3. Ibn Manzur
Ibn Manzur dalam Lisan al-Arab menyatakan
bahawa fasakh bererti batal (naqada) atau
bubar (faraqa).
Apabila perkataan fasakh disandarkan kepada
nikah maka ia akan membawa maksud
membatalkan atau membubarkan pernikahan
oleh sebab-sebab tertentu yang menghalang
kekalnya perkahwinan tersebut.
3
4. Fuqaha klasik
Fuqaha klasik cenderung mengaitkan istilah fasakh
dengan akad perkahwinan yang rosak (fasid). Dalam
konteks ini, apabila akad perkahwinan fasid, suami isteri
secara automatik akan terpisah. Proses ini dinamakan
fasakh.
contoh, apabila salah seorang suami atau isteri telah
murtad dan apabila suami isteri mempunyai hubungan
susuan (al-radacah).
Sementara itu Imam al-Syafici pula menambah sekiranya
suami atau isteri telah memasukkan syarat untuk fasakh
dan disebut dalam akad perkahwinan mereka akan
menyebabkan akad itu dinamakan fasid.
4
5. Fuqaha kontemporari
Mereka telah memberikan definisi fasakh dalam skop
yang lebih luas serta menyeluruh. Wahbah al-Zuhaili
umpamanya telah melihat bahawa fasakh termasuk di
bawah kategori perpisahan suami isteri atau al-tafriq..
Al-tafriq terbahagi kepada dua iaitu al-tafriq al-qada'i
iaitu perpisahan yang berlaku melalui penguatkuasaan
undang-undang. Contohnya al-tafriq dengan sebab
suami tidak memberi nafkah, sebab ila’, penyakit (al-cilal)
dan syiqaq. Manakala yang kedua, al-tafriq berlaku
secara fasakh melalui pembatalan akad perkahwinan
disebabkan oleh akad yang fasid
5
6. Kesimpulan
Fasakh sebagai membatalkan akad perkahwinan yang
asal atau menghalang daripada berkekalan akad
perkahwinan tanpa mengurangi bilangan talak
disebabkan oleh akad yang rosak atau kerana sebab-
sebab yang lain.
6
8. •Al-Baqarah 2:231
•An-Nisa’ 4:34-35
Al-
Quran
• َ
ال
ار ار ِ
َضال ارَو اراض
•Sesungguhnya Nabi s.a.w. bersabda mengenai seorang lelaki yang tidak
memperoleh sesuatu yang akan dinafkahkan untuk isterinya. Hendaklah
dipisahkan antara keduanya
•(al-Daruqutni, Ali bin Umar, Sunan al-Daruqutni, Kitab al-Nikah, Bab al-Mahr. )
As-
Sunnah
•Para fuqaha telah menyusun satu kaedah fiqh yang mempunyai kaitan langsung
dengan hadith tersebut iaitu الضرارَيزال
) ) yang bermaksud setiap kemudaratan
hendaklah dihilangkan. Menurut Ibn Nujaim, kaedah fiqh yang mempunyai
pengertian yang sama dengan maksud hadith tersebut ialah (
َالمشقةَتجلبَالتيسير
)
yang bermaksud kesukaran membawa kepada kemudahan.
•Abu Zahrah menggunakan istilah al-Talaq bi al-Hukm al-Qadi, manakala al-
Zuhaili pula menyebutnya sebagai al-Tafriq al-Qada'i apabila mereka
membincangkan tentang fasakh. Namun ada juga yang membincangkan soal ini
di bawah tajuk al-Khiyar
Ijma’
8
9. Pandangan Fuqaha Tentang
Fasakh
Imam Malik telah membahagikan fasakh kepada dua.
Pertama, fasakh yang wajib tanpa ada pilihan kepada
suami isteri bahkan ia adalah atas perintah syarak
khususnya kes yang melibatkan akad rosak. Contohnya
perkahwinan di antara mahram kerana susuan dan salah
seorang suami isteri murtad. Kedua ialah fasakh atas
pilihan suami isteri sama ada mereka memilih untuk
fasakh atau tidak. Termasuk di bawah kategori ini ialah
fasakh kerana penyakit dan lain-lainnya.
Imam Hanafi pula, beliau telah membahagikan fasakh
kepada dua sebab utama iaitu fasakh dengan sebab
akad perkahwinan fasid dan fasakh dengan sebab-
sebab yang selain daripada itu.
9
10. Ibn Qudamah juga telah membahagikan fasakh secara
tidak langsung kepada dua kategori iaitu fasakh yang
disebabkan oleh akad yang fasid dan yang berpunca
daripada penyakit-penyakit yang mengharuskan fasakh.
Menurut beliau, fasakh atas alasan ini dibuat dengan
keputusan daripada pihak kadi atau hakim.
Muhammad Abu Zahrah dalam kitabnya al-Ahwal al-
Syakhsiyyah telah membahagikan fasakh kepada dua
kategori yang utama iaitu fasakh yang tidak
membatalkan akad perkahwinan yang asal. Misalnya
fasakh kerana tidak ada persamaan taraf di antara
keduanya (kafa’ah). Kedua ialah fasakh yang
membatalkan akad nikah yang asal ataupun dipanggil
sebagai fasakh kerana akad yang rosak (fasid).
Contohnya fasakh kerana ada hubungan musaharah
(menjadi mahram dengan keluarga suami atau isteri)
dan fasakh kerana murtad salah seorang suami isteri. 10
11. Pandangan Mazhab Berkaitan
Fasakh
Mazhab Hanafi perpisahan
berbentuk fasakh
Pemisahan kadhi antara suami isteri
akibat penolakan isteri untuk masuk
Islam setelah suaminya yang merupakan
orang musyrik ataupun majusi masuk
Islam.
-Perpisahan yang disebabkan oleh pihak
perempuan tidak boleh dikatakan
sebagai talak kerana perempuan tidak
memiliki hak talak maka perpisahan ini
menjadi fasakh.
Pemisahan akibat adanya
ketidaksetaraan atau akibat
kurangnya mahar maka
perpisahan ini merupakan fasakh
kerana perpisahan ini terjadi bukan
dari pihak suami maka tidak
dijadikan sebagai talak.
Wujudnya perbezaan negara pasangan
suami isteri secara hakikat dan hukum.
Apabila salah satu pasangan suami
isteri keluar ke negara Islam dalam
keadaan muslim ataupun ahli
dzimmah. Dia tinggalkan pasangannya
dalam keadaan kafir di dar al-harb,
diqiaskan kepada hal murtad kerana
biasanya dia tidak boleh mendapatkan
manfaat.
Murtad salah seorang suami isteri
Kehendak orang yang merdeka
iaitu kemerdekaan seorang budak
perempuan sedangkan suaminya
terus menjadi budak maka dia
memiliki pilihan untuk terus
mempertahankan perkahwinan
ataupun mengakhirkannya.
Pilihan anak kecil lelaki ataupun
perempuan yang telah baligh.
Perpisahan ini tidak terjadi kecuali
pemisahan dari kadhi
11
12. Akad nikah yang tidak sah. Seperti kahwin
dengan saudara perempuan atau dengan
salah seorang yang diharamkan dan kahwin
dengan isteri orang lain atau perempuan yang
tengah menjalani masa iddah dari perceraian
dengan suaminya.
Wujud sesuatu yang mewajibkan
pengharaman untuk selamanya seperti
persetubuhan dengan syubhah dari salah
seorang suami isteri dengan orang tua pihak
yang lain atau keturunannya yang
mewajibkan haram terjalinnya hubungan
perbesanan.
Perpisahan akibat lican kerana hal ini
menyebabkan pengharaman yang bersifat
abadi.
Perpisahan yang terjadi akibat penolakan si
suami untuk masuk Islam setelah isterinya
masuk Islam atau penolakan si isteri yang
selain perempuan Ahli Kitab untuk masuk
Islam setelah suaminya masuk Islam kerana
hal itu masuk ke dalam makna wujudnya
kerosakan kepada perkahwinan
Mazhab Maliki
12
13. Mazhab Syafici
-Perpisahan akibat kesulitan mahar,
kesulitan nafkah atau pakaian atau tempat
tinggal setelah suami diberikan tempoh
waktu selama tiga hari.
-Perpisahan akibat lican.
-Perpisahan akibat adanya cacat. Setelah
perkara ini diadukan kepada hakim.
Ditetapkan adanya cacat. Fasakh yang
bersifat langsung kecuali akibat impotensi
maka ditangguhkan setahun dari hari yang
ditetapkannya.
-Persetubuhan dengan syubhah seperti
persetubuhan dengan ibu mertuanya dan
anak perempuannya.
-Perpisahan akibat masuk Islamnya salah
seorang suami isteri.
-Tertawannya salah satu suami isteri
sebelum terjadi persetubuhan ataupun
sesudahnya kerana jika terjadi perhambaan
maka hak milik diri hilang termasuk juga
tanggungan.
-Perpisahan akibat murtadnya salah
seorang suami isteri
-Perpisahan akibat susuan dengan syarat
susuan ini terjadi selama lima kali secara
terpisah sebelum si anak berumur lebih
daripada dua tahun.
-Perpisahan akibat kehendak perempuan
yang merdeka adalah budak perempuan
yang merupakan isteri budak lelaki
merdeka maka dia langsung memiliki hak
untuk memilih tanpa mengadukan perkara
ini kepada hakim kecuali jika dimerdekakan
sebelum terjadi persetubuhan dalam masa
penyakit kronik.
-Perpisahan akibat adanya penipuan
-Suami masuk Islam dengan memiliki isteri
yang terdiri daripada dua orang perempuan
yang bersaudara atau lebih dari empat
orang isteri atau dua orang budak
perempuan.
-Kepemilikan salah satu suami isteri oleh
pihak lain.
-Wujud ketidaksetaraan akibat si
perempuan memberikan izin secara mutlak
lalu mendapat tahu bahawa si lelaki tidak
setara dengannya
-Perpindahan dari satu agama ke agama
yang lain seperti perpindahan agama
Yahudi ke agama Nasrani
13
14. Perpisahan akibat lican kerana hal ini menyebabkan pengharaman yang bersifat abadi meskipun kadhi tidak menetapkannya.
Perpisahan akibat wujudnya kecacatan yang dimiliki oleh keduanya iaitu gila dan ayan. Ataupun yang khusus bagi perempuan seperti daging
yang menutupi vagina, tulang yang menutupi vagina, bau busuk, berkudis dan bernanah dan berlubang antara dua jalan iaitu vagina dan dubur.
Atau yang khusus bagi lelaki seperti kembiri dan impoten maka perkahwinan tidak dapat difasakhkan selain daripada keputusan hakim
Salah seorang suami isteri masuk Islam
Perpisahan akibat ila’ dengan melalui keputusan kadhi, jika
melebihi tempoh empat bulan si suami masih tidak menggauli
isterinya dan juga tidak mentalak isterinya setelah hakim
perintahkannya.
Mazhab Hanbali
Khuluc jika perpisahan terjadi dengan tanpa lafaz talak atau
dengan tanpa niat talak
Murtadnya salah seorang suami isteri
14
