1. การพิจารณาคุณค่าของ วรรณคดี

2. คุณค่าของวรรณคดี มีอะไรบ้าง? มี ๓ ด้านด้วยกันครับ ได้แก่ คุณค่าด้านเนื้อหา คุณค่าด้านวรรณศิลป์และคุณค่าด้านศิลปวัฒนธรรม

3. คุณค่า ด้านเนื้อหา พิจารณาว่าวรรณคดีที่อ่านนั้น มีคุณประโยชน์อย่างไร ?? กล่าวคือ ๑. ได้ความรู้หรือไม่ อย่างไร ๒. ได้ข้อคิดหรือไม่ อย่างไร

4. “ สำเภาลำใดของพาณิช ซึ่งตกแต่งต่อติดเป็นกงวาน ประกอบประกับกระดานตอกตรึง ตะปูตะปลิงยิงตรึงกระชับชิด พืดเหล็กก็ตีติดตอกหมัน ชโลมน้ำมันชันเคี่ยวแล้วเยียวยา กระดานดาดเป็นดาดฟ้าจังกอบกว้านสมอขัน เสากระโดงยืนยันยืดด้วยพืดพรวนผูกขึง รัดรึงตายติดกับเสารอกดูนี่เรี่ยวแรง เสากระโดงสายรยางค์แย่งมั่นคง ...” ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์กุมาร เนื้อหา : ให้ความรู้

5. ถึงบางพูดพูดดีเป็นศรีศักดิ์ มีคนรักรสถ้อยอร่อยจิต แม้นพูดชั่วตัวตายทำลายมิตร จะชอบผิดในมนุษย์เพราะพูดจา นิราศภูเขาทอง เนื้อหา : ให้ข้อคิดเตือนใจ

6. คุณค่า พิจารณาว่าวรรณคดีที่อ่านนั้น มีการสะท้อนสภาพสังคม ในสมัยของผู้แต่งอย่างไร ?? แบ่งเป็น ๑ ) นามธรรม ๒ ) รูปธรรม ด้านสังคม และวัฒนธรรม

7. ตรัสให้หาโหราจารย์ ไวชาญวิชชากล้ากลั่น อีกพราหมณ์ความรู้สำคัญ ทรงธรรม์ให้เขาเข้ามา กนกนคร สังคมวัฒนธรรม : ความเชื่อ

8. ทูลว่าท้าวกะหมังกุหนิงนั้น แต่งเครื่องสุวรรณบรรณาการ ให้ทูตถือมาถึงธานี บัดนี้ยังหยุดอยู่ปลายด่าน จะขอเข้ามาเฝ้าบทมาลย์ พระผู้ผ่านเขตขัณฑ์สวรรยา อิเหนา สังคมวัฒนธรรม : ขนบธรรมเนียมประเพณี

9. “ ... ในเวลานี้เห็นผู้หญิงไทยไว้ผมยาวมากกว่าเมื่อก่อนเราไปเมืองนอกเปนอันมาก คนไว้ผมสั้นเกือบจะมีแต่คนแก่กับไพร่เท่านั้นแล้ว ข้อนี้เปนข้อควรยินดีอยู่ เพราะการไว้ผมยาวทำให้ผู้หญิงสรวยขึ้นมากเปนแน่นอน นี่ก็ยังคงมีอีกขั้น ๑ ที่จะเดินขึ้นต่อไป คือการนุ่งผ้าให้ผิดกับผู้ชาย ในเวลานี้ก็มีผู้หญิงนุ่งสิ้นอยู่กับบ้านบ้างแล้ว แต่ยังไม่กล้านุ่งไปไหนมาไหน ...” หัวใจชายหนุ่ม สังคมวัฒนธรรม : การแต่งกาย

10. คุณค่า พิจารณาว่าวรรณคดีที่อ่านนั้น มีการใช้ภาษา และ กลวิธีการแต่งอย่างไร ?? แบ่งเป็น ๒ ประเภท คือ ๑ ) การใช้คำ ๒ ) โวหารภาพพจน์ ด้านวรรณศิลป์

11. นางนวลจับนางนวลนอน เหมือนพี่แนบนวลสมรจินตหรา “ สุดสายนัยนาที่แม่จะมาตามไปเล็งแล สุดโสตแล้วที่แม่จะรับทราบฟังสำเนียง สุดสุรเสียงที่แม่จะร่ำเรียกพิไรร้อง สุดฝีเท้าที่แม่จะเยื้องย่องยกย่างลงเหยียบดิน ... ” ภูตผีปีศาจมาดหมาย ยักย้ายย้อนยอกหลอกหลอน การเล่นคำ การซ้ำคำ การใช้คำให้เกิดการเคลื่อนไหว ( นาฏการ )

12. จอกจาบจั่นจรรจา จ่าจ้า ถึงม้วยดินสิ้นฟ้ามหาสมุทร ไม่สิ้นสุดความรักสมัครสมาน จิบจับเจาเจ่าเจ้า รังมา สัมผัสพยัญชนะ สัมผัสสระ เล่นเสียงวรรณยุกต์

13. ครั่นครื้นดั่งเพลงสวรรค์ ชีวิตคือการต่อสู้ ศัตรูคือยากำลัง มองซิ .. มองทะเล เห็นลมคลื่นเห่จูบหิน บุคคลวัต การบินไทย รักคุณเท่าฟ้า เสียงระฆังหง่างเหง่งวังเวงแว่ว อุปลักษณ์ อติพจน์ อุปมา สัทพจน์