1. • W wypowiedzeniu złożonym podrzędnie oddziela się zdanie podrzędne od nadrzędnego bez
względu na pozycję.
• Przed imiesłowowym równoważnikiem zdania, nawet nierozbudowanym, i po nim stawia się
przecinek.
• Jeśli wskutek wplecenia zdania znajdą się obok siebie dwa wskaźniki zespolenia (np. dwa
spójniki lub spójnik i zaimek), usuwa się przecinek otwierający zdanie wplecione, zaś
pozostawia się przecinek zamykający takie zdanie. Można jednakże oddzielić wypowiedzenia
wtrącone dwoma przecinkami ew. myślnikami, ale czyni się to rzadko.
• Dwukropek stawia się, wyliczając człony podmiotu szeregowego występujące w liczbie
pojedynczej a łączące się z orzeczeniem w liczbie mnogiej.
• Nie stawia się jednak dwukropka, jeśli orzeczenie w tego typu wypowiedzeniach występuje w
liczbie pojedynczej bądź gdy w podmiocie szeregowym występują tylko dwa człony połączone
spójnikiem „i”.
• W zdaniu pojedynczym przecinka nie stawia się przed a) spójnikami łącznymi: i, oraz, tudzież
(w tym także przed a w funkcji łącznej); b) spójnikami rozłącznymi: lub, albo, bądź; c)
spójnikami wyłączającymi: ani, ni
• Dwukropek stawia się przed przytoczeniem cudzych lub własnych słów; przytoczone po
dwukropku słowa rozpoczynamy wielką literą lub (zdecydowanie rzadziej) małą literą, jeśli
tekst jest krótki.
• Spójniki łączne, rozłączne lub wyłączające tworzą niekiedy z innymi wyrazami połączenia o
charakterze wtrąconych uzupełnień:
i to albo raczej lub raczej czy może
albo lepiej ani też ani nawet
Przed takimi połączeniami stawia się przecinek.
• Myślnik użyty pojedynczo wskazuje na pominięcie tekstu. Stosuje się go w celu uniknięcia
powtórzenia wyrazu w obrębie tego samego wypowiedzenia.
• Przed wyliczeniem wprowadzonym słówkiem jak stawia się przecinek.
• Po zapowiedziach w postaci wyrażeń jednym słowem, innymi słowy, jak, jak np., można
postawić dwukropek lub przecinek.
• Zdarzają się takie wypowiedzenia złożone, w których spójniki typu i, albo, ani występują po
zdaniu / członie wtrąconym. Wówczas przecinek (lub myślnik) umieszcza się przed tymi
spójnikami, ponieważ całe wtrącenie trzeba ująć w dwa znaki interpunkcyjne.
• Myślnik stawia się przed wyrażeniem bądź zdaniem uogólniającym to, co zostało uprzednio
wymienione szczegółowo.
• Wypowiedzenie / człon wtrącony ujmuje się w dwa myślniki lub w dwa przecinki. Tę samą
funkcję pełni nawias, choć obecnie jest stosowany w tej roli nieco rzadziej.
