéí 60.5 õóâü íü öàõèëãààíû ýõ ¿¿ñã¿¿ðòýé, 53.1 õóâü íü òåëåâèçîðòîé, 19.7 õóâü íü
àâòî ìàøèíòàé, 31.3 õóâü íü ìîòîöèêëüòîé, 1.5 õóâü íü òðàêòîðòîé, 65.1 õóâü íü
ìàëûí õàøààòàé, 17.8 õóâü íü õóäàãòàé ãýñýí ä¿í ãàðëàà.
Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ìàë÷èí ºðõèéí öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýýã íàðíû
çàéí ýð÷èì õ¿÷ýýð õàíãàõ àðãà õýìæýýã àâ÷ ÿâóóëñíû ¿ð ä¿íä öàõèëãààí ¿¿ñã¿¿ðòýé
ºðõèéí òîî 2007 îíä 103.9 ìÿíãàí áîëæ, ºíãºðñºí îíûõîîñ 25.2 ìÿíãààð áóþó 32.0
õóâèàð íýìýãäýæ, ¿¿íòýé óÿëäàæ òåëåâèçîðòîé ºðõèéí òîî 20.9 ìÿíãààð áóþó 29.7
õóâèàð òóñ òóñ íýìýãäñýí áàéíà. ̺í àâòîìàøèíòàé ºðõèéí òîî 2006 îíûõîîñ 7.2
ìÿíãààð áóþó 27.1 õóâèàð, ìîòîöèêëüòýé ºðõèéí òîî 11.6 ìÿíãààð áóþó 27.7 õóâèàð òóñ
òóñ íýìýãäæýý.
Õ¿ñíýãò 6
Ìàë÷èí ºðõèéí íèéãýì àõóéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä
ªðõèéí òîî, ìÿí. Ìàë÷èí ºðõèéí òîîíä ýçëýõ õóâü
2003 2004 2005 2006 2007 2003 2004 2005 2006 2007
Öàõèëãààí
¿¿ñã¿¿ðòýé 28.9 53.7 67.7 78.7 103.9 16.7 31.8 40.2 46.1 60.5
Òåëåâèçîðòîé 33.2 48.6 60.1 70.2 91.1 19.3 28.7 35.7 41.1 53.1
Àâòîìàøèíòàé 19.8 21.8 23.2 26.6 33.8 11.5 12.9 13.8 15.6 19.7
Ìîòîöèêëüòýé 33.4 35.7 37.8 42.0 53.6 19.4 21.1 22.2 24.6 31.3
Àéìàã, á¿ñýýð õàðóóëñàí äýëãýðýíã¿é ìýäýýëëèéã õàâñðàëò 3-ààñ õàðíà óó.
Çóðàã 3
Ìàë÷èí ºðõèéí íèéãýì àõóéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä
120.0
100.0
80.0
60.0
40.0
20.0
0.0
Öàõèëãààí Òåëåâèçîðòîé Àâòîìàøèíòàé Ìîòîöèêëüòýé
¿¿ñã¿¿ðòýé
2005 2006 2007
2006 îíä ìàë÷èí ºðõèéí 46.1 õóâü íü öàõèëãààí ¿¿ñã¿¿ðòýé áàéñàí áîë 2007
îíä 60.5 õóâü áîëæ, öàõèëãààí ¿¿ñã¿¿ðòýé ºðõèéí òîî 14.4 ïóíêòýýð íýìýãäñýí áàéíà.
Íèéò öàõèëãààí ¿¿ñã¿¿ðòýé ºðõèéí 85.2 õóâü íü íàðíû, 6.4 õóâü íü ñàëõèíû,
8.4 õóâü íü áóñàä (áàãà îâðûí ìîòîð, àêóìëÿòîð ãýõ ìýò) òºðëèéí öàõèëãààí ýõ
¿¿ñã¿¿ðòýé áàéíà.
12
- 13. Õ¿ñíýãò 7
Öàõèëãààí ¿¿ñã¿¿ðòýé ºðõèéí òîî
¯¿íýýñ Ä¿íä ýçëýõ õóâü
Ñàëõèíû
Ñàëõèíû
Á¿ãä
Íàðíû
Íàðíû
Áóñàä
Áóñàä
Öàõèëãààí
103882 88511 6672 8699 85.2 6.4 8.4
¿¿ñã¿¿ðòýé ºðõ
I.2.2 Ìàë, òýæýýâýð àìüòäûí òîî, á¿òýö
Ìàëûí òîî. 2007 îíû æèëèéí ýöñèéí ìàë òîîëëîãûí ä¿íãýýð ìàëûí òîî 40.3
ñàÿ òîëãîéä õ¿ð÷, 2006 îíûõîîñ 5.5 ñàÿàð áóþó 15.7 õóâèàð, ìàëûí òàâàí òºðºë
äýýðýý ºñ뺺. Òºð뺺ð àâ÷ ¿çâýë òýìýýíèé òîî 260.6 ìÿíãà, àäóó 2239.5 ìÿíãà, ¿õýð
2425.8 ìÿíãà, õîíü 16990.1 ìÿíãà, ÿìàà 18347.8 ìÿíãàä õ¿ð÷, 2006 îíûõîîñ òýìýý 7.1
ìÿíãà, àäóó 124.7 ìÿíãà, ¿õýð 257.9 ìÿíãà, õîíü 2175.0 ìÿíãà, ÿìàà 2896.1 ìÿíãàí
òîëãîéãîîð òóñ òóñ ºñ뺺 (Õàâñðàëò 7, 8).
2007 îíä íèéò 600.0 ìÿíãàí ñàðëàã òîîëîãäñîí íü íèéò ¿õýð ñ¿ðãèéí 24.7 õóâèéã
ýçýëæ áàéíà (Õàâñðàëò 39). Ñàðëàãèéí òîî 2006 îíûõîîñ 11.8 õóâü áóþó 63.5 ìÿíãàí
òîëãîéãîîð ºññºí áàéíà.
Õ¿ñíýãò 8
Ìàëûí òîî, òºð뺺ð
ìÿí.òîë
2007/2006
2003 2004 2005 2006 2007
% Ǻð¿¿
Á¿ãä 25 427.7 28 027.9 30398.8 34802.9 40263.8 115.7 5460.9
Òýìýý 256.7 256.6 254.2 253.5 260.6 102.8 7.1
Àäóó 1 968.9 2 005.3 2029.1 2114.8 2239.5 105.9 124.7
Yõýð 1 792.8 1 841.6 1963.6 2167.9 2425.8 111.9 257.9
Õîíü 10 756.4 11 686.4 12884.5 14815.1 16990.1 114.7 2175.0
ßìàà 10 652.9 12 238.0 13267.4 15451.7 18347.8 118.7 2896.1
Ìàëûí òîî òîëãîéí ºñºëò íü ¿íäñýíäýý áîã ìàëûí ºñºëòººð õàíãàãäñàí
áºãººä íèéò ºñºëòèéí 53.0 õóâèéã ÿìàà, 39.8 õóâèéã õîíü, 4.7 õóâèéã ¿õýð, 2.3 õóâèéã
àäóó, 0.1 òýìýýíèé ºñºëò õàíãàñàí áàéíà.
2007 îíä íèéò íóòãààð áàéãàëü, öàã óóðûí áàéäàë òààëàìæòàé áàéæ, óðüä
îíóóäòàé õàðüöóóëàõàä õàðüöàíãóé îëîí òºë áîéæóóëæ, ìàëûí õîðîãäîë áàãà ãàðñàí
íü ìàëûí òîî, òîëãîé ºñºõºä íºëººë뺺.
Ìàë òîîëëîãûí 2007 îíû ä¿íãýýð á¿õ àéìàã, Óëààíáààòàð õîòîä 2006 îíòîé
õàðüöóóëàõàä ìàëûí òîî òîëãîé ºññºíèé äîòîð Áàÿí-ªëãèé, Áàÿíõîíãîð, Áóëãàí, Ãîâü-
Àëòàé, Äîðíîä, Çàâõàí, ªâºðõàíãàé, ªìíºãîâü, Ñýëýíãý, Óâñ, Õîâä, Äàðõàí-Óóë àéìàã
ìàëàà òàâàí òºðºë äýýð íü ºñãºñºí áàéíà.
Íèéò ìàëûí 30.6 õóâü áóþó 12301.7 ìÿíãàí òîëãîé íü Áàðóóí á¿ñýä, 34.8 õóâü
áóþó 14030.7 ìÿíãàí òîëãîé íü Õàíãàé á¿ñýä, 20.9 õóâü áóþó 8400.2 ìÿíãà íü Òºâèéí
á¿ñýä, 12.9 õóâü áóþó 5199.7 ìÿíãà íü Ç¿¿í á¿ñýä, 0.8 õóâü áóþó 331.2 ìÿíãà íü
Óëààíáààòàðò òóñ òóñ íîãäîæ áàéíà (Õàâñðàëò 8).
Õ¿ñíýãò 9
Ìàëûí òîî, á¿ñ íóòãààð
ìÿí.òîë
2007/2006
2003 2004 2005 2006 2007
% Ǻð¿¿
Ä¿í 25 427.8 28 028.1 30398.8 34802.9 40263.8 115.7 5460.9
Áàðóóí 7 410.8 8 524.8 9242.1 10915.0 12301.7 112.7 1386.7
Õàíãàé 8 131.8 9 050.9 10090.3 11852.6 14030.7 118.4 2178.1
Òºâ 5 723.7 6 252.8 6628.2 7071.2 8400.2 118.8 1329.0
Ç¿¿í 3 918.2 3 973.2 4191.3 4642.1 5199.7 112.0 557.6
ÓÁ 243.3 226.4 247 322.0 331.2 102.9 9.2
13
- 14. 2007 îíä òîîëîãäñîí ìàëûí òîîã á¿ñ òóñ á¿ðýýð 2006 îíòîé õàðüöóóëàí àâ÷
¿çýõýä Áàðóóí á¿ñèéí ìàëûí òîî 1386.7 ìÿíãà áóþó 12.7 õóâèàð, Õàíãàéí á¿ñèéíõ
2178.1 ìÿíãà áóþó 18.4 õóâèàð, Òºâèéí á¿ñèéíõ 1329.0 ìÿíãààð áóþó 18.8 õóâèàð,
Ç¿¿í á¿ñèéíõ 557.6 ìÿíãà áóþó 12.0 õóâèàð, Óëààíáààòàðûíõ 9.2 ìÿíãà áóþó 2.9
õóâèàð òóñ òóñ ºñ÷ýý. Áàðóóí, Õàíãàé, Òºâèéí á¿ñèéí ìàëûí òîî 5 òºðºë äýýðýý ºñºâ.
Íèéò ìàëûí òîîíû ºñºëòèéí 39.9 õóâü íü Õàíãàéí á¿ñèéí, 25.4 õóâèéã Áàðóóí á¿ñèéí,
24.3 õóâü íü Òºâèéí á¿ñèéí, 10.2 õóâü íü Ç¿¿í á¿ñèéí, 0.2 õóâü íü Óëààíáààòàðûí
ìàëûí òîîíû ºñºëòººð õàíãàãäñàí áàéíà.
Çóðàã 4
Ìàëûí òîî, á¿ñ íóòãààð
16000
14000
12000
10000
ìÿí.òîë
8000
6000
4000
2000
0
Áàðóóí Õàíãàé Òºâ Ç¿¿í ÓÁ
2005 2006 2007
Òàâàí òºðëèéí ìàëûí òîîíû ºñºëò, áóóðàëòûã 2006 îíòîé õàðüöóóëàí àéìãààð
àâ÷ ¿çýõýä òýìýý- 14 àéìàã, Óëààíáààòàð õîòîä, àäóó -18 àéìàãò, ¿õýð, õîíü -20 àéìàã,
Óëààíáààòàð õîòîä, ÿìàà -21 àéìàã, Óëààíáààòàð õîòîä òóñ òóñ ºññºí áàéíà.
2007 îíû áàéäëààð íèéò ìàë ñ¿ðãèéí 87.8 õóâèéã áîã ìàë, 12.2 õóâèéã áîä ìàë
ýçýëæ áàéíà.
Á¿ñýýð àâ÷ ¿çýõýä Áàðóóí á¿ñèéí íèéò ìàëûí 8.5 õóâèéã áîä, 91.5 õóâèéã áîã,
Õàíãàéí á¿ñèéí íèéò ìàëûí 13.5 õóâèéã áîä, 86.5 õóâèéã áîã, Òºâèéí á¿ñèéí ìàëûí
11.8 õóâèéã áîä, 88.2 õóâèéã áîã, Ç¿¿í á¿ñèéí ìàëûí 17.8 õóâèéã áîä, 82.2 õóâèéã áîã,
Óëààíáààòàðûí ìàëûí 23.3 õóâèéã áîä, 76.7 õóâèéã áîã ìàë ýçýëæ áàéíà.
Íèéò ñ¿ðýãò òàâàí òºðëèéí ìàëûí ýçëýõ õóâèéí æèíã àâ÷ ¿çâýë òýìýý 0.6, àäóó
5.6, ¿õýð 6.0, õîíü 42.2, ÿìàà 45.6 õóâèéã òóñ òóñ ýçýëæ áàéíà. 2006 îíòîé
õàðüöóóëàõàä íèéò ìàë ñ¿ðýãò ÿìààí ñ¿ðãèéí ýçëýõ õóâèéí æèí 1.2 ïóíêòýýð ºñ÷,
áóñàä òºðëèéí ìàëûí ýçëýõ õóâèéí æèí 0.1-0.5 ïóíêòýýð áóóð÷ýý.
Õ¿ñíýãò 10
Íèéò ñ¿ðýãò òàâàí òºðëèéí ìàëûí ýçëýõ õóâü
2003 2004 2005 2006 2007
Á¿ãä 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0
Òýìýý 1.0 0.9 0.8 0.7 0.6
Àäóó 7.7 7.2 6.7 6.1 5.6
Yõýð 7.1 6.6 6.5 6.2 6.0
Õîíü 42.3 41.7 42.4 42.6 42.2
ßìàà 41.9 43.7 43.6 44.4 45.6
2007 îíû áàéäëààð àâ÷ áîã ìàëûí 48.1 õóâèéã õîíü, 51.9 õóâèéã ÿìàà ýçýëæ
áàéíà .
Çóðàã 5
Íèéò ñ¿ðýãò òàâàí òºðëèéí ìàëûí ýçëýõ õóâü
50.0
45.0
40.0
35.0
30.0
25.0
20.0
15.0
10.0
5.0
0.0
Òýìýý Àäóó Yõýð Õîíü ßìàà
2005 2006 2007
14
- 15. 2007 îíä óëñàä íèéò ìàë áîëîí ¿õðýýð Õºâñãºë, òýìýýãýýð ªìíºãîâü, àäóóãààð
Àðõàíãàé, õîíèîð Çàâõàí, ÿìààãààð Ãîâü-Àëòàé àéìàã òýðã¿¿ëæ áàéíà (Õàâñðàëò 6).
Á¿ñýýð àâ÷ ¿çâýë íèéò ìàë áîëîí àäóó, ¿õýð, õîíèîð Õàíãàéí á¿ñ, ÿìààãààð
Áàðóóí á¿ñ, òýìýýãýýð Òºâèéí á¿ñ òýðã¿¿ëæ áàéíà.
Çóðàã 6
Ìàëûí òîî, àéìãààð
4 000.0
3 500.0
3 000.0
2 500.0
2 000.0
1 500.0
1 000.0
500.0
0.0
Õª ªÂ ÇÀ ÀÐ Ó Ҫ ÕÎ ÃÎ ÁÕ ÕÝ ÄÓ ÁÓ Ñ¯ Áª ªÌ ÄÄ ÑÝ ÄÎ ÓÁ ÄÀ ÎÐ ÃÑ
Õóâèéí ìàëûí òîî. 2007 îíä õóâèéí ìàëûí òîî 39.8 ñàÿ òîëãîéä õ¿ð÷, íèéò
ìàëûí 98.7 õóâèéã ýçýëæ áàéíà. Òýìýýíèé 98.7 õóâü, àäóóíû 98.9, ¿õðèéí 98.9, õîíèíû
98.2, ÿìààíû 99.2 õóâü íü õóâèéí àæ àõóéä áàéíà (Õàâñðàëò 10,11, 13). Õóâèéí ìàëûí
òîî 2006 îíûõîîñ 5437.0 ìÿíãààð áóþó 15.8 õóâèàð ºñ뺺.
Õ¿ñíýãò 11
Õóâèéí ìàëòàé ºðõ, ìàëûí òîî
ìÿí.òîë
¯¿íýýñ
Á¿ãä òýìýý àäóó ¿õýð õîíü ÿìàà
1990 8242.9 88.2 1108.1 1457.5 3684.7 1904.4
1991 14002.6 186.3 1492.1 1896.6 7209.4 3218.2
1992 18081.1 253.7 1728.0 2237.4 9589.1 4272.9
1993 22565.2 335.0 2026.8 2503.5 11902.0 5797.9
1994 24527.2 343.3 2279.0 2811.8 12133.8 6959.3
1995 26447.2 349.7 2532.0 3140.4 12194.1 8231.0
1996 27365.2 342.6 2670.6 3323.4 12184.6 8844.0
1997 29529.0 343.8 2807.4 3485.4 12912.0 9980.5
1998 31356.3 346.4 2982.6 3613.5 13630.1 10783.8
1999 32278.7 346.4 3097.3 3733.2 14306.5 10795.3
2000 29236.7 315.5 2609.4 3028.3 13206.0 10077.5
2001 25335.6 278.3 2152.4 2031.8 11439.0 9434.2
2002 23280.0 247.2 1953.0 1853.4 10232.4 8994.1
2003 24888.8 251.8 1937.5 1768.3 10417.6 10513.5
2004 27517.5 252.1 1973.4 1817.0 11376.9 12098.1
2005 29901.8 250.0 2001.2 1940.3 12582.9 13127.4
2006 34315.0 249.7 2088.7 2142.3 14522.1 15312.2
2007 39752.0 257.1 2215.7 2398.0 16681.0 18200.2
2007 îíû áàéäëààð õóâèéí àæ àõóéí íèéò ìàëûí 45.8 õóâèéã ÿìàà, 42.0 õóâèéã
õîíü, 6.0 õóâèéã ¿õýð, 5.6 õóâèéã àäóó, 0.6 õóâèéã òýìýý ýçýëæ áàéíà.
Ìàë á¿õèé 226.1 ìÿíãàí ºðõèéã ìàëûí òîîãîîð íü á¿ëýãëýí àâ÷ ¿çâýë, 2007 îíä
100 õ¿ðòýë òîëãîé ìàëòàé ºðõèéí òîî 105.7 áîëæ, 2006 îíûõîîñ 11.7 ìÿíãàí ºðõººð
áóþó 10.0 õóâèàð áóóð÷, õàðèí 100–ãààñ äýýø ìàëòàé ºðõèéí òîî 120.5 ìÿíãàä õ¿ð÷,
2006 îíûõîîñ 12.5 ìÿíãà áóþó 11.5 õóâèàð ºñ뺺 (Õàâñðàëò 4).
2007 îíä íèéò ìàëòàé ºðõºä 100 õ¿ðòýë òîëãîé ìàëòàé ºðõèéí ýçëýõ õóâèéí
æèí 46.7 õóâü áîëæ, 2006 îíûõîîñ 5.4 ïóíêòýýð áóóð÷, õàðèí ò¿¿íýýñ äýýøõè á¿ëãèéí
ìàëòàé ºðõèéí ýçëýõ õóâèéí æèí 53.3 õóâü áîëæ, 5.4 ïóíêòýýð íýìýãäñýí áàéíà.
2007 îíû áàéäëààð ìàëòàé ºðõèéí äèéëýíõ õóâü áóþó 70.8 õóâü íü 200 õ¿ðòýë
òîëãîé ìàëòàé áàéíà. Óã ¿ç¿¿ëýëò 2006 îíä 75.3 õóâüòàé áàéñàí áºãººä 4.5 ïóíêòýýð
áóóðñàí áàéíà.
15
- 16. Õ¿ñíýãò 12
Ìàëòàé ºðõèéí ìàëûí á¿ëýãëýëò
Ìàëòàé ºðõèéí òîî Ä¿íä ýçëýõ õóâü Ìàëûí òîî, ìÿí.òîë
Á¿ëýã 2006 2007 2006 2007 2006 2007
Ä¿í 225366 226116 100.0 100.0 34315.1 39752.0
>10 21710 19326 9.6 8.5 123.0 109.8
11-30 27791 24373 12.3 10.8 570.6 506.1
31-50 24175 21002 10.7 9.3 987.8 852.6
51-100 43687 40962 19.4 18.1 3263.1 3086.3
101-200 52445 54441 23.3 24.1 7593.8 8014.7
201-500 44765 51200 19.9 22.6 13365.0 15676.9
501-999 8458 11460 3.8 5.1 5486.7 7317.4
1000-1499 2024 2922 0.9 1.3 2307.5 3325.6
1500-2000 182 251 0.1 0.1 305.5 419.7
2001+ 129 179 0.1 0.1 312.1 442.9
Àéìãààð àâ÷ ¿çýõýä 200 õ¿ðòýë òîëãîé ìàëòàé ºðõèéí íèéò ìàëòàé ºðõºä ýçëýõ
õóâü 2006 îíä 59.1-95.6 õóâüòàé áàéñàí áîë 2007 îíä 53.3-94.6 õóâü áîëñîí áàéíà.
Á¿ñýýð àâ÷ ¿çâýë, 2007 îíä 200 õ¿ðòýë òîëãîé ìàëòàé ºðõèéí íèéò ìàë á¿õèé
ºðõºä ýçëýõ õóâü Áàðóóí á¿ñýä 68.2, Õàíãàé á¿ñýä 73.1, Òºâèéí á¿ñýä 68.2 õóâü, Ç¿¿í
á¿ñýä 68.2 õóâü, Óëààíáààòàðò 94.6 õóâü áîëæ, 2006 îíûõîîñ 1.0-5.2 ïóíêòýýð áóóðñàí
áàéíà.
2007 îíä 1000 áà ò¿¿íýýñ äýýø ìàëòàé 3352 ºðõ òîîëîãäîæ, 2006 îíûõîîñ
1017 ºðõººð íýìýãäñýí áàéíà. 1000-ààñ äýýø ìàëòàé ºðõèéí 30.6 õóâü íü Áàðóóí
á¿ñýä, 30.2 õóâü íü Õàíãàéí á¿ñýä, 19.7 õóâü íü Òºâèéí á¿ñýä, 18.9 õóâü íü Ç¿¿í
á¿ñýä íîãäîæ áàéíà.
1000-ààñ äýýø ìàëòàé ºðõèéí òîîãîîð Çàâõàí àéìàã òýðã¿¿ëæ áàéíà.
(Õàâñðàëò 5)
Õ¿ñíýãò 13
Ìàëòàé íýã ºðõºä íîãäîõ ìàëûí òîî, á¿ëýãëýëòýýð
Y¿íýýñ:
1 ºðõºä íîãäîõ ìàë
Á¿ëýã
òýìýý àäóó ¿õýð õîíü ÿìàà
2006 2007
Ä¿í 152 176 1 10 11 74 80
>10 6 6 0 1 3 1 1
11-30 21 21 0 2 5 5 9
31-50 41 41 0 3 6 12 20
51-100 75 75 0 5 7 25 38
101-200 145 148 1 8 10 54 75
201-500 299 306 2 16 15 127 146
501-999 649 639 4 34 28 310 263
1000-1499 1 140 1 139 5 61 48 625 400
1500-2000 1 679 1 673 8 107 69 914 575
2001+ 2 420 2 474 9 162 111 1 428 764
Óëñûí äóíäæààð õóâèéí ìàëòàé íýã ºðõºä 176 òîëãîé ìàë íîãäîæ áàéãàà íü
2006 îíûõîîñ 24 òîëãîé ìàëààð èë¿¿ áàéíà. Ìàëòàé íýã ºðõºä òýìýý 1, àäóó 10, ¿õýð
11, õîíü 74, ÿìàà 80 íîãäîæ áàéíà.
1 ºðõºä íîãäîõ ìàëûí á¿òöèéã àâ÷ ¿çýõýä 87.5 õóâü íü áîã ìàë, 12.5 õóâü íü
áîä ìàë áàéíà.
200 õ¿ðòýë òîëãîé ìàëòàé íýã ºðõºä äóíäæààð 79 òîëãîé, 201-999 ìàëòàé íýã
ºðõºä 367 òîëãîé, 1000 áà ò¿¿íýýñ äýýø ìàëòàé ºðõºä 1249 òîëãîé ìàë òóñ òóñ
íîãäîæ áàéíà.
Ìàëòàé íýã ºðõºä íîãäîõ ìàëûí òîî Äóíäãîâü, Ãîâü-Ñ¿ìáýð, Ãîâü-Àëòàé,
Äîðíîä, Çàâõàí, Õºâñãºë, Õîâä, ªìíºãîâü, Òºâ, Óâñ, Ñ¿õáààòàð, Äîðíîãîâü, Õýíòèé
àéìãóóäàä óëñûí äóíäæààñ 6-66 òîëãîéãîîð äýýã¿¿ð, áóñàä àéìàãò 7-130 òîëãîéãîîð
äîîãóóð áàéíà.
Á¿ñýýð àâ÷ ¿çâýë, íýã ºðõºä íîãäîõ ìàëûí òîî Áàðóóí, Òºâ, Ç¿¿í á¿ñýä óëñûí
äóíäæààñ 6-24 òîëãîéãîîð èë¿¿ áàéíà.
16
- 17. 2007 îíû áàéäëààð àìüæèðãààíû ãîë ýõ ¿¿ñâýð íü ìàë àæ àõóé áîëñîí ìàë÷èí
ºðõèéí ýçýìøèëä íèéò ìàëûí 89.9 õóâü áóþó 36.2 ñàÿ òîëãîé ìàë áàéíà.
Õ¿ñíýãò 14
Ìàë÷èí ºðõèéí ìàëûí á¿ëýãëýëò, 2007 îíä
Ìàë÷èí ¿¿íýýñ :
Ìàë÷èí
ºðõèéí
Á¿ëýã ºðõèéí
ìàëûí Òýìýý Àäóó ¯õýð Õîíü ßìàà
òîî
òîî
>10 6244 35.9 0.3 5.9 16.7 5.1 7.8
11-30 12953 274.8 1.6 29.0 67.2 65.7 111.4
31-50 13638 554.4 3.2 44.1 81.7 164.6 260.8
51-100 31043 2399.4 14.2 160.4 250.7 784.7 1189.5
101-200 47461 7037.6 49.5 406.4 479.7 2548.3 3553.7
201-500 46366 14718.5 113.5 771.0 723.2 6099.6 7011.2
501-999 10702 7102.8 44.8 373.2 304.3 3457.8 2922.7
1000-1499 2764 3252.7 15.0 172.0 136.5 1784.8 1144.4
1500-2000 247 412.5 2.1 26.5 16.7 223.7 143.4
2001+ 170 426.8 1.6 28.0 19.1 249.0 129.2
Ä¿í 171588 36215.5 245.7 2016.5 2095.9 15383.2 16474.2
2007 îíû áàéäëààð íýã ìàë÷èí ºðõºä äóíäæààð 211 òîëãîé ìàë, ¿¿íèé äîòîð
òýìýý 1, àäóó 12, ¿õýð 12, õîíü 90, ÿìàà 96 òóñ òóñ íîãäîæ áàéíà.
Õ¿ñíýãò 15
Íýã ìàë÷èí ºðõºä íîãäîõ ìàëûí òîî
Y¿íýýñ:
Á¿ëýã Á¿ãä
òýìýý àäóó ¿õýð õîíü ÿìàà
Ä¿í 211 1 12 12 90 96
>10 6 0 1 3 1 1
11-30 21 0 2 5 5 9
31-50 41 0 3 6 12 19
51-100 76 0 5 8 25 38
101-200 149 1 9 10 54 75
201-500 318 2 17 16 132 151
501-999 663 4 35 28 323 273
1000-1499 1 176 5 62 49 646 414
1500-2000 1 670 9 107 68 905 581
2001+ 2 511 9 165 112 1 465 760
Ìàë÷èí ºðõèéí 37.2 õóâü íü 100 õ¿ðòýë ìàëòàé, 27.7 õóâü íü 101-200 õ¿ðòýë
ìàëòàé, 27.0 õóâü íü 201-500 ìàëòàé, 6.2 õóâü íü 501-999 ìàëòàé, 1.9 õóâü íü 1000-ààñ
äýýø ìàëòàé áàéíà. Ýíäýýñ õàðàõàä ìàë÷èí ºðõèéí òàëààñ èë¿¿ õóâü íü 200 õ¿ðòýë
òîëãîé ìàëòàé áàéíà (Õàâñðàëò 4.1).
Çóðàã 7
Ìàë÷èí ºðõ, ìàëûí á¿ëýãëýëòýýð
201-500
ìàëòàé 501-999
27.0% ìàëòàé
6.2%
1000+ ìàëòàé
1.9%
101-200
ìàëòàé
27.7% >10 ìàëòàé
3.6%
11-30 ìàëòàé
7.5%
51-100 31-50 ìàëòàé
ìàëòàé 7.9%
18.1%
Õýýëòýã÷ ìàë. 2007 îíû ýöýñò 16784.8 ìÿíãàí òîëãîé õýýëòýã÷ ìàë òîîëîãäñîí
íü 2006 îíûõîîñ 2072.4 ìÿíãàí òîëãîé áóþó 14.1 õóâèàð ºññºí áàéíà.
17
- 18. Òºð뺺ð àâ÷ ¿çâýë õýýëòýã÷ ìàëûí òîî á¿õ òºðºë äýýð ºññºí áºãººä èíãý 4.3
ìÿíãà, ã¿¿ 38.8 ìÿíãà, ¿íýý 92.3 ìÿíãà, ýì õîíü 879.2 ìÿíãà, ýì ÿìàà 1057.8 ìÿíãàí
òîëãîéãîîð òóñ òóñ ºññºí áàéíà (Õàâñðàëò 24).
Õ¿ñíýãò 16
Õýýëòýã÷ ìàëûí òîî
ìÿí.òîë
2007/2006
2003 2004 2005 2006 2007 % Ǻð¿¿
Á¿ãä 10804.8 11604.7 12883.7 14712.4 16784.8 114.1 2072.4
Èíãý 77.7 77.4 76.3 76.8 81.0 105.5 4.3
ÿ¿ 580.2 571.8 569.7 594.0 632.8 106.5 38.8
Yíýý 721.4 733.3 764.3 839.4 931.7 111.0 92.3
Ýì 4853.2 5147.5 5751.8 6611.5 7490.7 113.3 879.2
õîíü
Ýì 4572.4 5074.8 5721.8 6590.7 7648.5 116.1 1057.8
ÿìàà
Õýýëòýã÷ ìàë íèéò ìàëûí 41.7 õóâèéã ýçýëæ áàéãàà áºãººä òýìýýí ñ¿ðãèéí 31.1
õóâü, àäóóí ñ¿ðãèéí 28.3 õóâü, ¿õýð ñ¿ðãèéí 38.4 õóâü, õîíèí ñ¿ðãèéí 44.1 õóâü, ÿìààí
ñ¿ðãèéí 41.7 õóâèéã òóñ òóñ ýçýëæ áàéíà.
Ìàë àæ àõóéí ýðäýìòýí, ñóäëàà÷äûí ¿çýæ áàéãààãààð ìàë àæ àõóéí íºõºí
¿éëäâýðëýëèéã õýâèéã õýìæýýíä áàéëãàõàä õýýëòýã÷ ìàë áîä ìàëûí õóâüä ñ¿ðãèéí
50.0-55.0 õóâü, áîã ìàëûí õóâüä ñ¿ðãèéí 60.0-65.0 õóâèéã ýçýëæ áàéâàë çîõèìæòîé
áàéíà ãýæ ¿çäýã áºãººä ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ýíý õàðüöàà àëäàãäàæ, ñ¿¿ëèéí 4 æèëèéí
áàéäëààð õýýëòýã÷ ìàëûí ýçëýõ õóâü áîä ìàëä äóíäæààð 32.6, áîã ìàëä 43.3 õóâü
áàéíà.
Çóðàã 8
Õýýëòýã÷ ìàëûí òîî, ìÿí.òîë
18000
17000
16000
15000
14000
13000
12000
11000
10000
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Àéìãààð àâ÷ ¿çâýë õýýëòýã÷ ìàëûí òîî íü Äîðíîãîâü àéìàãò 8.7 ìÿíãàí òîëãîé
áóþó 2.5 õóâèàð áóóð÷, áóñàä àéìãóóäàä 2.3-204.9 ìÿíãàí òîëãîéãîîð áóþó 1.5-30.7
õóâèàð íýìýãäæýý (Õàâñðàëò 25).
Á¿ñýýð àâ÷ á¿õ á¿ñýä õýýëòýã÷ ìàëûí òîî 1.5-17.6 õóâü áóþó 2.3-865.3 ìÿíãàí
òîëãîéãîîð ºññºí áàéíà. Ç¿¿í á¿ñèéí íèéò ìàëûí 43.6 õóâü, Áàðóóí áîëîí Õàíãàéí
á¿ñèéí íèéò ìàëûí 41.2 õóâü, Òºâèéí á¿ñèéí íèéò ìàëûí 41.8 õóâü, Óëààíáààòàðûí
íèéò ìàëûí 45.9 õóâèéã õýýëòýã÷ ìàë ýçýëæ áàéíà.
Òºë áîéæèëò. 2007 îíû áàéäëààð îíû ýõíèé ýõ ìàëûí 88.8 õóâü áóþó 13071.0
ìÿíãàí ýõ ìàë òºëëºæ, ãàðñàí òºëèéí 97.1 õóâèéã áóþó 12767.6 ìÿíãàí òºë áîéæóóëàâ.
Áîéæñîí òºëèéí òîî 2006 îíûõîîñ 1989.0 ìÿíãàí òîëãîéãîîð íýìýãäýæ, áîéæèëòûí
õóâü 1.8 ïóíêòýýð ºññºí áàéíà.
Ãàðñàí áîòãîíû 95.7 õóâü, óíàãàíû 94.7 õóâü, òóãàëûí 97.3 õóâü, õóðãàíû 97.7,
èøèãíèé 96.8 õóâèéã áîéæóóëñàí áàéíà. Áîéæóóëñàí òºë ºìíºõ îíûõòîé õàðüöóóëàõàä
á¿õ òºðºë äýýðýý 1.5-1026.1 ìÿíãàí òîëãîéãîîð ºññºí áàéíà.
18
- 19. Õ¿ñíýãò 17
Òºë áîéæèëò
ìÿí.òîë
Á¿ãä ¯¿íýýñ:
2005 2006 2007 Áîòãî Óíàãà Òóãàë Õóðãà Èøèã
Ãàðñàí òºë 9913.7 11309.0 13143.5 36.4 454.9 707.0 5996.6 5948.6
Áîéæñîí òºë 9333.0 10778.6 12767.6 34.8 431.0 688.1 5857.0 5756.6
Áîéæèëòûí
õóâü 94.1 95.3 97.1 95.7 94.7 97.3 97.7 96.8
2007 îíä áîéæóóëñàí òºëèéí òîî á¿õ àéìàãò 8.4-168.3 ìÿíãàí òîëãîéãîîð ºññºí
áàéíà (Õàâñðàëò 27).
Çóðàã 9
Áîéæóóëñàí òºëèéí òîî, ìÿí.òîë
14000
13000
12000
11000
10000
9000
8000
7000
6000
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Áîéæóóëñàí òºëèéã á¿ñýýð àâ÷ ¿çâýë, á¿õ á¿ñýä áîéæóóëñàí òºëèéí òîî 17.6-
696.4 ìÿíãàí òîëãîéãîîð íýìýãäæýý.
Íèéò áîéæóóëñàí òºëèéí 31.0 õóâü íü Áàðóóí á¿ñýä, 34.0 õóâü íü Õàíãàéí á¿ñýä,
20.7 õóâü íü Òºâèéí á¿ñýä, 13.4 õóâü íü Ç¿¿í á¿ñýä, 0.9 õóâü íü Óëààíáààòàðò íîãäîæ
áàéíà.
Õ¿ñíýãò 18
Áîéæóóëñàí òºë
ìÿí.òîë
2003 2004 2005 2006 2007
Á¿ãä 7885.5 9296.1 9333.0 10778.6 12767.6
Áîòãî 31.7 35.8 34.6 33.3 34.8
Óíàãà 306.3 384.1 387.4 394.1 431.0
Òóãàë 512.8 549 569.3 611.6 688.1
Õóðãà 3761.0 4250.4 4372.8 5009.1 5857.0
Èøèã 3273.7 4076.8 3968.9 4730.5 5756.6
2007 îíä óëñûí äóíäæààð 100 ýõýýñ 87 òºë áîéæóóëñàí íü 2006 îíûõîîñ 3
òºëººð íýìýãäýâ.
Äîðíîãîâü, ªìíºãîâü, Äóíäãîâü, Äàðõàí-Óóë, ªâºðõàíãàé, Õýíòèé, Ñýëýíãý,
Áàÿíõîíãîð, Ñ¿õáààòàð, Àðõàíãàé, Ãîâüñ¿ìáýð, Îðõîí àéìãóóäàä 100 ýõýýñ
áîéæóóëñàí òºëèéí òîî 1-48 òîëãîéãîîð íýìýãäýæ, áóñàä àéìàãò 2-7 òîëãîéãîîð
áóóðñàí áàéíà (Õàâñðàëò 28).
Õ¿ñíýãò 19
100 ýõýýñ áîéæóóëñàí òºë
òîë.
2003 2004 2005 2006 2007
Á¿ãä 75 86 80 84 87
Áîòãî 42 46 45 44 45
Óíàãà 52 66 68 69 73
Òóãàë 66 76 78 80 82
Õóðãà 77 88 85 87 89
Èøèã 78 89 78 83 87
19
- 20. Á¿ñýýð àâ÷ ¿çâýë, Õàíãàé, Òºâ áîëîí Ç¿¿í á¿ñýä 100 ýõýýñ áîéæóóëñàí òºëèéí
òîî 2006 îíûõîîñ 1-15 òîëãîéãîîð ºñ÷, õàðèí Áàðóóí á¿ñ, Óëààíáààòàðò 3-7
òîëãîéãîîð áóóðñàí áàéíà.
Óëñûí äóíäàæòàé õàðüöóóëàõàä Áàðóóí áîëîí Õàíãàéí á¿ñýä 100 ýõýýñ
áîéæóóëñàí òºëèéí òîî óëñûí äóíäæààñ äýýã¿¿ð, Òºâèéí áîëîí Ç¿¿í á¿ñ,
Óëààíáààòàðò äîîãóóð áàéíà.
Çóðàã 10
100 ýõýýñ áîéæóóëñàí òºë
100
86 84 87
90 80
80 76 74 75
70 60
59 56
60
50
40
30
20
10
0
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Òîì ìàëûí ç¿é áóñ õîðîãäîë. 2007 îíä, îíû ýõíèé íèéò ìàëûí 0.8 õóâüòàé
òýíöýõ 294.1 ìÿíãàí òîëãîé ìàë õîðîãäñîí íü 2006 îíûõîîñ 182.3 ìÿíãààð áóþó 38.2
õóâèàð áóóðñàí áàéíà. Íèéò õîðîãäñîí ìàëûí 40.8 õóâèéã õîíü, 40.7 õóâèéã ÿìàà, 9.5
õóâèéã ¿õýð, 8.4 õóâèéã àäóó, 0.7 õóâèéã òýìýý ýçýëæ áàéíà.
Íèéò õîðîãäëûí 14.9 õóâü áóþó 43.8 ìÿíãà íü ãýíýòèéí àþóëààð, 85.1 õóâü
áóþó 250.3 ìÿíãà íü ºâ÷íººð áîëîí áóñàä øàëòãààíààð õîðîãäæýý.
Õ¿ñíýãò 20
Òîì ìàëûí ç¿é áóñ õîðîãäîë
ìÿí.òîë
2003 2004 2005 2006 2007
Á¿ãä 1324.3 291.7 677.2 476.4 294.1
Òýìýý 7.3 2.4 3.7 4.7 2.0
Àäóó 136.7 31.0 39.1 30.6 24.6
Yõýð 215.4 46.0 58.1 39.5 27.9
Õîíü 536.6 116.0 255.7 182.2 119.9
ßìàà 428.4 96.3 320.7 219.3 119.8
Òîì ìàëûí ç¿é áóñ õîðîãäîë Äîðíîãîâü, Äóíäãîâü, ªìíºãîâü, Õýíòèé,
ªâºðõàíãàé, Àðõàíãàé, Äîðíîä, Òºâ, Ñýëýíãý, Ãîâüñ¿ìáýð àéìàã, Óëààíáààòàð õîòîä
2006 îíûõîîñ 0.4 -125.2 ìÿíãàí òîëãîéãîîð áóóð÷, áóñàä àéìàãò 1.7-15.3 ìÿíãàí
òîëãîéãîîð íýìýãäñýí áàéíà (Õàâñðàëò 29).
Íèéò õîðîãäëûí 59.8 õóâü íü Óâñ, Ñ¿õáààòàð, Õýíòèé, Õºâñãºë, Áàÿí-ªëãèé,
Áàÿíõîíãîð àéìàãò íîãäîæ áàéíà.
Çóðàã 11
Òîì ìàëûí ç¿é áóñ õîðîãäîë
5000.0
4500.0
4000.0
3500.0
ìÿí.òîë
3000.0
2500.0
2000.0
1500.0
1000.0
500.0
0.0
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
20
- 21. Á¿ñýýð àâ÷ ¿çâýë, Õàíãàé, Òºâ, Ç¿¿í á¿ñ, Óëààíáààòàðò õîðîãäëûí õýìæýý 0.5-
203.1 ìÿíãàí òîëãîéãîîð áóóð÷, õàðèí Áàðóóí á¿ñýä 33.2 ìÿíãàí òîëãîéãîîð ºññºí
áàéíà.
Íèéò õîðîãäëûí 36.2 õóâü íü Áàðóóí á¿ñýä, 29.4 õóâü íü Õàíãàéí á¿ñýä, 21.0
õóâü íü Ç¿¿í á¿ñýä, 12.8 õóâü íü Òºâèéí á¿ñýä ãàðñàí áàéíà.
Õ¿ñíýãò 21
Îíû ýõíèé ìàëä ç¿é áóñ õîðîãäëûí ýçëýõ õóâü
2003 2004 2005 2006 2007
Á¿ãä 5.5 1.1 2.4 1.6 0.8
Òýìýý 2.9 1.0 1.4 1.9 0.8
Àäóó 6.9 1.6 1.9 1.5 1.2
Yõýð 11.4 2.6 3.2 2.0 1.3
Õîíü 5.0 1.1 2.2 1.4 0.8
ßìàà 4.7 0.9 2.6 1.7 0.8
Ç¿¿í á¿ñýä îíû ýõíèé ìàëûí 1.3 õóâü, Áàðóóí á¿ñýä 1.0 õóâü, Õàíãàéí á¿ñýä 0.7
õóâü, Òºâ áîëîí Óëààíáààòàðò 0.5 õóâü íü õîðîãäñîí áàéíà.
2007 îíä 43.8 ìÿíãàí ìàë ãýíýòèéí àþóëààð õîðîãäñîí íü 2006 îíûõîîñ 29.2
ìÿíãàí òîëãîéãîîð áóþó 40.0 õóâèàð áóóðñàí áàéíà (Õàâñðàëò 30).
Õ¿ñíýãò 22
Ãýíýòèéí àþóëààð õîðîãäñîí ìàëûí òîî
ìÿí.òîë
2003 2004 2005 2006 2007
Á¿ãä 643.3 39.6 123.5 73.0 43.8
Òýìýý 1.1 0.2 0.4 0.5 0.2
Àäóó 65.9 3.4 5.1 5.0 2.9
Yõýð 107.6 4.6 10.4 5.2 3.8
Õîíü 267.9 17.3 48.6 29.1 20.2
ßìàà 200.9 14.2 59.1 33.3 16.8
Ãýíýòèéí àþóëààð õîðîãäñîí ìàëûí 31.4 õóâü íü Óâñ àéìàãò, 23.9 õóâü íü
Ñ¿õáààòàð àéìàãò, 11.2 õóâü íü Áàÿíõîíãîð àéìàãò ãàðñàí áàéíà.
Ãýíýòèéí àþóëààð õîðîãäñîí ìàëûí 37.0 õóâü íü Áàðóóí á¿ñýä, 33.3 õóâü íü
Ç¿¿í á¿ñýä, 18.0 õóâü íü Õàíãàéí á¿ñýä, 10.1 õóâü íü Òºâèéí á¿ñýä òóñ òóñ íîãäîæ
áàéíà.
Ìàëûí õýýë õàÿëò, ñóâàéðàëò. 2007 îíä îíû ýõíèé õýýëòýã÷ ìàëûí 8.0 õóâüòàé
òýíöýõ 1.2 ñàÿ ìàë õýýë õàÿæ, ñóâàéðñíû óëìààñ òºë ºãººã¿é áàéíà. Õýýë õàÿæ,
ñóâàéðñàí õýýëòýã÷ ìàëûí òîî 2006 îíûõîîñ 3.9 õóâü áóþó 48.0 ìÿíãààð áóóð÷ýý.
Òºë ºãººã¿é õýýëòýã÷ ìàëûí 73.1 õóâü áóþó 865.9 ìÿíãà íü ñóâàéðñàí õýýëòýã÷,
26.9 õóâü áóþó 317.9 ìÿíãà íü õýýë õàÿñàí ýõ ìàë áàéíà.
Õ¿ñíýãò 23
Õýýë õàÿæ, ñóâàéðñàí ýõ ìàëûí òîî
ìÿí.òîë
Ñóâàéðñàí Õýýë õàÿñàí
2004 2005 2006 2007 2004 2005 2006 2007
Á¿ãä 700.1 820.7 898.9 865.9 251.8 512.9 332.9 317.9
Èíãý 2.9 3.1 2.9 2.4 0.5 0.6 0.5 0.3
ÿ¿ 99.3 85.8 85.2 83.2 29.7 26.4 24.8 20.1
Yíýý 93.7 82.8 84.9 88.7 25.6 26.4 20.5 22.2
Ýì
õîíü 260.7 310.4 314.1 330.9 90.8 105.8 98.5 100.7
Ýì
ÿìàà 243.5 338.7 411.8 360.7 105.2 353.6 188.7 174.6
Àéìãààð àâ÷ ¿çâýë, ªìíºãîâü, Äîðíîãîâü, Äóíäãîâü, ªâºðõàíãàé, Õýíòèé,
Îðõîí, Áàÿíõîíãîð, Ñ¿õáààòàð, Ãîâüñ¿ìáýð, Äîðíîä àéìàãò òºë ºãººã¿é õýýëòýã÷
21
