ISCTURKEY 2088 POSTER SUNUM Mustafa Özlü

1. 3. ULUSLARARASI KATILIMLI 3rd INFORMATION SECURITY &
BÝLGÝ GÜVENLÝÐÝ VE CRYPTOLOGY CONFERENCE
KRÝPTOLOJÝ KONFERANSI WITH INTERNATIONAL PARTICIPATION
Türk Patent Enstitüsü E-imza Uygulamaları
Mustafa ÖZLÜ
II. GENEL BøLGøLER
Özet—Türkiye’de sÕnaî mülkiyet haklarÕnÕn tescilini
gerçekleútiren tek kamu kurumu olan Türk Patent Enstitüsü,
internet üzerinden baúvuru sistemine güvenlik ve hukuksal A) Uygulamalar HakkÕnda
geçerlilik kazandÕrmak amacÕyla elektronik imza ve zaman
damgasÕ entegrasyonunu gerçekleútirmiú, A÷ustos 2007’de e-imza Türk Patent Enstitüsü E-imza uygulamalarÕ ve uygulama
ile çevrimiçi marka baúvurusunu, ardÕndan Ocak 2008’de e-imza adÕmlarÕ içerisindeki E-imzalama iúlemleri kurum içi
ile çevrimiçi patent ve endüstriyel tasarÕm baúvurularÕnÕ ve Nisan uygulamalara da entegre bir yapÕyla, istemci ve sunucu
2008’de mobil e-imza ile marka, patent ve endüstriyel tasarÕm
mimarisine göre, J2EE programlama teknolojisi ile
baúvuru uygulamalarÕnÕ hizmete sokmuútur. Bu makalede
Enstitü’nün e-imza uygulamalarÕ, e-imza altyapÕsÕ ile e-imzalÕ programlanmÕú ve Oracle veritabanÕ üzerinde çalÕúmaktadÕr.
baúvurulara iliúkin istatistikî bilgilere yer verilecektir.
E-imzalama iúlemi, istemci de TÜBøTAK e-imza
Anahtar Kelimeler—E-devlet, E-imza, Mobil E-imza kütüphanesini kullanan bir Java Appleti tarafÕndan
gerçekleútirilir. KullanÕlan E-imza Appleti ile Türkiye’de
I. GøRøù faaliyet gösteren tüm ESHS sertifikalarÕ desteklenmektedir.
T ürkiye’de son yÕllarda gerek kamu gerekse özel sektörde
internet üzerinden gerçekleútirilebilecek çevrimiçi
iúlemlerde önemli oranda artÕú görülmüútür. Bu geliúmelere
Türk Patent Enstitüsü E-imza uygulamalarÕ aynÕ zamanda
Zaman DamgasÕ hizmetini de desteklemektedir. Zaman
DamgalarÕ belli bir verinin belirtilen bir tarihte var oldu÷unu
paralel olarak çevrimiçi iúlemlerin kullanÕm oranlarÕ artmÕú, kanÕtlarlar. Zaman DamgasÕ Sunucusu, zaman damgalarÕnÕ
artan bu oranlar teknik ve yasal açÕlardan bir takÕm sorunlarÕ imzalamak için açÕk anahtar teknolojisini kullanarak, verinin
da beraberinde getirmiútir. Burada yaúanan yasal sorunlar bütünlü÷ünü ve belirli bir tarihteki varlÕ÷ÕnÕ onaylar.[3] SÕnaî
noktasÕndaki eksikliklerin giderilmesi amacÕyla Õslak imzaya mülki hak baúvurularÕnda zaman damgasÕ teknolojisinin
eúde÷er ve Õslak imza ile aynÕ sonucu do÷uracak elektronik kullanÕmÕ, tescil önceli÷inin belirlenebilmesi açÕsÕndan büyük
imza kullanÕmÕna geçilmiú ve gerek Avrupa’da gerekse önem arz etmektedir.
Ülkemizde çevrimiçi e-devlet uygulamalarÕn önemli bir
kÕsmÕnda bu entegrasyon gerçekleúmiútir. Türk Patent Enstitüsü E-imza uygulamalarÕ 3 uygulamadan
oluúmaktadÕr:
Türk Patent Enstitüsü, sÕnai mülkiyet bilincini ve bilgisini 1) E-imza ve Mobil imza ile Marka baúvurusu
ülke genelinde yaymak, yasal, teknik ve beúeri altyapÕyÕ 2) E-imza ve Mobil imza ile Patent/FaydalÕ Model baúvurusu
güçlendirerek, müúteri odaklÕ, hÕzlÕ ve kaliteli hizmet sunmak 3) E-imza ve Mobil imza ile Endüstriyel TasarÕm baúvurusu
suretiyle etkin bir sÕnai mülkiyet sistemi oluúturmayÕ
hedefleyen bir kamu kurumudur. Bu ba÷lamda müúterilerin B) Uygulama øú AkÕúlarÕ
sÕnaî mülki haklarÕnÕn tescillerini daha etkin ve kolay
yapabilmeleri, çevrimiçi baúvuru sistemine güvenlik ve E-imza uygulamalarÕ, Marka, patent/faydalÕ model ve
hukuksal geçerlilik kazandÕrmak amacÕyla elektronik imza ve endüstriyel tasarÕm baúvurularÕ, açÕsÕndan iú akÕúlarÕ ve iúlem
zaman damgasÕ entegrasyonunun gerçekleútirilmesi için bir adÕmlarÕ açÕsÕndan benzerlik göstermektedir. Bu sebeple
dizi teknik çalÕúmalar yapÕlmÕú, bu çalÕúmalar sonucu e-imza bundan sonraki bölümlerde baúvuru en kapsamlÕsÕ olan marka
ile çevrimiçi patent, marka ve endüstriyel tasarÕm baúvuru baúvurusuna yer verilmesi uygun görülmüútür.
uygulamalarÕ devreye alÕnmÕútÕr.[1]
E-imza ile Marka Baúvurusu øúlem AdÕmlarÕ
TPE E-imza uygulamalarÕ ile e-imza sahipleri daha önce hiç
bir bildirime ihtiyaç duyulmaksÕzÕn sahip olduklarÕ sÕnai a) Baúvuruyu gerçekleútirecek olan vekil ya da baúvuru
sahibi sisteme giriú yapar, varsa ön yazÕ talebi belirtir,
mülkiyet haklarÕnÕn tescil baúvurularÕnÕ internet üzerinden
b) Baúvuruyu e÷er vekil ise vekâletname bilgisini girer,
web portalÕmÕzÕn çevrimiçi iúlemler bölümünden
c) Baúvuru yapÕlacak marka adÕ ve örne÷i girilir,
(online.tpe.gov.tr) e-imzalarÕnÕ kullanarak çevrimiçi
d) MarkanÕn sahibi/sahiplerine iliúkin bilgiler girilir
gerçekleútirebilme imkanÕna kavuúmuúlardÕr. [2] e) MarkanÕn mal ve hizmet sÕnÕflarÕ seçilir,
M. ÖZLÜ, Türk Patent Enstitüsü, Ankara
Bildiriler Kitabý 25•26•27 Aralýk December 2008 • Ankara / TÜRKİYE
Proceedings 263

2. 3. ULUSLARARASI KATILIMLI 3rd INFORMATION SECURITY &
BÝLGÝ GÜVENLÝÐÝ VE CRYPTOLOGY CONFERENCE
KRÝPTOLOJÝ KONFERANSI WITH INTERNATIONAL PARTICIPATION
f) E÷er varsa markanÕn rüçhan bilgileri girilir,
g) Ödemeye iliúkin bilgiler girilir,
h) Baúvuru dokümanÕ ön izleme yapÕlÕr,
i) E-imzalama / Mobil ømzalama iúlemi gerçekleútirilir,
j) Baúvuruya iliúkin baúvuru ve evrak kayÕt bilgileri
görüntülenir, form çÕktÕsÕ alÕnabilir.
Bu iúlemlerden sonra baúvuruya iliúkin baúvuru numarasÕ
verilmiú, evrak sistemine giriú yapÕlmÕútÕr. Marka baúvurusu
için anÕnda, patent ve endüstriyel tasarÕm baúvurularÕ için bir
süre sonra çevrimiçi iúlemler sayfasÕnda yer alan dosya takip
iúlemlerinden dosya durumu takip edilmeye
baúlanabilmektedir. [2]
E-ømzalÕ Uygulamalar KullanÕcÕ Tipleri
ø
1) Baúvuru úartlarÕnÕ sa÷layan Patent veya Marka Vekilleri
2) Baúvuru úartlarÕnÕ sa÷layan herhangi bir vatandaú
ùekil 2: Marka Baúvuru uygulamasÕ karúÕlama ekranÕ
Sistem gereksinimlerini sa÷layan
patent/marka vekili veya ulamasÕ karúÕlama ekranÕnda baúvuruya
gerçekleútirebilmektedir. Baúvuru g hatÕrlatÕlÕr, e-imza sahibi olunabilecek
yapÕlmasÕ gereken baúka bir iúlem gerçekleúebilmesi için gereken sistem
uygulamalarÕ bu yönüyle di÷er ku gi verilir. [4]
farklÕlÕk arz etmektedir. AyrÕca yapÕla
iúleme girmeden kalmadan direkt evr
t
da ilgili uygulamaya geçmektedir. Bu
iúlemlerden kaybedilebilecek zamanÕ k
C) E-imza ve Mobil ømza ile Marka Ba
Türk Patent Enstitüsü çevrimiçi iúl
imza ile marka, patent, endüstriyel ta
baúvurmadan önce araútÕrma ve baúvur
iúlemlerine de imkan tanÕr.
uygulamasÕ sistem gereksinimleri testi ekranÕ
erin daha sa÷lÕklÕ gerçekleútirilebilmesi
arÕndan var olmasÕ gereken sistem
gereksinimlerini kontrol etmekte, ortaya eksik veya yanlÕú
de÷erler çÕkmasÕ durumunda uyarÕ vererek gereksinimleri
tekrar hatÕrlatmakta, iúleme devam ettirmemektedir.
ùekil 1: Türk Patent Enstitüsü Çevrimiçi øúlemler SayfasÕ
(online.tpe.gov.tr )
ùekil 4: Marka baúvuru uygulamasÕ baúvuran bilgileri giriú ekranÕ
Bildiriler Kitabý 25•26•27 Aralýk December 2008 • Ankara / TÜRKİYE
Proceedings 264

3. 3. ULUSLARARASI KATILIMLI 3rd INFORMATION SECURITY &
BÝLGÝ GÜVENLÝÐÝ VE CRYPTOLOGY CONFERENCE
KRÝPTOLOJÝ KONFERANSI WITH INTERNATIONAL PARTICIPATION
verilen TPE sahip kodunun girerek bilgilerin otomatik
Bu ekranda baúvuru gerçekleútirecek marka/patent vekili ya doldurulmasÕnÕ sa÷layabilir.
da baúvuru sahibi sisteme e-posta adresini tanÕtmaktadÕr. Vekil
aynÕ zamanda sistemde kendi bularak ve vekâletname referans
numarasÕ ya da vekâletname dosyasÕ yükleme adÕmlarÕ ile
vekillik durumunu tanÕtmaktadÕr. AyrÕca baúvuru sahibi ya da
vekil e÷er varsa baúvurularÕna iliúkin ön yazÕ talebini gene bu
ilk adÕmdan belirtmektedirler.
ùekil 5: Marka baúvuru uygulamasÕ marka bilgileri giriú ekranÕ
Bu ekranda baúvuru yapÕlacak ma mal ve hizmet sÕnÕflarÕ seçim ekranÕ
kapsamÕ (kelime, úekil, kelime+úek
markasÕnÕn tescil edilmesini istedi÷i 45
girilmektedir.
flarÕndan dilediklerini seçer, ayrÕca 99
cut sÕnÕflarda yerleútiremedi÷i mal ve
ùekil 6: Marka Baúvuru uygulamasÕ mar
9: Ödeme Bildirimi ekranÕ
Marka örne÷i, markanÕn logosunun
Müúteri bu adÕmda markasÕnÕn log ekranÕnda müúteri yapmÕú oldu÷u
belirlenen kÕstaslara göre sisteme yükle uru ücreti, ön yazÕ talebi ve rüçhan
ücretlerin ödeme bildirimlerini
gerçekleútirmektedir.
15/01/2004 tarih ve 5070 sayÕlÕ e imza Kanunu hükümleri
gere÷ince elektronik ortamda yapÕlan, patent ve faydalÕ model
baúvurularÕnda 10 YTL, endüstriyel tasarÕm baúvurularÕnda 20
YTL ve marka baúvurularÕnda 30 YTL toplam baúvuru
ücretinden indirilir.[2]
ùekil 7: Marka baúvuru sahip bilgileri giriú ekranÕ
Baúvuru sahibi bilgi ekranÕ marka sahibine iliúkin bilgilerin
giriúinin yapÕldÕ÷Õ ekrandÕr. Bu ekranda müúteriye iliúkin, TC
kimlik, vergi dairesi, vergi numarasÕ gibi servisler aracÕlÕ÷Õ ile
do÷rulanacak bilgilerde girilmektedir. Müúteri daha önce
TPE’de gerçekleútirdi÷i bir baúvuru iúlemi varsa kendisine
Bildiriler Kitabý 25•26•27 Aralýk December 2008 • Ankara / TÜRKİYE
Proceedings 265

4. 3. ULUSLARARASI KATILIMLI 3rd INFORMATION SECURITY &
BÝLGÝ GÜVENLÝÐÝ VE CRYPTOLOGY CONFERENCE
KRÝPTOLOJÝ KONFERANSI WITH INTERNATIONAL PARTICIPATION
ùekil 12: E-ømzalama onay diyalogu
E÷er gösterilen PDF dokümanÕnÕn imzalanmasÕna onay
iyle iúleme devam edilir.
ùekil 10: Baúvuru bilgileri kon
Bu ekranda müúteri marka baúvuru
bilgileri kontrol eder, bilgilerde bir y
varsa geri butonuna tÕklar ve gerekli d
baúvuru bilgilerinde herhangi bir so
ømzalama ya da mobil imzalama se
uygun olanÕ seçerek imzalama iúlemini
l 13:Sertifika seçim ekranÕ
D) E-imzalama AdÕmlarÕ ve E-imza Mo
kullanmak istedi÷i sertifikayÕ seçer.
1) E-imza øúlem AdÕmlarÕ
d
vuruluyorsa telefon numarasÕnÕ girer.
ùekil 14: E-ømza pin kodu giriú ekranÕ
E-imzaya iliúkin pin kodu girilir ve böylelikle imzalama
iúlemi baúlar.
ùekil 11: Baúvuru imzalama ekranÕ
Bu ekran e-imzalama iúleminin gerçekleúti÷i ekrandÕr.
Müúteri bu ekranda kendisine görüntülenen PDF dokümanÕ
imzalamak için imzala butonuna tÕklar. ùekil 15: BaúarÕlÕ bir elektronik imzalama iúleminin son ekranÕ
Bildiriler Kitabý 25•26•27 Aralýk December 2008 • Ankara / TÜRKİYE
Proceedings 266

5. 3. ULUSLARARASI KATILIMLI 3rd INFORMATION SECURITY &
BÝLGÝ GÜVENLÝÐÝ VE CRYPTOLOGY CONFERENCE
KRÝPTOLOJÝ KONFERANSI WITH INTERNATIONAL PARTICIPATION
Bu ekrandaki tamam butonuna tÕklandÕ÷Õnda baúvuru
imzalanmÕú, zaman damgasÕ alÕnmÕú demektir. Baúvurunun TABLO 1
ÇEVRøMøÇø PATENT, TASARIM, MARKA BAùVURU ADETLERø
de÷erlendirmeye alÕnmasÕyla birlikte alÕndÕ bilgisi, baúvuru (OCAK-EKøM 2008)
numarasÕ ve evrak numarasÕ baúvuru sahibi görüntülenir ve
baúvuru sÕrasÕnda belirtti÷i e-posta adresine iletilir. Tarih Patent Tasarım Marka
2008/01 17 27 888
2) E-imza Teknik Özellikleri 2008/02 8 17 761
2008/03 59 86 1.895
Türk Patent Enstitüsü’nün Internet üzerinden e-imza ile 2008/04 71 127 2.586
baúvuru uygulamalarÕna elektronik imza ve zaman damgasÕ
2008/05 138 122 2.901
entegrasyonu özel bir firmanÕn sa÷lamÕú oldu÷u yazÕlÕm
2008/06 80 147 2.823
bileúenleri ve teknik deste÷i ile uluslararasÕ standartlar
2008/07 92 116 2.677
kullanÕlarak gerçekleútirilmiútir. [CEN (Comité Européen de
Normalisation), ETSI (European Telecommunications 2008/08 111 110 2.869
Standards Institute), ITU (International Telecommunication 2008/09 111 92 2.284
Union)] 2008/10 85 105 2.612
Toplam 772 949 22.296
Kurum E-imza uygulamalarÕnda Kriptografik iúlemler ve
AAA hizmetlerinden faydalanmak i ariyle 772’si Patent, 949’u Endüstriyel
kütüphanesi kullanÕr. TÜBøTAK e-imz Marka olmak üzere, Toplam 24.017
edilen imzaya iliúkin veriler, baúvur nmÕútÕr. Yine aynÕ dönemde toplam
dokümanÕna eklenir ve bu doküman mü gerçekleúmiútir. Toplam baúvurularÕn
leúmiútir.
Müúteri gördü÷ü dokümanÕ elektro
sonrasÕ araútÕrma ve dosya takibi
kurum sunucusuna gönderir. ømzalÕ
lde kullanÕlmaktadÕr. 2008 Ekim sonu
kurum merkezinde önce do÷rulanÕr.
atent, 685.397’si Endüstriyel TasarÕm,
do÷rulanan baúvurular kuruma giriú
olmak üzere, toplam 15.348.279
amacÕyla zaman damgasÕ da alarak takibi yapÕlmÕútÕr. AylÕk ortalama
onaylanarak de÷erlendirmeye alÕnÕr. e araútÕrma ve dosya takibi
E-imzalÕ dokümanlarÕn do÷rulanm
tarihteki SøL (Sertifika øptal Listesi)
tarihteki SøL’lere ulaúÕlabilmesi için, b
Sertifika Hizmet Sa÷layÕcÕsÕ)’ler tarafÕn
f
sistemde depolanÕr.[1]
Türk Patent Enstitüsü E-imza Uygu
tarihinde TÜBøTAK UEKAE (Ulusal E
AraútÕrma Enstitüsü) tarafÕndan
f
UygulamasÕ Kontrol Listesi'ne göre yapÕlan, CWA 14170,
CWA 14171[5] ve ETSI[6] 101733 standartlarÕna uygunluk
denetimini baúarÕlÕ bir úekilde geçmiútir böylelikle TÜBøTAK
UEKAE bünyesinde faaliyet gösteren Kamu Sertifikasyon
Merkezi’nce E-imza entegrasyonunu gerçekleútirmiú olan
kamu kurumlarÕ listesine girmiútir.[7]
Grafik 1: Çevrimiçi marka baúvurularÕ ve toplam marka baúvurularÕ
III. øSTATøSTøK VERøLER
YukarÕdaki grafikte de görüldü÷ü gibi çevrimiçi marka
baúvurularÕnÕn toplam baúvurulardaki oranÕ, artÕú e÷ilimi
Türk Patent Enstitüsü, proje baúlangÕcÕnda sadece marka
içindedir. 2008 Eylül ayÕnda bu oran %48 iken, 2008 Ekim ayÕ
için yÕllÕk 60.000 civarÕnda seyreden marka baúvurularÕn
sonunda %62’ye yükselmiútir. [8]
%50’sinin internet üzerinden alÕnmasÕ hedeflemiútir.
Bildiriler Kitabý 25•26•27 Aralýk December 2008 • Ankara / TÜRKİYE
Proceedings 267

6. 3. ULUSLARARASI KATILIMLI 3rd INFORMATION SECURITY &
BÝLGÝ GÜVENLÝÐÝ VE CRYPTOLOGY CONFERENCE
KRÝPTOLOJÝ KONFERANSI WITH INTERNATIONAL PARTICIPATION
IV. SONUÇ V. KAYNAKLAR
Türk Patent Enstitüsü E-ømza UygulamalarÕ ile Marka, [1] http://www.tpe.gov.tr/portal/default2.jsp?sayfa=701
patent/faydalÕ model ve endüstriyel tasarÕm baúvurularÕ artÕk Türk Patent Enstitüsü Haber ve DuyurularÕ
yakÕn olan önceli÷inde de÷il teknoloji sayesinde Ülkenin her [2] http://online.tpe.gov.tr/SSS_Cevrimici.pdf TPE çevrimiçi iúlemlerle ilgili
sÕkça sorulan sorular ve cevaplarÕ
yerinden herkese eúit imkânlarla sunulabilmektedir. Hem [3] http://www.kamusm.gov.tr/tr/Hizmetler/Zamandamgasi/
baúvuru konusunda teknolojiden faydalanarak zaman ve para TÜBøTAK UEKAE, Kamu Sertifikasyon Merkezi, Zaman DamgasÕ
kazancÕ sa÷lanmÕú, hem olasÕ haksÕzlÕklar engellenmiú, hem de [4] http://online.tpe.gov.tr/Online_Basvuru_Kullanim_
kuruma elden teslim edilen dosya sayÕsÕ azaldÕ÷Õndan Kilavuzu.pdf TPE Çevrimiçi Marka Baúvurusu KullanÕm KÕlavuzu
[5] CWA 14171 CEN. Workshop Agreements: "Procedures for Electronic
personelin iú yükü hafiflemiútir. Vatandaúlar ile patent ve Signature Verification".
marka vekillerinin iúlerini daha kolay ve hÕzlÕ yapabilmeleri [6] ETSI TS 101 733 V1.5.1 (2003-7 12) : “Electronic Signatures and
için gerekli ortam sa÷lanmÕútÕr. E-ømza UygulamalarÕ ile Infrastructures (ESI); Electronic Signature Formats”.
baúvurular elektronik ortamda daha ekonomik, anlÕk [7] http://www.kamusm.gov.tr/tr/Kurumsal/Musterilerimiz/
TÜBøTAK UEKAE, Kamu Sertifikasyon Merkezi, E-ømza UygulamasÕ
izlenebilir, güvenli ve hukuksal geçerli hale gelmiútir. Kontrol Listesi
Bununla birlikte vatandaúlarÕn kuruma elden teslim veya posta [8] http://online.tpe.gov.tr/istatistikler.htm Çevrimiçi Baúvuru, AraútÕrma ve
yoluyla ulaútÕrdÕ÷Õ baúvurular da anlÕk izlenebilir hale Dosya Takibi østatistikleri
gelmiútir.
AyrÕca Enstitü, e-imza kanunu hükümleri gere÷ince
elektronik ortamda yapÕlan iúlemler için uygulanmasÕ gereken
indirimleri de gerçekleútirerek kullanÕcÕlarÕn baúvurularda e-
imzayÕ kullanmalarÕnÕ teúvik etmiútir. Müúterilerin uygulamayÕ
en iyi úekilde kullanabilmeleri için iúlem adÕmlarÕnÕ içeren
kullanÕm kÕlavuzlarÕ, sÕkça sorulan sorular vb. dokümantasyon
sa÷lanmÕútÕr. Müúterilerle kurulan iyi iletiúimin sonucu,
müúteriden gelen, uygulama kullanÕmÕ sÕrasÕnda karúÕlaúÕlan
problemler ile kullanÕm kolaylÕ÷Õ amaçlÕ geri bildirimlere
iliúkin düzenlemeler kÕsa sürelerde uygulamaya yansÕtÕlmÕútÕr.
Bütün hizmetlerinde müúteri memnuniyetini ön planda
tutarak yaptÕ÷Õ atÕlÕmlara bir yenisini daha ekleyen Enstitü;
çevrimiçi uygulamalar ile e-kurum olma yolunda önemli bir
adÕm daha atmÕú, di÷er kamu kurumlarÕna örnek teúkil eder
duruma gelmiútir.
Türk Patent Enstitüsü E-ømza UygulamalarÕ temel olarak
teknolojiden faydalanmak suretiyle zaman, para ve iú gücü
açÕsÕndan büyük kazanÕmlar sa÷lamÕútÕr. Bu kazanÕmlar
çevrimiçi e-imzalÕ uygulamalarÕn gerek kamu gerekse özel
kurum ve kuruluúlarca kullanÕlmasÕ, uygulama alanlarÕnÕn
geniúlemesiyle Ülke ekonomisine büyük katkÕlar
sa÷lanabilece÷ini göstermiútir.
Bildiriler Kitabý 25•26•27 Aralýk December 2008 • Ankara / TÜRKİYE
Proceedings 268