Dr. Atkins heeft baanbrekend werk verricht, maar was niet de eerste die de voordelen van low-carb predikte. Ene William Banting beveelde Amerikanen al in 1863 aan om meer vis, lams- of wat voor vlees dan ook te consumeren voor ontbijt, lunch en diner. Tevens raadde hij aan om aardappels en andere zetmeelrijke producten (brood bijvoorbeeld) achterwege te laten.

1. Voordat we Dr. Atkins hadden was er William Banting. Hij vond het ‘low-carb’ dieet
van 1863 uit. Zelfs toen al probeerden Amerikanen zijn advies te volgen dat aangaf
vis, lams- of wat voor vlees dan ook behalve varkensvlees te eten voor ontbijt, lunch
en diner en de aardappels achterwege te laten.
Het blijkt dat onze obsessie met gewicht en gewicht verliezen al tenminste 150 jaar
bestaat. En terwijl we het nu hebben over “overgewicht” in plaats van over
“corpulent” – en obesitas een epidemie is geworden – toont een terugblik op de
dieetgeschiedenis ons dat de zoektocht naar een makkelijke oplossing niet is
veranderd.
“We onderschatten in grote mate de moeilijkheid van het veranderen van dat gedrag
wat juist obesitas voedt”, zegt Clemson University socioloog Ellen Granberg, na de
bestudering van de archieven van de ‘Library of Congress’. Zij gelooft dat het
belangrijk is om te laten zien dat we niet te maken hebben met gloednieuwe rare
verschijnselen waar we nog nooit eerder mee te maken hebben gehad.
Inderdaad komen de teksten ons erg bekend voor.
Engelsman William Banting verloor bijna 50 pond in een jaar. Dat is nog eens wat we
noemen snel afvallen. Hij deed dit door het elimineren van brood, boter, melk, suiker,
bier en aardappels, wat de belangrijkste (en naar hij dacht de onschuldigste)
onderdelen van zijn bestaan waren ten gunste van heel veel vlees.
Zijn pamflet “Brief over corpulentie gericht aan de bevolking” stak snel de
Atlantische Oceaan over en werd hier zo populair dat “Banting” een ander woord
werd voor diëten zegt Granberg.
Terwijl het probleem van obesitas snel toenam in de afgelopen decennia, veranderden
we eerst van een land waar mollig zijn wenselijk was in een land waarin we telkens
afvielen en weer aankwamen rond het einde van de 19e eeuw zegt Granberg.
Voor die tijd dachten mensen dat een beetje extra gewicht zou kunnen helpen tegen
besmettelijke ziekten die later door vaccins en antibiotica werden verholpen.
Het was ook een teken van welvaart. Maar net zoals de dokters vandaag de dag de
hightech immobiele samenleving betreuren, zorgde de opkomst van auto’s en andere
machines in de late 19e eeuw er al voor dat de hoeveelheid calorieën die we
verbrandden beduidend minder werd dan voorheen legt Granberg uit. De toenemende
welvaart betekende een groter aanbod en beschikbaarheid van voedsel.
“Een overdaad aan vlees moet worden beschouwd als een van de meest verwerpelijke
vormen van de ziekte” verklaarde “het Philadelphia Kookboek” in 1900. Low-cal
kookboeken bestonden nog niet, de calorie was nog niet in de mode.
Een advertentie uit 1903 uit ‘The advertising archives of the Library of Congress’
toont een reclame voor La Parle Obesitas zeep die aangeeft ‘nooit te falen in het
reduceren van vlees’ en werd verkocht voor een voor die tijd zeer prijzige 1 dollar
per stuk. Het “Louisenbad verminderingszout” beloofde uw vet weg te wassen.
Weldra kwam daar ook een ‘excercisemachine’ de Graybar Stimulator bij om de
kilo’s te schudden. Galbonen bevorderde een laxerende aanpak.

2. Aangezien de regering zich voorbereidt om volgende week de VS dieetvoorschriften
aan te passen, ruimde de ‘Library of Congress’ zijn archieven en brachten zij samen
met Weight Watchers International, experts bij elkaar om de geschiedenis van het
snel gewichtsverlies in de VS bespreken.
Granberg legt uit hoe de echte voedingswetenschap werd geboren.
Het eerste advies van de overheid om eiwitten, koolhydraten en vet in balans te
brengen kwam een paar jaar later en levensverzekeringsmaatschappijen meldden dat
het hebben van overgewicht het risico op overlijden verhoogde.
In 1916 kwam het ministerie van Landbouw op de proppen met de ‘schijf van vijf’.
Rond de tweede wereldoorlog werden grafieken uitgebracht met de ideale
gewicht/lengte verhouding, welke verrassend dicht bij komen bij wat we vandaag een
gezonde body mass index noemen.
Dieetvoeding volgde snel, net zoals gewichtsverlies steungroepen zoals de Anonieme
Overeters en Weight Watchers, met sinds 1970 de huidige dieetinfrastructuur als
gevolg.
Vandaag de dag heeft twee derde van de Amerikanen of overgewicht of hebben ze
obesitas en kinderobesitas is verdrievoudigd in de afgelopen dertig jaar. Operaties om
gewicht te verliezen rijzen de pan uit. Dieetpillen zijn uit de verkoop gehaald
vanwege hun dodelijke bijwerkingen en een paar mogelijk nieuwe pillen zitten in de
pijplijn.
Steeds meer vragen specialisten zich af hoe onze samenleving en cultuur overeten
voeden.
“Is het nu echt wenselijk om over straat te kunnen lopen met een supersized beker
frisdrank?” vraagt Patrick O’Neill de gekozen president van de Obesitas Vereniging
en Weight management directeur van de Medical University van South Carolina zich
af.
Het onderhandelen over een gewichtsverliesplan voor een gezin met allemaal
verschillende voorkeuren is een mijnenveld, en het heeft invloed op hoe mensen over
zichzelf en hun dierbaren denken en voelen voegt Clemson’s Granberg hier aan toe,
die overigens begon met het bestuderen van de sociologie van obesitas nadat ze zelf
120 pond was kwijtgeraakt. Ook dat kunnen we wel zien als een voorbeeld van snel
afvallen.
“Als je een voedingskundig goed en gezond afvalplan nodig hebt dan zijn er wel 100
te vinden” zegt ze. “Dat hebben we in de afgelopen 100 jaar wel bedacht. De echte
uitdaging is hoe we al de andere dingen gaan doen die hiervoor nodig zijn”.