1. TXEKIA “PRAGA”
Ikaslea:Maider
Besga
Irakaslea:Mari Sol
Atxurra
Ikasgaia:Txanela
Maila:6 b
2. GIDOIA
1- Kokapena
5-Populazioa
Latitudea-altitudea
Hiri populatuenak dentsitatea
Hiriburua
Muga geografikoak-
6-Hiztoria
Mapa politikoa
7-Kultura
2-Mapa fisikoa
Hizkuntza
Ibaia
Erlijioak
Mendiak
Kirolak
Pisaiak
Monumento historikoak
Gastronomia
3-Klima eta klimograma
4-Ekonomia
Nekasaritza edo arrantza
Garraioak
Turismoa
3. TXEKIAREN KOKAPENA
.Txekia edo Txekia Errepubliika Europa erdialdeko estatu itsasgabea da.Bi
eskualdetan egon da banatuta historikoki:Bohemia eta Moravia.Gainera
Txekiar Silesia ere barnean hartzen du.
. Hiriburua Praga da ,hiri nagusia ere badena.Pragas gainera ,aipagarriak dira
Moraviako hiru hiri nagusiak: Brno (392.600 biztanle), Ostraba (326.500 biztanle)
eta Olomouc (224.800 biztanle)
. Bere latitudea 78.866 km2
4. MUGA GEOGRAFIKOAK
TXEKIA
Ipar
ekialde
Ipar an
mendebal polonia
dean
alemania
Hego
mendebaldean Hego
austria ekialdean
eslovakia
6. TXEKIAKO IBAIAK ,ITSASOAK,
MENDIAK…
. Txekiar Errepublikako geografia askotarikoa da .
. Bohemiako mendiguneak lurraldearen mendealdea hartxen du, Labe eta
Vltava ibaien arroak osatzen du, mendi ez oso garaiek inguratua.Bertan
kokatua dago herrialdeko tontor handiena, Snezka mendia (1.602 m).
. Hego-ekialdena Moraviako lautadak mugatzen du.Morava ibaia da
bertako garrantsitsuena, eskualdeari izena ematen diona, eta Odra ibaiaren
sorlekua.
7. . Estatu itsasgabe honetako ibaiak hiru itsaso desberdinetak isurtzen dira:
ipar itsasoa, itsaso baltikoa eta itsaso beltza.
Labe ibaia Vltava ibaia Morava ibaia Odra ibaia
. Txekiako paisaia ozeanikoa da.
Morava
ibaia
8. KLIMA ETA KLIMOGRAMA
. Txekiako klima hainbat klimen nahasketa da ,txekia dagoen
kokalekuagaitik.Klima ozeanikoa eta kontinentala.Negua gogorrak dira eta
ez da arraroa elurra egotea ,udak aldiz bero beroak dira.Neguko
tenperatura 2 eta -20 gradu artean daude ,udakoak 20 eta 35 gradu
artean.
9.
10. TXEKIKO EKONOMIA
. Txekia Europako herri industrializatuenetako bat izan da XIX. mendearen
.
erdialdez geroztik.
Bloke komunistaren baitan ere, Txekoslovakia COMECOON (estatu
sozializten) arteko ekonomia harremanak sendotzeko eta elkarren laguntza
sustatzeko sortu zen erakundea, Europar Ekonomia Erkidegoaren parekoa)
erakundeko potentzia industrial handienetakoa zen, eta Alemaniako
Errepublika Demokratikoarekin lehiatzen zen teknologia handiko
.
produkzioetan.
Komunismoa erori zenean, Txekiak
merkatu kapitalistaren beharrizanetara egokitu behar izan zuen
bere produkzio azpiegitura. Horrek sektore guztien birmoldaketa
eta modernizazioa eragin zuen, eta aldaketa traumatikoa izan
zen askotan.
11. NEKAZARITZA EDO ARRANTZA
. Nekazaritzari dagokionez, Moraviako eta Bohemiako lur behereetan,
laboreak eta azukre erremolatxa egiten dira batez ere, eta behi eta txerri
hazkuntzak garrantzi handia du.Bohemiako ibarretan, berriz, zekalea eta
.
patata egiten dira.
Oloa pentsutarako erabiltzen da, eta garagarra garagardo egiteko
batez ere. Izan ere, Txekia munduko garagardo ekoizle handienetakoa
.
da.
Laboreez gainera, azukre erremolatxa, patata, tabakoa, kalamua eta
lihoa egiten dira, eta baita mahatsa eta fruta ere, baina lekurik
.
beroenetan bakarrik.
Abere hazkuntzak ere garrantzia handia du, lurraldeko larre eremu eta
pentsu produkzio handiei esker.
12. GARRAIOAK
Pragako aireportua:Nazioarteko Praga-Ruzyne aireportua (txekieraz Letiste
Praha-Ruzyne)Txekiar Errepublikako Praga hiriburuko aireportua da.Hiritik 10
kilometro ekialderuntz dago eta Czech Airlines konpainiaren loturagunea
da.1937ko apirilaren 5ean inaguratua izan zen.
Pragako metroa:Txekieraz:Metro v Praze,Txekieraz
Errepublikako Praga hiriko garraiobide publikoa
da.1974ko maiatzaren 9an zabaldu zeneta gaur egun
metro-sareak hiru linea eta 59,1 kilometro dauzka.
Pragako tranbia:Txekiar errepublikako Praga
hiriburuan zerbitzua ematen duen tranbia da.140
Kilometro luze dituen tranbia bidea du ,900 tranbia
inguru, 33 linea eta denera 540 kilometrotako
ibilbidea du.Tranbia sistemak 2008an 356 milioi
pertsonei zerbitzua eman zien.Pragako lehenbiziko
zaldizko tranbia 1875ean ireki zen,aldiz ,aurreneko
tranbiako elektrikoa 1891an.
13. TURISMOA
Altzairuzko Oihala erori zenetik, Praga hiria Europa nahiz munduko turismo gune
garrantzitsuenen artean kokatu da. Europako seigarren hiririk bisitatuena da,
betiere London, Paris, Erroma, Madrid eta Berlinen atzetik.Bigarren munduko
Gerran zehar Pragak bere inguruko hiri gehienek baino askoz ere kalte
gutxiago jasan zituen, hau bere erdiguneko eraikin historikoen egoera onaren
arrazoi nagusienetako bat litzateke. Horregatik bertan hainbat arkitektura estilo
ezberdinetako eraikin ugari topa genitzake. Praga erdiguneko turismo gune
garrantzitsuenak hauek lireteke:
Pragako gaztelua
Karlozen zubia
Pragako San
Vito katedrala
14. TXEKIAKO HIRI
POPULATUENAK.DENTSITATEAK.
Praga Txekiar Errepublikako eta Bohemia eskualdeko hiriburua da. 1,2 milioi
biztanle inguru ditu (2006). Moldava ibaiaren bi ertzeetan kokatzen da. 1,2 milioi
biztanle inguru ditu, honek herrialdeko hiririk populatuena bilakatzen duelarik.
Aldiz, Pragako Gune Metropolitar guztian 1,9 milioi biztanle daude.
BOHEMIA MOLDAVA
15. HISTORIA
Antzinatean, K. a. III. mendetik aurrera boii izeneko zeltak igaro ziren egungo
Txekian. Geroago marcomanni eta quadi tribu germaniarrak finkatu ziren
bertan. Emigrazioen Garaian, Erdialdeko Europatik hegoaldera eta
mendebaldera jo zuten germaniar askok. Maila bereko migrazio
batean, eslaviarrak zonalde horretan kokatu ziren Itsaso Beltzatik eta ekialdetik
abiatuta.
IV. mendean eslaviarrak iritsi ziren, eta haiekin batera txekiarrak Bohemia
erdialdean finkatu ziren. IX. mendearen amaieran Premysl dinastiak Bohemiako
lehenengo erreinua sortu zuen, eta XI. mendean Moraviako lurraldeak hartu
zituen. Erdialdeko Europako Erdi Aroko erresuma garrantzitsu samarra izan zen,
eta Erromatar-Germaniar Inperio Sainduan egon zen beti. 1310. urtean
Luxenburgo dinastiak hartu zuen aginpidea. 1355ean, Bohemiako errege zen
Karlos I.a Inperio Santuaren enperadore izendatu zuten, eta Pragan ezarri zuen
Inperioaren hiriburua. Garai hartan kulturak gorakada handia izan zuen
16. TXEKIAKO KULTURA, HIZKUNTZA
Txekiera Txekian hitz egiten den eslaviar taldeko hizkuntza da, bertako hizkuntza
ofiziala delarik. 12 milioi hiztun ditu eta latindar alfabetoa erabiliz idazten da.
Eslovakiera eta poloniera dira txekieratik hurbilen dauden hizkuntzak
Txekiera hizkuntzaren historioa:
Txekierazko lehenengo idazlanak XIII. mendekoak dira. Jan Husek eta moraviar
anaiek ortografia finkatu zuten eta hizkuntza aberastu zuten. XVI. eta XVII.
mendeetan, ordea, alemana nagusitu zitzaion txekierari. XVIII. mendean nazio
sentimenduaren eraginez txekierak berpizkunde bat izan zuen: txekierazko
hizkuntza eta literatura katedra bat sortu zen Pragako unibertsitatean eta
Dobrovsky-k eta Jungmann-ek txekiera modernoaren gramatikaren eta
hiztegiaren oinarriak jarri zituzten. Alfabeto latinoaren zeinuez idazten da.
17. ERLIJIOA
% 39 katoliko, % 4,3
protestante, % 0,2
ekialdeko ortodoxo, %
56,5 sinesgabe, ateo eta
beste.
XV. mendean Jan Husek
erreforma bultzatu zuen erlijioan.
Haren jarraitzaileak, hustarrak,
gogor borrokatu ziren katolikoen
aurka, baina 1526. urtean
Bohemia Habsburgotarrenesku
geratu zen.
18. TXEKIAKO KIROLIK
GARRANTZITZUENA, ESKUBALOIA
Eskubaloia baloia eskuaz jokatzean oinarritzen den taldeko kirola da. Zazpi
jokalarik osatutako bi taldek jokatzen dituzte partiduak (zelaiko 6 + atezaina) eta
baloia arerioaren atean sartzea dute helburu.
Munduko Eskubaloi Txapelketa IHF ("International Handball Federation")
erakundeak antolatzen du bi urtetik behin 1993tik eta aurretik lau urtetik behin
1970etik. Lehenengo edizioa 1938an izan zen, eta ondorengoak 1954, 1958,
1961, 1964 eta 1967an. 2011 arte Suediako eskubaloi selekzio nazionala da
domina guztira eta urrezko gehien lortu duen taldea (4 urrezkoak, 3 zilarrezkoak
eta 4 brontzezkoak), bigarrena Frantzia da (4 urrezkoak, 1 zilarrezkoa eta 3
brontzezkoak) eta hirugarrena Errumania da (4 urrezkoak eta 2 brontzezkoak).
19. GASTRONOMIA
Txerriaren aragia, plater askotan erabiltzen da.Postre asko sartzen dira
txekiako gastronomian.Edadirik garrantsitsuena garagardoa da, baina
edaria alkoholdun ugari edaten dute.
