1. Istorijat internetaIstorijat interneta

2. 2
PoPočeci Internetačeci Interneta
 1957. god. Sovjetski savez lansira1957. god. Sovjetski savez lansira
Sputnjik (prvi veštački satelit).Sputnjik (prvi veštački satelit).
 1958. god., kao odgovor na1958. god., kao odgovor na
lansiranje Sputnjik-a, SAD osnivajulansiranje Sputnjik-a, SAD osnivaju
Advanced Research Projects AgencyAdvanced Research Projects Agency
(ARPA).(ARPA).
 1962. god., usvojena ideja da se1962. god., usvojena ideja da se
počne saradnja sa univerzitetima –počne saradnja sa univerzitetima –
osnosnoova ARPANET-a (pretečava ARPANET-a (preteča
Interneta).Interneta).

3. 3
ARPANETARPANET
 1969. god. mreža računara na1969. god. mreža računara na
ARPANET-u se sastoji od 4 računara:ARPANET-u se sastoji od 4 računara:
•UCLA (University of
California Los
Angeles)
•SRI (Stanford
Research Institute)
•UCSB (University of
California Santa
Barbara)
•University of Utah
Salt Lake City

4. 4
ARPANETARPANET
 1971. god. ARPANET proširen (151971. god. ARPANET proširen (15
čvorova):čvorova):

5. 5
ARPANETARPANET
 1971. god. definisan email – Elektronska1971. god. definisan email – Elektronska
pošta.pošta.
 1973. god.1973. god.
• definisan File Transfer – razmena datoteka,definisan File Transfer – razmena datoteka,
• prvi čvor u ARPANET-u izvan SAD – Universityprvi čvor u ARPANET-u izvan SAD – University
College of London (Engleska),College of London (Engleska),
• email čini 75% saobraćaja na ARPANET-u.email čini 75% saobraćaja na ARPANET-u.
 1975. god. definisane mailing liste –1975. god. definisane mailing liste –
diskusione grupe.diskusione grupe.

6. 6
ARPANETARPANET
 1979. god.1979. god.
• dat predlog da se uvedu tekstualni znaci kojidat predlog da se uvedu tekstualni znaci koji
označavaju emocije – smajliji: :-) ;-) :-(označavaju emocije – smajliji: :-) ;-) :-(
• kreiran BITNET, kao još jedna mreža računarakreiran BITNET, kao još jedna mreža računara
 1980. god. ARPANET u kompletnom zastoju1980. god. ARPANET u kompletnom zastoju
zbog virusa.zbog virusa.
 1981. god. ukupan broj servera u mreži: 213.1981. god. ukupan broj servera u mreži: 213.
 kreiran CSNET, kao mreža institucija izvankreiran CSNET, kao mreža institucija izvan
ARPANET-a.ARPANET-a.
 1982. god. osnovan Europe Unix Network –1982. god. osnovan Europe Unix Network –
EUnetEUnet
• u početku spajao Holandiju, Dansku, Švedsku iu početku spajao Holandiju, Dansku, Švedsku i
Veliku Britaniju.Veliku Britaniju.

7. 7
ARPANET i druge mrežeARPANET i druge mreže
 1983. god.1983. god.
• ustanovljen Domain Name System – sistemustanovljen Domain Name System – sistem
simboličkih adresa umesto numeričkih.simboličkih adresa umesto numeričkih.
• ukupan broj servera na mreži: 562.ukupan broj servera na mreži: 562.
 1984. god.1984. god.
• iz CSNET-a kreiran NSFNET.iz CSNET-a kreiran NSFNET.
• ukupan broj servera na mreži: 1024.ukupan broj servera na mreži: 1024.
 1985. god. ukupan broj servera na1985. god. ukupan broj servera na
mreži: 1.961.mreži: 1.961.

8. 8
InternetInternet
 1986. god. kreiran IETF (Internet1986. god. kreiran IETF (Internet
Engineering Task Force) – telo zaEngineering Task Force) – telo za
tehničku koordinaciju mreža.tehničku koordinaciju mreža.
 1989. god.1989. god.
• broj servera na mreži prelazi 100.000.broj servera na mreži prelazi 100.000.
• objavljena priča o hakeru iz Nemačke kojiobjavljena priča o hakeru iz Nemačke koji
je provaljivao u vojne računare u SAD ije provaljivao u vojne računare u SAD i
prodavao informacije Sovjetskom Savezu.prodavao informacije Sovjetskom Savezu.

9. 9
InternetInternet
 1990. god.1990. god.
• ARPANET prestaje da postoji.ARPANET prestaje da postoji.
• osmišljen hipertekst sistem koji ćeosmišljen hipertekst sistem koji će
postati osnova WWW (World Wide Web).postati osnova WWW (World Wide Web).
• prvi komercijalni provajder – Worldprvi komercijalni provajder – World
(world.std.com).(world.std.com).
• ukupan broj servera na mreži 313.000.ukupan broj servera na mreži 313.000.

10. 10
InternetInternet
 19911991. god. startovan prvi WWW server. god. startovan prvi WWW server
((nxoc01.cern.chnxoc01.cern.ch – kasnije preimenovan u– kasnije preimenovan u
info.cern.chinfo.cern.ch).).
 1992. god.1992. god.
• broj servera na mreži prelazi 1.000.000,broj servera na mreži prelazi 1.000.000,
• pojavio se izraz “surfovati po mreži”.pojavio se izraz “surfovati po mreži”.
 1993. god.1993. god.
• Bela Kuća postavila svoju prezentaciju naBela Kuća postavila svoju prezentaciju na
internet: www.whitehouse.govinternet: www.whitehouse.gov
• broj servera na mreži: 2,056,000.broj servera na mreži: 2,056,000.

11. 11
InternetInternet
 1994. god.1994. god.
• kupovina preko Interneta (naručivanjekupovina preko Interneta (naručivanje
pice kod Pizza Hut),pice kod Pizza Hut),
• broj servera: 3.864.000.broj servera: 3.864.000.
 1995. god.1995. god.
• WWW postaje servis broj jedan naWWW postaje servis broj jedan na
Internetu,Internetu,
• broj servera:broj servera: 66..642642..000.000.

12. 12
InternetInternet
 1996.1996. god.god.
• pojavljuju se kompanije kojepojavljuju se kompanije koje
omogućavaju telefoniranje prekoomogućavaju telefoniranje preko
Interneta,Interneta,
• provaljeni (uhakovani) sajtovi:provaljeni (uhakovani) sajtovi: US DeptUS Dept
of Justice,of Justice, CIA,CIA, USUS Air ForceAir Force,,
• pretraživači interneta (Altavista, Yahoo,pretraživači interneta (Altavista, Yahoo,
i dr.),i dr.),
• SR Jugoslavija dobila pristup na InternetSR Jugoslavija dobila pristup na Internet
(podignute sankcije).(podignute sankcije).

13. 13
InternetInternet
 1997 – danas:1997 – danas:
• uvođenje e-commerce,uvođenje e-commerce,
• prvi veliki sajber-rat za vremeprvi veliki sajber-rat za vreme
bombardovanja SRJ (napadi hakera na NATObombardovanja SRJ (napadi hakera na NATO
i ostale institucije),i ostale institucije),
• panika zbog milenijumske greške (godinapanika zbog milenijumske greške (godina
2000.),2000.),
• mobilni telefoni pristupaju Internetu (WAP,mobilni telefoni pristupaju Internetu (WAP,
GPRS),GPRS),
• uvođenje Internet2 – brže, više čvorova.uvođenje Internet2 – brže, više čvorova.
• 2003. god. broj servera na Internetu:2003. god. broj servera na Internetu:
171.000.000.171.000.000.

14. 14
Adresiranje na InternetuAdresiranje na Internetu
 Računari se identifikuju preko IP adrese:Računari se identifikuju preko IP adrese:
a.b.c.da.b.c.d
a, b, c, d su brojevi u rasponu od 0 do 255a, b, c, d su brojevi u rasponu od 0 do 255
 Primer:Primer:
147.91.173.1147.91.173.1
 Podela IP adresa:Podela IP adresa:
• javne (jedinstvene na Internetu, vidljive sajavne (jedinstvene na Internetu, vidljive sa
svake adrese na Internetu),svake adrese na Internetu),
• privatne (unutar privatnih mreža; primer:privatne (unutar privatnih mreža; primer:
192.168.0.1),192.168.0.1),
• specijalne namene (broadcast).specijalne namene (broadcast).

15. 15
Adresiranje na InternetuAdresiranje na Internetu
 Alternativan način identifikacije –Alternativan način identifikacije –
simbolička adresa:simbolička adresa:
ime_računaraime_računara.domen.domen
domen =domen = institucijainstitucija..tip_institucijetip_institucije..lokacijalokacija
 Primeri:Primeri:
www.pmf.uns.ac.rs
www.whitehouse.govwww.whitehouse.gov
 Domeni:Domeni:
• nacionalni,nacionalni,
• internacionalniinternacionalni/ame/američkirički

16. 16
Nacionalni domenNacionalni domen
 Lokacija – dvoslovna skraćenica na krajuLokacija – dvoslovna skraćenica na kraju
adrese, premaadrese, prema ISO-3166ISO-3166 standardu (yu –standardu (yu –
Jugoslavija, uk – Velika Britanija, itd.).Jugoslavija, uk – Velika Britanija, itd.).
 Tip institucije:Tip institucije:
• ac (akademske ustanove),ac (akademske ustanove),
• co (komercijalne ustanove),co (komercijalne ustanove),
• org (nekomercijalne organizacije),org (nekomercijalne organizacije),
• itd.itd.
 Primer nacionalnog domena iskorišćenog uPrimer nacionalnog domena iskorišćenog u
internacionalne svrhe:internacionalne svrhe:
www.mtv.tv (tv je skraćenica za državu Tuvalu!)www.mtv.tv (tv je skraćenica za državu Tuvalu!)

17. 17
Internacionalni/američki domenInternacionalni/američki domen
 Tip institucije:Tip institucije:
• edu (akademske ustanove),edu (akademske ustanove),
• com (komercijalna ustanova),com (komercijalna ustanova),
• org (nekomercijalne organizacije),org (nekomercijalne organizacije),
• mil (vojne organizacije),mil (vojne organizacije),
• gov (vladine organizacije),gov (vladine organizacije),
• itd.itd.

18. 18
Internacionalni/američki domenInternacionalni/američki domen
 Primer:Primer:
www.ibm.comwww.ibm.com
www.revlon.comwww.revlon.com
www.sony.comwww.sony.com
 SAD uglavnom koriste domene: edu,SAD uglavnom koriste domene: edu,
gov, mil (www.whitehouse.gov).gov, mil (www.whitehouse.gov).

19. 19
Servisi na InternetuServisi na Internetu
 Servisi su usluge.Servisi su usluge.
 VrsteVrste::
• WWW (World Wide Web) – multimedijalniWWW (World Wide Web) – multimedijalni
dokumenti na Internetu,dokumenti na Internetu,
• Elektronska pošta (email, e-mail, Email, ...),Elektronska pošta (email, e-mail, Email, ...),
• Prenos datoteka (FTP – File Transfer, Protocol),Prenos datoteka (FTP – File Transfer, Protocol),
• Telnet – rad na udaljenom računaruTelnet – rad na udaljenom računaru
• Chat, voice chat, video telefonijaChat, voice chat, video telefonija

20. 20
WWWWWW
 Sistem se sastoji iz klijenata i servera.Sistem se sastoji iz klijenata i servera.
 Multimedijalni dokumenti se kreiraju upotrebomMultimedijalni dokumenti se kreiraju upotrebom
HTML jezika (HyperText Markup Language).HTML jezika (HyperText Markup Language).
 WWW Klijenti:WWW Klijenti:
• spajaju se na WWW servere i zahtevaju resurse (htmlspajaju se na WWW servere i zahtevaju resurse (html
datoteke, slike, muziku, itd.)datoteke, slike, muziku, itd.)
• trenutno aktuelni: Internet Explorer, Mozilla, Opera, itd.trenutno aktuelni: Internet Explorer, Mozilla, Opera, itd.

21. 21
WWWWWW
 WWW Serveri:WWW Serveri:
• čekaju klijente i opslužuju njihovečekaju klijente i opslužuju njihove
zahtevezahteve
• trenutno aktuelni: Apache,trenutno aktuelni: Apache, InternetInternet
Information ServicesInformation Services (IIS), itd.(IIS), itd.
 Protokol za komunikaciju izmeđuProtokol za komunikaciju između
klijenata i servera je HTTP protokolklijenata i servera je HTTP protokol
(HyperText Transfer Protocol).(HyperText Transfer Protocol).

22. 22
emailemail
 Sistem se sastoji iz klijenata iSistem se sastoji iz klijenata i
servera.servera.
 Protokoli za komunikaciju izmeđuProtokoli za komunikaciju između
klijenata i servera: SMTP (Simpleklijenata i servera: SMTP (Simple
Mail Transport Protocol), POP3 (PostMail Transport Protocol), POP3 (Post
Office Protocol), IMAP (InternetOffice Protocol), IMAP (Internet
Message Access Protocol).Message Access Protocol).

23. 23
emailemail
 Organizovano po principu postojećeOrganizovano po principu postojeće
pošte (elektronsko sanduče primapošte (elektronsko sanduče prima
poruke, klijenti preuzimaju poruke izporuke, klijenti preuzimaju poruke iz
sandučeta i prikazuju, postoji adresasandučeta i prikazuju, postoji adresa
primaoca, pošiljalac ne mora da seprimaoca, pošiljalac ne mora da se
identifikuje).identifikuje).

24. 24
emailemail
 Email adresa:Email adresa:
username@adresa_računarausername@adresa_računara
 Primer: minja@uns.ns.ac.rsPrimer: minja@uns.ns.ac.rs
 Trenutno aktuelni klijenti: MicrosoftTrenutno aktuelni klijenti: Microsoft
Outlook, Microsoft Outlook Express,Outlook, Microsoft Outlook Express,
The Bat, itd.The Bat, itd.

25. 25
Chat, telefonijaChat, telefonija
 Chat – moguChat – mogućnost komunikacijećnost komunikacije
pisanim porukama u realnompisanim porukama u realnom
vremenuvremenu
 Voice chat – razgovor prekoVoice chat – razgovor preko
internetainterneta

26. 26
Chat, telefonijaChat, telefonija
 Video telefonVideo telefoniija – razgovor uzja – razgovor uz
upotrebu kamere preko interneta.upotrebu kamere preko interneta.
 Programi:Programi:
• MIRC, Yahoo messanger, MSMIRC, Yahoo messanger, MS
Messanger, Skype, ICQ, ...Messanger, Skype, ICQ, ...