Mô hình ponzi

1. MÔ HÌNH PONZI
Mô hình Ponzi là trò vay tiền của người này để trả nợ người khác. Kẻ đi vay đưa
ra cam kết trả lợi tức cao cho người cho vay và quảng cáo với họ về những tấm
gương đã từng nhận được lợi tức cao trước đây để hấp dẫn người cho vay. Người
cho vay bị hấp dẫn bởi lợi tức cao lại thậm chí giới thiệu những người cho vay
mới hơn. Bằng hình thức này, kẻ đi vay càng ngày càng vay được những khoản
tiền lớn hơn từ nhiều người cho vay mới hơn.
Thí dụ, kẻ chơi trò Ponzi giới thiệu với một người A nào đó về kế hoạch đầu tư
hứa hẹn lợi tức cao (nhưng thực tế không có) rồi đề nghị người này cho vay và
hứa sẽ trả lãi cao. Tiếp theo, kẻ chơi trò Ponzi lại tìm đến những người khác và
quảng cáo với họ về dự án ảo và về việc đã có người A tham gia dự án và nhận
được lãi cao. Những người này nảy sinh động cơ kiếm lợi cao bằng cách cho kẻ
chơi trò Ponzi vay. Kẻ này dùng một phần tiền mới vay được trả cho người A
đúng cam kết và phần lớn cònlại bỏ túi. Hắn lại tiếp tục tìm đến nhiều người mới
hơn để tiếp tục trò lừa. Bản thân người A khi nhận được hoàn trả vốn và lãi cam
có thể tiếp tục cho kẻ chơi trò Ponzi vay và còn giới thiệu nhiều người khác tham
gia.
Trò Ponzi, tuy nhiên, sẽ không thể kéo dài vì người cho vay không nhiều và vì
thông tin về kẻ chơi trò Ponzi sẽ dần bị lộ. Kết cục của trò này là kẻ chủ mưu sẽ
đào thoát, để lại nhiều người cho vay bị mất tiền.
Trong tài chính doanh nghiệp, việc đi vay mới để trả nợ vay cũ gọi là tài chính
Ponzi. Trong kinh tế học công cộng, mô hình Ponzi hay trò Ponzi, chỉ việc chính
phủ vay tiền thông qua phát hành trái phiếu để có nguồn tài chính trả nợ gốc và
lãi những khoản vay cũ cũng bằng phát hành trái phiếu.
Trò Ponzi được đặttheo tên Charles Ponzi (hay Carlo Ponzi theo cáchgọi của Ý),
người đã làm trò này rất xuất sắc và làm cho nó trở nên nổi tiếng.
CHARLES PONZI
(3 tháng 3 năm 1882–18 tháng 1 năm 1949) là một người nhập cư Italia đến Hoa
Kỳ và đã trở thành một trong những người lừa đảo siêu nhất trong lịch sử Hoa
Kỳ. là Ông tổ” của các trùm lừa đảo tín dụng đa cấp, trong vòng 2 năm (1919 -
1920), Ponzi đã huy động được 15 triệu USD một con số khổng lồ vào thời điểm
đó từ hàng vạn khách hàng đã bị mất tiền thông qua "kế hoạch Ponzi", Dù nhiều
người chưa bao giờ nghe tên Ponzi, thuật ngữ "Ponzi scheme" là một sự mô tả
được nhiều người biết về một hệ thống các kế hoạch "kiếm tiến nhanh" có tính
chất lừa đảo được thực hiện thông qua mạng Internet và những nơi khác cho đến

2. ngày nay. Bí danh của ông bao gồm Charles Ponei, Charles P. Bianchi, Carl và
Carlo.
“ÔNG TỔ” CỦA CÁC TRÙM LỪA ĐẢO TÍN DỤNG ĐA
CẤP
GIẤC MƠ MỸ VÀ KẾ HOẠCH PONZI
ĐẾN MỸ ĐỂ Ở TÙ
Cuộc đời của Charles Ponzi, ông tổ của trò lừa đảo tín dụng, có thể được viết
thành một bộ tiểu thuyết dài. Người cha của Ponzi đã nói với con trước khi lên
tàu rằng ở nước Mỹ, các vỉa hè cũng được dát bằng vàng. Ponzi đã lên đường,
nhập cư vào Mỹ nhưng thực tế thì không phải như lời cha nói.
Sinh ngày 3.3.1882 tại làng Carlo Ponzi, thuộc thị trấn Lugo (tỉnh Emilia-
Romagna, Ý), thời thơ ấu của Charles Ponzi không được suôn sẻ khi phải làm
nghề đưa thư để phụ gia đình kiếm sống. Sau khi tốt nghiệp trung học, Ponzi vào
Đại học Rome La Sapienza. Tuy nhiên, khoảng thời gian này không kéo dài được
bao lâu bởi Ponzi và một số bạn bè thân thiết đã coi đây là "4 năm nghỉ mát". Lý
do này cộng với chuyện thiếu học phí đã nhanh chóng đưa Ponzi ra khỏi giảng
đường đại học.
Sau khi bịđuổihọc, Ponziquyết định đến Mỹ đểtìm kiếm một cơ hội. Năm 1903,
được sự khích lệ của cha, Ponzi lên tàu đến Boston (bang Massachusetts, Mỹ)
trên con tàu S.S Vancouver khi trong túi chỉ có vỏn vẹn 2,5 USD. Sau khi đến
Mỹ, Ponzi bắt tay vào việc học tiếng Anh và lang thang từ thành phố này qua
thành phố khác, làm đủ mọi nghề như rửa bát thuê, bồibàn... để kiếm sống. Năm
1907, sau khi bị đuổi việc vì tội thường xuyên trả thiếu tiền thừa cho khách hàng
và ăn cắp vặt, Ponzi tìm đến Montreal (Canada) và trở thành nhân viên hỗ trợ

3. khách hàng tại Banco Zorossi, một ngân hàng mới khai trương của ông chủ Luigi
Zorossi. Banco Zorossichủ yếu phục vụ tín dụng cho cộng đồng Ý mới nhập cư
tại đây. Do lãi suất huy động vốn từ khách hàng lên tới 6% (cao gấp đôi các ngân
hàng khác) nên Banco Zorossipháttriển rất nhanh sau khi khai trương. Tuy nhiên,
sau đó một thời gian ngắn, Ponziđã nhận ra Banco Zarossiđang đứng bên bờ vực
phá sản do những khoản nợ xấu bởihầu hết khách hàng đều vay tiền ngắn hạn để
đầu tư vào bất động sản. Bên cạnh đó, tiền chi trả lãi suất cho khách hàng không
phải từ hoạt động đầu tư mà được rút ra từ những khoản ký quỹ trong các tài
khoản mới mở. Sau khi khai trương không được bao lâu, Banco Zorossi vỡ nợ
khiến ông chủ Zorossi phải chạy trốn đến tận Mexico.
Trong khi Zorossicao chạy xa bay, Ponzi ở lại và cũng tính cách quay trở lại Mỹ
để tìm kế sinh nhai. Trong một lần lang thang đến nơi làm việc cũ, Ponzi tình cờ
nhìn thấy một cuốn séc trắng và nhận thấy đây là cơ hội để có tiền mua vé đến
Mỹ. Ponzi đã "tự thưởng" cho mình 423,58 USD và giả chữ ký của ông chủ cũ
Zorossitrên một tấm séc. Cảnh sát Montreal đã nhanh chóng tóm được Ponzi khi
y đang sửdụng tấm séc giả trên để thanh toán cho một đốnghàng vừa mua. Ponzi
đã mất 3 năm trong một nhà tù ở Quebec vì tội danh này. Trong thời gian ở tù,
Ponzi viết thư về cho gia đình ở Ý nói rằng y hiện đang làm "trợ lý đặc biệt" cho
một nhân viên coi tù ở Canada.
Năm 1911, sau khi ra khỏi nhà tù Quebec, Ponziquyết định trở lại Mỹ. Tuy nhiên,
nước Mỹ đã "chào đón" Ponzi bằng 2 năm tù tại Atlanta bởi tội tổ chức nhập cư
trái phép cho dân Ý. Sau khi vào tù, Ponzi trở thành phiên dịch viên tiếng Ý cho
một quan chức coi tù ở đây, người có nhiệm vụ kiểm duyệt các lá thư bằng tiếng
Ý gửi cho tướng cướp khét tiếng Ignazio Lupo đang thụ án ở nhà tù này. Sau một
thời gian, Ponzi được trả tự do sớm hơn vì y thuyết phục người bác sĩ trong tù tin
rằng y bị ngộ độc bởi ăn phải xà phòng cạo râu.
Ý TƯỞNG KINH DOANH "VĨ ĐẠI"
Sau khi ra tù, Ponzi về lại Boston vì đây là nơi đã thân thuộc với y kể từ ngày đặt
chân đến Mỹ. Ponzi làm quen với RoseGnecco, một cô gái Ý xinh đẹp. Gia đình
Rosesau khi biết chuyện tình của cô đã quyết liệt ngăn cản và cho Rose biết về
thân thế của kẻ cô đang yêu say đắm. Tuy nhiên, Rose đã bất chấp mọi ngăn cản
của gia đình và kết hôn với Ponzi (1918). Sau khi cưới Rose, Ponzi làm cho một
công ty tư nhân và đã nghĩ đến chuyện lập ra những loại hình quảng cáo đa dạng
liên quan đến lĩnh vực bưu chính, có thể bán được cho nhiều công ty khác nhau.
Đây là ý tưởng mà sau đó các tập đoàn bưu điện Mỹ đã lập ra cuốn niên giám
Yellow Pages để bán quảng cáo cho khách hàng. Tuy nhiên, khi ý tưởng của
Ponzi chưa thành hiện thực thì công ty nọ phá sản.

4. Tháng 8.1919, trong thời gian thất nghiệp, Ponzi tìm cách xuất khẩu một tờ tạp
chí Mỹ. Ponzi viết thư cho một nhà quý tộc ở Tây Ban Nha kể về ý định kinh
doanh của mình và đề nghị ông này cộng tác. Nhà quý tộc Tây Ban Nha viết thư
trả lời Ponzi, trong thư có đính kèm một phiếu IRC (coupon)miễn bưu phí quốc
tế. Đây là tấm phiếu IRC đầu tiên mà Ponzi trông thấy. Ponzi đã nghiên cứu, tìm
hiểu cặn kẽ mọi điều liên quan đến tấm phiếu này cũng như các quy định về tem
thư, hệ thống bưu điện Mỹ và quốc tế. Sau nhiều ngày tìm tòi, Ponzi phát hiện
được rằng: tại thời điểm đó, nhiều quốc gia đã sử dụng IRC, tấm phiếu này có giá
trị như một tem thư miễn phí mà người nhận được sẽ dùng nó để viết thư trả lời
cho người gửi. Phiếu IRC được bán tại từng quốc gia với giá khác nhau do ngành
bưu chính từng nước quy định. Do vậy, sẽ có những khoản tiền chênh lệch lớn
nếu mua IRC tại quốc gia có giá rẻ và đem đến quy đổira tem thư để bán ở những
quốc gia có giá bưu chínhcao hơn. Với tờ IRC được tặng, Ponziđã đem đổithành
tem thư Mỹ để bán và thấy rằng: tại Mỹ, mỗi tờ IRC sau khi đổira tem thư sẽbán
được 6 cent, gấp 6 lần so với giá mua 1 phiếu IRC tại Tây Ban Nha. Phát hiện
này đã thay đổicả cuộc đờiđang khốn khó của Ponzi, giúp y trở thành kẻ lừa đảo
tín dụng số 1 trong thế kỷ 20, cha đẻ của phương thức tín dụng lừa đảo theo kiểu
"kế hoạch Ponzi".
KẾ HOẠCH PONZI
Trong vòng 2 năm (1919 - 1920), Ponziđã huy độngđược 15 triệu USD (một con
số khổng lồ vào thời điểm đó) từ hàng vạn khách hàng thông qua "kế hoạch
Ponzi".
GIÀU CÓ TRONG 90 NGÀY
Sau Thế chiến 1, tình hình lạm phát nghiêm trọng ở Ý đã khiến bưu phí nước này
thấp rất nhiều so với tại Mỹ, do vậy những tấm phiếu IRC được mua rất rẻ ở Ý sẽ
được đổi thành tem thư tại Mỹ và thu được nhiều lợi nhuận vì được bán với giá
cao hơn. Theo tính toán của Ponzi, một tấm IRC nếu mua ở Ý và đem về Mỹ, sau
khi trừ đi mọi chi phí, sẽ được một khoản tiền lãi gấp 400%. Đây thực sự là một
điều trong mơ cũng không thể thấy với các nhà kinh doanh.
Ngày 26.11.1919, Ponzi đã lập ra công ty giao dịch chứng khoán để thực hiện kế
hoạch kinh doanh IRC của mình mà hàng thập kỷ sau người ta vẫn nhắc đến, kế
hoạch Ponzi. Theo kế hoạch này, Ponzi cam kết sẽ bắt đầu trả lãi 50% trong số
vốn mà họ đã đầu tư sau 45 ngày và trả lãi 100% trong thời hạn 90 ngày. Tin
tưởng ở đề án kinh doanh mới lạ và nghe ra có vẻ hết sức hợp lý này của Ponzi,
người dân Mỹ bắt đầu đổ xô vào góp vốn đầu tư cho công ty của Ponzi. Ngày
ngày, hàng nghìn người rồng rắn xếp hàng trước văn phòng của Ponzi trên phố
School, chờ đến lượt để được nộp tiền đầu tư cho Ponzi và nhận những tấm trái
phiếu do công ty của Ponzi phát hành có mệnh giá từ 10 USD đến 50 USD.

5. Để huy động được tiền bạc nhiều hơn từ khách hàng, Ponzi mở thêm nhiều đại lý
với những khoản hoa hồng kếch sù. Đến tháng 2.1920, Ponzi đã huy động được
khoảng 5.000 USD, rồi 30.000 USD và đạt 420.000 USD vào tháng 5.1920. Đến
lúc đó, Ponzi đã đầu tư một phần lớn trong số tiền này vào Ngân hàng Hanover
Trustvới tham vọng rằng y sẽtrở thành Chủ tịch Hội đồngquản trị của ngân hàng
này khi có đủ số vốn cần thiết. Đến tháng 6.1920, theo tờ BostonPost, Ponzi huy
động được khoảng 250.000 USD/ngày, số vốn Ponzi huy động được đã lên tới
hàng triệu USD.
Trong những ngày cao điểm, nhân viên của Ponzi không đủ sức làm việc để thu
tiền, còn ông chủ Ponzi thì luôn luôn có hàng xấp các tờ trái phiếu trong túi để
bán cho khách hàng mỗi khi ra phố. Trong mấy chục ngày đầu, một số khách
hàng chưa nhận được tiền lãi như đã được cam kết. Tuy nhiên, người ta vẫn đổ
thêm tiền vào, thậm chí không ít người còncầm cố nhà cửa để mang tiền đến cho
Ponzi. Đến lúc này, Charles Ponzi đãđược ngợi ca như một người hùng của cộng
đồng Ý tại Mỹ.
"LẤY CỦA ROB ĐỂ TRẢ CHO PAUL"
Tháng 6.1920, chuyên gia tài chính Clarence Barron (Mỹ) đã tìm hiểu, điều tra
và kết luận rằng Ponzi đã gần như không đầu tư vốn huy động của khách hàng
vào việc kinh doanh phiếu IRC. Số vốn Ponzi đã huy động được khoảng 15 triệu
USD, lẽ ra y phải mua khoảng 160.000.000 phiếu IRC để kinh doanh theo như
dự án. Tuy nhiên, Ponzi chỉ mới mua khoảng 27.000 phiếu IRC. Sau đó, Cơ quan
Bưu chính Mỹ lại đưa ra quy định mới rằng các loại phiếu IRC không được mua
bán với số lượng lớn tại nước Mỹ hoặc mang bên ngoài vào. Trên thực tế, phiếu
IRC vẫn được đưa vào nước Mỹ với số lượng rất lớn qua con đường cá nhân.
Trước đó, không phải không có những nghi ngờ về chuyện làm ăn đang đang gây
xáo độngnước Mỹ của Ponzibởivì ngườita không thể hiểu được bằng conđường
nào mà một kẻ ít học hành, vào tù ra tội và không xu dính túi như Ponzi lại trở
thành một triệu phú chỉ trong chốc lát. Tuy nhiên, mọi cuộc điều tra, kể cả từ các
báo chí, đều đã bị ém nhẹm bởi Ponzi đã dùng tiền bạc để che giấu được tất cả.
Khi đó, có tin rằng Ponzi còn đang có thêm một dự án đầu tư khoảng 300 triệu
USD mua lại một chiến hạm lớn của quân độiMỹ. Sau khi mua được chiến hạm
này, Ponzi sẽ kêu gọi vốn từ các nhà đầu tư để sửa chữa, nâng cấp đểkinh doanh,
biến chiến hạm thành khu thương mại, giải trí có một không hai ở nước Mỹ.
Ngày 26.6.1920, đế chế của Ponzi bắt đầu chao đảo khi có vô số khách hàng
không nhận được tiền lãi như đã được Ponzi cam kết. Hàng nghìn người đã vây
quanh văn phòng côngty giao dịch chứng khoán của Ponziđể đòinợ. Ngay trong
ngày đầu tiên, ông chủ Ponzi đã phải đích thân chi trả đầy đủ tiền lãi suất cho

6. khoảng 1.000 khách hàng và trả được khoảng 2 triệu USD tiền lãi cho khách hàng
trong 3 ngày liên tục. Đồng thời Ponzi cũng đưa ra những thông báo trấn an rằng
công ty vừa gặp sự cố về tổ chức nên không kịp trả tiền lãi cho khách hàng. Các
động thái này của Ponzi đã thu phục được không ít khách hàng, số người phản
đối Ponzi ít đi, y lại được tung hô ở một số nơi. Thậm chí, Ponzi còn tuyên bố
rằng y đang làm thủ tục mở thêm Công ty Charles Ponzi để đầu tư vào một số
ngành công nghiệp trên khắp thế giới. Tiền bạc lại tiếp tục được đổ vào công ty
của Ponzi, thậm chí nhiều khách hàng của Ponzi sau khi nhận được đủ tiền lãi lại
nộp tiếp số tiền vừa nhận được để đầu tư cho kế hoạch của Ponzi.
Tuy nhiên, tình trạng bình yên này không kéo dài bởi khách hàng đến đòi nợ mỗi
ngày một đông hơn, Ponzi đã phải thuê James McMaster, một nhân viên quan hệ
công chúng rất giỏi để trấn an khách hàng trước con bão khủng khiếp này. Thế
nhưng, sau khi nghiên cứu về tình hình kinh doanh, tài chính của công ty giao
dịch chứng khoán, McMaster đã quay lưng lại với Ponzi, tuyên bố trên tờ Boston
Post rằng Ponzi là một "nhà tài chính ngu dốt" và cung cấp cho tờ này toàn bộ
thông tin nội bộ về kế hoạch Ponzi. Sau này đã có tin rằng tờ Boston Postđãphải
trả 5.000 USD cho McMaster để đổi lấy những thông tin trên.
Ngày 2.8.1920, tờ Boston Post đã giật tít lớn trên trang nhất về tình trạng đang
đứng trên bờ vực sụp đổ của công ty giao dịch chứng khoán. Ngày 10.8, cảnh sát
liên bang đã đột kích khám xét văn phòng của công ty nhưng chỉ phát hiện được
một số lượng nhỏ phiếu IRC tại đây. Các khách hàng có mặt tại côngty của Ponzi
lúc đó đã xô xát với cảnh sát. Họ không muốn thấy con nợ của họ được vào nhà
tù để thoát nợ. Ngày 13.8, Ponzi bị bắt với cáo buộc đã phạm phải 86 tội danh về
lừa đảo.
Theo các nguồn tin công khai, có tới 40.000 người đã đầu tư khoảng 15 triệu
USD cho "kế hoạchPonzi". Ngân hàng Hanover Trust cũng bị đóngcửa ngay sau
đó. Sau khi Ponzi bị bắt, người ta mới hiểu được phương thức lừa đảo hết sức
tinh vi nhưng lại xuất phát từ một nguyên lý vô cùng đơn giản của y theo kiểu
"lấy của Rob để trả cho Paul". Theo lời Ponzi, chẳng có mấy ai lại không lóa mắt
với đồng tiền trước mắt mình. Do vậy, khách hàng, "nạn nhân" thứ hai sẽ bị mờ
mắt khi họ trông thấy số tiền lãi lớn mà người thứ nhất đã nhận được một cách
quá dễ dàng mà không thể biết rằng đây chính là tiền của chính họ, rồi kế tiếp là
những người thứ ba, thứ tư... Phương thức lừa đảo này đã hoành hành khắp thế
giới từ thời Ponzi đến nay.
ĐƯỜNG CŨ
Kế hoạch lừa đảo của Ponzi đã khiến y vào tù nhiều năm. Tuy nhiên, sau khi ra
tù, Ponzi lại tiếp tục các chiêu bài lừa đảo mới.

7. THEO VẾT XE ĐỔ
Sau khi Charles Ponzi bị bắt, tổng tài sản của y chỉ còn khoảng 1,6 triệu USD,
không thấm tháp vào đâu so với số tiền khổng lồ mà Ponzi còn nợ khách hàng.
Điều mà đến tận khi Ponzi bịbắt người ta mới biết y chỉ có 45 USD thu nhập hợp
pháp từ tiền lãi của 5 cổ phần có trong một công ty điện thoại. Sau đó, cho đến
khi vào tù, Ponzi cũng chỉ chi trả được khoảng 5 triệu USD cho toàn bộ khách
hàng. Ngày 1.12.1920, Ponzi bị kết án 5 năm tù giam vì tội lừa đảo, tuy nhiên y
đã ra tù sau đó 3 năm rưỡi.
Ngay sau khi ra tù, Ponzi lại bị tòa án Massachusetts kết án bổ sung 9 năm với
các tội danh tương tự. Tuy nhiên, Ponzi đã nộp 14.000 USD tiền thế chân xin
được hoãn thi hành án trong vòng 30 ngày. Trong thời gian này, Ponzi đã kịp bay
đến Florida để lập một kế hoạch lừa đảo mới về mua bán bất động sản tương tự
như vụ "Kế hoạch Ponzi" trước đây. Ponzi tuyên bố rằng mình đã bỏ ra 16 USD
để mua 1 mẫu Anh (khoảng 4.000m2) và đang chia mảnh đất này làm 23 lô, y
kêu bán với giá 10 USD/lô và thuyết phục các khách hàng rằng mỗi lô đất này sẽ
có giá 5,3 triệu USD sau 2 năm.
Tháng 6.1926, chính quyền Florida phát hiện ra mưu đồ này của Ponzi, y chạy
trốn đến Texas nhưng rồi sau đó bị bắt tại cảng New Orleans và bị tống vào tù.
Trong thời gian này, người ta đã cố tìm mọi cách để truy tìm ra số tiền mà Ponzi
đãchiếm đoạtcủa khách hàng trong vụ "Kế hoạch Ponzi" năm 1920 nhưng không
thu được kết quả gì. Ngày 7.10.1934, Ponzi được trả tự do. Khi Ponzi bước ra
cổng nhà tù, có một đám đông chủ nợ cũ đang chờ đợi y. Ngay sau đó, Ponzi bị
trục xuất về Ý bởiy chưa có quốc tịch Mỹ. Riêng bà vợ Rosevẫn ở lại Boston và
ly dị với Ponzi sau đó. Hai người vẫn thư từ với nhau cho đến khi Ponzi qua đời.
Sau khi trở lại Rome, Ponzi làm nghề phiên dịch tiếng Anh. Nhà độc tài Ý Benito
Mussolini không hiểu vì lý do gì đã sửdụng Ponzi, bố trí y giữ một cươngvị quan
trọng trong Hãng hàng không quốc gia Ý (1939 -1942). Sau khi làm việc ở đây
một thời gian, Ponzi nhanh chóng phát hiện ra việc một số quan chức hãng hàng
không này đã sửdụng máy bay đểbuôn lậu ngoại tệ. Ponziđề nghị được gia nhập
nhóm này nhưng bị từ chối thẳng thừng. Ngay lập tức, Ponzi báo thù lại bằng
cáchmật báo cho chính quyền Mussolini bắt giữ hết số này. Tuy nhiên, Thế chiến
2 đã nổ ra, Ponzi lại nhanh chóng rơi vào cảnh thất nghiệp và lại lang thang tìm
việc làm như những ngày đầu tiên đến Mỹ. Tháng 1.1949, Charles Ponzi qua đời
tại bệnh viện. Trước khi giã từ cuộc đời, vị triệu phú một thời này đã tìm mọi
cách tiết kiệm được 75 USD để lo chi phí cho chuyện ma chay và để lại cho đời
một phương thức lừa đảo có tên "Kế hoạch Ponzi".
ĐỐI PHÓ VỚI "HẬU PONZI"

8. Sau khi Ponzi qua đời, phương thức lừa đảo "Kế hoạch Ponzi" vẫn được áp dụng
một cách "sáng tạo" ở nhiều nơi trên khắp thế giới gồm những thủ đoạn lừa đảo
tinh vi hơn "cha đẻ" Ponzi, gây tổn thất hàng tỉ USD cho hàng triệu nạn nhân.
Theo chuyên gia chống lừa đảo kinh tế Bill E.Branscum (Mỹ), người ta sẽ tránh
được các cạm bẫy của "Kế hoạch Ponzi" nếu nghiên cứu kỹ những kinh nghiệm
sau đây:
- Tránh mọi đề án kinh doanh yêu cầu bạn phải nộp chi phí để tham gia và khoản
hoa hồng hoặc lợi nhuận chỉ có được sau khi bạn kêu gọi, lôi kéo được người
khác tham gia.
- Không tham gia những đề án yêu cầu bạn phải bán được những sản phẩm có giá
cao.
- Bỏ qua những đề án của những sản phẩm "kỳ diệu" hoặc được ca ngợi sẽ mang
lại lợi nhuận cao nhưng lại được quảng cáo là có rất ít hoặc không có rủi ro.
- Tránh những đề án có những "chim mồi" ngợi ca về khoản lợi nhuận kếch sù
mà họ vừa kiếm được.
- Từchối trả tiền hoặc đặt bút ký vào những hợp đồngtrong khi bạn đang chịu áp
lực cao. Nếu đã lỡ ký, hãy tìm mọi cách hủy ngay hợp đồng theo đúng thủ tục
pháp lý.
- Kiểm chứng các thông tin thu được về đối tác qua những nguồn chính thức của
nhà nuớc.
- Nghiên cứu các thông tin về đề án, đối tác qua các văn bản pháp lý. Các công
ty làm ăn chân chính bao giờ cũng có đủ những thông tin pháp lý mà bạn cần.
- Nếu các thông tin do đối tác đưa ra rất phức tạp, khó hiểu hoặc được hiểu theo
nhiều nghĩa khác nhau thì bạn hãy đi tìm một cơ hội kinh doanh khác.
- Không được tin vào những câu "đường mật" như "đây là dự án chưa được công
khai chính thức" hoặc "chỉ ưu đãi cho một số đối tượng"...
- Nếu đốitác mời đi đâu đó, bạn đừng quên một câu ngạn ngữ phương Tây rằng:
"Không có bữa ăn trưa nào là không có nguyên do".
HYIP VÀ MÔ HÌNH PONZI
HYIP LÀ GÌ
* HYIP viết tắt của High Yield Investment Programs, ngắn gọn là các chương
trình đầu tư (Investment Programs)sản lượng (lợi nhuận) cao (High Yield). HYIP
có lịch sử từ rất lâu, xuất phát từ việc thu hút vốn một cách hợp pháp của các dự
án lớn mà người sáng lập không có đủ khả năng tài chính (off-line HYIP). Song
ngày nay, với sự phát triển của Internet HYIP trở nên phổ biến trên mạng (on-
line HYIP)với mục đích scam – lừa đảo (99%) .
- Khi tham gia HYIP công việc của bạn đơn giản Đăng ký – Đưa tiền cho người
ta – Nhận lãi suất. Lãi suất của nó rất cao, hơn nhiều lần so với gửi tiền ở Ngân
hàng, thậm trí hơn nhiều so với các Ông chủ chuyên cho vay nặng lãi ngoài đời.

9. - Sự khác biệt giữa HYIP và gửi tiền tiết kiệm ở ngân hàng là ngân hàng trả tiền
bằng “Guarantee” – sự bảo đảm – nếu có vấn đề bạn có thể kiện ngân hàng bằng
pháp luật vì họ hành nghề hợp pháp, có trụ sở, có con dấu…. còn với HYIP thì là
“Promises” – đơn giản chỉ là lời hứa và không có cách gì để lấy lại tiền nếu bị
scam.
CÓ 2 DẠNG HYIP:
- Off-line HYIP: Có rất nhiều off-line HYIP, đều được quản lý bởi các công ty
đã đăng ký và mang lại thu nhập cao ổn định. Tuy nhiên,yêu cầu đầu tư tối thiểu
để tham gia trong dự án rất lớn từ 500.000 $ và lên đến 10 triệu$. Và khi gia nhập
bạn phải ký nhận vào một bản hợp đồng với các rủi ro được báo trước mà phải
hiểu rõ và chấp nhận.
- On-line HYIP: Phổ biến hiện nay, các trang web mở ra và đóng cửa liên tục, để
tham gia, bạn chỉ cần đăng ký trang web HYIP, dùng các loại tiền điện tử họ chấp
nhận để nạp tiền và nhận lãi suất. So với off-line HYIP, on-line HYIP có rất nhiều
điểm khác biệt, yêu cầu mức đầu tư tối thiểu rất thấp, có thể chỉ là 1$ và chủ yếu
dùng các loại tiền điện tử để tham gia. Thường thì những người tham gia on-line
HYIP không biết bất cứ điều gì về tổ chức của họ và không biết địa chỉ pháp lý
của công ty. Các nguồn thu nhập chính cho HYIP off-line là trò chơi thị trường
chứng khoán, bất độngsản thương mại và đầu tư thị trường ngoại hối (Forex) còn
On-line HYIP hiếm khi cung cấp thông tin trung thực về hoạt động thương mại
của nó đó là lý do tại sao các nguồn thu nhập có thể rất khác nhau, thường thì
không thể kiểm tra thông tin.
+ On-line HYIP thường có 3 cách chi trả lợi nhuận : hàng ngày, hàng tuần và
hàng tháng. Kinh nghiệm cho thấy HYIP trả lợi nhuận hàng tháng là an toàn hơn
để đầu tư.
MÔ HÌNH PONZI (PONZI SCHEME) LÀ GÌ?
- Ponzi xuất phát từ tên của Charles Ponzi (sinh 1982 mất 1949), một người gốc
Ý sốngnhập cư tại Mỹ và từ nhà đầu cơ IRC đã trở thành một trong những người
lừa đảo siêu nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Được coi là “Ông tổ” của các trùm lừa
đảo tín dụng đa cấp (mô hình đa tầng, đa cấp), trong vòng 2 năm (1919 – 1920),
Ponzi đã huy động được 15 triệu USD (tương đương với 160 triệu USD bây giờ)
từ hàng vạn khách hàng đã bị mất tiền thông qua “kế hoạch Ponzi”, “Ponzi
scheme”, mô hình lừa đảo “kiếm tiền nhanh” . Cho nên hiện nay, người ta coi
Ponzi là tên gọi và điển hình cho những mô hình lừa đảo tài chính.
- Xem thêm về Charles Ponzi trên http://cafef.vn
- Mô hình Ponzi đơn giản là việc thu hút vốn đầu tư với phương châm lấy tiền
người sau trả cho người trước, trả tiền cho những người tham gia đầu tiên để tạo
lòng tin tưởng, sau đó thì thay đổi chính sách trong phương thức thanh toán (rút

10. tiền) để khống chế số lượng tiền rút ra. Như vậy, họ sẽ duy trì được mô hình lâu
hơn và thu hút được thêm nhiều nhà đầu tư.
- Ponzi là một trong những hình thức phổ biến nhất của sự lừa đảo, là một kim tự
tháp tài chính cổ điển mà lợi nhuận được tạo ra không phải do hoạt động hiệu quả
kinh tế, mà bằng cáchthu hút các nhà đầu tư mới tham gia vào dựán và dùng tiền
của họ trả cho các nhà đầu tư cũ.
MINH HỌA MÔ HÌNH PONZI
- Dự án mô hình Ponzi tương tự như một con rắn tự ăn đuôi của mình. Đến một
lúc nào đó việc thu hút nhà đầu tư mới bị ngừng trệ, các khoản thanh toán cho
những nhà đầu tư cũ ngày càng lớn, kim tự tháp Ponzi đạt cực hạn tới đáy của nó
và bịphá vỡ, conrắn sắp ăn hết từ đuôiđến đầu của nó, Ponzihết tiền. Tuy nhiên,
những người sáng lập Ponzi không chờ đợi cho đến giai đoạn này để mà bị mất
tất cả số tiền mà họ đã tích lũy được, dự án Ponzi đóng cửa, nó kết thúc vào lúc
tốt đẹp nhất trong việc lựa chọn lừa đảo tài chính của nó.
- Tóm lại : tất cả các trang Ponzi đều scam, không quan trọng là hiện đang trả
tiền hay không.
ON-LINE HYIP VÀ MÔ HÌNH PONZI
- Làm thế nào có thể phân biệt Ponzi từ HYIP thực? Làm sao nhận biết được 1
Ponzi? Câu trả lời là rất khó, tuy nhiên, nếu bạn tham gia vào các chương trình
Online investment programs đã lâu, bằng kinh nghiệm có thể nhận ra đó là một
Ponzi.
- Quan điểm cá nhân tôi, hiện nay 99% On-line HYIP là một Ponzi, thậm chí,
những chương trình nổi tiếng và rầm rộ từ 2010-2012 như Zeekrewards,
Justbeenpaid đều là biến tướng của Ponzi, vì thế khi kiếm tiền trên mạng với
những chương trình đầu tư online, hãy hết sức cẩn thận.
CHIÊU LỪA ĐẢO CỦA TỶ PHÚ MADOFF
16/12/2008 17:36
Bernard Madoff, từng là một huyền thoại phố Wall, giờ đây đã biến thành kẻ lừa
đảo được ghi nhớ trong lịch sử nước Mỹ. Madofff bắt đầu sự nghiệp tài chính ở
tuổi 22 với tài sản vẻn vẹn 5.000 USD.
VỤ LỪA LỚN NHẤT LỊCH SỬ MỸ: RẤT NHIỀU "ĐẠI GIA" SẬP
BẪY

11. Dành dụm tiền kiếm được từ những việc làm trong các kỳ nghỉ hè trong đó có cả
vai trò vệ sĩ, người điều khiển máy bơm tưới vườn, ông đã thiết lập quỹ đầu tư
mang tên mình vào năm 1960.
BERNARD MADOFF.
Giờ đây, sau gần một nửa thế kỷ hoạt động giao dịch chứng khoán, tiếng tăm của
ông đã tiêu tan thành mấy khói, đối mặt với án tù giam, cả sự nghiệp kết thúc
không gì hơn ngoài một vụ lừa đảo tiền của các nhà đầu tư trị giá tới 50 tỉ USD.
Các nạn nhân trong thương vụ lừa đảo của ông trùm giao dịch Madoff vẫn còntự
hỏi, việc gì đang diễn ra. Họ băn khoăn đi tìm "chìa khóa thành công" của ông
trong thương vụ ấy.
Rất nhiều khách hàng giàu có, tên tuổi lớn của Madoff được "tuyển mộ" trong
những cuộc trò chuyện thân tình riêng tư ở khắp các câu lạc bộ thượng lưu tại
New York và Florida. Madoff đem lại cho họ cảm giác họ thuộc về một nhóm
đặc quyền.
Sau đó, ông sử dụng những tên tuổi lớn để hấp dẫn các nhà đầu tư khác, cho tới
khi ảnh hưởng của ông lan tới những ngân hàng quốc tế, quỹ quản lý đầu tư và
thập chí là nhiều quỹ từ thiện.
KẾ HOẠCH PONZI
Không ai biết chính xác những gì đã xảy ra với đồng tiền đầu tư. Trong hồ sơ
hình sự đệ trình lên toà án Mỹ, ông Madoff nói rằng, ông đã "xong", ông "hoàn
toàn không có gì" và "tất cả chỉ là một sự dối trá to lớn".
Người ta không hiểu, ông đã tiêu xài hoang phí số tiền chiếm dụng của các nhà
đầu tư, cất giấu nó hay đơn giản là để mất nó trong giao dịch trên thị trường.
Theo mô tả của chủ quỹ quản lý đầu tư Douglas Kass, thuộc Seabreeze Partners
Management thì: "Có vẻ như ít nhất khoảng 15 tỉ USD của nhà giàu, phần lớn tập
trung ở phía nam Florida và Thành phố New York đã tới chín tầng cao".
Những giao dịch của Madoff dĩ nhiên là không mấy rõ ràng. Ngoài công ty gốc
là công ty đầu tư chứng khoán Bernard L. Madoff tại New York, ông còn điều
hành một quỹ quản lý đầu tư khác liên quan tới vụ lừa đảo.
Ông không bao giờ đưa ra cáchthức kinh doanh của mình, hay công bố quy trình
kinh doanh có lời với tiền của nhà đầu tư.
Bằng cáchnày hay cáchkhác, trong thời điểm xấu hay tốt, ông vẫn có thể trả cho
nhà đầu tư mức lãi trung bìnhcủa quỹ là 10% hoặc hơn thế mỗi năm. "Đó là chiến
lược độc quyền. Tôi không thể đi vào chi tiết hơn", có lần Madoff nói như vậy.
Giờ đây, những công tố viên đã phát hiện ra cái gọi mà Madoff gọi là "chiến lược
độc quyền": sử dụng tiền của nhà đầu tư mới trả cho nhà đầu cũ trong mô hình
đầu tư trái phép gọi là kế hoạch Ponzi - tên của "ôngtổ" các trùm lừa đảo tín dụng
đa cấp.

12. Mô hình Ponzi là hình thức hàng đa cấp, thường hứa hẹn sẽ đem lại những khoản
lợi khổng lồ bằng việc người vào trước sẽ hưởng tiền từ những người tham gia
sau họ giới thiệu được.
Theo cơ quan điều tra, Madoff bắt đầu tiến hành mô hình Ponzi ít nhất là từ năm
2005. Cách đây khoảng một tuần, các khách hàng bắt đầu đòi Madoff khoảng 7
tỉ USD và khi đó cựu chủ tịch Nasdaq gặp khó khăn, không thể trả tiền được. Dù
quỹ vẫn luôn lãi nhưng các nhà đầu tư bắt đầu rút tiền để hạn chế rủi ro trong giai
đoạn khủng hoảng.
KẼ HỞ LUẬT PHÁP
Tại sao một thương vụ lừa đảo với chiêu thức cổ xưa đến thế lại không sớm thu
hút các nhà điều chỉnh chính sách, thực thi pháp luật?
Câu trả lời có lẽ nằm ở sự phối hợp giữa danh tiếng cá nhân của Madoff và việc
lợi dụng hoàn hảo kẽ hở trong hệ thống luật pháp. Một người từng là ông chủ
Nasdaq với những khoản quyên góp khổng lồ cho từ thiện, Madoff được coi là
người đáng tin cậy.
Ở cương vị điều hành chính sách, Uỷ ban Chứng khoán Mỹ thường xuyên theo
dõiCôngty đầutư chứng khoán Bernard L. Madoff, nhưng lại lơi là với một công
ty chuyên hoạt động tư vấn đầu tư riêng rẽ.
Hãng này điều hành một quỹ quản lý đầu tư không đăng ký với Uỷ ban chứng
khoán cho tới tháng 9/2006. Và theo báo cáo của điều tra viên, thì từ đó tới nay
hãng chưa hề bị điều tra.
Năm 2005, Uỷ ban Chứng khoán Mỹ đã tiến hành điều tra giao dịch của Madoff
và phát hiện ra côngty của ông đã vi phạm quy định môi giới đầu tư. Cònvụ điều
tra thứ hai là diễn ra năm 2007.
SỰ NGHIỆP KẾT THÚC TRONG SONG SẮT
Madoff cho hay, ông đã nói với nhân viên Cục điều tra Liên bang Mỹ rằng, ông
không "biện minh vô tội" cho sự sụp đổ kế hoạch đầu tư của mình.
Rất nhiều nhà đầu tư cá nhân giàu có dính vào vụ lừa đảo, trong khi các tổ chức
tài chính khắp thế giới đang ước tính mức tổn thất. Đáng buồn hơn tất cả, là một
số quỹ từ thiện có thể phải đóng cửa vì tổn thất lớn trong thương vụ Madoff.
Bản thân Madoff đã nộp tiền bảo lãnh để tại ngoại trị giá 10 triệu USD. Nhưng
khi mọi cáo buộc được chứng minh và kết án, ông có thể phải đối mặt với án tù
20 năm và chịu phạt 5 triệu USD.
Madoff sinh ra ở New York trong một gia đình Do Thái, và kết hôn với Ruth
Madoff. Ông có vài căn hộ ở Roslyn, Montauk... Ông cũng là chủ sở hữu nhiều
ngôi nhà ở Palm Beach, Florida và Pháp và là một thành viên của câu lạc bộ Palm
Beach Country. Madoff còn sở hữu thuyền câu riêng có tên là "Bull".
Gia đình của Madoff rất có thế lực trong giới làm từ thiện. Khi cháu trai của ông,
Roger Madoff, chết vì bệnh bạch cầu tháng 4/2006, cáo phó xuất hiện trên khắp

13. mặt báo tới rất nhiều tổ chức từ thiện. Madoff đã quyên góp xấp xỉ 6 triệu USD
cho trung tâm nghiên cứu bệnh bạch cầu sau khi con trai ông bị chẩn đoán mắc
bệnh.
Madoff cũng cam kết làm việc từ thiện cho Qũy Gift of Life Bone Marrow, và
thông qua Qũy Gia đình Madoff - một quỹ tư có tài sản 19 triệu USD mà ông và
vợ cùng quản lý, ông đãtặng tiền cho các bệnh viện, nhà hát. Qũy này cũng đóng
góp lớn cho các chương trình từ thiện vì giáo dục, văn hóa và sức khỏe người Do
Thái.
Đặc biệt, Madoff còn là người đóng góp lớn cho đảng Dân chủ.
Sau khi Madoff bị bắt giữ, tài sản của Qũy Gia đình Madoff đã bị phong tỏa.
Madoff đã đưa một số người thân vào công việc kinh doanh của mình. Em ông,
Peter đảm nhận vị trí giám đốc quản lý cao cấp. Cả hai con trai là Mark và
Andrew, cùng tham gia công ty của cha sau khi tốt nghiệp. Charles Weiner, con
trai chị gái của Madoff cũng đầu quân cho hãng, và con gái của Peter Madoff,
Shana, đã trở thành luật sư trong công ty.
Theo Wikipedia
CÁC NGÂN HÀNG VIỆT NAM VÀ KẾ HOẠCH PONZI
Trước tiên, xin nói qua một chút về “kế hoạch Ponzi”. Ponzi là tên của "ông tổ"
các trùm lừa đảo tíndụng đa cấp. Mô hình Ponzilà hình thức hàng đacấp, thường
hứa hẹn sẽđem lại những khoản lợi khổng lồ bằng việc người vào trước sẽhưởng
tiền từ những người tham gia sau họ giới thiệu được. Một hình thức lừa đảo tín
dụng cổ điển và cũng rất kinh điển.
Tiếp theo xin được nói về nhận vật thành công nhất trong việc áp dụng mô hình
Ponzi, đó chính là Bernard Madoff. Chắc hẳn tất cả mọi người là dân tài chính
đều biết hoặc đã từng nghe về nhân vật này. Bernard Madoff, từng là một huyền
thoại phố Wall, giờ đây đã biến thành kẻ lừa đảo được ghi nhớ trong lịch sử nước
Mỹ với vụ lừa đảo tiền của các nhà đầu tư trị giá tới 50 tỉ USD. Các nạn nhân
trong thương vụ lừa đảo của ông trùm giao dịch Madoff vẫn còn tự hỏi, việc gì
đang diễn ra. Họ băn khoăn đi tìm "chìa khóa thành công" của ông trong thương
vụ ấy. Rất nhiều khách hàng giàu có, tên tuổi lớn của Madoff được "tuyển mộ"
trong những cuộc trò chuyện thân tình riêng tư ở khắp các câu lạc bộ thượng lưu
tại New York và Florida. Madoff đem lại cho họ cảm giác họ thuộc về một nhóm
đặc quyền. Sau đó, ông sử dụng những tên tuổi lớn để hấp dẫn các nhà đầu tư
khác, cho tới khi ảnh hưởng của ông lan tới những ngân hàng quốc tế, quỹ quản
lý đầu tư và thập chí là nhiều quỹ từ thiện. Không ai biết chính xác những gì đã
xảy ra với đồng tiền đầu tư. Trong hồ sơ hình sự đệ trình lên toà án Mỹ, ông
Madoff nói rằng, ông đã "xong", ông "hoàn toàn không có gì" và "tất cả chỉ là
một sự dối trá to lớn". Người ta không hiểu, ông đã tiêu xài hoang phí số tiền
chiếm dụng của các nhà đầu tư, cất giấu nó hay đơn giản là để mất nó trong giao
dịch trên thị trường. Theo mô tả của chủ quỹ quản lý đầu tư Douglas Kass, thuộc

14. Seabreeze Partners Management thì: "Có vẻ như ít nhất khoảng 15 tỉ USD của
nhà giàu, phần lớn tập trung ở phía nam Florida và Thành phố New York đã tới
chíntầng cao". Những giao dịch của Madoffdĩ nhiên là không mấy rõ ràng. Ngoài
công ty gốc là công ty đầu tư chứng khoán Bernard L. Madoff tại New York, ông
còn điều hành một quỹ quản lý đầu tư khác liên quan tới vụ lừa đảo. Ông không
bao giờ đưa ra cách thức kinh doanh của mình, hay công bố quy trình kinh doanh
có lời với tiền của nhà đầu tư. Bằng cách này hay cách khác, trong thời điểm xấu
hay tốt, ông vẫn có thể trả cho nhà đầu tư mức lãi trung bình của quỹ là 10% hoặc
hơn thế mỗi năm. "Đó là chiến lược độc quyền. Tôikhông thể đivào chi tiết hơn",
có lần Madoff nói như vậy. Giờ đây, những công tố viên đã phát hiện ra cái gọi
mà Madoff gọi là "chiến lược độc quyền": Mô hình Ponzi.
Kết cục của vụ án Madoff như thế nào thì đã rõ rồi, vậy bây giờ chúng ta thử liên
hệ với các ngân hàng Việt Nam xem có điểm chung gì.
ĐIỀU ĐẦU TIÊN: HÌNH ẢNH HÀO NHOÁNG.
Các ngân hàng Việt Nam từ trước đến nay có tiếng là “ăn trên ngồi tróc”, hàng
năm luôn công bố một mức tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận cực “khủng”, bất
chấp nền kinh tế đi lên hay xuống, bất chấp các doanh nghiệp lãi lỗ hay thậm chí
phá sản. Song hành với sự “ănnên làm ra” của các ngân hàng là sự giàu lên nhanh
chóng của các ông chủ ngân hàng. Các banker nổi tiếng xuất hiện ngày càng
nhiều. Họ vung tay vào các mặt hàng xa xỉ như: Biệt thự sang trọng, siêu xe, du
thuyền, sừng tê giác, hay sở hữu vài đội bóng đá. Thậm chí đến các nhân viên
ngân hàng cũng được hưởng một mức lương cao ngất ngưởng, hơn đa số những
ngành nghề khác.
ĐIỀU THỨ 2: HUY ĐỘNG VỐN
Lẽ ra với “uy tín” sẵn có như vậy, cộng thêm việc NHNN bảo kê “không để cho
tổ chức tín dụng nào phá sản” các ngân hàng có rất nhiều thuận lợi để có thể huy
động vốn dễ dàng với lãi suất rẻ. Tuy nhiên, do kiếm lợi nhuận quá dễ như vậy,
nên việc đổ xô theo phong trào lập ngân hàng là điều không khó hiểu. Từ đó dẫn
đến sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các ngân hàng, lãi suất được đẩy lên cao
một cách vô lý. Có những thời điểm lãi suất huy động lên tới 20%, lãi suất liên
ngân hàng thì…30-35%. Ở những thời điểm bình thường thì luôn 10% hoặc hơn
thế mỗi năm.
ĐIỀU THỨ 3: ĐẦU RA CỦA DÒNG VỐN
Đây chính là mấu chốt liên hệ chặt chẽ nhất giữa cách thứ làm ăn của Madoff và
hệ thống các ngân hàng Việt Nam: Không ai biết chính xác những gì đã xảy ra
với đồng tiền đầu tư. Ở đây chúng ta đang xem xét trên phương diện toàn hệ
thống, nên việc cho vay hay gửi tiền giữa các tổ chức tín dụng hoàn toàn không

15. sinh lợi nhuận, vì vậy khách hàng của các ngân hàng được chia ra làm 3 loại:
DNNN, DN tư nhân và khách hàng cá nhân. Khách hàng DNNN chính là khách
hàng lớn nhất của các ngân hàng, và ngốn một lượng lớn vốn của đất nước. Vậy
thì xem điều gì đã xảy ra với họ??? Làm ăn thua lỗ, nợ gấp nhiều lần vốn chủ sở
hữu, đầu tư dàn chải, đa ngành, không hiệu quả. Có thể kể ra 1 loạt các tập đoàn
đang lâm vào tình hình bi đát như: Vinashine, Vinalines, Xi măng, sắt thép,
Vinaconex, Sông Đà...Rõ ràng là việc họ chịu đựng được trả lãi trung bình 12-
15% đã là một điều vô lý. Khách hàng DN tư nhân thì khỏi phải nói cũng biết là
cực kỳ khó vay vốn từ ngân hàng. Tuy nhiên mọi việc sẽ khác đi, nếu như các
DN tư nhân đó lại do chính những ông chủ ngân hàng lập ra. Tự mình cho chính
mình vay hoặc ngân hàng đầu tư vào chính công ty của ông chủ lập ra thì lúc đó
tài sản đảm bảo, phương án kinh doanh gần như là hình thức, và đây mới thực sự
là, không ai biết đồng tiền đã đi về đâu!!!Vậy nên theo phát biểu của một quan
chức ngành ngân hàng, thì có những ngân hàng 80-90% tín dụng được dành cho
công ty sân sau, cũng không có gì bất ngờ. Khách hàng cá nhân thì không tính
đến vì tín dụng cá nhân chưa phát triển ở Việt Nam.
ĐIỀU THỨ 4: KẾ HOẠCH PONZI BẮT ĐẦU TỪ KHI NÀO???
Điều này không khó để trả lời. Bởi vì trong điều kiện kinh tế phát triển bình
thường, khi các DNNN nhà nước và DN tư nhân sân sau đều làm ăn có lãi, thậm
chí lãi lớn như thời kỳ BDS bùng nổ 2006,2007 thì vấn đề trả lãi và gốc cho các
khoản vay đáo hạn là không khó. Tuy nhiên, bắt đầu từ đầu năm 2008 hay chính
xác là những ngày cuối năm 2007 cơn bão khủng hoảng nổ ra trên toàn thế giới
kéo theo nền kinh tế Việt Nam cùng các doanh nghiệp nội gặp vô vàn khó khăn.
DNNN liêu xiêu và ngày càng đi xuống cho tới tận thời điển hiện tại. Các công
ty sân sau của ông chủ ngân hàng thì đầu tư chủ yếu vào BDS và chứng khoán.
Trong khi 2 thị trường lao dốc không phanh từ năm 2008 đến bây giờ. Gói kích
cầu 8 tỷ USD năm 2009 không hề có tác dụng mà ngược lại, như càng đổ thêm
dầu vào lửa. Đứng trước tình hình đó, năm 2008 nhiều ngân hàng đốimặt với khó
khăn thanh khoản trầm trọng, đặc biệt là ngân hàng CP tư nhân. Để trả các khoản
lãi và gốc đến kỳ hạn của người dân và các tổ chức trong nước, họ đã buộc phải
đẩy cao lãi suất huy động, lấy tiền của người gửi sau, trả cho người gửi trước.
Mọi chuyện sẽ chẳng có gì đáng nói, nếu đó chỉ là hành động chữa cháy trong
một thời điểm ngắn và của 1 vài ngân hàng yếu kém. Tuy nhiên, sau năm 2008
tình hình kinh tế Việt Nam càng ngày càng khó khăn, mặt khác các ngân hàng
vẫn huy động tiền với 1 mức lãi suất cao chót vót để trả lãi cho người gửi trước
và tiếp tục đổ vào những công ty sân sau hay các tập đoàn nhà nước làm ăn kếm
hiệu quả, đặc biệt là dòng vốn đã được đổ dồn vào thị trường BDS. Đến nay, tức
là từ đầu năm 2012 đã xảy ra một hiện tượng khá đặc trưng, báo hiệu giai đoạn
cuối của mô hình Ponzi, đó là các ngân hàng vẫn tiếp tục huy động vốn vào, vẫn
đua vượt trần lãi suất, nhưng tín dụng thì lại không tăng. Các DN không hề tiếp
cận được với dòng vốn, gần như toàn bộ vốn huy động và tiền bơm ra của NHNN

16. chỉ dùng đểbù đắp thanh khoản, hay nói chínhxác hơn là để trả lãi cho người gửi
tiền.
Nhưng trò chơi đa cấp có tổng bằng 0 này sẽ không bao giờ có một kết thúc có
hậu. Tất cả sẽ phải dừng lại trong một tương lai gần và sẽ có nhiều madoff ở Việt
Nam. Câu nói nổi tiếng của ông khi ra trước toà: "xong", ông "hoàn toàn không
có gì" và "tất cả chỉ là một sự dối trá to lớn" sẽ được nhắc lại nhiều lần.
TỪ PONZI TỚI MADOFF CŨNG TRÒM TRÈM 100 NĂM.
Liên quan tới vụ lừa đảo lớn nhất phố Wall năm 2008, Bernard Madoff, năm nay
70 tuổi - người sáng lập và là chủ tịch của Bernard L. Madoff Investment
Securities LLC, quỹ đầu tư cho các cá nhân giàu có, quỹ tương hỗ và một số tổ
chức khác, đã bị buộc tôi liên quan đến một vụ gian lận tài chính lên tới 50 tỷ
USD.
VIỆT NAM THÌ NƯỚC HOA THANH HƯƠNG NỔI TIẾNG GÂY
KHỐN ĐỐN HÀNG VẠN GIA ĐÌNH NHỮNG NĂM 80.
20 năm đã trôi qua sau vụ lừa đảo đình đám đó. Ông Nguyễn Văn Mười Hai đã
ra tù và đang cố gắng làm lại cuộc đời.
Giờ đây, bất chấp xã hội đã hiện đại hơn 20 năm trước rất nhiều, các phương tiện
truyền thông ngày càng phát triển, bất chấp báo chí vẫn ngày ngày đưa tin ầm ầm
về những vụ lừa đảo na ná như vụ Nguyễn Văn Mười Hai năm xưa, thì những vụ
lừa đảo lớn vẫn xảy ra ngày càng nhiều, với những thủ đoạn ngày càng tinh vi
hơn, còn người dân dại dột thì vẫn bị lừa và vẫn mất trắng rồi lại mếu máo vì
chẳng biết kêu ai ngoài than với ông trời. Những kẻ lừa đảo vẫn còn, vẫn "sinh
sôi nảy nở", vẫn "sống" được, có nghĩa là lòng tham mù quáng của chúng ta vẫn
còn. Đó là một bài học xương máu và đau đớn, nhưng vẫn không khiến nhiều
người tỉnh ngộ.
Ông chủ Cơ sở nước hoa Thanh Hương lừng lẫy và vụ án lừa đảo chấn động
TP.HCM thập niên 90.
Ông Nguyễn Văn Mười Hai đã ra tù được ba năm. Và trong ba năm qua, người
ta gần như không thấy ông xuất hiện. Ông tránh giao du, tránh tiếp xúc với báo
chí, tránh những ánh nhìn của dư luận. Nhưng không vì thế mà cái tên Nguyễn
Văn Mười Hai trở nên nhạt nhòa trong ký ức nhiều người, nhất là những người
đã vì ông mà khuynh gia bại sản, tan cửa nát nhà, con cái bơ vơ, nheo nhóc.

17. Ông Nguyễn Văn Mười Hai đã ra tù, "về hưu" và cố gắng làm lại cuộc đời, nhưng
vẫn còn những kẻ lừa đảo mới xuất hiện ngày càng nhiều hơn
Những năm 80, ông Nguyễn Văn Mười Hai là "đại gia" giàu nhất nhì xứ Sài Gòn.
Cái thời mà người dân Sài Gòn còn đi những chiếc xe cup cọc cạch, cái thời mà
các ngôi nhà cao mấy chục tầng vẫn chưa xuất hiện, và Internet hãy còn là một
khái niệm xa lạ, điện thoại bàn là của hiếm chứ đừng nói đến điện thoại di động,
thì ông Nguyễn Văn Mười Hai đã đi xế hộp hạng sang, đã có cả một đoàn vệ sĩ
mặc comple đen, đeo kính đen đi bên cạnh, và trong văn phòng công ty của ông
thì lúc nào cũng tấp nập các em "chân dài" lượn qua lượn lại.
Xuất thân trong một gia đìnhnghèo, ông Nguyễn Văn Mười Hai thi Đại học Kinh
tế không đậu nên chuyển xuống học Cao đẳng Sư phạm, nhưng rồi vì hoàn cảnh
quá khó khăn đành bỏ học để ra ngoài bươn chải kiếm sống.
Trong một lần tình cờ ngồi nhậu lê la ở vỉa hè, ông Nguyễn Văn Mười Hai đã
tình cờ gặp một người cũng là dân nhậu. Trong cơnsay, người này đã nói với ông
về nước hoa, rồichỉ cho ông tường tận cáchsản xuất nước hoa. Là người có nhiều
tham vọng, khao khát làm giàu, khao khát thoát khỏi quá khứ nghèo khó, nên ông
Nguyễn Văn Mười Hai đã ngay lập tức bắttay vào làm. Ông huy động người nhà,
bạn bè, thậm chí là các thầy cô giáo và những học trò học võ của ông tham gia
vào việc thành lập, quản lý, điều hành và phát triển cơ sở nước hoa Thanh Hương.
Ngày ấy, cái tên Nguyễn Văn Mười Hai nổi lên ở Sài Gòn như một hiện tượng
lớn. Là người chịu khó học hỏi, ông Nguyễn Văn Mười Hai đi tìm hiểu về công
nghệ ở nước ngoài, rồimở rộng quy mô sản xuất, phát triển thương hiệu củamình.
Từ hai bàn tay trắng, công bằng mà nói, ông Nguyễn Văn Mười Hai đã làm được
nhiều điều mà người bình thường khi ấy không thể nghĩ đến.
Bởi ngay từ hồi đó, ông đã biết mua "giờ vàng" truyền hình để phát quảng cáo
nước hoa Thanh Hương, cái quảng cáo có bài hát do ca sĩ trình bày đã trở nên
quen thuộc đến nỗi nhiều trẻ con thời đó thuộc lòng: "Này anh ơi sao mà anh
không biết/ Nước hoa em dùng cơ sở Thanh Hương/ Mùi hương thơm sao mà
thơm thơm thế/ Ôi Tiffani dành cho mọi người…".
Không chỉ thế, ông Nguyễn Văn Mười Hai còn xây dựng một mạng lưới kinh
doanh trên toàn quốc, với nhiều đại lý kinh doanh và giới thiệu sản phẩm. Chính
vì vậy, không khó đểgiải thíchvì sao mà trong một thời gian dài, những sản phẩm
của Cơ sở sản xuất nước hoa Thanh Hương do ông Nguyễn Văn Mười Hai làm
chủ đã trở nên thịnh hành và được nhiều người ưa chuộng, yêu thích.

18. Người dân Sài Gòn hẳn vẫn không quên uy danh của ông Nguyễn Văn Mười Hai
khi đó, bởi "đại gia" này có quan hệ với nhiều quan chức và những người có thế
lực lớn. Ngày ấy, xe ôtô vẫn còn hiếm, nhưng ông Nguyễn Văn Mười Hai đã đi
một "quả Mercedes" hào nhoáng, mà mỗi lần nó xuất hiện trên đường phố, thì
ngay lập tức phía sau sẽ xuất hiện một đoàn vệ sĩ đi xe phân khối lớn theo hộ
tống, có nhiệm vụ dẹp đường và bảo vệ như một "ông lớn" thực thụ.
Chính bởi những màn thể hiện quá hoành tráng của ông Nguyễn Văn Mười Hai,
nên khi ông ta huy động vốn của người dân để mở rộng sản xuất, với lãi suất giật
mình 15%/tháng, nhiều bà contiểu thương, nhiều gia đìnhcó chút của ăn của để,
thậm chí là cả những sinh viên có tiền dành dụm do bố mẹ gửi đã đổ xô đến gửi
tiền tại Cơ sở nước hoa Thanh Hương của ông Nguyễn Văn Mười Hai, ấp ủ mộng
làm giàu.
Ấp ủ cũng đúng thôi, vì con số lãi 15%/tháng đâu phải là chuyện nhỏ, mà chẳng
phải mất một giọt mồ hôi nào. Thế nên nhiều người dân đã trúng cái bẫy của ông
ta một cách ngọt ngào và không hề hoài nghi trong suốt một thời gian dài. Đến
năm 1990, khi mọi việc vỡ lở, số tiền mà ông ta đã lừa đảo, chiếm đoạt là 37 tỷ
đồng.
Cần phải nói rằng, ngày đó 1 tỷ đồng mua được mấy nghìn lượng vàng, chứ giá
vàng chưa ở mức 29 triệu đồng/lượng như bây giờ (tháng 9-2010), nên cái con số
37 tỷ đồng mà ông Nguyễn Văn Mười Hai đã lừa của người dân là một con số vô
cùng khủng khiếp, gây chấn động cả dư luận và cả các cơ quan chức năng.
NĂM 2012, VỤ HUYỀN NHƯ KÉO THEO ÔNG TRẦN XUÂN GIÁ
KHÔNG LOẠI TRỪ TIỀN NGÂN HÀNG CŨNG ĐỔ VÀO “TÍN
DỤNG ĐEN”
Đó là khẳng định của Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Tư pháp của QH, ĐBQH Đỗ
Văn Đương, khi trao đổi với Lao Động hôm qua (24.10). Ông Đỗ Văn Đương
cũng khẳng định: “Trường hợp ông Trần Xuân Giá là một ví dụ” của hiện tượng
này.
Trao đổivới Lao Động, ông Đương khẳng định: Trong phiên chất vấn tới đây, tôi
sẽ đề nghị khởi tố vụ án hình sựđối với hành vi tạm nhập tái xuất xăng dầu. Tạm
nhập tái xuất xăng dầu đang là vấn đề bức xúc của cử tri. Vấn đề cụ thể thế nào
cần được Bộ Công Thương báo cáo rõ.
Theo tôi được biết, tất cả các vụ DN lợi dụng tạm nhập rất nhiều nhưng tái xuất
chỉ là ví dụ. Như vậy là buôn lậu, là trốn thuế, từ 10-12%, gây thiệt hại rất lớn
cho kinh tế đất nước. Nhất là tình hình hiện nay khi giá cả xăng dầu liên tục tăng

19. mà chỉ giảm khi kỳ họp QH diễn ra. Những hành vi tội phạm như vậy cần phải
được khởi tố hình sự để qua đó có thể chấn chỉnh công tác quản lý nhà nước về
xăng dầu.
Hải quan vừa rồi đã phát hiện ra vi phạm. Tuy nhiên, vấn đề là vụ việc được “cất
trong tủ” hay đưa ra để cơ quan chức năng xem xét, xử lý, để thu hồi lại số tài sản
bị mất mát, để dẹp bỏ hoàn toàn tình trạng có tính chất buôn lậu đó.
Hai năm gần đây, tiền đổ vào “tín dụng đen” rất nhiều, phải chăng vì dân không
còn kênh đầu tư nào khác?
- Khi BĐS sôiđộng, người dân đổ vào BĐS. Vàng lên, đổ vào vàng. Thị trường
chứng khoán một thời cũng là một kênh hiệu quả. Nhưng bây giờ dân thiếu kênh
đầu tư hiệu quả do đồng tiền không sinh lời từ sản xuất. Vấn đề kênh đầu tư ngày
càng ít đi khi hầu hết các thị trường giờ đang ảm đạm là một nguyên nhân bùng
phát tín dụng đen.
Chúng ta đã hình dung ra quy mô của thị trường “tín dụng đen” và sự đổ vỡ của
nó chưa, thưa ông?
- Hiện trong báo cáo, vấn đề này cònrất mờ nhạt. Có lẽ cần có cuộc tổng rà soát
ở tất cả các địa phương xem có bao nhiêu vụ đổ vỡ, làm thiệt hại bao nhiêu ngàn
tỉ đồng.
Câu hỏi cũng cần trả lời là nguồn tiền đổ vào tín dụng đen từ đâu, từ cơ quan nhà
nước, từ ngân hàng tuồn vào, hay tiền của người dân và tiền của dân cũng cần
xem đó có phải là tiền vay ngân hàng hay không. Không ngoại trừ tiền từ ngân
hàng cũng đổ vào tín dụng đen. Tôi nghĩ như thế.
Bởi vì trường hợp ông Trần Xuân Giá là một ví dụ. Nhà nước khống chế lãi suất
trần là 10% tại sao anh lại nâng ra bên ngoài đến hơn 20% như thế. Đây cũng là
một hình thức tín dụng đen.
Anh đã làm trái quy định của Nhà nước để có một khoản chênh lệch rất lớn đó để
hưởng lợi và gây ra thiệt hại 719 tỉ đồng.
Trước tôi cứ nghĩ do lòng tham và ít kiến thức nên mới sa bẫy 12, nhưng hỡi ơi
xem bên trời Tây gần thế ký trôi qua mà vẫn bị lừa. Mà ai dám bảo những người
bị Madoff lừa là trí thấp.
Trong khi vụ 12 ở ta mới khoảng 20y thôi, ai dám chắc Ponzi không cònđất sống
khi lòng tham ngày càng tung hoành.

20. KINH DOANH TIỀN QUA MẠNG: MỘT MÓN LÃI
HỜI?
19/11/2007
(VietNamNet) - Vừa qua, nhiều đường dây kinh doanhtiền qua mạng đãbị phanh
phui và người thiệt hại vẫn chính là những người nhẹ dạ cảtin. Theo những người
môi giới trong loại hình kinh doanh này, lãi suất dao động từ 2,5%-3%/ngày.
Chúng ta thử làm một phép tính với con số 2,5%.
Nếu tính lãi suất đơn, đầu năm bỏ ra 1 triệu đồng, cuối năm, tính cảtiền gốc, “nhà
đầu tư” sẽ có được 10 triệu đồng (lãi suất 900%/năm). Nếu tính lãi suất kép theo
tháng thì số tiền cuốinăm có được sẽtrên 800 triệu đồng, và tính lãi suất kép theo
ngày thì con số này sẽ trên 8 tỷ đồng, tức là người gửi sẽ có được mức lãi suất
800.000%.
Có thật là nhà đầu tư sẽ nhận được một mức siêu lãi suất như vậy?
SUẤT SINH LỢI CỦA MỘT SỐ LOẠI HÌNH ĐẦU TƯ
Tiền mà các tổ chức huy động được nếu không đem vào hoạt động kinh doanh
mà nó đem lại mức lợi nhuận 20%-30/năm là lý tưởng lắm rồi, thì cũng được đem
đầu tư vào một số loại hình phổ biến dưới đây.
Mua trái phiếu hay gửi ngân hàng? Đây là loại hình đầu tư ítrủi ro nhất. Có nhiều
loại trái phiếu như: trái phiếu chính phủ, trái phiếu đô thị, trái phiếu côngty. Mỗi
loại trái phiếu có một mức độ rủi ro khác nhau và do đó lãi suất khác nhau nhưng
thông thường lãi suất của các loại trái phiếu này dao động trong khoảng 8-
10%mỗi năm. Trong trường hợp đem gửi tiết kiệm ngân hàng thì lãi suất nhận
được cũng chỉ là 8,4%/năm.
Đầu tư cổ phiếu? Nếu số tiền đầu tư đem bỏ vào danh mục thị trường như chỉ số
VN-Index thì từ đầu năm đến nay (18/11/2007), suất sinh lợi có được sẽ là 36%.
Trường hợp đầu tư vào những cổ phiếu niêm yết có mức tăng giá cao nhất (như
BMC chẳng hạn) thì suất sinh lợi có được cũng chỉ là 1000%, nhưng nếu chẳng
may mua phải những cổ phiếu giảm giá liên tục thì số tiền còn lại chưa đến một
nửa. Nhìn chung, khi thị trường cổ phiếu phát triển lành mạnh, nếu ai có được
suất sinh lời khoảng 20% một năm là hạnh phúc lắm rồi.
Kinh doanh bất động sản? Đây là loại hình đầu tư dài hạn, nhiều vốn, nhiều rủi
ro. Rủi ro ở đây là do giá bất động sản ở Việt Nam hiện tại quá cao và có thể bị
đóng băng. Vì vậy, đồng vốn có thể chị chiếm dụng lâu dài. Một rủi ro khác nữa
là nếu không may bất động sản nằm trong khu quy hoạch thì giá đền bù sẽ rất
thấp. Trong phương thức đầu tư này, những người may mắn chớp được thời cơ

21. thì suất sinh lợi hàng năm cũng chỉ gấp vài lần, nhưng cũng không ít người trắng
tay.
CHƠI HỤI, CHO VAY NÓNG…???
Nói chung, trong tất cảcác phương thức đầu tư tiền nhàn rỗi thì khả năng có được
một vốn bốn lời làm đều không dễ dàng chút nào. Với lãi suất 2,5% ngày như
trên thì tính kiểu nào cũng là trò lừa đảo. Thực ra trò lừa đảo này đã xuất hiện
trên thế giới cách đây hàng trăm năm với điển hình là vụ Ponzi và đã xuất hiện ở
Việt Nam cáchđây gần hai chục năm mà điển hình là vụ nước hoa Thanh Hương.
CÂU CHUYỆN VỀ PONZI
Charles Ponzi là một tay bịp gốc Ý, sinh năm 1882, qua Mỹ năm 1903. Năm
1919, Ponzi bắt đầu lừa thiên hạ bằng cách bán cổ phần trong công ty với phần
lời 50% trong 45 ngày. Ponzi dụ dỗ người đầu tư rằng ông sẽ mua bưu phiếu ở Ý
với giá rẻ, qua bưu điện Mỹ đổilại với giá cao, cứ làm vậy hoài sẽ mãi mãi sinh
lời.
Người ta tin lời Ponzi, có lẽ vì thời đó thông tin từ Ý qua Mỹ khó khăn không
kiểm chứng được giá bưu phiếu, nên họ đổ xô vào đầu tư. Ponzi chỉ lấy tiền của
người đầu tư hôm nay để trả lại cho người đầu tư hôm qua.
Những ngày tháng đầu, vì số người đầu tư đầu tiên ăn quá “ngon” thiên hạ đổ xô
đi bỏ tiền vào Công ty của Ponzi. Tiền vào như nước, Ponzi sống như một ông
hoàng.
Dĩ nhiên là không thể nào mà có đủ người cứ đổ tiền vào như thế mãi. Những
người bỏ tiền vào sau cùng, Ponzi đã không có tiền đâu mà trả, thế là họ bị trắng
tay.
Lối lừa đảo này tiếng Anh còn gọi là “pyramid scheme” - mẹo lừa kiểu Kim Tự
Tháp. Trên ngọn thì nhỏ, là những người đầu tư lúc đầu, thì bọn lừa dùng tiền
những người đầu tư sau để trả họ.
Những người đầu tư sau như phần gốc, to hơn, nâng phần ngọn, là những người
đầu tư trước. Nhưng cái gốc không thể lớn mãi, đến khi đó phíatrên không có cái
gì đỡ, vậy là cả cái Kim Tự Tháp sụp đổ.
PONZI Ở VIỆT NAM
Cuộc điều tra sau sự sụp đổ củaThanh Hương cho thấy đây là vụ lừa đảo tín dụng
dưới kiểu huy động vốn hình tháp (financial pyramid/ponzi scheme).

22. Điều mà Thanh Hương cũng như các hợp tác xã tín dụng khác làm là huy động
tiền tiết kiệm từ công chúng với lãi suất tiền gửi danh nghĩa lên tới 12%/tháng
(144%/năm tính theo lãi đơn và 290% tính theo lãi kép).
Làm thế nào để có thể trả được khoản lãi cao như vậy? Câu trả lời là tiền gửi. Tức
là tiền tiết kiệm của người gửi tiền sau được dùng để trả lãi cho người gửi tiền
trước.
Việc Thanh Hương trả được lãi lại làm tăng thêm uy tín tài chính và vì vậy càng
thu hút nhiều người đổ tiền cho hãng nước hoa này. Giống như ở mọi nơi khác,
các tổ chức tiết kiệm/cho vay theo kiểu ponzi này đều có kết cục là đổ vỡ với
hàng chục ngàn người mất tiền tiết kiệm của mình.
Sau Thanh Hương, hàng loạt các quỹ tín dụng khác nối đuôi nhau phá sản, tạo ra
một cuộc đổ vỡ tín dụng mang tính hệ thống nhất từ trước tới nay ở Việt Nam.
Bên cạnh sự mất mát về tiền, cuộc khủng hoảng tín dụng năm 1990 còn tạo ra
một tác động tâm lý sâu rộng với sự sụt giảm lòng tin nghiêm trọng của người
dân đối với hệ thống ngân hàng.
BỔN CŨ SOẠN LẠI, VẪN CÓ NGƯỜI BỊ LỪA
Ở cái thời của Ponzi, việc liên lạc còn rất khó khăn, những người ở Mỹ khó mà
biết thông tin ở Ý nên lợi dụng khoảng cách này Ponzi đã làm được một phi vụ
ra trò.
Ở Việt Nam, vào cuốithập niên 1980, sở dĩ có sự kiện nước hoa Thanh Hương là
do lúc đó, nước ta mới bắt đầu mở cửa, cuộc sống còn rất thiếu thốn, cái gì cũng
thấy có giá trị đãlàm cho côngchúng tin rằng việc sản xuất có thể tạo ra rất nhiều
lợi nhuận nên người ta đổ xô gửi tiền vào các cơ sở sản xuất kinh doanh.
Ở thời internet ngày nay, lợi dụng sự hiểu biết chưa đầy đủ của một số người mà
những kẻ lừa đảo đã lừa rằng việc kinh doanh qua mạng tiết kiệm được chi phí
nên có thể tạo ra mức lợi nhuận như vậy. Một lần nữa Ponzilại xuất hiện và nhiều
người trắng tay.
Thành ngữ “mộtvốn bốnlời” được dùng để chỉ những hoạt động kinh doanh siêu
lợi nhuận, làm gì mà có thể kinh doanh một vốn 8 lời, thậm chí 800 hay 8.000
lời, nếu không phải là trò lừa đảo?

23. KINH DOANH ĐA CẤP LỪA ĐẢO TRÁ HÌNH ĐÃ GÂY
RẤT NHIỀU THIỆT HẠI CHO NGƯỜI DÂN,VÀ CÁI
THIỆT HẠI LỚN NHẤT LÀ NIỀM TIN CỦA NGƯỜI
DÂN VÀO NGÀNH KINH DOANH NÀY.
Dưới đây là điểm mặt một số vụ lừa đảo đình đám trong năm 2012.
CÔNG TY TNHH DIAMOND HOLIDAY(1)
Thời gian vừa qua, câu chuyện về bán hàng đa cấp "biến tướng" đã khiến nhiều
người dân có ước mơ làm giàu nhanh rơi vào cảnh lao đao. Có lẽ consố nạn nhân
vướng vào hình thức này sẽ còn tăng nhanh nếu chưa có biện pháp quản lý chặt
chẽ từ các cơ quan chức năng.
Trao đổivới PV, ông Nguyễn Hoà Bình - Tổng giám đốc liên doanh Chợ ĐiệnTử
& eBay - Trưởng ban truyền thông Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam
(VECOM) cho biết, bán hàng đa cấp là một mô hình kinh doanh bán hàng không
mới trên thế giới. Bản thân mô hình gốc thì không xấu do nhà sản xuất thay vì bỏ
tiền ra Marketing & quảng cáo thì "lại quả" cho người tiêu dùng, khi họ mua hàng
hoặc giới thiệu được người khác mua hàng.
“Hình thức hoạt động này sẽ là tốt nếu được dùng để bán các sản phẩm - dịch vụ
có ích lợi cho người tiêu dùng, với giá cả hợp lý đúng với giá trị sử dụng”, ông
Bình chia sẻ.
Cũng theo ông Bình, trái với những mặt lợi íchmà hoạt động này mang lại, ở Việt
Nam hiện nay có nhiều doanhnghiệp lạm dụng mô hình này để bán các sảnphẩm,
dịch vụ không có ích lợi hoặc với giá quá cao so với giá trị sử dụng.
Lấy ví dụ, thời gian vừa qua cơ quan chức năng đã phát hiện ra nhiều vụ vi phạm
về bán hàng đa cấp có quy mô lớn.
Tổng giám đốc Công ty TNHH Diamond Holiday Đông Nam Á cầm đầu một
đường dây huy động vốn trái phép
Vụ đầu tiên được nhiều người nhắc đến nhất trong thời gian vừa qua là việc Công
an TP.Hà Nội phá vỡ một đường dây bán hàng đa cấp có quy mô “siêu khủng”.
Cụ thể, hồi tháng 3 vừa qua, Công an TP. Hà Nội đã có thông báo về kết quả điều
tra vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua hình thức kinh doanh đa cấp đặc
biệt lớn, với gần 90.000 người bị hại ở các tỉnh, thành phố trong toàn quốc, với
giá trị hàng chục triệu USD.

24. Theo đó, đây là vụ án lừa đảo chiếm đoạttài sản thông qua hình thức kinh doanh
đa cấp trên mạng internet (với sản phẩm là gói dịch vụ du lịch đặt phòng 4 ngày,
3 đêm do tập đoàn Diamond Holiday Travel (DHT) Hoa Kỳ cung cấp) do Lâm
Phúc Hùng - Tổnggiám đốc Côngty TNHH Diamond Holiday Đông Nam Á cầm
đầu.
Điều tra cho thấy, Lâm Phúc Hùng đã cùng với Nguyễn Thị Ái Dân - Chủ tịch
Hội đồng quản trị - huy động vốn trái phép bằng chiêu quảng cáo “vừa du lịch
vừa kiếm tiền”, mà theo đó, khách có thể đi du lịch thế giới chỉ với 375 USD,
nghỉ tại khách sạn 3 đến 5 sao. Ngoài ra, khách còn có thể kiếm tiền thưởng bằng
cách cứ kêu gọi được nhiều người tham gia thì sẽ được “lên tầng” cao hơn.
Khi đóng 375 USD, khách được xếp “bàn du lịch tầng 1”, cho đến khi leo qua
“bàn bậc 4” sẽ được chuyển sang “bàn kim cương” và được thưởng 1.000 USD.
Bản chất chương trình này là huy độngvốn đacấp, lấy tiền củangười dướithưởng
cho người trên, đánh trúng lòng tham của người chơi khi bỏ ra một số tiền nhỏ
mà lợi nhuận lại không có giới hạn. Tuy nhiên, sau khi nộp tiền, rất ít người được
đi du lịch.
Cuốinăm 2007, cơ quan cảnh sátđiều tra Bộ côngan cùng côngan các tỉnh, thành
Hà Nội, TP.HCM, Thái Nguyên, Lạng Sơn, Bắc Ninh, Đồng Nai, Tiền Giang,
Đồng Tháp... đã đồng loạt tiến hành đấu tranh với các đường dây lừa đảo qua
mạng.
Tại Hà Nội, cơ quan điều tra đã xác định được đầu mối cao nhất trong tổ chức
huy động tín dụng đa cấp qua mạng Callysinvest là Nguyễn Quang Sáng (SN
1980, hộ khẩu thường trú tại phố Nguyễn Khang, quận Cầu Giấy). Theo điều tra,
đường dây lừa đảo của này đã hoạt động từ tháng 8/2007, đến thời điểm bị bắt đã
có khoảng 5.000 người bị lừa, chủ yếu ở TP.HCMvà Hà Nội, với tổng số tiền lên
đến 5 triệu USD.
MUABAN24(2)
Theo kết quả điều tra bước đầu của C50 (Bộ Công an) và PC45 (Công an Hà
Nội), vòi bạch tuộc của Muaban24 đã vươn tới 32 tỉnh, thành phố trong cả nước,
với hơn 50 chi nhánh.
Chỉ trong vòng 1 năm, mạng lưới của Muaban24 đãlôi kéo được hàng chục nghìn
người tham gia, với khoảng 120.000 gian hàng ảo được bán ra và thu tiền mặt.
Bước đầu, cơ quan điều tra xác minh số tiền mà mạng lưới này thu được vào
khoảng hơn 600 tỷ đồng.
Qua khai thác các đối tượng, trực tiếp là Nguyễn Mạnh Hà - người quản trị toàn
bộ hệ thống của Muaban24 và phân tích thuật toán phân chia mà mạng lưới này

25. sửdụng, cơ quan điều tra nhận định trong số hơn 600 tỷ đồngthu được, có khoảng
200 tỷ đồng được chuyển về trụ sở đầu não của Muaban24.
Quản lý hệ thống đầu não này gồm 4 nhân vật đứng đầu là Ngô Văn Huy, Lê Văn
Cường, Nguyễn Tuấn Minh và Nguyễn Mạnh Hà. Hiện ngoài Minh đang bỏ trốn,
3 đốitượng cònlại đều đã bị bắt khẩn cấp theo lệnh ngày 2/8 của cơ quan CSĐT
Công an Hà Nội.
Cơ quan điều tra đang làm rõ, khoản tiền đưa về "đầu não" Muaban24 được phân
chia như thế nào. Một số nguồn tin xác nhận, thu nhập thật của giới "chóp bu"
Muaban24 có thể lên tới hàng tỷ đồng mỗi tháng.
Liên quan đến vụ án nghiêm trọng với số bị hại được cho là kỷ lục từ trước tới
nay này, Công an nhiều tỉnh, thành đang rốt ráo vào cuộc để làm rõ các hành vi
chiếm đoạt tài sản và trốn thuế của mạng lưới Muaban24.
Đến nay, sau một tuần khởi tố vụ, bắt tạm giam các "sếp" chi nhánh Phú Thọ,
chiều 3/8 lãnh đạo Công an Phú Thọ cho biết hiện đang điều tra mở rộng nhiều
đối tượng liên quan.
Bước đầu, cơ quan điều tra Phú Thọ xác định, chi nhánh này quản lý gần 15.000
gian hàng ảo, tương ứng với số tiền thu được lên tới hơn 77 tỷ đồng.
Giám đốc chi nhánh Trương Đình Tùng (đã bị khởi tố, bắt tạm giam)thừa nhận
đã rút tiền mặt để hưởng 1,4 tỷ đồng mặc dù chi nhánh này mới đi vào hoạt động
từ tháng 9/2011. Phó Giám đốc chi nhánh cũng đã kịp kiếm 300 triệu đồng.
Phát triển mạnh nhất trong "ổ nhện" Muaban24 có lẽ là Hà Nội, khi con số ban
đầu của cơ quan điều tra cho thấy các chi nhánh trên địa bàn thủ đô đã phát triển
được tới khoảng 50.000 gian hàng.
Hiện sau khi các lãnh đạo của Muaban24 bị bắt, hàng nghìn hội viên ở các tỉnh,
thành đã đến trình báo các cơ quan chức năng, đồng thời đến các chi nhánh
Muaban24 để đòi lại số tiền đã nộp.
Theo phản ánh của PV Dân trí ở các nơi, nhiều chi nhánh của Muaban24 đang
trong tình trạng hoạt động cầm chừng, nghe ngóng hoặc đã bị Công an "sờ gáy".
TÂM MẶT TRỜI “THIÊU CHÁY” HÀNG CHỤC NGÀN
NGƯỜI!(3)
Chiều 26.10, cơ quan công an cho biết, liên quan đến vụ khoảng 40.000 người bị
''sập bẫylừa'' của Cty TâmMặt Trời (trụ sở chính số 15B đường SôngĐà, phường

26. 2, quận Tân Bình, TPHCM), công an đã bắt hàng loạt thành viên ban lãnh đạo
Cty này. Sau khi mở rộng điều tra về các chi nhánh của Cty Tâm Mặt Trời tại 30
tỉnh, thành trên khắp cả nước, số tiền bị lừa đảo chiếm đoạt là hơn 130 tỉ đồng.
Song theo Cơ quan điều tra, đây chưa phải là con số cuối cùng, vì hiện nay vẫn
còn nhiều nạn nhân chưa trình báo, cũng như chưa thống kế hết được.
Theo Cơ quan điều tra- Bộ Côngan, hiện Ban chuyên án đã khởi tố bị can đốivới
7 lãnh đạo Cty Tâm Mặt Trời để điều tra, xử lý về hành vi “lừa đảo chiếm đoạt
tài sản”, trong đó có các bị can Nguyễn Hoàng Vũ - tổng giám đốc, Thiên Trí
Sanh - phó tổng giám đốc... Ngoài ra, hiện còn 2 thành viên lãnh đạo Cty Tâm
Mặt Trời bỏ trốn và đang bị truy bắt.
Theo điều tra về hành vi lừa đảo của Cty Tâm Mặt Trời, Cty này được các thành
viên ban giám đốc quảng bá rộng rãi là thành viên của Hiệp hội Thương mại điện
tử Việt Nam, hoạt động chuyên nghiệp trong môi trường thương mại điện tử, mục
đích vì một cộng đồng người tiêu dùng thông thái, ban lãnh đạo Cty Tâm Mặt
Trời cũng như lãnh đạo các chi nhánh ở khắp các tỉnh, thành đã chiêu dụ rất nhiều
người vào hoạt động kinh doanh mà chúng cho rằng “kiếm tiền nhanh, hiệu quả
bằng cách kinh doanh trực tuyến”.
Cứ tham gia với Tâm Mặt Trời để “kiếm tiền nhanh” (còn gọi là “ngồimát ăn bát
vàng”), nạn nhân của Cty Tâm Mặt Trời phải đóng 6 triệu đồng/người để sở hữu
suốt đời một gian hàng ảo trên hệ thống thương mại điện tử do chúng quản lý,
nhưng khi đóng tiền lại không hề được xuất hóa đơn chứng từ. Tương tự kiểu lừa
như MB24, Cty Tâm Mặt Trời cho nạn nhân xem clip quảng bá về Cty được dàn
dựng côngphu bài bản, rồi cho rằng khi tham gia, sở hữu gian hàng trên mạng sẽ
được mua nhiều chủng loại hàng hóa với giá cực rẻ- giảm 10 - 50% so với giá thị
trường, ngoài ra còn nhiều ưu đãi khác như được phổ cập tin học, thiết lập mối
quan hệ với những người nổi tiếng trong giới kinh doanh, được du lịch miễn phí,
được học các lớp kỹ năng mềm…
Cũng với chiêu bán hàng đa cấp, CtyTâm Mặt Trờithành lập hệ thống thành viên
cấp 1, người này giới thiệu được người khác thì nâng lên cấp 2, được thưởng 1,5
triệu đồng. Người cấp 2 rủ rê thêm người cấp 3 tham gia thì người cấp 2 được
thưởng 1,5 triệu đồng và người cấp 1 có công tạo lập hệ thống cũng được thưởng
300 ngàn đồng. Nhánh của người cấp 1 nào đông thành viên thì được lên làm
VIP, với mức thưởng trung bình là 80 triệu đồng/tháng. Hàng chục ngàn người
tham gia, đủ các loại cấp và VIP, nhưng tiền thì mất mà tiền thưởng cũng không
thấy một xu, thậm chí không mua được một món hàng giá rẻ nào…
THÊM CÚ LỪA CỘNG ĐỒNG VIỆT HẠ “NỐCAO” HÀNG TRĂM
NGÀN NẠN NHÂN!(4)

27. Song song với vụ bắt hàng loạt lãnh đạo Cty Tâm Mặt Trời, cũng tại TPHCM,
Cơ quan điều tra- Bộ Công an vào chiều 26.10 cho biết, cơ quan này vừa “truy
quét” thêm một “tập đoàn” lừa đảo cũng theo kiểu Tâm Mặt Trời và MB24, đó là
Cty cổ phần đầu tư thương mại dịch vụ Cộng Đồng Việt.
Cty Cộng Đồng Việt cho hàng trăm ngàn người khắp cả nước ''sập bẫy'' (trong
ảnh là trụ sở Cty Cộng Đồng Việt). Ảnh: Phùng Bắc
Theo điều tra ban đầu, Cty Cộng Đồng Việt đặt trụ sở chính tại số 87 đường Tân
Sơn Nhì nối dài, quận Tân Phú, TPHCM, do Nguyễn Minh Thành làm giám đốc.
Cơ quan CSĐT- Bộ Công an đã khởi tố 5 bị can, song những bị can là lãnh đạo
cấp cao của Cty này đã bỏ trốn và hiện đang bị truy lùng ráo riết.
Qua khám xét trụ sở, nơi làm việc của lãnh đạo Cty Cộng Đồng Việt, Cơ quan
điều tra thu giữ nhiều tài liệu, giấy tờ, sổ sáchthể hiện số nạn nhân bị Cty này lừa
đảo chiếm đoạt tài sản lên đến gần một trăm ngàn người ở khắp cả nước - một
con số khổng lồ về số nạn nhân, số tiền bị chiếm đoạt lên đến 400 tỉ đồng.
Chiều 26.10, theo một cán bộ điều tra Cục CSĐT tội phạm về công nghệ cao
(C50)- Bộ Công an, số nạn nhân của Cty Cộng Đồng Việt còn có thể lên đến con
số khổng lồ khác, vì hiện chưa thống kê hết và số tiền bị chiếm đoạt có thể lên
đến hàng nghìn tỉ đồng…
Theo điều tra, Cty Cộng Đồng Việt là mô hình lừa đảo tinh vi, thông qua chiêu
thức huy động vốn đa cấp trên mạng Internet. Theo đó, mỗi người góp vốn vào
được Cty hứa hẹn sẽ chi trả gấp ba (cả gốc lẫn lãi) sau 6 tháng đóng tiền.
Cty Cộng Đồng Việt quy định, người góp vốn dưới dạng “mã” (1,8 triệu
đồng/mã), ít nhất phải đầu tư 3 “mã” (tức 5,4 triệu đồng). Khi thành viên tham
gia 3 “mã” lôi kéo thêm 4 “mã” nữa (tức 7 “mã” là 12,6 triệu đồng) thì người có
công tạo hệ thống được thưởng 2 triệu đồng, gọi là thưởng bậc 1. Khi hệ thống
người đó tạo lập được 49 “mã” (tức 88,2 triệu đồng) thì người đứng đầu hệ thống
được thưởng bậc 2, với số tiền hàng chục triệu đồng; ngoài ra, còn được tặng
thưởng các hiện vật khác mà Cty hứa hẹn như điện thoại di động xịn, xe gắn máy
tay ga đời mới, ôtô du lịch loại đắt tiền.
Đánh trúng tâm lý ham lợi nhuận cao, hàng trăm nghìn người khắp cả nước đã
“dính chấu” lừa đảo. Theo Cơ quan điều tra, có nạn nhân đã đóng hàng tỉ đồng
cho Cộng Đồng Việt và ngay những ngày đầu khi góp vốn, Cộng Đồng Việt chi
trả lãi suất bằng 1/4 hoặc 1/3 số tiền thành viên góp vốn để tạo lòng tin, nhằm cho
họ tưởng bở mà lôi kéo thêm những người khác tham gia. Sau đó thì nạn nhân
ngồi chờ dài cổ cũng không thấy Cty trả lãi, chứ chưa nói là lấy lại được tiền gốc.

28. Đây là kiểu lừa đảo rất tinh vi, lấy một phần tiền của người góp vốn sau để trả lãi
cho người góp vốn trước. Các nạn nhân khi biết mình bị ''sập bẫy lừa'' thì đã quá
muộn, muốn rút vốn ra cũng không thể.
Theo Cơ quan điều tra, 2 Cty Tâm Mặt Trời và Cộng Đồng Việt đã gây ra hậu
quả cực kỳ nghiêm trọng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản một cách rầm rộ, với con số
nạn nhân lớn chưa từng có tại Việt Nam từ trước tới nay, nhưng lại hoạt động
suốtthời gian dài mà nhiều cơ quan quản lý vẫn không hay biết, đó là một vấn đề
cần quan tâm điều tra trong vụ án.
THẾ GIỚI CŨNG RUNG CHUYỂN…VÌ ĐẦU TƯ ĐA CẤP(5)
Nhắc đến vụ lừa đảo theo kiểu bán hàng đa cấp, có thể nhiều người sẽ khó quên
được vụ lừa đảo năm 2008 tại Mỹ, khi mà nhân vật bị bắt chính là cựu Giám đốc
một sàn giao dịch điện tử lớn nhất thế giới. Đặc biệt hơn, bản thân ông đã có khá
nhiều thành tíchnổitrội về khả năng kinh doanh, cũngnhư số tàisản đáng ngưỡng
mộ mà ông đang sở hữu.
Trong năm 2008, giữa lúc cuộc khủng hoảng tài chính đang lan rộng khiến nhiều
công ty, cũng như tổ chức rơi vào khủng hoảng trầm trọng thì giới đầu tư tại Mỹ
dường như đã “chết đứng” khi Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) ra thông báo bắt
giữ ông Bernard Madoff, cựu Giám đốc Nasdaq, sàn giao dịch điện tử lớn nhất
thế giới và được coi như là một trong những huyền thoại của Phố Wall, vì hành
vi lừa đảo tài chính gây thiệt hại tới 50 tỉ USD.
Madoff là người sáng lập côngty đầu tư chứng khoán Bernard L. Madoff từ năm
1960. Công ty của ông ta hoạt động theo hình thức tư vấn đầu tư, và điều hành
quỹ đầu cơ đa quốc gia. Nó điều hành nhiều quỹ đầu tư với tổng số tài sản quản
lý lên tới 17 tỉ USD và lượng cổ phiếu giao dịch bình quân mỗi ngày lên tới 50
triệu cổ phiếu.
Madoff được coi như một thế lực ngầm trên thị trường. Nhiều người và doanh
nghiệp đã đầu tư vào quỹ của Madoff thông qua các đối tác của công ty này và
ký gửi hàng chục tỉ USD.
Với nền tảng kinh tế vững vàng đó, ông Madoff đã luôn dùng những từ có cánh
dành cho các thành viên đến với mình. Trong đó, tất cả khách hàng khi ký gửi
tiền vào quỹ đầu tư của ông sẽ nhận được mức lãi suất rất cao. Tiền của khách
hàng gửi vào quỹ, ông Madoff dùng để điđầu tư chứng khoán. Tớihạn thanh toán
cho người gửi trước, ông Madoff lấy tiền của người gửi sau để trả và cứ thế xoay
vòng trong thời gian dài.

29. Tuy nhiên, vì những đồng vốn này không tự sinh lời, nên cuối cùng, toàn bộ hệ
thống quay vòng này cũng bị sụp đổ khi khoản tiền đến sau không thể gánh nổi
khoản đến trước, và khoản lỗ đã lên tới 50 tỉ USD.
Theo Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) kết luận thời điểm đó, đây là
vụ lừa đảo lớn nhất tại Mỹ từ trước đến nay. Thực ra đây là mô hình quỹ đầu tư
kiểu đa cấp có từ rất lâu rồi và trên thực tế những trường hợp phá sản của các quỹ
này cũng rất cao.
Nguồn:
1,5:http://dantri.com.vn/kinh-doanh/diem-mat-nhung-vu-lua-dao-ban-hang-da-
cap-dinh-dam-622621.htm
2:http://dantri.com.vn/ban-doc/cac-sep-song-muaban24-kiem-bao-nhieu-tien-
626323.htm
3,4:http://laodong.com.vn/Phap-luat/Hang-tram-ngan-nan-nhan-sap-bay-da-cap-
Cty-Cong-Dong-Viet/89268.bld
BÁN HÀNG ĐA CẤP: ĐỔI ĐỜI HAY LỪA ĐẢO ?
“MỜ MẮT” VỚI BÁN HÀNG ĐA CẤP
Bán hàng đa cấp vẽ ra một viễn cảnh trong mơ, vì thế có rất nhiều người lao vào
hình thức này như những “con thiêu thân”, nhưng sự thật về nó không phải ai
cũng hiểu rõ, đã có nhiều bài học đắt giá cho những người có giấc mơ “làm giàu
không khó”.

30. Mô hình kinh doanh đa cấp
Từ lâu, “ Bán hàng đa cấp”đã du nhập vào Việt Nam. Nhưng sự thật về kiểu kinh
doanh này không phải ai cũng hiểu rõ. Đã có rất nhiều câu hỏi được đặt ra : Liệu
bán hàng đa cấp có phải là một hình thức lừa đảo mới ? Chất lượng sản phẩm ra
sao?. Tại sao những công ty lớn, có thương hiệu trên thế giới vẫn chọn phương
thức kinh doanhtruyền thống là phân phối sản phẩm đến các chi nhánh bán lẻ?…
Các nhà tuyển dụng của mô hình này khuyến khíchbạntìm kiếm và lôi kéo những
người khác tham gia cùng. Từ đó, sau mỗi hóa đơn bán hàng của họ, bạn sẽ nhận
được một số phần trăm nào đó. Như vậy bạn càng lôi kéo được nhiều người tham
gia thì bàn càng có nhiều tiền, nhưng nếu khi có một rủi ro từ tổng công ty, ví dụ
như vụ việc công ty Agel tuyên bố đóng cửa thì ai sẽ là người chi cho những
khoản tiền mà họ hứa trả cho bạn. Nó dẫn tới sựđổ vỡ theo phản ứng dây chuyền
của cả một hệ thống.

31. Ngoài ra, khi trực tiếp bán hàng bạn sẽ nhận được chiết khấu từ 15 – 30%. Thực
ra đây là một cáchgiải thíchkhác cho khái niệm khoản hoa hồng trong hoạt động
bán lẻ của kiểu kinh doanh truyền thống.
Khi tham gia hình thức này, mỗi người sẽ phải nộp một khoản lệ phí và mua một
số sản phẩm nhất định, và được chia theo các cấp độ. Các công ty bán hàng đa
cấp thường tổ chức những buổi tọa đàm để vẽ ra một viễn cảnh trong tương lai
về sự thành công của bạn như: Được đi du lịch thế giới, có mức thu nhập hàng
trăm triệu/tháng, quản lý hệ thống hơn 50 người … Thực chất, những người tham
gia bán hàng đa cấp đang bán uy tín của bản thân cho công ty đó.
Do càng bán được nhiều, lượng chiết khấu họ nhận được càng cao, nên người bán
hàng thường tung hô chất lượng sản phẩm, khiến người mua cảm thấy hấp dẫn
khi mua hàng. Nếu sản phẩm kém chất lượng, họ sẽ là người trực tiếp giải quyết
hậu quả cho khách hàng. Bên cạnh đó, ai sẽ là người kiểm chứng rằng sản phẩm
đến tay người tiêu dụng có chất lượng tốt. Đa phần người dùng sản phẩm của
hình thức kinh doanh này là vì họ nể người bán, tôn trọng mối quan hệ mà họ
mua, thực ra họ chẳng biết gì về sản phẩm.
Ngoài ra, ở nước ta, các mặt hàng được bán theo mô hình bán hàng đa cấp thường
là các loại thực phẩm chức năng, dược phẩm và mỹ phẩm. Các sản phẩm trên khi
sử dụng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người sử dụng. Do đó, liệu có
an toàn khi chất lượng của sản phẩm chỉ là những lời nói, những câu quảng bá
sáo rỗng đã trở thành khuôn mẫu khi bán hàng như: thực phẩm chức năng A
không phải là thuốc nhưng hỗ trợ tối đa người sử dụng, giúp trị bách bệnh…
Theo giải thích của các công ty bán hàng đa cấp thì mô hình kinh doanh này tiết
kiệm chi phí marketing và branding nên giá sản phẩm rẻ hơn các loại sản phẩm
có cùng chất lượng. Vậy sao giá trị thương hiệu của họ không cao như các hãng
khác, nếu tiết kiệm như vậy sao các hãng nổi tiếng không sử dụng mô hình kinh
doanh này.
Và câu hỏi lớn nhất xung quanh vấn đề này là tại sao hình thức bán hàng đa cấp
có lợi như vậy mà vẫn gây ác cảm cho mọi người, thậm chí một số nước trên thế
giới như Australia còn cấm hình thức này. Và trên thực tế, tại nước ta hiện nay,
hoạt động này chưa có một hành lang pháp lý rõ ràng, nhiều doanh nghiệp đã lợi
dụng sự thiếu hiểu biết của người dân nhằm lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Vậy cần
có một cái nhìn đúng đắn nhất về nó, cẩn trọng trong việc tham gia kinh doanh
và tiêu thụ sản phẩm của mô hình bán hàng đa cấp.
Câu chuyện một số nhà đầu tư lên tiếng phản đối mô hình kinh doanh đa cấp
khiến cổ phiếu của Herbalife tụt dốc đang gây ồn ào tại Mỹ. Các phóng viên của
hãng tin CNBC thực hiện phóng sự điều tra thâm nhập vào mạng lưới bán hàng
đa cấp nổi tiếng này.
BÁN GIẤC MƠ MỸ: HỨA HẸN LỚN, THẤT VỌNG NHIỀU

32. Tất cả những gì người mẹ trẻ Nicole Lopez muốn là theo đuổi giấc mơ làm giàu
và tìm cơ hội được làm việc ở nhà để chăm sóc cho lũ trẻ. Thế nhưng, cuối cùng
giấc mơ cô tìm thấy hoá ra là cơn ác mộng và còn mất thêm hàng ngàn USD khi
đi bán những sản phẩm giảm cân, bổ sung dinh dưỡng của Herbalife.
Không muốn đi thuyết phục thêm những người khác cùng bước chân vào con
đường giống mình, cô đã từ bỏ công việc sau 11 tháng và mất 10.000 USD tiền
đầu tư.
“Nếu bạn muốn là người lương thiện và muốn kinh doanh lương thiện, thì rất khó
để thành công”, Lopez buồn bã nói.
Herbalife đã trả lại một phần tiền cho Lopez và gọi trường hợp của cô là do được
tư vấn kém. Nhưng cô không phải là số ít.
Sau 10 tháng điều tra vào cái gọi là kinh doanh đa cấp, hãng tin CNBC đã phát
hiện hàng trăm người khác cũng có câu chuyện tương tự. Những người làm việc
theo kiểu bán hàng đa cấp bán sản phẩm thông qua mạng lưới hầu hết là những
người làm việc ở nhà và kiếm tiền nhờ việc bán sản phẩm và tìm kiếm những
người khác cùng bán hàng.
Nhưng rất nhiều người được hỏi cho biết việc bán sản phẩm khó hơn họ tưởng
rất nhiều. Sau khi mời chào, thuyết phục gia đình và bạn bè mua sản phẩm, họ
phải bỏ hàng trăm thậm chí cả ngàn đô để mua vị trí cao hơn.

33. Họ phát hiện rằng tiền chỉ có được khi họ thuyết phục được thêm nhiều người
khác bán sản phẩm, tạo ra cái gọi là các nhà phân phối cấp dưới. Càng tìm thêm
được nhiều nhà phân phối, tiền họ kiếm được càng nhiều, cả tiền thưởng và tiền
hoa hồng bán sản phẩm.
Điều này đã làm nổ ra nhiều cuộc tranh cãi về mô hình kim tự tháp của các công
ty bán hàng đa cấp như Herbalife, Amway… Với cách làm này, các nhà phân
phốikiếm được tiền chủ yếu từ việc đi tìm kiếm những người bán hàng khác thay
vì tự đi bán sản phẩm, và lợi nhuận dành cho những người ở top trên là rất lớn so
với những người ở cấp dưới cùng.
Những cuộc tranh cãi này cũng đã thu hút sự chú ý của thị trường chứng khoán,
nơi các nhà đầu tư đang đua nhau cổ phiếu của Herbalife. Bill Ackman đã bán 20
triệu cổ phiếu, tương đương ¼ cổ phiếu đang lưu hành, trong khi một nhà đầu tư
khác là Dan Loeb lại mua vào.
Ackman đã công khai chỉ trích và gọi cách làm ăn của Herbalife là mô hình kim
tự tháp, một từ mà công ty cực kỳ phản đối. Những người chỉ trích khác thì cho
rằng các quy định cho loại hình bán hàng đa cấp đã quá lâu không được điều
chỉnh.
“Dựa trên kiểu mô hình kim tự tháp lâu nay và nhờ sự thiếu giám sát, tôi chắc
chắn rằng có nhiều công ty bán hàng đa cấp đang hoạt động theo mô hình kim tự
tháp nhiều năm nay”, William Keep, trưởng khoa kinh doanhcủa trường ĐH New
Jersey, một chuyên gia nghiên cứu về bán hàng đa cấp và mô hình kim tự tháp
cho biết.
Trong khi rất nhiều người phản đối tin rằng các nhà quản lý đã không thể làm gì
trước tình hình bán hàng đa cấp trá hình, đã có những dấu hiệu cho thấy các nhà
chính trị đã bắt đầu chú ý đến vấn đề này. Bản tin TJ Strategies của Washington,
chuyên về người tiêu dùng, gần đây đã viết về sự quan tâm của Washington về
tiếp thị đa cấp.
“Sau khi thảo luận với các nhà chức trách Quốc hội, chúng tôi biết rằng đang có
những nghiên cứu ở cấp chuyên viên về ngành tiếp thị đa cấp”, bản tin này cho
biết.
Mạng lưới tiếp thị đa cấp đang phổ biến mạnh ở cộng đồng người Mỹ gốc La
tinh. Herbalife cho biết thị trường Mỹ La tinh chiếm 63,7% hoạt độngkinh doanh
của họ.
Điều đáng lo ngại hơn cả trong loại hình kinh doanh này là tỷ lệ lợi nhuận hàng
năm rất cao. Phần lớn những người bán hàng đa cấp đều nói rằng việc họ bán