3. Àíõ 1623 îíä Ãåðìàíû ýðäýìòýí Âèëüãåëì Øèêàðä (Wilhelm
Schikard) íýìýõ ¿éëäýë õèéäýã, ìºí ëîãàðèôì òàáëèö
àøèãëàí ¿ðæ¿¿ëæ õóâààäàã ãèíæýýð õîëáîãäñîí 11 á¿ðýí
áà 6 õàãàñ õ¿ðäòýé ìàøèíûã çîõèîæýý.
Äýýð ¿åä...Äýýð ¿åä...
Gottfried
Leibniz
Ôðàíöûí ôèëîñîôè÷, ìàòåìàòèê÷, ôèçèê÷ Áëåéç Ïàñêàë
(Blaise Pascal)1642 îíä áàãàíààñ áàãàíàíä òîî çýýëýõ,
ñàíàõ çàð÷ìààð òîîã íýìäýã õàñäàã ìàøèíûã àíõ
çîõèîæýý. Òýðýýð ýíý ìàøèíàà 50 øèðõýã õèéñýí áîëîâ÷
ãîëäóó áàÿ÷óóäûí ãýðò ¿çìýð áîëîí õóâèðñàí áàéíà.
Õîæèì 17-ð çóóíû Ãåðìàíû íýðò ìàòåìàòèê÷ Ãîòôðèéä
Ëèáíåö (Gottfried Leibniz) Ïàñêàëèéí ìàøèíûã òîî
¿ðæ¿¿ëäýã ìàøèí áîëãîñîí áàéíà.
Blaise Pascal
Pascal
Machine
4. Punchcard áóþó àíõíû ñàíàõ îéPunchcard áóþó àíõíû ñàíàõ îé
19-ð çóóíû ýõýýð Ôðàíöûí çîõèîí á¿òýýã÷ Æîçåô Ìýðè Æàêóàðä
(Joseph-Marie Jacquard) àíõíû òîðãî íýõäýã ìàøèíû õýýã ñàíóóëäàã
í¿õòýé êàðò çîõèîæ óëìààð íýõìýëèéí ìàøèíûã íü á¿òýýæýý. Ò¿¿íèéã
íàñ áàðàõ ¿åä Ôðàíöûí Ëèîí õîòîä ò¿¿íèé á¿òýýñýí 30 ìÿíãà ãàðóé
íýõìýëèéí ìàøèí àæèëëàæ áàéñàí áàéíà. ªíººäºð ìàíàé õèâñíèé
¿éëäâýðèéí õèâñ íýõäýã ìàøèí ÿã ýíý çàð÷èìààð àæèëëàäàã.
5. Îð÷èí ¿åèéí êîìïüþòåðèéí ýõëýë
Àíãëèéí ìàòåìàòèê÷ ×àðëüç Áýéááèæ (Charles
Babbage) 1820-èîä îíû ýõýýð Äèôôåðåíñ Ýíæèéíü
(Difference Engine) õýìýýõ ìåõàíèê êîìïüþòåð
çîõèîñîí áºãººä 10òûí 20 îðîíòîé òîîã íýìæ õàñàõ
÷àäâàðòàé áàéæýý.
Òýðýýð óã ìàøèíàà ñàéæðóóëæ Àíàëèòèê
Ýíæèéíü (Analytical Engine) ãýäýã ìàøèí çîõèîæ
áàéñàí ÷ äóóñãàæ ÷àäààã¿é áàéíà. Ýíý òºñºë íü
àíõíû ïðîãðàììûí äàãóó àæèëëàäàã ìàøèí
áàéñíààðàà êîìïüþòåðèéí æèíõýíý ºâºã ýöýãò
òîîöîãääîã áàéíà.
Ò¿¿íèé äîòíûí íàéç, øàâü Àóãóñòà Àäà Áàéðîí
ãýã÷ òýð ¿åèéí öººõºí ýìýãòýé ìàòåìàòèê÷äûí íýã
àíõ Àíàëèòèê Ýíæèéíü ìàøèíû ïðîãðàìì÷ëàõ àðãà
ç¿éã çîõèîæ áàéñíààðàà àíõíû ïðîãðàììèñò ãýæ
òîîöîãääîã áà õîæèì ò¿¿íèé äóðñãàëä Àäà õýìýýõ
êîìïüþòåðèéí ïðîãðàìì÷ëàëûí õýë ãàð÷ýý.
6. 1936 îíä Àíãëèéí ìàòåìàòèê÷ Àëàí Òþðèíã (Alan
Turing) àíõíû äèæèòàë êîìïüþòåðèéí ñàíààã
äýâø¿¿ëæ, îíîëûã ¿¿äæýý. Èéìä Òþðèíãèéí
ìàøèí ãýæ íýðëýãäñýí àíõíû ýëåêòðîí ìàøèíû
çàãâàð îäîî ÷ êîìïüþòåðèéí îíîëä õýðýãëýãääýã
áàéíà.
Áèä ºìíºõ õè÷ýýëýýð õ¿íèé îþóí óõààí êîìïüþòåð
õî¸ðûí òºñòýé òàëûã ¿çñýí áèëýý. Ýíý îíîëûã
òýðýýð õèéìýë îþóí óõààí õýìýýí íýðèéäýæ
áàéæýý.
1930-ààä îíû ñ¿¿ëýýð Àìåðèêèéí ìàòåìàòèê÷ Õîâàðä
Àéêåí Àé-Áè-Ýìä àæèëëàæ áàéõäàà àíõíû òîîöîîëîõ
ýëåêòðîí ìàøèí áîëîõ Ìàðê-I-èéã çîõèîæýý. Ìåõàíèê
òîîöîîëîí áîäîõ ìàøèíû ìåõàíèê ýëåìåíò¿¿äèéã
öàõèëãààí ñîðîíçîí ðåëåéí¿¿äýýð îðëóóëæ çîõèîí
á¿òýýñýí áàéíà. Õàðèí Àéêåí íýëýýä õîæóó ýëåêòðîí
ëàìïûã àøèãëàí õî¸ðòûí òîîã áîëîâñðóóëàõ àðãûã
íýâòð¿¿ëæýý. Òýðýýð àíõ Õàðâàðäûí Èõ
Ñóðãóóëüä êîìïüþòåðèéí òóõàé õè÷ýýë îðóóëæ
ýõýëñýí áàéíà. Ýíý ¿åýñ êîìïüþòåðèéí øèíæëýõ óõààí
õºãæèæ ýõýëñýí ãýæ ¿çäýã.
Óíãàð-Àìåðèêèéí ìàòåìàòèê÷ Æîí ôîí Íîéìàí (John von
Neumann) 1945 îíä ìàòåìàòèê, öàã óóð, ýäèéí çàñàã,
ãèäðîäèíàìèêèéí áîäëîãóóäûã áîäîõ çîðèóëàëòààð àíõíû
ýëåêòðîí òîîöîí áîäîõ ìàøèí Electronic Discrete Variable
Automatic Computer (EDVAC) –èéã çîõîí á¿òýýæýý. Ýíý
ìàøèí íü Àéêåíû ìàøèíààñ ÿëãààòàé íü öîî øèíý çàð÷èì
äýýð àæèëëàæ áàéñàí áà ñàíàõ áàéãóóëàìæäàà
ïðîãðàìì õàíãàìæàà õàäãàëäàã àíõíû ýëåêòðîí êîìïüþòåð
áàéæýý.
Àìåðèêèéí ôèçèê÷ Æîí Ìàóêëè (John Mauchly)
Electronic Numerical Integrator and Computer
(ENIAC) ãýäýã ìàøèíûã ñàíàà÷èëæ 1945 îíä
çîõèîí á¿òýýãýýä 1946 îíä íèéòýä
òàíèëöóóëæýý. Ýíý ìàøèí íü õàìãèéí àíõíû
á¿ðýí òºãñ ýëåêòðîí òîîöîîëîí áîäîõ ìàøèí áîëñîí
áºãººä 167 ì.êâ òàëáàéä 27 òîíí æèíòýé 18
ìÿíãàí ýëåêòðîí ëàìï á¿õèé òºõººðºìæ áàéñàí
áà íýã ñàðä 2000 ëàìïûã íü 6 òåõíèê÷ ñîëüæ
çàñâàðëàäàã áàéæýý. Ýíý ìàøèíû ãîë
çîðèóëàëò íü öýðãèéí çîðèóëàëòòàé áàéñàí
áà àòîìûí áºìáºã çîõèîí á¿òýýõ, ïóóæèíãèéí
áàëëèñòèê çàìûí òîîöîîã ãàðãàõàä
õýðýãëýãäýæ áàéñàí áàéíà.
¯¿íèé äàðàà Ìàóêëèãèéí Universal Automatic
Computer (UNIVAC) çîõèîí á¿òýýãäñýí áºãººä
1951 îíä àíõíû èéì ìàøèí Àìåðèêèéí Õ¿í Àìûí
á¿ðòãýëèéí Òîâ÷îîíä àøèãëàãäàæ ýõýëñýí áà
1957 îíä 46 èéì ìàøèí àæèëëàæ áàéæýý. Ýíý
òîîöîîëîí áîäîõ ìàøèíûã àíõíû îëíîîð
¿éëäâýðëýãäýí õóäàëäàãäñàí êîìïüþòåð ãýæ
¿çäýã.
1890-ýýä îíä Àìåðèêìéí çîõèîí á¿òýýã÷ Õåðìàí
Õîëëåðèò (Herman Hollerith) íýõìýëèéí ìàøèíû öîîëñîí
êàðòûã ýëåêòðîí ìàøèíààð óíøèõ ñàíààã àíõ ãàðãàæ
íýâòð¿¿ëñýíýýð ìåõàíèê òºõººðºìæèéí õóðäûã 3-4
äàõèí íýìýãä¿¿ëæýý. Õîëëåðèòèéí Òàáóëåòèíã Ìàøèí
êîìïàíè íü ººð 2 êîìïàíèòàé íýãäýæ Êîìïüþòèíã-
Òàáóëåòèíã-Êàóíòèíã Ìàøèí êîìïàíè áîëæ ºðãºæñºí áà
1924 îíä Èíòåðíýøíë Áèçíåñ Ìàøèíç Èíêîðïîðýéòåä (IBM
Inc.) áîëæ íýðýý ººð÷èëæýý.
Õîæèì ýíýõ¿¿ êîìïàíè áèäíèé ºìíº áàéãàà IBM PC
ïåðñîíàëü êîìïüþòåðèéã îëíîîð ¿éëäâýðëýõ çàìíàëèéã
¿¿äñýí áà àëäàðò Áèëë Ãýéòñèéí áàÿæèõ çàìûã
íýýñýí áèëýý.
20-Ð ÇÓÓÍÛ ÝÕÝÍ ¯ÅÈÉÍ ÖÀÕÈÌ ÒÎÎÖÎÎËÓÓÐ20-Ð ÇÓÓÍÛ ÝÕÝÍ ¯ÅÈÉÍ ÖÀÕÈÌ ÒÎÎÖÎÎËÓÓÐ
ÁÓÞÓ ÊÎÌÏÜÞÒÅЯ¯ÄÁÓÞÓ ÊÎÌÏÜÞÒÅЯ¯Ä
ENIAC
UNIVAC
7. ÒÐÀÍÇÈÑÒÎÐÁÀ
ÊÎÌÏÜÞÒÅÐ
1948 îíä Áýëë Òåëåôîí Ëàáîðàòîðèåç (Bell Telephone Laboratories)-ä Àìåðèêèéí 3
ýðäýìòýí òðàíçèñòîðûã çîõèîæýý. Òðàíçèñòîð íü ýëåêòðîí ëàìïûã á¿ðýí îðëîõ õàãàñ
äàìæóóëàã÷ ýëåìåíò áºãººä öàõèëãààí ã¿éäëèéã íýýæ õààäàã ýëåêòðîí ò¿ëõ¿¿ð
þì. Ýíýõ¿¿ øèíý ýëåìåíò íü òóõàéí ¿åèéí íàéäâàðã¿é àæèëëàãààòàé ëàìïíû äýðãýä
öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷ ìàø áàãà õýðýãëýäýã, îâîð õýìæýýãýýðýý õýäýí àðàâ äàõèí
áàãà áàéñàí çýðýã îëîí äàâóó òàëààðàà õóâüñãàë áîëñîí áàéíà.
8. ÒÐÀÍÇÈÑÒÎÐÛÃ ÕÝÍ ÇÎÕÈÎÂ?
Âîëüòåð Õàóçåð Áðàòòàéí (Brattain, Walter Houser )
1902-1987, Õÿòàäûí Ñèàìåí õîòîä òºðñºí. Íîáåëèéí øàãíàëò
Àìåðèêèéí ôèçèê÷.
Æîí Áàðäååí, (John Bardeen) 1908-1991, ÀÍÓ-ûí
Ìàäèñîí õîòîä òºðñºí, Íîáåëèéí øàãíàëò Àìåðèêèéí
ôèçèê÷,
Óèëëèàì Áðýäôîðä Øîêëè (Shockley, William
Bradford) 1910-1989, Àíãëèéí íèéñëýë Ëîíäîí
õîòîä òºðñºí, Íîáåëèéí øàãíàëò ôèçèê÷
9. 1960-ààä îíû ñ¿¿ëýýð õýäýí àðâààñ õýäýí çóóí
òðàíçèñòîðûã öàõèóðûí íýã ÿëòñàí äýýð óðãóóëàí
ãàðãàæ àâñàíààð ìèêðîñõåì çîõèîãäñîí áàéíà.
Ìèêðîñõåìèéã áóñàä ýëåêòðîíèêèéí ýëåìåíò¿¿äòýé
õàâñðóóëàí õýðýãëýâýë ÿìàð÷ òºâºãòýé á¿òýöòýé áàãàæ
òºõººðºìæèéã çîõèîí á¿òýýæ áîëäîã.
ªíººäºð êîìïüþòåðò íýã ÿëòàñ äýýð 40 ñàÿ õ¿ðòýë
òðàíçèñòîð áàãòààñàí ìèêðîïðîöåññîð ãýãäýõ èíòåãðàë
ìèêðîñõåì¿¿äèéã àøèãëàõ áîëæýý.
ÌÈÊÐÎÑÕÅÌ ÁÀ ÌÈÊÐÎÏÐÎÖÅÑÑÎÐ
Àíõ 1971 îíä 4 áèòèéí Intel 4004
ìàðêèéí ìèêðîïðîöåññîðèéã Intel
ôèðìä çîõèîñîíîîñ õîéø ºíººäºð
ìèêðîïðîöåññîð 9 äýõ ¿åèéíõýý
õºãæèëèéí ò¿âøèíä õ¿ðýýä áàéíà.
Ýíý áîë Pentium-IV ìèêðîïðîöåññîð
þì.
11. ̺í èéì íèìãýí øèðýýíèé êîìïüþòåð áàéäàã.
¯¿íèéã Slime Tower ãýæ íýðëýäýã.
PC íü ãàäààä òºðõººðºº ÿíç á¿ð áàéäàã...
Ǻºâðèéí êîìïüþòåðèéã
Laptop áóþó Notebook ãýíý.
Ñóóðèí áóþó øèðýýíèé êîìïüþòåðèéã
Desktop ãýæ íýðëýíý. Õàðèí ýíý áîñîî
õýëáýðòýéã íü Tower desktop áóþó
öàìõàã õýëáýðèéí ãýæ íýðëýäýã.
Õýâòýý õýëáýðòýé øèðýýíèé
êîìïüþòåðèéã Baby Desktop ãýæ
íýðëýäýã.
Õýäèéãýýð èéì îëîí õýëáýðèéí Ïåðñîíàëü êîìïüþòåð¿¿ä
áàéäàã áîëîâ÷ á¿ãä èæèë á¿òýöòýé þì.
Áóöàõ
12. ÕÀÌÃÈÉÍ ÝÍÃÈÉÍ ÐÑ-ÈÉÍ ÃÀÄÀÀÄ Á¯ÒÝÖ
1. Ïðîöåññîð (Processor)
2. Äýëãýö áóþó Ìîíèòîð (Display / Monitor)
3. Òîâ÷ëóóð (Keyboard)
4. Õóëãàíà (Mouse)
5. ×àíãà ÿðèã÷ (Speaker) ãýõ ìýò÷èëýí á¿õ òºõººðºìæ¿¿ä Ïðîöåññîðò
õîëáîãääîã
Áóöàõ
13. ÏÐÎÖÅÑÑÎÐÒ ÒªÕªªÐªÌƯ¯Ä ßÀÆ ÕÎËÁÎÃÄÄÎà ÂÝ?
Òýæýýëèéí áëîê õºðãºã÷ ñýíñíèé õàìò
Óíòðààëãà
220 Âîëüòûí çàëãóóð
PS2 Òîâ÷ëóóðPS2 Õóëãàíà
RS232 áóþó Serial Port
USB áóþó Universial
Serial Bus
LAN áóþó Local Area
Network (ñ¿ëæýý)
LPT áóþó Parellel Port
VGA áóþó Display
Audio áóþó
1. Line Out
2. Line In
3. Microphone
On Board Device Ports áóþó Mainboard ãýãäýõ ýõ
õàâòàí äýýð ñóóðèëàãäñàí îðîëò ãàðàëòûí ïîðòóóä
Game Port áóþó Joystick
Modem áóþó àëñûí çàéí
ñ¿ëæýýíä òåëåôîí øóãàìààð
õîëáîãäîõ òºõººðºìæ
Ýäãýýð îðîëò ãàðàëòûí ïîðòóóäûí çàðèì íýãèéã
êîìïüþòåðèéí í¿¿ðýí òàëä ãàðãàæ õèéõ òîõèîëäîë
áàéäàã. Ýíý íü áàéíãà çàëãàæ ñàëãàõ õýðýãöýý
ãàðäàã òºõººðºìæ¿¿äèéã àìàðõàí õîëáîõ çîðèëãîòîé þì.
Êîìïüþòåðèéí àð òàë
Áóöàõ
Îðîëò ãàðàëòûí íýìýëò õàâòàíãóóä ñóóðèëóóëàõ
Expansion Slots ñóóðèíóóäûí àðàãø ãàðàõ õýñýã
14. ÏÐÎÖÅÑÑÎÐÈÉÍ ÄÎÒÎÎÄ Á¯ÒÝÖ
2. Power Supply áóþó Òýæýýëèéí áëîê
3. Motherboard (Mainboard) áóþó Ýõ õàâòàí
1. Case áóþó Êîìïüþòåðèéí õàéðöàã
4. CD ROM driver áóþó Êîìïàêò äèñê
óíøèã÷ òºõººðºìæ
5. Floppy driver áóþó Óÿí äèñê óíøèã÷
òºõººðºìæ
6. Hard disk driver áóþó Õàòóó äèñê
óíøèã÷ òºõººðºìæ
7. Îðîëò ãàðàëòûí íýìýëò õàâòàí
Áóöàõ
15. Áóöàõ
ÝÕ ÕÀÂÒÀÍ ÃÝÆ ÞÓÂÝ?
Ýíý íü Motherboard çàðèìäàà Mainboard ÷ ãýæ íýðëýãääýã êîìïüþòåðèéí
õàìãèéí òîì ¿íäñýí ýëåìåíò þì. ¯¿í äýýð CPU, Memory, CPU-ã äýìæèí
àæèëëàäàã ìèêðîñõåì¿¿äèéí öóãëóóëãà áîëîõ chipset áîëîí Îðîëò ãàðàëòûí
òºõººðºìæ¿¿äèéí õîëáîîñ õýñýã áîëîõ Input/Output Interface áàéðëàäàã. ̺í
íýìýëò õàâòàíãóóäûã ñóóðèëóóëàõ ñóóðü áîëîõ Expansion Slots õýìýýõ
ñóóðèíóóä áàéðëàíà.
CPU áà ò¿¿íèé õºðãºã÷
ñýíñ (Cooling Fan)
Chipset áóþó CPU-ã îðîëò
ãàðàëòûí èíòåðôýéñòýé
õîëáîã÷ ìèêðîñõåì¿¿ä
Expansion Slots áóþó Îðîëò
ãàðàëòûí íýìýëò õàâòàíãóóä
ñóóðèëóóëàõ ñóóðèíóóä
On Board Devices áóþó Ýõ õàâòàí äýýð
ñóóðèëóóëàãäñàí îðîëò ãàðàëòûí
òºõººðºìæ¿¿äèéí óäèðäëàãà (LPT, RS232, PS2,
Game, Sound, LAN, USB ã.ì)
???
RAM slots áóþó Øóóðõàé ñàíàõ
îéã ñóóðèëóóëàõ ñóóðèíóóä
Òýæýýëèéí
çàëãóóð
16. ÝÕ ÕÀÂÒÀÍÃÈÉÍ ÒÓÕÀÉ ÒÎÂ×ÕÎÍ...
Àíõ IBM êîìïàíè êîìïüþòåð çîõèîí á¿òýýæ ýõëýõ ¿åä êîìïüþòåðèéí òåõíîëîãèä 2
óðñãàë áàéæýý.
¯¿íä:
1. Bus Based Computers áóþó á¿õ ýä àíãè áîëîí
òºõººðºìæ¿¿ä íü òóñ òóñäàà óãñðàãäàí íýãäñýí íýã
õîëáîã÷ øóãàìóóäààð õîëáîãäîõ.
2. Single Board Based Computers áóþó á¿õ ýä àíãè áîëîí
òºõººðºìæ¿¿ä íü íýã ë õàâòàí äýýð ñóóðèëóóëàãäàí
õîëáîãäîõ.
Áóöàõ
17. Ýõ õàâòàí íü ÿìàð÷ öàõèì ýëåìåíòèéã àãóóëàõã¿é áºãººä çºâõºí
Íýìýëò õàâòàíãóóäûã ñóóðèëóóëàõ Expansion slot-óóä,
òýäãýýðèéã õîëáîæ áàéãàà äàìæóóëàõ øóãàìóóä áîëîõ System
Bus ò¿¿í äýýð áàéðëàíà.
BUS BASEDCOMPUTER
Mainboard
Expansion Slots
System Bus
Ýíý òºðëèéí êîìïüþòåðò 3 ñàéí òàë áàéäàã. ¯¿íä:
1. Ñèñòåìèéã àìàðõàí ñàéæðóóëæ, ºðãºòãºæ áîëäîã.
2. Õýðýãëýãäýõã¿é õýñãèéã ñàëãàæ àâ÷ áîëäîã.
3. Ýâäýðñýí õýñãèéã àìàðõàí ñîëüæ, çàñàæ áîëäîã.
Áóöàõ
18. Õàðèí ýíý ñèñòåìèéí ñóë òàëóóä íü ãýâýë:
1. Íýìýëò òºõººðºìæ çàëãàõ áîëîìæã¿é.
2. Çàñâàð ¿éë÷èëãýý õèéõýä èõ òºâºãòýé.
3. Õ¿÷èí ÷àäëûã íü íýìýõ, ººðººð õýëáýë õóðäòàé CPU ñîëüæ
òàâèõ ã.ì ¿éëäýë áîëîìæã¿é áàéäàã.
SINGLE BOARDBASEDCOMPUTERS
Ýíýõ¿¿ ãàíö õàâòàí äýýð óã êîìïüþòåðò îðîëöäîã á¿õ ýëåìåíò¿¿ä
áàãòàíà. CPU, Memory (RAM, ROM), Input Output Devices ã.ì á¿õ
òºõººðºìæ¿¿ä íýã õàâòàí äýýð áàéðëàæ áàéãàà ó÷èð Íýã õàâòàí äýýð
ñóóðèëñàí êîìïüþòåð ãýæ íýðëýñýí áàéíà.
Ýíý ñèñòåìèéí ñàéí òàëóóä íü:
1. Çîõèîí á¿òýýõ, ¿éëäâýðëýõ çàðäàë áàãà áàéäàã.
2. Ãýð àõóéí àâòîìàò òºõººðºìæ¿¿äýä ñóóðèëóóëàõàä èõ
òîõèðîìæòîé áàéäàã.
Áóöàõ
19. IBMÊÎÌÏÀÍÈ ÀËÜ ÇÀÐ×ÈÌÛà ÑÎÍÃÎÑÎÍ ÁÎË?
Ýíýõ¿¿ îð÷èí ¿åèéí Motherboard-èéã õàðàõàä äýýðõ 2 óðñãàëûí àëü àëèíûõ íü
ñàéí òàëóóäûã ñîíãîñîí íü îéëãîìæòîé áàéíà. Çàéëøã¿é áàéõ øààðäëàãàòàé
CPU, RAM, ROM áîëîí îðîëò ãàðàëòûí çàðèì íýã òîäîðõîé õýñã¿¿ä á¿ãä ýõ
õàâòàí äýýð ñóóðèëàãäñàí (On Board) áàéãàà íü Single Board Based çàð÷èì þì.
Èíãýñíýýð êîìïüþòåðèéí íàéäâàðòàé àæèëàãààã õàíãàõààñ ãàäíà ¿éëäâýðëýëèéí
ºðòºã áàãàñäàã áàéíà.
Õàðèí íýìýëò õàâòàíãóóäûã (Card) ñóóðèëóóëàõ ñóóðèíóóä Bus Based çàð÷èì
áºãººä êîìïüþòåðèéã ºðãºòãºõ, øèíý øèíý òºõººðºìæ¿¿ä íýìýõ áîëîìæèéã áèé
áîëãîíî. Áóöàõ
21. Ïðîãðàìì õàíãàìæ ãýæ þó âý?Ïðîãðàìì õàíãàìæ ãýæ þó âý?
Êîìïüþòåð íü âèðòóàë åðòºíöèéã áèé áîëãîäîãÊîìïüþòåð íü âèðòóàë åðòºíöèéã áèé áîëãîäîã
ãàéõàìøèãò òºõººðºìæ áèëýý. Õýäèéãýýð êîìïüþòåðãàéõàìøèãò òºõººðºìæ áèëýý. Õýäèéãýýð êîìïüþòåð
íü ãàéõàìøèãòàé òåõíèêèéí á¿òýýë áîëîâ÷ ïðîãðàììíü ãàéõàìøèãòàé òåõíèêèéí á¿òýýë áîëîâ÷ ïðîãðàìì
õàíãàìæã¿éãýýð (ÏÕ) æèðèéí ë íýã òºìºð,õàíãàìæã¿éãýýð (ÏÕ) æèðèéí ë íýã òºìºð,
ïëàñòìàññèéí öóãëóóëãà áîëæ õóâèðíà. ÏÕ áóþóïëàñòìàññèéí öóãëóóëãà áîëæ õóâèðíà. ÏÕ áóþó
SOFTWARESOFTWARE íü êîìïüþòåðèéã àìü îðóóëäàã ñ¿íñ íüíü êîìïüþòåðèéã àìü îðóóëäàã ñ¿íñ íü
þì.þì.
Êîìïüþòåðèéí ÏÕ-èéã:
1. Ñèñòåìèéí ÏÕ
2. Õýðýãëýýíèé ÏÕ ãýæ 2 àíãèëäàã.
22. ÑÈÑÒÅÌÈÉÍ ÏÕ ÃÝÆ ÞÓ ÂÝ?
Ñèñòåìèéí ÏÕ ãýäýã íü êîìïüþòåðèéã àññààñàí õóãàöààíààñ ýõëýí
õýðýãëýã÷ êîìïüþòåðèéã àøèãëàõàä áýëýí áîëîõ õ¿ðòýë àæèëëàäàã
ÏÕ-èéã õýëíý.
̺í ñèñòåìèéí ÏÕ íü õýðýãëýã÷ êîìïüþòåðèéã õýðýãëýæ áàéõ ÿâöàä
ñèñòåìèéí òîãòâîðòîé ¿éë àæèëëàãààã õàíãàæ ñèñòåìèéí ¿éë
àæèëëàãààã õÿíàõ ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýäýã.
Ñèñòåìèéí ÏÕ-ä ñèñòåìèéí òåõíèê òºõººðºìæ¿¿äèéã óäèðäàõ,
òîõèðóóëàõ, òåõíèê òºõººðºìæ¿¿äòýé õýðýãëýã÷èéã õîëáîõ ÏÕ-óóä
áàñ áàãòäàã. Æèøýýëáýë: Windows Explorer, Control Panel ã.ì.
Ñèñòåìèéí ÏÕ-èéã:
1. BIOS (¯íäñýí Îðîëò Ãàðàëòûí Ñèñòåì)
2. OS (¯éëäëèéí Ñèñòåì) ãýæ 2 àíãèëäàã.
23. BIOS-èéí ¿íäñýí ¿¿ðýã íü óã êîìïüþòåðò ÿìàð òºõººðìæ¿¿ä õîëáîãäñîíûã
øàëãàõ, òîõèðóóëàõ ÿâäàë þì. Ýíý äýëãýöèéã õàðàõûí òóëä ñóðòàë÷èëãàà
ãàðàõ ¿åä Esc òîâ÷èéã ÿàðàëòàé äàðàõ õýðýãòýé!
BIOSBIOS
Êîìïüþòåðèéí CPU òýæýýëèéí õ¿÷äýëä çàëãàãäàí àññàí õóíãàöààíààñàà
ýõëýýä ÏÕ-èéã õàìãèéí ýõíèé çààâàð÷ëàãà èíñòðóêöèýñ ýõëýí ã¿éöýòãýæ
ýõýëäýã. Èéíõ¿¿ CPU íü îð÷èí òîéðîíäîî áàéãàà îðîëò ãàðàëòûí
òºõººðºìæ¿¿äòýé òàíèëöàæ, ÿìàð ÿìàð òºõººðºìæ¿¿äòýé õàðüöàí àæèëëàõàà
òàíüæ àâàõ õýðýãòýé áîëíî. Ýíýõ¿¿ ÏÕ-èéã ¿íäñýí òåõíèêèéí ò¿âøèíèé ÏÕ
ãýæ íýðëýõ áºãººä ò¿¿íèéã êîìïüþòåðèéí ýõ õàâòàí äýýð ñóóðèëàãäñàí,
áàéíãà ìýäýýëëýý õàäãàëæ áàéäàã ROM (Read Only Memory) õýìýýõ ñàíàõ
îéä áàéðëóóëñàí áàéäàã. Ýíýõ¿¿ ÏÕ-èéã BIOS (Basic Input Output System)
ãýæ íýðëýíý. (¯íäñýí Îðîëò Ãàðàëòûí ñèñòåì)
Ñ¿¿ëèéí ¿åä Êîìïüþòåðèéã àñààìàãö êîìïüþòåðèéí ýõ õàâòàíã ¿éëäâýðëýñýí
ôèðìèéí ñóðòàë÷èëãàà ãàðäàã BIOS ýëáýã áîëæýý.
Ôèðìèéí
òàíèëöóóëãà
Ýõ õàâòàíãèéí òóõàé
ìýäýýëýëÏðîöåññîðèéí òóõàé
ìýäýýëýëÑàíàõ îéí òóõàé
ìýäýýëýë
Îðîëò ãàðàëòûí
òºõººðºìæ¿¿äèéí
òóõàé ìýäýýëýë
BIOS-îîñ ã¿éöýòãýæ
áîëîõ ¿éëäë¿¿ä
BIOS ROM íü ýõ õàâòàí äýýð
CPU-ã äýìæèí àæèëëàäàã
Chipset-¿¿äòýé çýðýãöýí
áàéðëàäàã.
24. BIOSBIOS
Òºõººðºìæ¿¿äèéã òàíüæ äóóñààä õýðýâ àñóóõààð òîõèðóóëàãäñàí áîë
õýðýãëýã÷èéí ñèñòåìä íýâòðýõ íóóö ¿ãèéã àñóóíà.
¯¿íèéã Power On Password ãýäýã.
Íóóö ¿ãèéã çºâ îðóóëáàë BIOS íü ¿éë àæèëëàãààãàà äóóñãààä Operating
System (OS) áóþó ¯éëäëèéí ñèñòåìä ¿éë àæèëëàãààã øèëæ¿¿ëíý.
25. OPERATING SYSTEMOPERATING SYSTEM
¯éëäëèéí ñèñòåì áîë êîìïüþòåðèéí ¿íäñýí ïðîãðàìì õàíãàìæ þì.¯éëäëèéí ñèñòåì áîë êîìïüþòåðèéí ¿íäñýí ïðîãðàìì õàíãàìæ þì.
¯éëäëèéí ñèñòåìã¿é áîë êîìïüòåð àìüã¿é öîãöîñòîé àäèë.¯éëäëèéí ñèñòåìã¿é áîë êîìïüòåð àìüã¿é öîãöîñòîé àäèë.
Êîìïüþòåðèéí BIOS àæèëëàæ äóóñààä ¿éëäëèéí ñèñòåìèéã àæèëëóóëæ ýõëýõÊîìïüþòåðèéí BIOS àæèëëàæ äóóñààä ¿éëäëèéí ñèñòåìèéã àæèëëóóëæ ýõëýõ
ïðîöåññèéã BOOT ãýæ íýðëýíý. ¯éëäëèéí ñèòåìèéã ìýäýýëýë õàäãàëàõ äèñêèéíïðîöåññèéã BOOT ãýæ íýðëýíý. ¯éëäëèéí ñèòåìèéã ìýäýýëýë õàäãàëàõ äèñêèéí
òºõººðºìæ¿¿äèéí àëüíààñ ýõëýõ âý? ãýäãèéã BIOS çààæ ºãíº. ¯¿íä:òºõººðºìæ¿¿äèéí àëüíààñ ýõëýõ âý? ãýäãèéã BIOS çààæ ºãíº. ¯¿íä:
Floppy driveFloppy drive Hard Disk DriveHard Disk Drive CD-ROM drive LANCD-ROM drive LAN USBUSB
ãýõ ìýò÷èëýí çààæ ºãºõ áà õàðèí äýñ äàðààëëûã íü õýðýãëýã÷ óðüä÷èëàíãýõ ìýò÷èëýí çààæ ºãºõ áà õàðèí äýñ äàðààëëûã íü õýðýãëýã÷ óðüä÷èëàí
çîõèöóóëæ áîëäîã. ¯¿íèéã Boot Up Sequence ãýäýã.çîõèöóóëæ áîëäîã. ¯¿íèéã Boot Up Sequence ãýäýã.
Ýíý ïðîöåññ íü õàìãèéí ò¿ð¿¿íä îëäñîí íýã ë òºõººðºì溺ñºº ¯ÑÝíý ïðîöåññ íü õàìãèéí ò¿ð¿¿íä îëäñîí íýã ë òºõººðºì溺ñºº ¯Ñ-èéã
àæèëëóóëäàã. ª. õ. ¯Ñ îëäñîí ë áîë äàðààãèéí òºõººðºìæ ð¿¿ øèëæèõã¿é.
Õýâèéí àæèëëàãààòàé êîìïüþòåðèéí ¯Ñ íü ãîëäóó õàòóó äèñêíýýñ õýëýõ íüÕýâèéí àæèëëàãààòàé êîìïüþòåðèéí ¯Ñ íü ãîëäóó õàòóó äèñêíýýñ õýëýõ íü
çîõèìæòîé áàéäàã.çîõèìæòîé áàéäàã.
¯éëäëèéí ñèñòåì íü á¿ðýí àæèëëààä õýðýãëýã÷
àøèãëàõàä áýëýí áîëñîí êîìïüþòåðèéí äýëãýö
26. Äýëãýöèéí èõýíõ õýñãèéã
ýçýëæ áóé ýíý òàëáàðûã
Desktop áóþó øèðýýíèé
òàâöàí ãýæ íýðëýíý.
Äýëãýöèéí ôîíîíä áàéãàà
çóðãèéã Wallpaper áóþó
õàíûí öààñ ãýæ íýðëýíý.
Ýäãýýð ä¿ðñ¿¿äýýð
èëýðõèéëñýí ç¿éëñèéã
Shortcut Icon ãýõ áà ýäãýýð
äýýð õóãàíûí ñóìààð çààæ
ç¿¿í òîâ÷ëóóðûã 2 óäàà
äàðâàë ýäãýýð ä¿ðñ¿¿äèéí
öààíà õàäãàëàãäñàí ÏÕ-óóä
èäýâõæèí àæèëëàæ ýõëýíý.
Äýëãýöèéí äîîä õýñýãò áàéãàà õýñãèéã
Task Bar áóþó àæëûí øóãàì ãýíý.
Ýíý òîâ÷ëóóðûã Start menu ãýäýã.
Desktop äýýð áàéõã¿é
ïðîãðàììóóäûã áîëîí ñèñòåìèéí
òîõèðãîî õèéõ ÏÕ-óóäûã
àæèëëóóëàõàä õýðýãëýäýã.
Áàéíãà õýðýãëýãääýã ÏÕ-óóäûã
õóðäàí îëîõîä çîðèóëàãäñàí
shortcut-óóä
Îäîî àæèëëàæ áàéãàà
ÏÕ-óóäûí Shortcut-óóä
Ñèñòåìä áàéíãà àæèëëàæ áàéõ
øààðäëàãàòàé ÏÕ-óóäûí
æàãñààëò Shortcut-óóä.
Æèøýýëáýë Norton Antivirus,
Òîâ÷ëóóðûí ìîíãîë ¿ñãèéí
óäèðäëàãà ã.ì.
27. Windows ¯Ñ íü õýðýãëýã÷èéí ãðàôèê èíòåðôåéñ àøèãëàí ìýäýýëëèéã
õýðýãëýã÷èä õ¿ðãýäýã. Çóðàãò Windows XP Professional ¿éëäëèéí
ñèñòåìèéí Graphical User Interface -èéã ÕÐ áîëîí Classic 2 ÿíçààð
õàðóóëàâ.
Classic GUI Windows XP GUI
28. Windows XP ¿éëäëèéí ñèñòåìèéí Control Panel
Start öýñèéí Settings öýñýýñ
Control Panel-èéã äóóäàæ
àæèëëóóëíà.
Settings öýñ íü êîìïüþòåðèéí ¿íäñýí òîõèðãîîíóóäûã õèéäýã ÏÕ-
óóäûí áàãöóóä áàéðëàäàã ¯Ñ-èéí ãîë õýñýã íü þì.
Control Panel òîõèðóóëãûí õýñýãèéí åðºíõèé áàéäàë. Äîòîðõè Icon á¿ð íü
ººð ººðèéí ¿¿ðýãòýé áàéäàã.
Буцах
