2. ARSIMI PARASHKOLLOR DHEARSIMI PARASHKOLLOR DHE
FILLORFILLOR
• Fillon në moshën 2,5 vjeç dhe nuk është i detyruar në shumicën eFillon në moshën 2,5 vjeç dhe nuk është i detyruar në shumicën e
vendevevendeve
• Arsimi fillor nis nga mosha 4 deri në 6 vjeç. I detyruar.Arsimi fillor nis nga mosha 4 deri në 6 vjeç. I detyruar.
• Është një nivel arsimimi i ndarë ose pjesë e një njësie strukturore nëËshtë një nivel arsimimi i ndarë ose pjesë e një njësie strukturore në
vazhdim.vazhdim.
• Në pothuaj të gjitha vendet e BE arsimi fillor është një nivel unikNë pothuaj të gjitha vendet e BE arsimi fillor është një nivel unik
arsimi, i ndarë dhe në shumicën e vendeve zgjat nga 4 deri në 6 vjet.arsimi, i ndarë dhe në shumicën e vendeve zgjat nga 4 deri në 6 vjet.
• AArsimi i detyruar është i organizuar në një njësi me strukturë tërsimi i detyruar është i organizuar në një njësi me strukturë të
vazhduar pa ndarje midis fillores dhe të mesmes së ulët.vazhduar pa ndarje midis fillores dhe të mesmes së ulët.
• Arsimi fillor është i ndarë në 3 nivele në Belgjikë dhe Spanjë, dhe në dyArsimi fillor është i ndarë në 3 nivele në Belgjikë dhe Spanjë, dhe në dy
nivele në Francë dhe në Mbretërinë e Bashkuar.nivele në Francë dhe në Mbretërinë e Bashkuar.
• Struktura e vetme në Portugali dhe në Finlandë ndahet respektivishtStruktura e vetme në Portugali dhe në Finlandë ndahet respektivisht
në dy dhe tre nivele.në dy dhe tre nivele.
• Në pjesën tjetër të vendeve të Evropës lindore dhe qendrore arsimi iNë pjesën tjetër të vendeve të Evropës lindore dhe qendrore arsimi i
detyruar zhvillohet në një strukturë të vetme e cila ndahet në dy nivele.detyruar zhvillohet në një strukturë të vetme e cila ndahet në dy nivele.
3. Grupimi i nxënësveGrupimi i nxënësve (klasat)(klasat)
Nxënësit grupohen sipas moshës, por në mjaft vende kryesisht në zonatNxënësit grupohen sipas moshës, por në mjaft vende kryesisht në zonat
rurale gjenden edhe grupimet në klasat kolektive. (moshat mix)rurale gjenden edhe grupimet në klasat kolektive. (moshat mix)
klasat formohen sipas zhvillimit të aktivitetit mësimor.klasat formohen sipas zhvillimit të aktivitetit mësimor.
klasat mund të bashkohen për disa lëndë.klasat mund të bashkohen për disa lëndë.
nxënësit mund të grupohen sipas lëndës që kanë zgjedhur.nxënësit mund të grupohen sipas lëndës që kanë zgjedhur.
klasat grupojnë fëmijë të së njëjtës moshë për disa aktivitete dhe fëmijë tëklasat grupojnë fëmijë të së njëjtës moshë për disa aktivitete dhe fëmijë të
moshave të ndryshme për disa aktivitete të tjera.moshave të ndryshme për disa aktivitete të tjera.
4. MësuesitMësuesit
Në arsimin fillor të vendeve të BE, zakonisht një mësues është përgjegjësNë arsimin fillor të vendeve të BE, zakonisht një mësues është përgjegjës
për klasën. Këta mësues zhvillojnë thuajse të gjitha lëndët dhepër klasën. Këta mësues zhvillojnë thuajse të gjitha lëndët dhe
zëvendësohen me të tjerë për aktivitete speciale si edukimi fizik, muzikëzëvendësohen me të tjerë për aktivitete speciale si edukimi fizik, muzikë
apoapo ffe.e.
Në Danimarkë çdo lëndë zhvillohet nga mësues të ndryshëm, ndërsa nëNë Danimarkë çdo lëndë zhvillohet nga mësues të ndryshëm, ndërsa në
Itali dy ose tre mësues zhvillojnë të gjitha lëndët.Itali dy ose tre mësues zhvillojnë të gjitha lëndët.
Në Gjermani, Irlandë, Finlandë, Mbretërinë e Bashkuar është një mësuesNë Gjermani, Irlandë, Finlandë, Mbretërinë e Bashkuar është një mësues
përgjegjës për klasën. Në Francë, Holandë, Suedi gjejmë disa modele tëpërgjegjës për klasën. Në Francë, Holandë, Suedi gjejmë disa modele të
ndarjes së të mësuarit midis mësuesve të ndryshëm në të njëjtën kohë.ndarjes së të mësuarit midis mësuesve të ndryshëm në të njëjtën kohë.
NëNë MMbretërinë ebretërinë e BBashkuar apo në Itali në vitet e para të arsimit fillorashkuar apo në Itali në vitet e para të arsimit fillor
mësuesi ndihmohet edhe nga një asistent.mësuesi ndihmohet edhe nga një asistent.
Në vendet e sapo pranuara në BE në fillore ka vetëm një mësues i ciliNë vendet e sapo pranuara në BE në fillore ka vetëm një mësues i cili
është edhe përgjegjës për klasën. Të veçantë janë vetëm mësuesit qëështë edhe përgjegjës për klasën. Të veçantë janë vetëm mësuesit që
zhvillojnë edukim fizik dhe muzikëzhvillojnë edukim fizik dhe muzikë
5. Planifikimi i orëve vjetorePlanifikimi i orëve vjetore
Mësimi në shumicën e vendeve të BE është 5 ditë në javë, 6 ditë mësimiMësimi në shumicën e vendeve të BE është 5 ditë në javë, 6 ditë mësimi
zhvillohen në Luksemburg dhe në disa rajone në Itali.zhvillohen në Luksemburg dhe në disa rajone në Itali.
Ka një shumëllojshmëri variantesh në planifikimet e kohës mësimore.Ka një shumëllojshmëri variantesh në planifikimet e kohës mësimore.
Norvegjia për ciklin fillor planifikon një ditë në javë ekskursione në natyrë,Norvegjia për ciklin fillor planifikon një ditë në javë ekskursione në natyrë,
ndërsa Franca zhvillon aktivitete kulturore 1 ditë në javë.ndërsa Franca zhvillon aktivitete kulturore 1 ditë në javë.
Sasia e orëve mësimore për 7 vjeçarët është mesatarisht 800 orë vjetore. KjoSasia e orëve mësimore për 7 vjeçarët është mesatarisht 800 orë vjetore. Kjo
ngarkesë është e ndryshme në vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore; atjengarkesë është e ndryshme në vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore; atje
shkon rreth 600 orë vjetore.shkon rreth 600 orë vjetore.
Sasia e orëve mësimore për 10 vjeçarët është mesatarisht rreth 1000 orë.Sasia e orëve mësimore për 10 vjeçarët është mesatarisht rreth 1000 orë.
Drejt kësaj ngarkese orësh po shkojnë edhe vendet e sapo pranuara në BE.Drejt kësaj ngarkese orësh po shkojnë edhe vendet e sapo pranuara në BE.
6. Përmbajtja mësimorePërmbajtja mësimore
Lëndët e detyruara pothuajse janë të njëjta; ndryshimet shihen nëLëndët e detyruara pothuajse janë të njëjta; ndryshimet shihen në
thellësinë e zhvillimit të tyre. Vend kryesor në kurrikul zënë gjuha amtare,thellësinë e zhvillimit të tyre. Vend kryesor në kurrikul zënë gjuha amtare,
matematika dhe artet. Për 7 vjecarët afërisht zënë: gjuha amtare 20 – 25 %matematika dhe artet. Për 7 vjecarët afërisht zënë: gjuha amtare 20 – 25 %
, matematika 11-22 %, shkencat dhe studimet shoqërore 15-20 % dhe artet, matematika 11-22 %, shkencat dhe studimet shoqërore 15-20 % dhe artet
13-20 %. Pjesën tjetër e zënë aktivitetet e lira.13-20 %. Pjesën tjetër e zënë aktivitetet e lira.
Për 10 vjeçarët gjuha amtare dhe huaj vjen duke e rritur volumin e kohësPër 10 vjeçarët gjuha amtare dhe huaj vjen duke e rritur volumin e kohës
mësimore. Shkencat gjithashtu konsiderohen të rëndësishme. Vitet emësimore. Shkencat gjithashtu konsiderohen të rëndësishme. Vitet e
fundit kemi një peshë të rëndësishme edhe gjuhët e huaja. Kontakti me njëfundit kemi një peshë të rëndësishme edhe gjuhët e huaja. Kontakti me një
gjuhë të huaj fillon zakonisht në klasë të tretë, po ka edhe mjaft vende që egjuhë të huaj fillon zakonisht në klasë të tretë, po ka edhe mjaft vende që e
fillojnë që në klasë të dytë, si Holanda, Belgjika, Zvicra, etj. Anglishtjafillojnë që në klasë të dytë, si Holanda, Belgjika, Zvicra, etj. Anglishtja
është gjuha e huaj më e përhapurështë gjuha e huaj më e përhapur
7. ARSIMI I MESËM I ULËTARSIMI I MESËM I ULËT
DHE I LARTDHE I LARTËË
Mosha në të cilën nxënësit fillojnë arsimin e mesëm të ulët në vendet e BEMosha në të cilën nxënësit fillojnë arsimin e mesëm të ulët në vendet e BE
varion nga një vend nga tjetri. Zakonisht ata fillojnë në 11 ose 12 vjeç; nëvarion nga një vend nga tjetri. Zakonisht ata fillojnë në 11 ose 12 vjeç; në
Gjermani dhe Austri fillojnë në moshën 10 vjeç. Niveli i parë i arsimit tëGjermani dhe Austri fillojnë në moshën 10 vjeç. Niveli i parë i arsimit të
mesëm zgjat 3 ose 4 vjet, përjashtuar Gjermaninë ku zgjat 5 ose 6 vjet,mesëm zgjat 3 ose 4 vjet, përjashtuar Gjermaninë ku zgjat 5 ose 6 vjet,
Belgjikën ku zgjat vetëm 2 vjetBelgjikën ku zgjat vetëm 2 vjet
Në Danimarkë, Portugali, Suedi nuk kemi arsim të mesëm të ndarë; arsimi iNë Danimarkë, Portugali, Suedi nuk kemi arsim të mesëm të ndarë; arsimi i
detyruar është organizuar si njësi e vetme, në një strukturë që vazhdon mbi 9detyruar është organizuar si njësi e vetme, në një strukturë që vazhdon mbi 9
vjet.vjet.
Në shumicën e vendeve të BE në arsimin e mesëm të ulët, të gjithë nxënësitNë shumicën e vendeve të BE në arsimin e mesëm të ulët, të gjithë nxënësit
ndjekin një kurrikul të përbashkët të formimit të përgjithshëm, vetëm në pakndjekin një kurrikul të përbashkët të formimit të përgjithshëm, vetëm në pak
vende kemi kurse të tipeve të ndryshme në këtë nivel shkollimivende kemi kurse të tipeve të ndryshme në këtë nivel shkollimi
8. ARSIMI I MESËM I ULËTARSIMI I MESËM I ULËT
DHE I LARTDHE I LARTËË
Në arsimin e mesëm të lartë, kurset e diferencuara të arsimimit janë tëNë arsimin e mesëm të lartë, kurset e diferencuara të arsimimit janë të
zakonshme. Pa pasur parasysh diferencat në emërtime, ato mund tëzakonshme. Pa pasur parasysh diferencat në emërtime, ato mund të
klasifikohen dy llojesh: tëklasifikohen dy llojesh: të përgjithshmepërgjithshme që sigurojnë udhëheqjen për tëqë sigurojnë udhëheqjen për të
ndjekur shkollën e lartë me qëllim studimi për të ardhmen dhendjekur shkollën e lartë me qëllim studimi për të ardhmen dhe profesionaleprofesionale
që sigurojnë përgatitjen për punë.që sigurojnë përgatitjen për punë.
Në Danimarkë, Portugali dhe Suedi arsimi i mesëm i lartë korrespondon meNë Danimarkë, Portugali dhe Suedi arsimi i mesëm i lartë korrespondon me
atë që në vendet e tjera konsiderohet shkollë e mesme, pasi arsimi i mesëm iatë që në vendet e tjera konsiderohet shkollë e mesme, pasi arsimi i mesëm i
ultë përfshihet brenda strukturës së fillores.ultë përfshihet brenda strukturës së fillores.
Në Greqi, Francë dhe Itali dy nivelet e arsimit të mesëm (të ultë dhe të lartë)Në Greqi, Francë dhe Itali dy nivelet e arsimit të mesëm (të ultë dhe të lartë)
zhvillohen në shkolla të ndryshme. Niveli i parë konsiderohet si i integruar,zhvillohen në shkolla të ndryshme. Niveli i parë konsiderohet si i integruar,
për faktin se të gjithë nxënësit ndjekin të njëjtën kurrikul të arsimimit tëpër faktin se të gjithë nxënësit ndjekin të njëjtën kurrikul të arsimimit të
përgjithshëm. Në Francë është e mundur të zgjidhen disa kurse teknike tëpërgjithshëm. Në Francë është e mundur të zgjidhen disa kurse teknike të
tipeve të ndryshme në dy vitet e fundit të kolegjit. Në arsimin e mesëm të lartëtipeve të ndryshme në dy vitet e fundit të kolegjit. Në arsimin e mesëm të lartë
të këtyre 3 vendeve nxënësve u ofrohen një sërë kursesh me zgjedhje.të këtyre 3 vendeve nxënësve u ofrohen një sërë kursesh me zgjedhje.
Në Belgjikë, Spanjë, Irlandë, Mbretëri të Bashkuar të gjithë nxënësitNë Belgjikë, Spanjë, Irlandë, Mbretëri të Bashkuar të gjithë nxënësit
përgatiten me një nivel të përgjithshëm arsimor në vitet e para të arsimit tëpërgatiten me një nivel të përgjithshëm arsimor në vitet e para të arsimit të
mesëm.mesëm. KKëto kurse të përgjithshme vazhdojnë deri në fund të arsimit tëëto kurse të përgjithshme vazhdojnë deri në fund të arsimit të
detyruar.detyruar.
9. ARSIMI I MESËM I ULËTARSIMI I MESËM I ULËT
DHE I LARTDHE I LARTËË
Nxënësit mund të kompletojnë gjithë arsimin e mesëm në të njëjtën shkollëNxënësit mund të kompletojnë gjithë arsimin e mesëm në të njëjtën shkollë
në Belgjikë, Spanjë, Irlandë dhe në disa shkolla në Mbretërinë enë Belgjikë, Spanjë, Irlandë dhe në disa shkolla në Mbretërinë e BBashkuarashkuar..
NNjë ndryshim i shkollës mund të jetë i nevojshëm në fund të arsimit të mesëmjë ndryshim i shkollës mund të jetë i nevojshëm në fund të arsimit të mesëm
të ultë ose të arsimit të detyruar për nxënësit që do të ndjekin arsimintë ultë ose të arsimit të detyruar për nxënësit që do të ndjekin arsimin
profesional.profesional.
Në Gjermani, Holandë, Austri të gjithë nxënësit marrin arsim të përgjithshëmNë Gjermani, Holandë, Austri të gjithë nxënësit marrin arsim të përgjithshëm
në arsimin e mesëm të ultë, por në nivele akademike të ndryshme në varësi tënë arsimin e mesëm të ultë, por në nivele akademike të ndryshme në varësi të
tipit të shkollës. Ekziston megjithatë një kurrikul e harmonizuar në 5 vitet etipit të shkollës. Ekziston megjithatë një kurrikul e harmonizuar në 5 vitet e
përgatitjes së nxënësve për të marrë drejtimin e studimit.përgatitjes së nxënësve për të marrë drejtimin e studimit.
Luksemburgu ka dy drejtime të dallueshme: të përgjithshëm dhe teknik që nëLuksemburgu ka dy drejtime të dallueshme: të përgjithshëm dhe teknik që në
fillimet e arsimit të mesëm të ultë.fillimet e arsimit të mesëm të ultë.
Në vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore ekzistojnë dy tipe të strukturave.Në vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore ekzistojnë dy tipe të strukturave.
Në Çeki, Hungari, Sllovaki nxënësit mund të ndjekin arsimin sipas njëNë Çeki, Hungari, Sllovaki nxënësit mund të ndjekin arsimin sipas një
strukture unike deri në 15-16 vjeç ose të zgjedhin të transferohen drejt njëstrukture unike deri në 15-16 vjeç ose të zgjedhin të transferohen drejt një
shkolle të mesme në moshën 10 ose 11 vjeç.shkolle të mesme në moshën 10 ose 11 vjeç.
Në Bullgari dhe Rumani të gjithë nxënësit hyjnë në arsimin e mesëm të ultëNë Bullgari dhe Rumani të gjithë nxënësit hyjnë në arsimin e mesëm të ultë
në fund të arsimit fillor 4 vjeçar dhe ndjekin kurrikulën e arsimit tënë fund të arsimit fillor 4 vjeçar dhe ndjekin kurrikulën e arsimit të
përgjithshëm.përgjithshëm.
Shumica e vendeve të Evropës Qendrore dhe Lindore kanë ndryshime tëShumica e vendeve të Evropës Qendrore dhe Lindore kanë ndryshime të
mëdha në strukturat e arsimit të mesëm të lartë ku nxënësit marrin arsim tëmëdha në strukturat e arsimit të mesëm të lartë ku nxënësit marrin arsim të
përgjithshëm ose profesional.përgjithshëm ose profesional.
10. Planifikimi vjetorPlanifikimi vjetor
Nxënësit marrin sasi të ndryshme mësimore në përputhje me vendin, kursinNxënësit marrin sasi të ndryshme mësimore në përputhje me vendin, kursin
dhe vitin e studimit.dhe vitin e studimit.
Në shumicën e vendeve në arsimin e mesëm të ultë, numri vjetor i orëveNë shumicën e vendeve në arsimin e mesëm të ultë, numri vjetor i orëve
mësimore varion sipas një minimumi të detyruar (që ndiqet nga të gjithëmësimore varion sipas një minimumi të detyruar (që ndiqet nga të gjithë
nxënësit) dhe një maksimumi.nxënësit) dhe një maksimumi.
Në vende si Danimarkë, Gjermani, Greqi, Spanjë dhe Austri numri i kohësNë vende si Danimarkë, Gjermani, Greqi, Spanjë dhe Austri numri i kohës
mësimore rritet sipas progresit të nxënësve. Shkollat kanë liri në përcaktiminmësimore rritet sipas progresit të nxënësve. Shkollat kanë liri në përcaktimin
e orarit mësimor (sidomos në Finlandë, Suedi, Mbretëri e Bashkuar). Irlandae orarit mësimor (sidomos në Finlandë, Suedi, Mbretëri e Bashkuar). Irlanda
dhe Holanda kanë minimumin më të lartë të orëve në arsimin e mesëm të ultëdhe Holanda kanë minimumin më të lartë të orëve në arsimin e mesëm të ultë
(mbi 1000 orë vjetorë). Në Itali disa klasa kanë rreth 1200 orë mësimore pasi(mbi 1000 orë vjetorë). Në Itali disa klasa kanë rreth 1200 orë mësimore pasi
lidhet me mësimet me zgjedhje (opsionale) të gjuhëve të huaja. Në Danimarkëlidhet me mësimet me zgjedhje (opsionale) të gjuhëve të huaja. Në Danimarkë
dhe Gjermani mësimi i ngarkesës vjetore është rreth 800 orë. Në vendet edhe Gjermani mësimi i ngarkesës vjetore është rreth 800 orë. Në vendet e
Evropës Qendrore dhe Lindore orët vjetore shkojnë rreth 700 orë vjetore. NëEvropës Qendrore dhe Lindore orët vjetore shkojnë rreth 700 orë vjetore. Në
Greqi, Itali dhe Portugali minimumi vjetor është më i ultë se në arsimin eGreqi, Itali dhe Portugali minimumi vjetor është më i ultë se në arsimin e
mesëm të lartë, ndërsa në Belgjikë, Luksemburg, Angli, etj është i barabartëmesëm të lartë, ndërsa në Belgjikë, Luksemburg, Angli, etj është i barabartë
për të dy nivelet. Minimumi i orëve mësimore është më i ultë në Danimarkë,për të dy nivelet. Minimumi i orëve mësimore është më i ultë në Danimarkë,
Gjermani, Spanjë, Francë dhe Austri.Gjermani, Spanjë, Francë dhe Austri.
Në arsimin e mesëm të lartë ndryshimet mund të zvogëlohen dhe kjoNë arsimin e mesëm të lartë ndryshimet mund të zvogëlohen dhe kjo
shpjegohet me numrin e opsioneve që ndjekin nxënësit (gjuhë, matematikë,shpjegohet me numrin e opsioneve që ndjekin nxënësit (gjuhë, matematikë,
shkencat, letërsi, etj) në drejtime të ndryshme. Në vendet e Evropës Qendroreshkencat, letërsi, etj) në drejtime të ndryshme. Në vendet e Evropës Qendrore
dhe Lindore ngarkesa vjetore e nxënësve është më e madhe në arsimin edhe Lindore ngarkesa vjetore e nxënësve është më e madhe në arsimin e
mesëm të lartë se në arsimin e mesëm të ultë.mesëm të lartë se në arsimin e mesëm të ultë.
11. Përmbajtja mësimorePërmbajtja mësimore
Në moshën 13 vjeç, në arsimin e përgjithshëm të gjithë nxënësit mësojnë tëNë moshën 13 vjeç, në arsimin e përgjithshëm të gjithë nxënësit mësojnë të
njëjtat lëndë të detyruara, por me shpërndarje të ndryshme kohore nga njërinjëjtat lëndë të detyruara, por me shpërndarje të ndryshme kohore nga njëri
vend tek tjetri.vend tek tjetri.
Në këtë nivel arsimimi gjuha amtare, matematika dhe gjuhët e huaja janëNë këtë nivel arsimimi gjuha amtare, matematika dhe gjuhët e huaja janë
relativisht lëndët më të rëndësishme për shumicën e vendeve, kurse periudharelativisht lëndët më të rëndësishme për shumicën e vendeve, kurse periudha
e studimit të gjuhës zë pothuajse 1/5 e kohës mësimore në Danimarkë, Italie studimit të gjuhës zë pothuajse 1/5 e kohës mësimore në Danimarkë, Itali
dhe Spanjë; në Holandë dhe Finlandë minimumi i detyruar i kohës për këtëdhe Spanjë; në Holandë dhe Finlandë minimumi i detyruar i kohës për këtë
lëndë zë 10 % të kohës totale. Në Belgjikë, studimi i matematikës zëlëndë zë 10 % të kohës totale. Në Belgjikë, studimi i matematikës zë
përqindjen më të lartë: 18 %.përqindjen më të lartë: 18 %.
Në disa vende të BE për 13 vjecarët në orarin mësimor përfshihen edhe lëndëNë disa vende të BE për 13 vjecarët në orarin mësimor përfshihen edhe lëndë
me zgjedhje. Në Holandë dhe në Finlandë këto lëndë zënë 22 % të kohësme zgjedhje. Në Holandë dhe në Finlandë këto lëndë zënë 22 % të kohës
mësimore.mësimore.
Në Greqi një vend të rëndësishëm në studimin e detyruar zë Greqia e lashtë,Në Greqi një vend të rëndësishëm në studimin e detyruar zë Greqia e lashtë,
në Spanjë një vend të konsiderueshëm zë teknologjia.në Spanjë një vend të konsiderueshëm zë teknologjia.
Në vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore, Hungaria dhe Rumania i japin njëNë vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore, Hungaria dhe Rumania i japin një
vend të rëndësishëm të studimit të shkencave më shumë se ¼ e kohësvend të rëndësishëm të studimit të shkencave më shumë se ¼ e kohës
mësimore. Në Poloni 40 % të kohës mësimore e zënë gjuha amtare dhemësimore. Në Poloni 40 % të kohës mësimore e zënë gjuha amtare dhe
matematika.matematika.
Bullgaria dhe Rumania shpërndajnë 13 % tëBullgaria dhe Rumania shpërndajnë 13 % të kkohës mësimore për studimin eohës mësimore për studimin e
gjuhëve të huaja.gjuhëve të huaja.
Në Ceki më shumë së gjysma e kohës mësimore është e organizuar nëNë Ceki më shumë së gjysma e kohës mësimore është e organizuar në
mënyrë fleksibël.mënyrë fleksibël.
12. PërmbajtjaPërmbajtja
Në arsimin e mesëm të lartë si lëndët më të rëndësishme shihen gjuhaNë arsimin e mesëm të lartë si lëndët më të rëndësishme shihen gjuha
amtare, matematika, gjuhët e huaja. Gjithashtu aty ku kurrikula nuk ështëamtare, matematika, gjuhët e huaja. Gjithashtu aty ku kurrikula nuk është
shumë fleksibël, sipas zgjedhjeve të nxënësve, raporti i kohës së vënë nëshumë fleksibël, sipas zgjedhjeve të nxënësve, raporti i kohës së vënë në
dispozicion të shkencës rritet në mënyrë të konsiderueshme krahasuar medispozicion të shkencës rritet në mënyrë të konsiderueshme krahasuar me
moshën 13 vjeç. Artit dhe sportit në arsimin e mesëm të lartë i lihen më pakmoshën 13 vjeç. Artit dhe sportit në arsimin e mesëm të lartë i lihen më pak
vend se në të mesmen e ultë. Bën përjashtim vetëm Danimarka. Në vende tëvend se në të mesmen e ultë. Bën përjashtim vetëm Danimarka. Në vende të
tjera kjo kohë i kalon mësimit të gjuhëve të huaja.tjera kjo kohë i kalon mësimit të gjuhëve të huaja.
Orari fleksibël është karakteristikë e Gjermanisë, Irlandës, Finlandës, SuedisëOrari fleksibël është karakteristikë e Gjermanisë, Irlandës, Finlandës, Suedisë
dhe Anglisë. Në Gjermani lëndët jepen në kurse bazë dhe të avancuar sipasdhe Anglisë. Në Gjermani lëndët jepen në kurse bazë dhe të avancuar sipas
qëndrimeve dhe arritjeve të nxënësve.qëndrimeve dhe arritjeve të nxënësve.
Kurrikula përfshin lëndët e detyruara në masën e 2/3 plus zgjedhjet eKurrikula përfshin lëndët e detyruara në masën e 2/3 plus zgjedhjet e
detyruara nga fusha të dhëna 1/3. Raporti i kohës për lëndët e zgjedhura tëdetyruara nga fusha të dhëna 1/3. Raporti i kohës për lëndët e zgjedhura të
detyruara është veçanërisht i lartë në Holandë (rreth 70 % të orarit)detyruara është veçanërisht i lartë në Holandë (rreth 70 % të orarit)
Në vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore si Çeki, Hungari, PoloniNë vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore si Çeki, Hungari, Poloni
planifikojnë veprimtari artistike. Pothuajse në të gjitha vendet koha e vënë nëplanifikojnë veprimtari artistike. Pothuajse në të gjitha vendet koha e vënë në
dispozicion të matematikës dhe gjuhës amtare është më pakët se për 13dispozicion të matematikës dhe gjuhës amtare është më pakët se për 13
vjecarët.vjecarët.
