![Takdim Planı ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]]()
Recommended
Recommended
More Related Content
Similar to Medya ve Güvenlik
Similar to Medya ve Güvenlik (11)
Medya ve Güvenlik
- 1. Medya ve Güvenlik Terörün Görüntüleri Görüntülerin Terörü Haluk ERHAN
- 28. Sonuç
Editor's Notes
- Orhan GÖKÇE ve Uğur DEMİRAY’ın editörlüğünü yaptığı “Terörün Görüntüleri, Görüntülerin Terörü” isimli kitaptan birbiri ile ilişkili olduğu değerlendirilen üç makale incelenmiştir. Mehmet FİDAN tarafından hazırlanan Terör ve Medya makalesi önceki iki makaleyi de kapsadığından sunum bu makale üzerinden olacak, ilgili yerlerde diğer iki makaleye de atıf yapılacaktır.
- Terörizmin şiddetin bir parçası olarak 5 ayrı karakteristik özelliği vardır. Son terör olaylarında bu nitelikler daha da gündeme oturmuştur. Terör olayları kamuoyunda uluslararası arenada yer edinmiştir. Bu temel karakteristik özellikler, 1. Büyük bir korku iklimi yaratmak ve tasarlamak, 2. Sivilleri içeren hedef üzerinde bir saldırıyı gerçekleştirmek, 3. Mevcut kurbanların yerine daha geniş bir hedefe yönelmek, 4. Halkın içinde yer almak ve genel olarak terör olaylarını normal nitelemek, 5. Hükümetin, toplumun veya özel sosyal grupların politikalarını etkilemek şeklinde sıralanabilir.
- Terörizm, anlamsız ve mantıksız değilse, bir amacı var demektir. “Bu amacı anlamak için tıpkı bir terörist gibi düşünmek; şiddet eyleminin trajik saçmalığı ardındaki mantığı benimsemek gerekir”. O zaman tekil eylemle, amaç birbirinden anlamlı biçimde ayrılır.
- Teröristler, terör olaylarında yaptığı eylemlerin medyada daha geniş kitlelere yayılmasını, taşımasını ister. Terörün politik silah olarak kullandığı medya gündem oluşturmada ilerleyen teknolojik gelişmeler göre bu aracı kullanmaktadır. Uydular, video görüntüleri, kayıt makineleri, televizyon haber yayıncılığının yapısı, sürekli modern yapı içerisinde ilerlemektedir. Terörist gruplarda bu paralellikte amaçlarını, eylemlerini, hedeflerini geliştirmektedir. İki tarafın da birbirinden faydalandığı görülmektedir.
- Teknolojideki bu gelişim, habercilik anlayışını, dinamizmini değiştirmede rol oynamakta, teröristlerin medyayı kullanarak toplumla iletişimlerinde ve isteklerini duyurmalarında etkin olmaktadır. Teröristler bu gelişen teknolojileri hatta elde ederek kendi çekimlerini, görüntülerini medya kuruluşlarına ulaştırmaktadır. Son günlerde terör olaylarında terörist gruplar bu görüntüleri televizyon ve gazetecilere ulaştırarak kamuoyunu bilgilendirir olmuştur. Teröristler mesajlarını bu şekilde canlı ve daha baskılı bir şekilde iletmeleri tekniğin ilerlemesinin sağladığı bir avantajdır. “Görmek inanmaktır” ve “Medya teröristlerin en iyi arkadaşıdır”
- Teröristlerin kendi yayın araçlarının sınırlı bir duyuru alanları vardır özellikle üyeleri ve sempatizan grupları tarafından tercih edilirler ve planlarını duyurmak amacıyla yayınlanırlar. Terörist ve medya arasındaki ilişkinin en önemli yanı teröristin bakış açısını iletmeye yardımcı olmasıdır.
- Bir terör örgütünü ayakta tutan belli başlı unsurlar vardır. Bunlar; ideoloji, militan kadro, para, iç ve dış desteklerdir. Bir terör örgütünü ayakta tutan bu unsurlar içerisinde en önemli unsur ise, insan unsurudur. Bir örgütün ideolojilerini, parasını, iç ve dış desteğini kullanıp örgütsel amaç ve idealleri hayata geçirebilecek tek güç insandır. Örgütlerde bulunan insanlarda, sıradan insanlar değildir. Örgütsel amaçlar doğrultusunda birlikte hareket etme yetkisi kazandırılmış, bazı psikolojik süreçler kullanarak kendini örgütü için feda edebilecek düzeyde yetiştirilmiş kişilerdir.
- Bir kişiyi, bir ideoloji ya da dava uğruna kendini feda edebilecek düzeye getirebilmek için, o kişinin kendine özgü kimliğini ve kendine özgü özelliklerini yansıtan kişiliğini silip, yerine kolektif bir topluluğun kimliği ve kişiliğini kazandırmak gerekir. Bir kişinin kendine özgü nitelikleri tamamen yok edilmektedir. Bu kimsenin amaçları ve idealleri, mutluluğu ve mutsuzluğu, öğünmesi ve güvenmesi, kendi görüş ve yeteneklerinden değil; fakat bağlı olduğu grubun kaderinden doğmaktadır. Kazandıkları yeni kişilik ve kimlikleriyle kendilerini bir ideolojiye ya da davaya adayan militanlar, böylelikle kendi benliklerini aşmakta, ulvi bir inanç ve davayla bütünleşmektedir. Doğal olarak bir militanın hayatı örgütle ve örgütün bakış açısıyla yansımaktadır. Örgütün lider kadrosu bu yapı içerisinde örgüte katılan bütün elemanlarını eğitmekte ve yönlendirmektedir. Örgütün içinde yer alan kişi, bu paralellikte artık örgütün amaç ve idealleri olmadığından medyaya da aynı paralellikle bakmakta ve hedef belirlemektedir.
- Örgüt liderleri kimlik ve kişilik kazandırmada medyayı kullanır. Medya içerisinde kendilerine ait veya düşmanlarına ait haberleri ön plana çıkararak taraftarlarının muhteşem ve kutsal bir görev yaptıkları hayalini yaratmak suretiyle ölmenin ve öldürmenin acı gerçeğini örtmektedir. Bunun için genelde örgütün önde gelenleri medya haberlerini göz önünde tutarak bir ütopya uydurur, uydurdukları bu ütopyaya militanlarının inanmalarını sağlarlar.
- Terör örgütlerinde genellikle zaten şimdiki zamanı yaşatmazlar. Elemanlarına geçmişteki kahramanlar ve destanlar yazan militanlarının görüntülerini ve gazete haberlerini gösterip onların fedakarlık ruhunu aşılamaya çalışırlar. Kendisinden fedakarlık davranışını artıran faktörlerinden birisi de “umut yaratma”dır. Hoffer’in ifadesiyle, insanlar sahip oldukları şeyler için değil, gelecekte sahip olmak istedikleri şeyler için her türlü fedakârlığa katlanırlar (Hoffer, 1980: 99).
- Teröristler şiddet ve eyleme başvurdukları zaman medyanın, saldırının nerede ve ne zaman meydana geldiğini, zararın büyüklüğünü, kimin sorumlu olduğunu ve olayın neden kışkırtıldığını yazacağını biliyorlar. Teröristler medyayı kapsayan bu tür olayların mesajlarını vurgulayacağını umut ediyorlar. Şiddet olayları teröristlerin medyaya ulaşmalarını sağlarken, aynı zamanda ulaştırmayı istedikleri mesajları da verir.
- Televizyondaki terörizmin halkı etkileme potansiyeli televizyon spikerlerinin terörizm olaylarını nasıl anlattıklarına bağlıdır. Bir yerde bombalama var. Kameraman yerel ve ulusal televizyonda saldırı sahnesini ilan ediyor. Her şey karmaşa içinde. Yapı, bina çöküntüleri yerde. Flaş lambaları ve hastaneye yetişmeye çalışan ambulanslar, yaralıları tedavi etmek isteyen sağlık görevlileri ve olay hakkında ipuçları arayan polis. Televizyon kameraları, muhabirler, hikâye kısmını ayırıp yayınlarlar, videobanttan çekilen görüntüleri yayınlar ve bu arada en önemli olay patlama anının gözler önüne serilmeli. Televizyon kanalları böyle bir yolla halka bombalama olayı hakkında bilgi verir ve patlamanın sebep olduğu zararı gösterir. Bu görsel etki tek başına halk içinde ve hükümete geniş alanda etki yaratır. İşte teröristler bu yolla halkın dikkatini çekmeye çalışmaktadırlar. Aynı zaman da bazen de teröristler bu tür bombalama olaylarını kaydedip muhabirlere yardımcı olurlar. Bu şekilde teröristler iletişimin başka bir şekliyle kendilerini ispat etmenin avantajını yakalarlar.
- Bazen de teröristler bu tür bombalama olaylarını kaydedip muhabirlere yardımcı olurlar. Bu şekilde teröristler iletişimin başka bir şekliyle kendilerini ispat etmenin avantajını yakalarlar.
- Terörist saldırılarının birçok kaynağı olduğundan bunlara karşı çok yönlü bir yaklaşım kullanılmalıdır. İlk önce kriminoloji uygulanmalıdır; çünkü terörizm bir suçtur. İkinci olarak strateji kullanılmalıdır; çünkü terörizm bir savaştır. Son olarak da politik bir yaklaşım benimsenmelidir; çünkü terörizm aynı zamanda bir ideolojidir. Medya bu temel ilişkileri yayın politikalarında göz ardı etmemelidir. Ayrıca habercilik anlayışında yetki ve sorumluluklar bilinci içerisinde terör olaylarını medyaya taşımalıdır.
- Teröristin en büyük desteği olan medyada terör olaylarının yansıması nasıldır ve nasıl olmalıdır, sürekli tartışma konusu olmaktadır. Medyada sık sık manşetlere çıkmak, çeşitli yakıştırmalar ve yüceltmelerle edebi eserlerin kahramanı olmak teröristin en büyük rüyasıdır. Bu yüzden Terörizm bir tiyatrodur, teröristler eylem anında aktör gibi davranırlar, kitle iletişim araçları da genellikle bu aktörleri bekledikleri ilgiden mahrum bırakmazlar. Belirli terörist olaylarının failleri ile haber medyası arasında bir çeşit ilişkinin olduğu kabul edilmektedir. Terörist saldırılarının en önemli amaçlarından birisi de özel bir neden için alenilik kazanmaktır. Bazı durumlarda alenilik tek amaçtır. Bununla birlikte, en azından bu amaç uygulamada seyirciyi eğlendirme, şaşırtma, şok etme veya seyircinin duygularını şu ya da bu şekilde etkileyici amaçlar kadar önemlidir.
- Özellikle medya ile terör olayları arasındaki ilişkinin aşağıdaki etkenlerden birkaçı veya tümü ile ilgili olduğu iddia edilmektedir (Wardlaw, 1992: 77). 1. Devletin gücünü azaltan, şiddeti uyandırıcı uç görüşler için bir platform meydana getirmektedir. 2. Hayret verici terör olaylarının rapor edilmesi diğer kişi ve grupların da bu rapor edilen olayları benimsemesini sağlayan bir etki uyandırmaktadır. 3. Devam etmekte olan bir olayın medyada yer alması etkili polis operasyonlarına mani olur, polis ve yardımcı personelin hayatlarını tehlikeye sokabilir. 4. Devam etmekte olan bir olayın medyada yer alması otoritelerin karar vermelerini sınırlayarak onların baskı altına girmelerine yol açar. 5. Terör olaylarının medyada çok sayıda muhabir tarafından ele alınması teröristlerin güç duygularını daha da artırarak olayların sonuçlarında ciddi problemler meydana getirebilir. 6. Terörist ve anti-terörist operasyonlarındaki detaylar, soğumuş gruplara taktiksel, stratejik ve teknik bilgi tedarik edeceğinden, gelecekte olabilecek olayların çözümünde daha zor çözümler getirecektir. 7. Haber kaynağı bulma yarışı terör olaylarının duygusal yönü üzerinde kanunsuz bir vurgu oluşturabilir. Ve bu da kamuoyunu aydınlatmaktan çok halkı şiddet yönünden eğlendirmek olur. 8. Terör olaylarındaki rapor etme ve bazı haber toplama yolları (bir olay sırasında teröristle telefon bağlantısı kurma gibi) muhabirleri katılımcı yapar ve terör olaylarında medyanın objektif olarak gözleme ve rapor etme özelliğini yok eder.
- Medya tarafından “gerçeklerin” kamuoyuna aktarılması günümüz haberciliğinin en temel ilkesidir. İster devletin ister özel kesimin elinde bulunsun, medya ile verilen haberler doğru, eksiksiz, yansız ve hızlı olmaktadır. Ancak “şiddetin amacının eylemin gerçekleştirilmesi veya sessizce gerçekleştirilmesi değil, mümkün olan en büyük yankıyı yapması” olduğunun hesaba katılarak şiddetin yerleştirmek istediği korkmadan kurtulma yolunun “şiddet” olayını tanımadan geçtiği gözden uzak tutulmamalıdır. Basının bilerek veya bilmeyerek haber ölçülerinin dışına taşması örgüt isimleri vermesi ve bunun propagandaya sebep olduğu, hatta örgüt izleniminin uyandırıldığı bir gerçektir. PKK lideri Abdullah Öcalan ile yapılan röportajlar iyi birer örnek teşkil eder.
- Medyada yer alan terör ve şiddet olayları ile ilgili haberler birbiriyle “rekabet” halinde bulunan örgütlerde geride kalmama; karşıt örgütlerde ise “misilleme yapma” duygularını uyandırmaktadır. Terör haberleri medyada sık sık yer aldığında, teröristler kamuoyunda “tanınan” hata yaptıkları şiddet “haklı” ve kendilerine de “kahraman” durumuna gelebilmektedir.
- Teröristlerin medyada “kahraman”, “özgürlük savaşçıları”, “islam kurtarıcıları”, “mücahitler” olarak sunulmaları, gizli mesajlarla yüceltilmeleri ya da bunlara karşı önlem almak isteyen kolluk görevi yapan güvenlik elemanlarını yıpratmaya yönelik yayınlar habercilik ilkeleriyle hep tartışılır bulunmaktadır.
- Özel sektörün elinde bulunan televizyon, gazete ve dergilerde haberlerin sunumunda yayın organlarının siyasal eğilimlerinin etkili olacağı açıktır. Bu etkililik doğal olarak çok sesliliği de beraberinde getirir. Ancak, çok seslilik haberin doğruluktan uzaklaştırılması biçiminde olmamalıdır.
- 1983’ten sonra kuruluş çalışmalarını başlatan ve 6 Şubat 1988 günü resmen kurulan Basın Konseyi’nce tespit edilen Basın Meslek İlkelerinin 1.2. ve özellikle de 13.maddeleriyle de basınımızın terör ve şiddet haberleri sunarken uyması gerekli çerçeve belirlenmiştir. Basın Meslek İlkeleri; “ Madde 1-Yayınlarda hiç kimse ırkı, cinsiyeti, sosyal düzeyi ve dini inançları nedeniyle kınanamaz ve aşağılanamaz. Madde 2-Düşünce, vicdan ve ifade özgürlüğünü sınırlayıcı, genel ahlak anlayışını, din duygularını, aile kurumunun temel dayanaklarını sarsıcı ya da incitici yayın yapılamaz. Madde 13-Şiddet ve zorbalığı özendirici yayın yapmaktan kaçınılır” (Basın Konseyi Faaliyet Raporu, 1999).
- 1982 Anayasamızın 22.maddesinde Basın Özgürlüğünün hangi şartlarda sınırlanabileceğine ilişkin çok ayrıntılı biçimde düzenlenmiş hükümler görmekteyiz. Anayasamızın 22.maddesinde; “Herkes haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin gizliliği esastır. Kanunun açıkça gösterdiği hallerde, usulüne göre verilmiş hakim kararı olmadıkça; gecikmesinde sakınca bulunan hallerde de kanunla yetkili kılınan merciinin emri bulunmadıkça; haberleşme engellenemez ve gizliliğine dokunulamaz. İstisnaların uygulanacağı kamu kurum ve kuruluşları kanunda belirtilir.”
- “ (k).........Haberlerin toplanması, seçilmesi ve yayınlanmasından tarafsızlık, doğruluk ve çabukluk ilkeleriyle çağdaş habercilik teknikleri ve metodlarına bağlı olmak. (l) Haberler ile yorumları ayırmak ve yorumların kaynaklarını açıklamak. (m) Kamuoyunun sağlıklı ve serbestçe oluşabilmesi için, kamuoyunu ilgilendirecek konularda yeterli yayın yapmak, tek yönlü, taraf tutan yayın yapmamak ve bir siyasi partinin, grubun, çıkar çevresine, inanç ve düşüncesinin menfaatlerine alet olmamak... (ı) Karamsarlık, umutsuzluk, kargaşa, dehşet, saldırganlık gibi olumsuz duyguları uyandırmak ve telkin etmek amacına yönelik yayın yapmak.”
- Medyanın terör grupları tarafından, eylemlerini ve yayınladıkları bildirileri duyurmak için kullandığı sonucuna varılmasıyla çoğu demokratik ülkelerde bizde olduğu gibi medyaya sınırlandırmalar getirilmiştir. Terör haberlerini abartarak vermesi, sahneleri tekrar tekrar, günler boyu göstererek seyircileri koşullandırma ve duygularını sömürme yoluna gidiyorlar.
- İletişim özgürlüğü, kamu düzenini koruma düşüncesi ve ulusal çıkar kavramlarından hangisinin öne çıkması gerektiği sorusu ve nerede korunmalıdır son terör olaylarıyla birlikte gündem oluşturmaktadır. Batı dünyasında bir önemli nokta da medya-şiddet ilişkilerinde devlet güçlerine karşı şiddet uygulayan kesimlerin tanımı. Terörist ve gerilla gibi kavramları bu anlamda öne çıkmaktadır. Bu çerçevede tartışmanın boyutu şiddet eylemini savunanların fikirlerinin medyada özgürce yayımlayıp-yayımlanmamasına gelmektedir. Genel oluşan resmi görüşler ise, sansür yapılmalı; çünkü medyada terörizmi destekleyen ya da teröristlerin görüşlerini aktaran haber, yazı, röportaj, fotoğraf olursa bu terörizmi destekler.
- Arz ederim.