uzmanından alınan teknik görüş raporu HMK 293 sayesinde sizi avantajlı duruma getirebilir. www.uzmandelili.com

1. 1
TEKNİK UZMAN GÖRÜŞÜ
Aşağıdaki taraflar arasında bağıtlanan kiralama anlaşmasının uygulaması sırasında, kiracıya süzme sayaç
üzerinden aktarılan elektrik enerjisinin ölçümünde ve ölçülen dönemsel miktarlarda taraflar görece mutabık
iken kiralayana ödenecek enerji bedelinin hesaplanmasında ihtilaf (şüphe) oluşması üzerine dosya üzerinden
inceleme yapma gereği oluşmuştur.
***** KİRA SÖZLEŞMESİ TARAFLARI
KİRALAYAN KİRACI
******. TURİZM TEKSTİL GIDA TİC. LTD. ŞTİ ****** RES. TURZ. ve TİC. AŞ
Ulubey Mah. Özgü sok. No: 16/3 Altındağ / ANKARA
M. Karagüzel VD 461 014 3674
Altınkum Mah. ***** Bulvarı Konyaaltı Kent Meydanı No: R
ANTALYA KURUMLAR VD. 458 017 1339
Sözleşme süresi : 5 + 5 YIL
Durumu : DEVAM EDEN İŞLETME, RESTAURANT, BALIK
LOKANTASI
Başlangıç tarihi : 01.08.2018
Uygulamadaki sözleşmenin ihtilaflı konuya ilişkin maddeleri şöyledir;
14-1 f) Kiracının kullanacağı elektrik Kiralayan tarafından verilmekte ve fatura edilmektedir. Kiracının kent
meydanı yönetiminin aldığı kararlara uymaması, kirasını ödememesi, aidatını ödememesi ve benzeri muhalif
hallerine karşı, kiralayanın, kiracıya sattığı elektriği kesme hakkı vardır. Kiralayan bu hakkını, kiracı tüm şartları
düzgün olarak yerine getirinceye kadar kullanabilir.
14-1 g) Kiralayanın elektriği satın aldığı kurumlardan alacağı ıskontoyu Kiracıya yansıtmama hakkı vardır. Böyle
biri durumda kiracı TEDAŞ’ın belirlediği fiyattan düşük fiyatla elektrik almayı talep etme hakkı yoktur.
16 i) Kiralayan kendine ait birimlerde yeni TSE onaylı dijital elektrik sayacı ile ana girişte kompanzasyon ve kaçak
akım rölesi kullanmak zorundadır. Sayaç fatura fotokopisini de işletme müdürlüğüne vermekle yükümlüdür.
Kiralayan sayaçları istediği tarih saatte haberli, habersiz denetleme ve test etme hakkına sahiptir.
Kiracı şirket, 2017 sonundan 2023 Mart ayına kadarki dönemde, kiralayan ***** Ltd. tarafından kiracıya
düzenlenmiş enerji faturalarının örneklerini işbu rapora kaynak olmak üzere arşivinden çıkarmıştır.
Faturaların, ait olduğu dönem belirtilerek, elektrik bedeli ve KDV’si şeklinde tahakkuk ettirildiği görülmüştür.
Erken tarihli faturalarda, ne kadar elektrik enerjisine karşılık olarak düzenlendiği bilgisi yazılı değildir. 01 Şubat
2021’de okunan 41616 sayaç endeksinden itibaren, düzenlenen faturalarda ise endeks bilgisi de kullanılmaya
başlanmıştır. Şubat 2021’den itibaren, endeks bilgisini kullanarak tüketilen enerjiyi hesaplamak ve birim
enerji fiyatını kontrol etmek mümkün olabilmektedir. Aynı kontrol işlemi, belge arşivindeki yaklaşık 3 yıllık
erken dönem için yapılamaz zira endeks bilgisi eksiktir.
Endeks verisine sahip olunan faturalardan oluşturulan hesap tablosu aşağıda verilmektedir. Tabloda 2.
sütunda verilmiş endeksten, bir önceki endeks çıkarılıp sayaç ölçü akım transformatörü katsayısı olan 50 ile
çarpıldığında, üçüncü sütundaki dönemsel(aylık) kWh elektrik tüketimi elde edilmektedir. Buna karşılık talep
edilen bedel ise KDV hariç ve dahil olarak takip eden sütunlarda görülebilir. 25 aylık dönemde toplam
552.432,5 kWh elektrik enerjisi kiracı tarafından harcanmıştır. Bu veriye göre kiracının yıllık ortalama tüketimi
265.000 kWh (kilovatsaat) civarında olmaktadır.

2. 2
29 Ocak 2022 ‘de bir sayaç değişimi yapıldığı1
, önceki sayacın 46403,75 endekste iken söküldüğü ve sıfır
endeksle yeni bir sayaç teçhiz edildiği tablodan görülebilecektir.
Tablo 1: İki yıllık dönemde ***** Ltd. tarafından düzenlenen enerji faturalarının bedelleri ve enerji sarf miktarları
1 İlgili dönem faturası ekindeki nota göre sayaç değişimi sebebi, T toplam endeksini oluşturan T1 T2 T3 çok zamanlı endekslerinde (gündüz, puant,
gece) artış olmaması nedeniyle sayacın doğruluğundan şüphe edilmesidir. T toplam endeksi ilerlemiştir. Geriye dönük bir ek hesaplama yapılmamış
sadece sayaç yenilenmiştir.

3. 3
Grafik 1: Kiracının elektrik tüketimlerinin dönemsel değişimi
Önceki sayfadaki tablodan oluşturulan dönemsel tüketim grafiği yukarıda verilmiştir. Pandemi yasakları
sırasında düştüğü tahmin edilen tüketim, sonrasında mevsimsel olarak tutarlı hale gelmiştir. En yüksek
tüketimler yaz sıcaklarında kayda girmiştir. Sayaç değişimi sonrası kaydedilen değerler, önceki sayaçtan şüphe
etmeyi gerektirmemiştir. Eldeki bu veriye göre harcanan enerjinin miktar ölçümünde hata şüphesi yoktur.
***** LTD. ’in TABİ OLABİLECEĞİ ELEKTRİK TARİFESİ
Yukarıda, kiracının yıllık ortalama 265.000 kWh enerji harcadığı tespiti yapılmıştır. ***** Ltd. tarafından
işletilen komplekste, kiracıyla denk veya yakın miktarlarda tüketimi olan en az üç işletme daha olması halinde,
tüm tesisin tüketiminin 1 milyon kWh/yıl ‘ı geçeceği söylenebilir. *****da faal olan işletmelerin sayısı dikkate
alındığında, yıllık 1 milyon kWh toplam tüketimin aşılması beklenmelidir. 1 milyon kWh eşiğinin önemi
şöyledir; EPDK’ca yürütülen, Son Kaynak Tedarik Tarifesinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliğde geçen, yüksek
tüketimli tüketici limiti zaman zaman güncellenmektedir. 2021 yılında 7 milyon kWh/yıl; 2022 başında 3
milyon kWh/yıl olan limit, 2022’nin ikinci yarısı için 1 milyon kWh/yıla düşürülmüştür. Buna göre ***** Ltd.
‘nin de aralarında olması muhtemel yüksek tüketimli tüketiciler, eğer ikili anlaşma yolu ile bir tedarikçi
seçmemişlerse ilgili tebliğ gereği ulusal tarifeden değil, Son Kaynak Tedarik Tarifesinden faturalandırılacaktır.
Son kaynak tedarik tarifesinde fiyatlar kabaca şöyle tespit edilmektedir. İlgili ayda, organize toptan satış
piyasasında gerçekleşen ağırlıklı ortalama günlük piyasa takas fiyatlarının ortalamasına, YEKDEM2
bedeli ilave
edildikten sonra çıkan sonuç, EPDK’ca belirlenmiş 1,0938 -diğer maliyetler ve makul kâr - katsayısı ile
çarpılmaktadır. Başka deyişle her ay, serbest piyasada belirlenen ve önceki aydan farklı olan yeni bir fiyatın
ortaya çıkacağı nerede ise kesindir.
Yukarıda verilen kira sözleşmesinin 14-1 g maddesine göre ***** Ltd., ikili anlaşmalar yolu ile indirimli enerji
tedarik etme ve varsa sağladığı avantajını kiracılarla bölüşmeme hakkına sahiptir. ***** Ltd. ‘e tedarikçisince
düzenlenmiş olan elektrik faturaları görülemediğinden, hangi tarifeden enerji alındığı bilinmemektedir. *****
Ltd., serbest tüketici olduğundan ikili anlaşma yolu ile tedarikçi seçimini (sözleşme md. 14-1 g) çok önceden
yapmış olabileceği gibi, ulusal tarifeden enerji almakta iken yüksek tüketimli tüketici limitinin düşürülmesi
(Temmuz 2022) sebebiyle, son kaynak tedarik tarifesine -mevzuat gereği- geçmiş olabilir.
2 Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması.
0,00
10000,00
20000,00
30000,00
40000,00
01.03.2021
01.04.2021
01.05.2021
01.06.2021
01.07.2021
01.08.2021
01.09.2021
01.10.2021
01.11.2021
01.12.2021
01.01.2022
01.02.2022
01.03.2022
01.04.2022
01.05.2022
01.06.2022
01.07.2022
01.08.2022
01.09.2022
01.10.2022
01.11.2022
01.12.2022
01.01.2023
01.02.2023
01.03.2023
Aylık Sarfiyatlar (kWh)

4. 4
ULUSAL TARİFE İLE TAHAKKUK
Elektrik enerjisi perakende birim fiyatları (ulusal tarife), düzenleyici üst kurum olan EPDK’nın web3
sitesinde
duyurulmaktadır. ***** Ltd.’nin ***** EDAŞ dağıtım sisteminden 36 kV seviyesinden enerji alan kendi
transformatörünü kullanan serbest tüketici olduğu, sayacının OG seviyesinden bağlandığı kabul edilerek
incelemeye devam edilecektir.
EK-1’deki tabloda, orta gerilim seviyesinden bağlı dağıtım sistemi kullanıcılarının tek terimli tek zamanlı
ticarethane ulusal perakende tarifesinden hesaplanan tahakkukları verilmektedir. C ve D sütunlarında, ilan
edilen ulusal tarifenin kr/kWh olarak birim fiyatları verilmiştir. Bunlar sırayla enerjinin tedarikine ve dağıtım
hizmetine karşılık gelen fiyatlardır (fiyattaki değişmeler farklı renklerle gösterilmiştir). Devam eden
sütunlarda aylık sarf miktarı ile çarpma ve belediye tüketim vergisinin eklenmesi işlemleri yapılmıştır. Son
sütun KDV dahil tutardır. KDV hariç aylık bedellerin toplamı 1.249.572,38 TL olmaktadır. İncelenen aynı
dönemde ***** Ltd.’ce düzenlenmiş enerji faturaları (tablo 1) toplamı ise KDV hariç 1.502.639,47 ‘tir. İki
tutar arasında 253.067,09 TL fark bulunmaktadır.
Tüketim miktarı üzerinde tartışma bulunmadığı kabul edildiğinde farkı oluşturan sebep enerji birim fiyatıdır.
Ulusal tarife ile ***** Ltd. faturalarında kullanılan birim fiyatları kıyaslamak gerekecektir. Kıyaslamaya, Enerji
Piyasaları İşletme AŞ web4
sitesinden alınan açık piyasada gerçekleşmiş enerji takas fiyatlarının (PTF) aylık
ağırlıklı ortalamaları da dahil edilecektir. PTF fiyatı, çıplak enerji fiyatından ibarettir. Yukarıda açıklanan son
kaynak tedarik tarifesinin hesabında en belirleyici parametre de PTF’dir. PTF, serbest piyasada belirlenen
enerji fiyatındaki değişim trendini göstermenin yanında son kaynak tarife fiyatının trendini de doğal olarak
göstereceği için kıyaslamaya dahil edilmiş olup grafik incelemede etkisini görmek daha anlamlı olmaktadır.
Kıyaslamaya giren diğer iki fiyatta dağıtım hizmet bedeli ve belediye tüketim vergisinin dahil olduğu gözden
kaçırılmamalıdır.
TL/kWh *****’dan
Ulusal
tarifeye
göre EPİAŞ
Faturalanan artış ortalama
okuma
tarihi
Ulusal
Tarife
Ortalama
fiyat oranı PTF
01.03.2023 3,58 3,91 9% 2,87
01.02.2023 3,58 4,61 29% 3,48
01.01.2023 3,58 6,73 88% 3,82
01.12.2022 3,58 4,35 21% 3,57
01.11.2022 3,58 4,32 21% 3,57
01.10.2022 3,58 4,68 31% 3,89
01.09.2022 3,58 4,69 31% 3,09
01.08.2022 2,76 3,64 32% 2,38
01.07.2022 2,76 3,57 30% 2,36
01.06.2022 2,76 2,82 2% 1,84
01.05.2022 2,20 2,82 28% 1,85
01.04.2022 2,20 2,53 15% 1,67
01.03.2022 2,20 2,16 -2% 1,41
01.02.2022 2,20 1,85 -16% 1,18
3 https://www.epdk.gov.tr
4 https://rapor.epias.com.tr/rapor/

5. 5
01.01.2022 2,20 1,48 -33% 1,01
01.12.2021 0,96 1,27 32% 0,83
01.11.2021 0,96 1,10 15% 0,67
01.10.2021 0,96 0,99 3% 0,52
01.09.2021 0,96 0,97 1% 0,56
01.08.2021 0,96 0,96 0% 0,52
01.07.2021 0,96 0,93 -3% 0,41
01.06.2021 0,84 0,97 17% 0,36
01.05.2021 0,84 1,07 28% 0,31
01.04.2021 0,84 0,95 14% 0,31
02.03.2021 0,84 0,95 14% 0,29
Tablo 2: Birim fiyatların karşılaştırılması
Tablodan görüldüğü üzere ilk sütundaki ulusal tarife ile ***** Ltd. faturalarındaki ortalama birim fiyat
arasında bariz bir ilişki yoktur(hatta turuncu ile işaretli aylarda ulusal tarife altında kalınmıştır). Ulusal
tarifenin sabit kaldığı aylarda, ***** Ltd. fiyatı değişmiştir. Kırmızı işaretli ayda ayrışma %88 ile maksimuma
ulaşmıştır. Yukarıdaki veriyi baz alarak oluşturulan grafik aşağıda verilmiştir. 2021 sonuna kadar ulusal tarife
ile fatura birim fiyatları, grafik olarak uyumludur. 2022 başından itibaren ayrışma başlamış, ulusal tarife üç ay
pahalı kalmış sonrasında avantajlı olmuştur.
Grafik 2: Birim fiyatların dönemsel değişimi
***** Ltd, Ekim 2022 ve sonrasında faturalarda, ortak alan elektrik bedeli adında bir tutarı da kiracıya
yansıtmıştır. Yukarıdaki incelemelerde ortak alan enerji bedelleri dikkate alınmamıştır. Ekim 2022 dönemi
öncesinde ortak alan elektrik enerjisi gideri yansıtılıp yansıtılmadığı ve bu bedelin nasıl bir metot ile
hesaplandığı konusu bilinememektedir.

6. 6
SONUÇ
***** Ltd. tarafından işletilen komplekste, tek noktadan ölçüm yapılarak satın alınan enerjinin bedeli,
kiracılara süzme sayaçlar vasıtası ile paylaştırılmaktadır. Tek noktadan ölçüm, tüm küçük işletmelerin
tüketiminin toplanarak büyümesine ve yukarıda, Son Kaynak Tedarik Tarifesinin Düzenlenmesi Hakkında
Tebliğde geçen yüksek tüketimli tüketici limitinin aşılmasına neden olmaktadır (yılda 1 milyon kWh). İlgili
tarifenin ulusal tarifeye göre sürekli dezavantajlı olduğunu söylemek için elde yeterli veri yoktur. Ancak
ülkemizde idarenin, zaman zaman ulusal tarifede tüketiciler lehine sübvansiyon uyguladığı durumlar vakidir.
***** kiracısı işletmelerin, doğrudan ***** EDAŞ dağıtım sistemi kullanıcısı olmasının önünde engel bulunup
bulunmadığının incelenmesine, ulusal tarifede olmanın getiri ve götürüsünün değerlendirilerek tartışılmasına
ihtiyaç bulunabilir. Ortak alan elektrik giderinin işletmelere paylaştırılma metodu, reaktif enerjinin takibi ve
işletmelere rücu edilme durumu gibi konuların kiracılarla şeffaf biçimde paylaşılması da değerli olacaktır.
EK-1’de incelenen 25 aylık dönemde mucir ***** Ltd. ‘in tahakkukları ile ulusal perakende tarifesi arasında
253.067,09 TL (KDV hariç) kiracı dezavantajı vardır. Ancak bu durum, mezkûr bedelin kiracıya iadesinin talep
edilebileceği anlamına gelmemektedir. Zira ***** Ltd. ‘in ikili anlaşma veya son kaynak tedarik tarifesi
kapsamına dahil olup olmadığı, olduysa ne zaman dahil olduğu bilinmemektedir. Yukarıda değinildiği üzere
ulusal tarifeden gönüllü veya zoraki olarak çıkmış olmak, grafikte PTF olarak verilen serbest piyasa enerji
fiyatlarından hareketle hesaplanan tarifeye tabi olmayı beraberinde getirmektedir. İncelenen dönemde
piyasada, 30 kuruştan başlayan birim enerji takasının 389 kuruşa kadar (13 kat artış) çıktığı ve ne kadar
volatiliteye sahip olduğu açıkça anlaşılmaktadır.
Grafikte 01.01.2023 tarihine karşılık gelen faturada, Aralık 2022 ayı için 6,73 TL/kWh birim fiyattan hesap
görülmüştür. Oysa aynı dönemde ulusal tarife 3,58 TL/kWh ve PTF 3,82 TL/kWh olmuştur. ***** Ltd. tedariki
hangi tarifeden yapıyor olursa olsun ulusal tarifenin %88 üzerinde birim fiyat olası değildir. İncelendiğinde
anormallik sebebinin salt birim fiyat değil tüketim miktarı olduğu somut şekilde anlaşılmıştır. ***** Ltd.’in bu
aydaki hesabında 22.375 kWh yerine 32.375 kWh tüketim hesaplanarak aritmetik hata5
yapılmıştır. Grafik
olarak da hata açıkça dikkat çekmektedir.
2018-2019-2020 yıllarındaki faturalarda “okunan endeks” bilgisinin olmayışı, bunlar üzerinde inceleme
yapmaya imkân vermemiştir.
Fatura ekindeki endeks bilgileri arasında sayaçtan okunan reaktif endeksler de görülmüştür. Bunların
incelenmesi sonucunda kiracının reaktif kompanzasyon sisteminin görevini tam yapmadığı anlaşılmıştır. %17
ile %40 arasında değişen oranlarda aylık endüktif reaktif tüketimi gerçekleşmiş olup 2021 yılı faturaları
incelendiğinde ***** Ltd. sayacında toplam reaktif enerjinin tolere edilebildiği ve kiracıdan bir ek bedel
istenmediği kabul edilmiştir.
İşbu teknik rapor, talep üzerine altı sayfa ve bir ek sayfa halinde hazırlanarak imza edilmiştir.
26.05.2023
******
*** Mühendisi (İTÜ)
TMMOB EMO sicili *****
EK-1 Orta gerilim seviyesinden bağlı dağıtım sistemi kullanıcıları için “tek terimli tek zamanlı ticarethane” ulusal
perakende tarifesinden hesaplanan 25 aylık enerji tahakkuk tablosu
5 Hatanın 3,58 TL/kWh ulusal tarife ile hesaplanan KDV hariç tutarı: 3,58 x 10.000 = 35.800,00 TL’ dir.