İNTERNETTEKİ RİSKLER

2.  İnternet, birçok bilgisayar sisteminin birbirine bağlı
olduğu, dünya çapında yaygın olan ve sürekli büyüyen
ortak bir iletişim ağıdır.
İnternetin Kullanım Amaçları:
 Bilgiye erişme, bilgiyi paylaşma
 Haberleşme
 Sohbet
 Uzaktan eğitim
 Bankacılık işlemleri
 Alış veriş
 Oyun vb.

3.  Çoğumuz çok takipçisi olan ünlülere, bilindik
gazetecilere ve neredeyse bütün arkadaşlarımızın
paylaştığı şeylere (e bu kadar kişi paylaştıysa) inanma
eğilimindeyiz. Ancak doğru bilgi hangi şartlarda ve
nasıl yayılıyorsa, yanlış bilgi de öyle yayılıyor. Pek çok
yanlış bilgi de olaylara verdiğimiz duygusal tepkiler
nedeniyle yaygınlaşıyor.

4. 1) Her şeyden şüphe duyun
2) Okuduğunuz haberin tarihini kontrol edin
3) Fotoğrafları Google’da aratın
4) Fotoğrafların EXIF bilgisini kontrol edin
5) Bilginin kaynağını bulmaya çalışın
6) Tweet screenshotlarına güvenmeyin
7) Siyasetçilerin silinmiş tweetlerine göz atın
8) Tık tuzaklarına gelmeyin
9) Parodi haberlere dikkat edin
10) Güvendiğiniz kaynakları listeleyin

5. 1) Her şeyden şüphe duyun
İnternetteki bir bilgiyi paylaşmadan onun doğruluğundan
emin olun. Her şeyden şüphelenin. Ayrıca internette
paylaştığınız, yaydığınız bilgi insan hayatını etkileyecek
(bunu yalnızca fiziksel bütünlük olarak düşünmemek,
psikolojik hasarı da dikkate almak gerekiyor) önemdeyse
yüzde 100 emin olmadığınız şeyleri görmezden gelin.
Çok yakın bir arkadaşınız söylemiş, paylaşmış bile olsa
gözünüzle görmediğinize inanmayın.

6. 2) Okuduğunuz haberin tarihini kontrol edin
Okuduğunuz haberlerin tarihlerini mutlaka kontrol edin.
Gündemle ilgili olabilecek ancak eski tarihli bir haber tık
çeksin diye dolaşıma sokulmuş olabilir. Eski tarihli bir
haberi yeniymiş gibi yaygınlaştırmak da internette yanlış
bilginin dolaşıma girmesine sebep olur.

7. 3) Fotoğrafları Google’da aratın
Her gün kullandığımız bu aracı iyi bildiğimizi düşünürüz.
Ancak Google’ın çok fazla bilinmeyen bazı özellikleri
internette arama yapma ve aradığımızı bulma
yeteneğimizi güçlendirebilir. Böylece Google elinizdeki
görsele en yakın sonuçları internette arayarak bir
fotoğrafın daha önce kullanılıp kullanılmadığına
dair size en sağlam bilgiyi vermiş olur. Bunlardan en
önemlisi belki de Google Görsel Araması’dır.

8. 4) Fotoğrafların EXIF bilgisini kontrol edin
Photoforensics gibi araçlar ile bir fotoğrafın ne zaman,
hangi cihazla, hangi açıyla, hangi ışıkla ve -eğer cihaz
cep telefonuysa ve kamerası konum servislerini
kullanıyorsa- hangi koordinatlarda çekildiğini
bulabilirsiniz. Ancak Facebook, Twitter’a yüklenen
fotoğrafların EXIF bilgisinin bu araçlar tarafından
silindiğini unutmayın. Ayrıca EXIF kolayca manüpile
edilebilen, değiştirilebilen bir bilgi. Bu yüzden yalnızca
EXIF bilgisiyle bir fotoğrafı yüzde 100 doğrulamak
imkansız.

9. 5) Bilginin kaynağını bulmaya çalışın
Edindiğiniz bir bilgi, gözünüzle görmediğiniz,
kulağınızla duymadığınız sürece hiçbir zaman
güvenilir değildir. Özellikle internette. Yanlış
olduğunu düşündüğünüz bir bilgiyi bilinçli bir
şekilde yayan kişiyi bulup onu soru yağmuruna
tutarsanız, verdiği bilgi yanlışsa, çelişkili cevaplar
vermeye başlayacak ve tedirgin olup sorularınızdan
kaçmaya çalışacaktır.

10. 6) Tweet screenshotlarına güvenmeyin
Bir tweet ekran görüntüsü yaratmak için Paint bilgisine
bile gerek yok. Bu yüzden atıldığı varsayılan bir tweetin
ekran görüntüsünü gördüğünüzde ilk yapacağınız şey bu
tweeti attığı varsayılan kişinin profilinde tweet var mı
diye bakmak olmalı. Eğer varsa, iddia edilen tarih ve
saatte mi atılmış, kontrol edilmeli.

11. 7) Siyasetçilerin silinmiş tweetlerine göz atın
Tweet atıp silen kişi milletvekiliyse bu süreç öyle kolayca
sonlanmaz. Politwoops ve Genel İzleyici gibi araçlar
sayesinde milletvekillerinin sildikleri tweetlere,
tweetledikleri ve sildikleri tarih bilgisiyle birlikte
ulaşabilirsiniz.

12. 8) Tık tuzaklarına gelmeyin
Tık tuzağı olarak yaratılmış haber görsellerindeki
bilgilere güvenmeyin. Örneğin, başlığı “SON DAKİKA!
Sınırda düşen 3. uçak” gibi bir linkin içinde ne tarz bir
haber olduğuna ve tarihine bakmadan Türkiye’nin Suriye
sınırında savaş riski olduğu izlenimine kapılmanız
yanlışlıklara sebep olabilir. Bu örnekte, muhtemelen
haberi başka kaynaklarda da okuduğunuzda, bahsedilen
sınırın Türkiye’den kilometrelerce uzakta bir ülkenin
sınırı olduğunu ve son 10 yılda 3. uçağın kaza sonucu
düştüğünü okuyacaksınız.

13. 9) Parodi haberlere dikkat edin
Zaytung ve benzeri sitelerdeki mizahi unsurlar
taşıyan haberlere dikkat edin. Bu yüzden mümkünse
haberi okuduğunuz sitenin diğer haberlerine göz atın.
Eğer hala emin değilseniz who.is gibi bir araçla
websitesinin kime ait olduğunu ve hangi tarihte
yayına girdiğini bulmaya çalışın.

14. 10) Güvendiğiniz kaynakları listeleyin
Hata yapmak yadırganacak ya da aşağılanacak bir durum
değil. Herkes hata yapar. Ancak bunu sistematik hale
getiren, provokasyon veya hedef gösterme için yanlış
bilgi yayanları kara listenize alın, takipten çıkarın.
Güvendiğiniz haber sitelerinden, gazetecilerden ve
siyasetçilerden bir liste oluşturun. Listeniz 10 kişiyi
geçmesin. Her kriz anında bu listeyi güncellemeye
çalışın.

15. İnternet dolandırıcılığı, internet servislerinin
kullanılarak insanları dolandırmak, kullanmak veya
kişisel bilgilerini çalmak internet dolandırıcılığı olarak
adlandırılır. En bilinen örneklerden biri kötü amaçlı
güvenlik yazılımlarıdır. Sahte talepleri muhtemel
kurbanlara sunmak, hileli transferleri yürütmek veya
dolandırıcılıkla elde edilen paraların olayla bağlantılı
kişilere aktarılması için internet servisleri kullanılabilir.
İnternet dolandırıcılığı sohbet odalarında, e-posta yolu
ile, internet forumlarında ve diğer internet sitelerinde
meydana gelebilir.

16.  Saldırgan, dikkat çeken indirimler ile süslenen çok
satan bir ürünün reklamlarını sosyal ağ ortamlarına
koyar. Sattığını iddia ettiği ürünün alınabilmesi için
kullanıcıdan kullanıcı bilgileri ve banka şifreleri gibi
kişisel bilgilerini ister. Eğer kullanıcı ürünü almak için
kişisel bilgilerini verirse, saldırgan bu bilgileri elde
eder ve amacı doğrultusunda kullanır..

17.  Başka bir kullanıcının şifresini izinsiz kullanma ve
banka hesap bilgilerini çalma gibi teknikler e-
dolandırıcılık yöntemleri kapsamındadır. Bu
yöntemlerle dolandırıcılar, kullanıcı bilgilerini elde
etmek için yasal bir siteden posta gönderiyormuş gibi
yaparlar. Kullanıcı ilgili linki tıkladığında bilgilerinin
çalınacağı sayfaya yönlendirilmiş olur.

18.  Lisanslı antivirüs programlarını kullanın ve onları düzenli
olarak güncelleyin.
 E-posta kutusunun güvenliğini ayarlayın (e-postaların
önizlemesini devre dışı bırakın).
 E-postada veya mesajlaşma programlarında (Skype vs.)
yabancı ve şüpheli kişilerden gelen gönderileri ve ekleri
açmayın ve indirmeyin.
 Tüm gelen e-postaları dikkatlice inceleyin ve
bağlantıların adreslerini kontrol edin; aldatmaca
bağlantılar çoğu zaman anlamsız sembol kalabalığını
veya yazım hatalarını içerirler.
 Emin olmadığınız alışverişleri veya faturaları hiçbir
zaman ödemeyin.
 Şifrelerinizi, PIN kodlarınızı ve diğer gizli bilgilerinizi
hiç kimseye iletmeyin.

19. Bilgisayar virüsü, kullanıcının izni ya da bilgisi
dahilinde olmadan bilgisayarın çalışma şeklini değiştiren
ve kendini diğer dosyaların içerisinde gizlemeye çalışan
aslında bir tür bilgisayar programıdır.

20.  Worms (Solucan): Bilgisayarınızda bulunan ağ
bağlantısı sayesinde herhangi bir dosyaya gizlenmek
zorunda kalmayan virüs her bilgisayara ağ bağlantısı
üzerinden çoğalabilir.
Trojen Horses (Truva Atı): Bir program ile
bilgisayarınıza yüklenen bu virüs arka planda gizli
olarak çalışır ve bilgisayarınızı oldukça zorlar.
Adware:Genel olarak Adware, herhangi bir program
çalışırken reklam açan yazılımdır. Adware internette
gezerken otomatik olarak bilgisayarınıza inebilir ve
pop-up pencereleri ile görüntülenebilir. Kullanıcıları
oldukça rahatsız eden Adware tipi uygulamalar
çoğunlukla şirketlerce reklam amaçlı olarak
kullanılırlar.

21.  Casus Yazılım (Spyware):Casus yazılım, kullanıcının
izniyle veya izni dışında bilgisayara yüklenen ve
kullanıcı, (önrneğin webde gezdiği sayfalar, vb.) ya da
bilgisayar hakkında bilgi toplayıp bunları uzaktaki bir
kullanıcıya gönderen bir program türüdür.
 Spam:Aynı mesajdan çok sayıda göndererek bir mail
adresini, forumu vb. boğmaya spam yapmak adı
veriliyor. Spamların çoğu reklam amaçlı oluyor ve
kullanıcıların isteği dışında posta adreslerine
gönderiliyor.

22. Virüsler bilgisayarlardaki programlara, dosyalara ve
donanımlara çeşitli zararlar verebilir. Bu zararlar
bilgisayardaki bilgilerin kaybedilmesi, istenmeyen
bilgilerin bilgisayara girmesi, kullanılan dosya içeriğinin
değişmesi veya silinmesi, kullanılan bilgisayar
programlarının bozulması ve çalışmalarının yavaşlaması,
bilgisayardaki modem veya hard disk gibi donanım
elemanlarının bozulması şeklinde olabilir.

23. Temel olarak virüs ve casus yazılımlardan
korunmanın yolları şöyle sıralanabilir:
 Dışarıdan kaynağı belirsiz programları indirmemek,
açmamak.
 Güvensiz e-postaları asla açmamak, içindeki eklentileri
(attachment) çalıştırmamak.
 Lisanslı işletim sistemleri ve yazılımlar kullanmak.
 Antivirüs ve Antispyware kullanmak.
 Kişisel firewall kullanmak.
 Mümkün olduğunca şüpheli Web sitelerini ziyaret
etmemek.
 Sanal makinalar kullanmak.

24. HACKERLAR
Bilgisayar korsanı ismi verilen bu insanlar, bilgisayar,
telefon gibi elektronik cihazların bilgilerine izinsiz olarak
erişir ve bilgilerinizi çalarlar.

25.  Hangi sosyal paylaşım sitesinde olursa olsun, resmi
olmayan hiçbir sayfa ve profillere itibar edilmemesi
gerekir.
 Kişisel bilgilerin herkese açık görünür şekilde yer
almasına izin verilmemesi gerekir.
 Bilinmeyen adreslerden ya da kişilerden gelen e-
mailler, gönderi, davet ve çağrıların açılmaması
gerekir.
 Yapılan paylaşımların ne olduğuna, suç unsuru taşıyıp
taşımamasına mutlaka dikkat edilmesi gerekir.

27.  Aynı şekilde gelen paylaşımların da suç unsuru taşıyıp
taşımamasına, küfür, hakaret, aşağılayıcı sözler içerip
içermemesine dikkat edilmelidir.
 Hiçbir yerde özel bilgilerinizin paylaşılmaması ve
tanımadığınız kişilerin listenizde yer almasına izin
vermemeniz gerekir.
 Fotoğraf veya videolar paylaşılmadan önce fotoğrafta
yer alanlardan mutlaka izin alınmalıdır.
 Yer bildiriminde bulunurken aslında bulunduğunuz
adresi ve konumunuzu da paylaştığınızı unutmayınız…

28.  Ekranlarda görülen her bilginin doğruluğu mutlaka
sorgulanmalı ona göre hareket edilmelidir.
 Twitter ve Facebook gibi sosyal ağlarda gezinirken
kaynağı belirtilmeyen aldatıcı linkler tıklanmamalı.
 Sosyal ağ sitelerinde etiketlenme gibi durumların
yaşanmaması için mutlaka kişisel profil ayarlarından
bu ayarların özenle onaylı olması gerektiğinden emin
olunmalıdır.

29.  Tanınan, güvenilir şahısların/kurumların hesapları
dışında ortaya atılacak her haberi mutlaka
inceleyip irdelemek gerekir ki, bu hususta her
haberin, bilginin veya paylaşımın desteklendiği
anlamına gelecek pozisyona çabucak düşülmemeli;
 Resmi, siyasi veya tanınmış bir kişi iseniz Sosyal
medya hesaplarınızı mutlaka doğrulattırınız.
 Güncel Bir Antivirüs mutlaka bulundurulmalı,
mümkün olduğunca bu antivirüs internet security
versiyonunda kullanılmalıdır.

30.  Sosyal medya e-mail ya da SMS gibi kullanılmamalı,
bu kanallar üzerinden kişisel mesajlar yazılmamalıdır.
 Kendinizin, ailenizin, çocuklarınızın, yakınlarınızın
stratejik önem taşıyan bilgilerini, toplantılarını ve
seyahatlerini vb. kamuya açık olmayan bilgileri
paylaşmaktan kaçının.
 Kurumsal hesaplarınızın yönetiminde kesinlikle
kurumsal destek alın.