3. • Διευκόλυνση της κατανόησης των
όρων «εργασία με ασφάλεια» και
«προστασία εξυπηρετούμενων» κατά
την εργασία με συμμορίες και σχετικά
με αυτές περιβάλλοντα εργασίας
Μαθησιακό Αποτέλεσμα ενότητας
4. • «Η βελτίωση του εργασιακού περιβάλλοντος μέσω της εξασφάλισης
ικανοποιητικών συνθηκών ασφάλειας και υγείας, αποτελεί ουσιαστικό
παράγοντα κοινωνικής και οικονομικής ευημερίας και προόδου και ως εκ
τούτου συνιστά μέριμνα κάθε ευνοούμενης, σύγχρονης κοινωνίας»
• η Ευρωπαϊκή ένωση συνέβαλε στη διαμόρφωση κοινού νομοθετικού πλαισίου
και πληροφόρησης, με κοινοτικές οδηγίες και ενημερωτικές δράσεις.
• Στην Ελλάδα ο τομέας της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας αποτελεί
βασική προτεραιότητα με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας μέσω
τεχνικών αλλά και οργανωτικών μέτρων σε όλα τα επίπεδα (εθνικό, τοπικό,
κλαδικό και επίπεδο επιχείρησης)
• Η πολιτεία προάγει τα θέματα ασφάλειας και υγείας στην εργασία
καθορίζοντας πολιτική και κατάλληλες διαδικασίες ανάπτυξης δράσεων στο
νομοθετικό, ενημερωτικό, ερευνητικό κι ελεγκτικό τομέα
«Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης»
Η πολιτική της Ελλάδας στον τομέα της
ασφάλειας στην εργασία
5. • Η πλειοψηφία των επαγγελματιών του τομέα της εγκληματικότητας που
έρχονται σε επαφή με παραβάτες του νόμου, (τόσο σε επίπεδο καταστολής
όσο και πρόληψης), είναι κατά κύριο λόγο:
αστυνομικοί, δικαστές, εγκληματολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί,
ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι, δάσκαλοι, εργαζόμενοι στο χώρο της
υγείας.
• Οι συνθήκες εργασίας και η ιδιαιτερότητα των καθηκόντων τους καθιστούν την
απασχόλησή τους επίπονη και απαιτητική καθώς απαιτεί εξειδικευμένες
γνώσεις και προσόντα, υψηλές επαγγελματικές δεξιότητες αλλά και
υποστήριξη καθώς επίσημες έρευνες δείχνουν ότι κατά την εκτέλεση των
καθηκόντων τους, είναι δυνατόν να εκτεθούν σε μια σειρά κινδύνων που
μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την επαγγελματική και προσωπική τους ζωή.
• Εκτός από την ασφάλεια, οι κίνδυνοι μπορεί να είναι και ψυχοκοινωνικοί,
καθώς σε αντίθεση με τα τεχνικά επαγγέλματα που προστατεύονται μέσω
νομοθεσίας, για τους επαγγελματίες αυτούς, δεν υπάρχει σχετική μέριμνα,
νομοθεσία και πολιτικές.
Τι εννοούμε με τον όρο εργασία με
ασφάλεια;
6. Σχετίζονται με προβλήματα στην εργασία, όπως: βία, παρενόχληση,
εκφοβισμό και συχνά οδηγούν σε ψυχολογικά, σωματικά και κοινωνικά
προβλήματα όπως κατάθλιψη, άγχος και εργασιακή εξουθένωση ενώ
παρατηρείται αυξημένο ποσοστό απουσίας από την εργασία ή τυπική
παρουσία και αυξημένα ποσοστά ατυχημάτων και τραυματισμών
Αιτίες που τα προκαλούν:
• προβληματικός σχεδιασμός, οργάνωση και διαχείριση της εργασίας
• υπερβολικός φόρτος εργασίας
• αντικρουόμενες απαιτήσεις και ασάφειες για το ρόλο του εργαζόμενου
• έλλειψη συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν τον εργαζόμενο
• κακή διαχείριση των οργανωτικών αλλαγών, εργασιακή ανασφάλεια
• αναποτελεσματική επικοινωνία, μη υποστήριξη από διοίκηση ή συναδέλφους
• ψυχολογική, σεξουαλική παρενόχληση και βία που ασκείται από τρίτους
• άγχος όταν οι εργασιακές απαιτήσεις είναι μεγαλύτερες των ικανοτήτων τους
Ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι
7. • περισσότεροι από τους μισούς εργαζόμενους της Ευρώπης,
θεωρούν το εργασιακό άγχος σύνηθες φαινόμενο στο χώρο
εργασίας τους και οι κύριες αιτίες που αναφέρθηκαν ήταν:
• η αναδιοργάνωση της εργασίας,
• η εργασιακή ανασφάλεια (7 στους 10 ερωτηθένετες),
• οι υπερωρίες ή ο υπερβολικός φόρτος εργασίας και
• ο εκφοβισμός ή η παρενόχληση στην εργασία (6 στους 10
ερωτηθέντες).
• Ταυτόχρονα 4 στους 10 θεωρούν ότι η αντιμετώπιση του άγχους
δεν είναι αυτή που θα έπρεπε στο χώρο εργασίας τους
• οι μισοί θεωρούν ότι η διαχείριση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων
είναι πιο δύσκολη από τη διαχείριση των παραδοσιακών για την
επαγγελματική ασφάλεια και υγεία.
«Ευρωπαϊκή δημοσκόπηση του EU-OSHA (ESENER)»
Εργασιακό άγχος
8. Η εξωτερική βία στο χώρο εργασίας αφορά: προσβολές, απειλές, σωματικές
ή ψυχολογικές επιθέσεις που ασκούνται από άτομα εκτός του οργανισμού ή
και από τους ίδιους τους εξυπηρετούμενους εναντίον ενός ατόμου στο χώρο
εργασίας, θέτοντας σε κίνδυνο την υγεία, την ασφάλεια ή την ευεξία του
ατόμου αυτού
Οι επιθετικές ή βίαιες πράξεις συνήθως έχουν τη μορφή:
• αγενούς συμπεριφοράς και έλλειψης σεβασμού προς του άλλους
• σωματικής ή λεκτικής επιθετικότητας (πρόθεση προσβολής)
• επίθεσης (πρόθεση πρόκλησης βλάβης στο άλλο πρόσωπο
Ποιοι πλήττονται;
• αστυνομικοί, φύλακες φυλακών, κοινωνικοί λειτουργοί, διαχειριστές κατοικιών
κοινωνικής πρόνοιας, νοσοκόμες και άλλοι εργαζόμενοι στον τομέα υγείας,
οδηγοί ταξί και λεωφορείων, εργαζόμενοι που πραγματοποιούν επισκευές
στις κατοικίες, προσωπικό πρατηρίων καυσίμων, ταμίες, φύλακες χώρων
στάθμευσης, φύλακες ασφαλείας και κλητήρες
Βία στην εργασία (από εξωτερικούς
παράγοντες)
9. Κάποιες πράξεις βίας είναι απρόβλεπτες, αλλά δεν ισχύει το ίδιο για τις
πιθανές καταστάσεις που μπορεί να ασκηθεί βία.
Οι συνηθέστεροι παράγοντες κινδύνου μπορούν να
προσδιοριστούν και να συνοψιστούν ως εξής:
• διακίνηση προϊόντων, χρημάτων και πολύτιμων ειδών
• εργασία κατά «μόνας» (lone working)
• εργασίες επιθεώρησης, ελέγχου και γενικής αρχής
• επαφή με πελάτες: από άτομα που ζητούν δάνεια μέχρι ασθενείς με
ιστορικό βίας ή ασθένειες που είναι γνωστό ότι συνδέονται με την
άσκηση βίας έως και ακόμα ανθρώπους υπό την επήρεια
οινοπνεύματος ή ναρκωτικών ουσιών
• οργανισμοί με κακή διαχείριση καθώς μπορεί να αυξήσει την
επιθετικότητα των πελατών (π.χ. ανεπάρκεια προσωπικού κ.α.)
Παράγοντες κινδύνου για εκδήλωση βίας
10. • αποθάρρυνση
• μείωση του φιλότιμου για την εκτέλεση του επαγγέλματος
• άγχος (ακόμα και για το έμμεσο θύμα, το μάρτυρα βίαιης πράξης) και
προσβολή της σωματικής ή ψυχολογικής υγείας.
• εμφάνιση μετα-τραυματικών συμπτωμάτων (φόβος, φοβίες, διαταραχές
ύπνου ακόμα και διαταραχές μετα-τραυματικού άγχους).
• ευαισθησία κάθε ατόμου ποικίλει ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο
εκδηλώνεται η βία και τα προσωπικά χαρακτηριστικά του θύματος.
• η σωματική βία διαπιστώνεται αλλά όχι και ο τρόπος που θα
αντιδράσει το θύμα σε επανειλημμένες πράξεις ψυχολογικής βίας.
• τα άτομα που εργάζονται σε περιβάλλον φόβου/δυσαρέσκειας δε
μπορούν να αποδώσουν, συνυπάρχει αυξημένη απουσία από την
εργασία, μείωση κινήτρων προς εργασία, μείωση παραγωγικότητας,
επιδείνωση εργασιακών σχέσεων
Επιπτώσεις από την άσκηση βίας
11. • εντοπισμός και αξιολόγηση των κινδύνων
• λήψη προληπτικών μέτρων (ανάλογα με τον τρόπο λειτουργίας και
οργάνωσης της εργασίας και το περιβάλλον)
• κατάρτιση και παροχή πληροφοριών στο προσωπικό
Η πρόληψη βλαβών γίνεται σε δυο επίπεδα:
• πρώτο επίπεδο: βασικός στόχος, η πρόληψη εκδήλωσης πράξεων
βίας ή τουλάχιστον ο περιορισμός τους.
• δεύτερο επίπεδο: εάν έχει εκδηλωθεί πράξη βίας απαιτείται
υποστήριξη για το άτομο που υπέστη το περιστατικό για την
ελαχιστοποίηση των επιβλαβών επιπτώσεων και την πρόληψη
συναισθημάτων ενοχής που μπορεί να εκδηλώσει το θύμα μετά από
μια πράξη επίθεσης (που ίσως να το αποτρέψει από την υποβολή
καταγγελίας).
Γενικά μέτρα πρόληψης άσκησης βίας
12. Στο περιβάλλον εργασίας: Μέτρα σωματικής ασφάλειας:
κλειδαριές σε εισόδους, οθόνες, φωτισμός, γραφεία υποδοχής, έξοδοι
κινδύνου, συστήματα εποπτείας και συναγερμού, κωδικοποιημένη ασφάλεια
θυρών, εξάλειψη άνευ εξόδου χώρων και προσοχή σε αντικείμενα που
μπορούν να χρησιμεύσουν ως όπλα, καλύτερα καθίσματα και διάκοσμος κ.α.
Στην οργάνωση εργασίας
• τακτική απομάκρυνση μετρητών και πολύτιμων ειδών
• καλύτερη υποδοχή και ενημέρωση του κοινού, διαχείριση/μείωση ουρών
αναμονής
• επαρκές προσωπικό, προσαρμογή ωραρίου λειτουργίας στις ανάγκες
εξυπηρετούμενων
• έλεγχος διαπιστευτηρίων επισκεπτών
• συνοδεία του προσωπικού όπου είναι απαραίτητο
• αποφυγή εργασίας «κατά μόνας» ή όταν δε γίνεται, επαφή με όσους
εργάζονται
Ειδικά μέτρα για την πρόληψη εκδήλωση βίας
13. Κατάρτιση και παροχή ενημέρωσης στο προσωπικό σχετικά με:
• την αναγνώριση των μη αποδεκτών συμπεριφορών και των πρώτων
ενδείξεων επιθετικότητας
• τον τρόπο διαχείρισης δύσκολων καταστάσεων και δύσκολων
εξυπηρετούμενων
• τις διαδικασίες προστασίας των εργαζόμενων (οδηγίες ασφάλειας,
ενέργειες περιορισμού της επιθετικότητας ατόμων, εντοπισμός
πελατών με ιστορικό άσκησης βίας)
• τη διαχείριση του άγχους και τον έλεγχο των συναισθηματικών
αντιδράσεων
Ειδικά μέτρα για την πρόληψη εκδήλωση βίας
14. • να υπάρχουν γνωστές διαδικασίες που να ακολουθούνται σε περίπτωση
βίαιου επεισοδίου με στόχο την πρόληψη περαιτέρω βλαβών
• ο εργαζόμενος-θύμα βίας ή μάρτυρας πράξης βίας δεν πρέπει να μένει μόνος
του κατά τις ώρες που ακολουθούν τα γεγονότα
• πληροφόρηση των ανώτερων στελεχών και παροχή υποστήριξης στο θύμα
• να παρέχεται στο θύμα ψυχολογική υποστήριξη αμέσως μετά το περιστατικό
αλλά και αργότερα σε περίπτωση μετα-τραυματικού άγχους
• υποστήριξη στο θύμα σχετικά με νομικές διαδικασίες (αναφορά, νομικά μέτρα)
• ενημέρωση υπόλοιπων εργαζομένων για την αποφυγή διάδοσης φημολογιών
• να εξετάζονται οι εκτιμήσεις κινδύνου με σκοπό τον εντοπισμό
συμπληρωματικών απαιτούμενων μέτρων
• πλήρη διερεύνηση του συμβάντος, χωρίς να επιρρίπτονται ευθύνες στο θύμα.
• Καταγραφή του περιστατικού και αξιολόγηση του τρόπου που συνέβη για τη
βελτίωση των προληπτικών μέτρων.
Ειδικά μέτρα έπειτα από ένα περιστατικό βίας
15. Μελετήθηκε στις ΗΠΑ σε ανθρώπους διαφόρων επαγγελμάτων βοήθειας:
• ιατρικό-νοσηλευτικό προσωπικό, εκπαιδευτικούς, κοινωνικούς λειτουργούς,
αστυνομικούς, λειτουργούς ψυχιατρικών νοσοκομείων, ανθρώπους που
εργάζονται με μικρά παιδιά και helping professions εν γένει.
• Ο όρος burnout ή ελληνικά «εξαντλημένος/εξουθενωμένος» εκφράζει την
ψυχοσωματική καταπόνηση του εργαζόμενου και την εξάντληση όλων των
προσωπικών ψυχικών του αποθεμάτων κατά την προσπάθεια προσαρμογής
του στις καθημερινές δυσκολίες που σχετίζονται με την επαγγελματική του
δραστηριότητα.
• καθημερινή δυσφορία και ευερεθιστότητα, καταβολή δυνάμεων, αίσθημα
«κενού», αίσθηση απογοήτευσης και ανικανότητας, ιδιαίτερα εκείνων που
απασχολούνται στις υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας (helping professions).
• ξεκινά με τις πρώτες ήττες, συνεχίζει με μια μακρά σειρά ματαιωμένων
προσδοκιών, αποτυχημένων σχεδίων, έλλειψης αναγνώρισης και εφόσον δεν
το «εμποδίσουν» εσωτερικές ή εξωτερικές αλλαγές, οδεύει προς τα επόμενα
στάδια.
Σύνδρομο Επαγγελματικής Εξουθένωσης
«Burn Out»
16. • συναισθηματική εξάντληση: αίσθηση συνεχούς έντασης
και συναισθηματικής αποξένωσης στις διαπροσωπικές
σχέσεις των εργαζόμενων
• αποπροσωποποίηση: ταυτίζεται με την αρνητική και αγενή
πολλές φορές συμπεριφορά κατά τη συναναστροφή με
άτομα που ζητούν και αποδέχονται τις επαγγελματικές τους
υπηρεσίες και φροντίδες και
• αίσθημα μειωμένων προσωπικών επιτευγμάτων
εκδηλώνεται κατά τη συνεργασία με άλλους με την
πεποίθηση ότι η ικανότητα και η επιθυμία τους για επιτυχία
μειώνονται συνεχώς.
Συμπτώματα Burn Out
17. Η προσωπικότητα του ατόμου, καθώς συνήθως πλήττονται άτομα:
• σχολαστικά, που έχουν ανάγκη να αποδεικνύουν στον εαυτό τους και στους
άλλους ότι είναι ικανά και καλοπροαίρετα για να απολαύσουν την
επιδοκιμασία, την εκτίμηση και την αγάπη των άλλων, έχουν υψηλά επίπεδα
ενσυναίσθησης, πρόθυμα, αφοσιωμένα, με ανθρωπιστικά ιδεώδη, αγχώδη,
εσωστρεφή, ψυχαναγκαστικά, ενθουσιώδη και με τάση ταύτισης με πάσχοντα
• Παράγοντες στην Οργανωσιακή δομή:
ιεραρχική δομή της οργάνωσης, χρόνος εργασίας, τυχόν συνθήκες
απομόνωσης, οι πελάτες, η μη αναγνώριση της επαγγελματικής αξίας από το
κοινό, ανεπαρκείς πόροι, υπερβολικά αιτήματα για παραγωγικότητα,
ανεπαρκής εκπαίδευση, αδιαφορία ή μη ενδεδειγμένες παρεμβάσεις
προϊσταμένων ή μη κατάλληλη διαχείριση προσωπικού, υπερβολικός φόρτος
εργασίας, ελλιπής ανταμοιβή και απουσία επαγγελματικών κινήτρων και η
άσκηση επαγγέλματος σε τομείς πέραν των προσωπικών ενδιαφερόντων και
ικανοτήτων ή μικρή ευαισθησία για την κατάρτιση του προσωπικού
Παράγοντες εκδήλωσης Burn Out
18. • ενθάρρυνση εργαζομένων για πιο ρεαλιστικούς στόχους ώστε να έχουν
περισσότερη ικανοποίηση και δημιουργία ευκαιριών σταδιοδρομίας για όλους
• ευκαιρίες εσωτερικής κατάρτισης για την αύξηση επάρκειας στο ρόλο τους
• εκπαίδευση σε στρατηγικές διαχείρισης, (π.χ. διαχείριση χρόνου)
• καθοδήγηση νέων εργαζόμενων με φυλλάδια για τις δυσκολίες της εργασίας
• χορήγηση δελτίων «Ελέγχου του burnout» σε όλο το προσωπικό
• συμβουλευτική όσων βιώνουν έντονο εργασιακό στρες και διαχείρισή του
• ενθάρρυνση ανάπτυξης ομάδων στήριξης και δικτύων ανταλλαγής πόρων
• μείωση της αναλογίας του αριθμού πελατών/προσωπικού
• κατανομή του φόρτου της πιο δύσκολης και λιγότερο ικανοποιητικής
εργασίας σε όλους τους εργαζόμενους ώστε να μην πέφτει όλο το βάρος σ’
ένα άτομο αλλά να ξέρουν να αποδίδουν όλοι
• περιορισμός ωρών εργασίας, χρόνος ανάπαυσης, χαλάρωσης, παύσεων
• προτάσεις για νέες δραστηριότητες που να τροφοδοτούν τον αυθορμητισμό,
τη δημιουργικότητα και να περιορίζουν την ανία.
Στρατηγικές αντιμετώπισης Burn Out
19. Η καθημερινή τριβή με τους εξυπηρετούμενούς μας, μπορεί εύκολα να
αφήσει ίχνη -μερικές φορές πολύ έντονα- στην τυπική συμπεριφορά της
καθημερινής ζωής των εργαζόμενων, γι’ αυτό είναι σημαντικό, να μάθουμε
να προστατεύουμε τους εαυτούς μας ως επαγγελματίες.
Για να προστατεύσει κανείς τον εαυτό του πρέπει να είναι
διεκδικητικός (assertive) και το να είναι διεκδικητικός σημαίνει:
• να διαχειρίζεται κάθε κατηγορία διαπροσωπικών σχέσεων χωρίς να
κατακλύζεται από τα συναισθήματα που αυτές διακινούν
• να υποστηρίζει την άποψή του ακόμη και αν είναι αντίθετη με εκείνη του
συνομιλητή του, διατηρώντας ταυτόχρονα καλή σχέση μαζί του
• να είναι σε θέση να επικοινωνεί χωρίς φόβους και αναστολές
• να μην καταβάλλεται από αισθήματα κατωτερότητας ούτε να καυχιέται
ναρκισσιστικά για τον εαυτό του
• να βιώνει με θετικό τρόπο τη σχέση του με τους άλλους.
Πώς βοηθάμε τους άλλους χωρίς να
βλάπτουμε τον εαυτό μας;
20. • Επίπεδο Ακρόασης 1: όταν ο συνομιλητής δεν μας κοιτάζει
κατά πρόσωπο και δείχνει απορροφημένος με άλλα πράγματα
ενώ μιλά μαζί μας. Εδώ καλύτερα να αναβάλουμε τη συζήτηση για
άλλη στιγμή καθώς δεν εξασφαλίζουμε την προσοχή του.
• Επίπεδο Ακρόασης 2: όταν υπάρχει βλεμματική επαφή, αλλά η
στάση και έκφραση του προσώπου δείχνουν μειωμένο
ενδιαφέρον. Ούτε εδώ είναι επαρκές το επίπεδο επικοινωνίας.
• Επίπεδο Ακρόασης 3: όταν ο συνομιλητής μας κοιτά στο
πρόσωπο και παρουσιάζει μια γενική έκφραση ενδιαφέροντος.
Εδώ έχουμε ένα ενεργητικό/συμμετοχικό επίπεδο. ακρόασης και
ίσως τα θέματα που αναφέρουμε λαμβάνονται σοβαρά υπόψη.
Δεξιότητες ακρόασης-διαλόγου-άμυνας
21. • Χειριστική κριτική: όταν αυτός που ασκεί κριτική το κάνει με υπεροπτικό
τρόπο, εκφράζει θυμό, προσβάλλει και γενικεύει, κάνει επιθετική κριτική
και τότε ο συνομιλητής δεν έχει την ψυχολογική ετοιμότητα να ακούσει τα
επιχειρήματα του άλλου. Εδώ είναι καλό να εφαρμόσουμε την τεχνική του
να κατευθύνουμε τη συζήτηση αλλού καταπραΰνοντας την επιθετικότητα
του άλλου και μεταθέτοντας τη συζήτηση σε μια άλλη στιγμή.
• Εποικοδομητική κριτική: Εάν κάνει απλώς υποδείξεις για να επιτευχθεί
κάτι καλύτερο, χωρίς να γίνεται επικριτικός ή προσβλητικός αλλά
περιγράφοντας τα γεγονότα, αυτό σημαίνει ότι κάνει δημιουργική κριτική.
Αυτό που ωφελεί πάντα, είναι να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το
μήνυμα που ο άλλος θέλει να μας στείλει.
Το άτομο που διαθέτει καλές κοινωνικές δεξιότητες ξέρει να:
• επικοινωνεί με αποτελεσματικό και λειτουργικό τρόπο, να σέβεται τα
προσωπικά του δικαιώματα, του συνομιλητή του, και τους κανόνες της
ομάδας και να υιοθετεί συμπεριφορές που αρμόζουν στο κοινωνικό
πλαίσιο στο όποιο αλληλεπιδρά
Δεξιότητες προστασίας και άμυνας/τρόποι
διαχείρισης της κριτικής των άλλων
22. • Υπάρχουν αλλά όχι ακόμα για όλους τους τομείς, κλάδους και
οργανώσεις ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται έλλειψη ευαισθητοποίησης
από τους οργανισμούς, τους φορείς, τους εργοδότες και κατά συνέπεια κι
από τους ίδιους τους εργαζόμενους ως προς την προώθηση της υγείας
και της ασφάλειας στην εργασία.
• Μεγάλο μέρος του περιεχομένου που αφορά την εργασία με ασφάλεια
των επαγγελματιών αλλά και τη διατήρηση της ασφάλειας και των
εξυπηρετούμενων, εξαρτάται από την οργανωτική και την ειδική εθνική
νομοθεσία και πολιτικές.
• επειδή όμως είναι πάντα χρήσιμο να είμαστε σε θέση να δούμε και να
συγκρίνουμε τις δικές μας πρακτικές με αυτές των άλλων, ας δούμε ποιοι
είναι οι κίνδυνοι και οι απειλές για τους επαγγελματίες που εργάζονται σε
χώρους εργασίας σαν τους δικούς μας και τι εννοούμε με τον όρο
«safeworking /εργασία με ασφάλεια».
Υπάρχουν πολιτικές στον τομέα της υγείας
και ασφάλειας στην εργασία;
23. • Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θεσπίσει ειδικά μέτρα για την ασφάλεια και την
υγεία των εργαζομένων όπως η οδηγία 89/391 του Συμβουλίου που
περιέχει τις βασικές διατάξεις για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία:
• Οι εργοδότες πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εργαζόμενοι δεν υφίστανται
βλάβες ή βία στην εργασία.
• Τα κράτη μέλη έχουν εφαρμόσει στο σύνολό τους την οδηγία αυτή μέσω
της θέσπισης νομοθεσίας ενώ ορισμένα από αυτά έχουν αναπτύξει
επιπλέον κατευθυντήριες γραμμές για την πρόληψη της βίας στην εργασία
• Η ευρωπαϊκή προσέγγιση για την πρόληψη επαγγελματικών ατυχημάτων
και ασθενειών εστιάζει στην εκτίμηση κινδύνου προκειμένου να
προσδιοριστούν ή να εφαρμοστούν τα κατάλληλα προληπτικά μέτρα.
• Η εκτίμηση κινδύνου είναι κλειδί για ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας
και αρμόδιος φορέας για τη χώρα μας είναι το Υπουργείο Εργασίας
• Περισσότερες πληροφορίες: Παγκόσμιος Οργανισμός Εργασίας http://osha.
eu.int/ew2002/.
Σχετική Νομοθεσία και πολιτικές
25. Κίνδυνος:
• γενικά σχετίζεται με το επικείμενο κακό ή την πιθανή δυσάρεστη
έκβαση ενός συμβάντος. Είναι η πιθανότητα,( χαμηλή ή υψηλή) να
βλαφτεί κάποιος από μια πηγή κινδύνου και η έκταση της βλάβης
αυτής
Επαγγελματικός κίνδυνος:
• ο κίνδυνος για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων από
την επαγγελματική έκθεση σε βλαπτικούς παράγοντες και
συνθήκες του εργασιακού περιβάλλοντος
• σχετίζεται άμεσα με την πιθανότητα ή συχνότητα έκθεσης των
εργαζομένων σε κάποιο κίνδυνο
Τι είναι ο Επαγγελματικός Κίνδυνος;
26. • Κίνδυνοι για την ασφάλεια ή κίνδυνοι ατυχήματος:
η πιθανότητα να προκληθεί τραυματισμός στους εργαζόμενους ως συνέπεια
της έκθεσης σε πηγή κινδύνου.
• Κίνδυνοι για την υγεία: η πιθανότητα να προκληθεί αλλοίωση στη βιολογική
ισορροπία των εργαζομένων (ασθένεια) σαν συνέπεια της έκθεσης σε
βλαπτικούς παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος.
• Εργονομικοί ή εγκάρσιοι κίνδυνοι για την ασφάλεια και υγεία:
αλληλεπίδραση εργαζόμενου, θέσης, οργάνωσης και περιβάλλοντος
εργασίας και αφορούν:
• την οργάνωση εργασίας (μονοτονία, βάρδιες, υπερωρίες κ.α.)
• εργονομικούς παράγοντες (μη εργονομικός σχεδιασμός θέσεων εργασίας)
• ψυχολογικούς παράγοντες (σύγχυση ή σύγκρουση ρόλων, ηθική
παρενόχληση, δυσχέρειες στην επικοινωνία, αυταρχικές συμπεριφορές)
• Αντίξοες συνθήκες εργασίας (αντίξοες καιρικές συνθήκες, ακατάλληλος
εξοπλισμός, παρουσία και άλλων εργαζομένων με άλλο αντικείμενο στον ίδιο
χώρο, εργασία με ζώα κ.α.)
Ταξινόμηση των Επαγγελματικών Κινδύνων
27. Με πολλές μεθόδους και διαδικασίες ανάλογα το μέγεθος του οργανισμού,
τον αριθμό εργαζομένων, τη φύση των εργασιών και πρέπει να διεξάγονται
από εξειδικευμένους επαγγελματίες.
Η πιο απλή εκτίμηση κινδύνου που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε
μικρούς και μικρομεσαίους οργανισμούς περιλαμβάνει 5 βήματα:
• προσδιορισμός των πηγών κινδύνου και ατόμων που απειλούνται απ΄αυτές
• εκτίμηση των κινδύνων και καθορισμός προτεραιοτήτων: υπολογισμός
πηγών κινδύνου (σοβαρότητα και πιθανότητα πρόκλησης βλάβης,
συχνότητα έκθεσης στον κίνδυνο και καθορισμός προτεραιοτήτων βάση
σοβαρότητας του κινδύνου)
• λήψη αποφάσεων σχετικά με προληπτική δράση (προσδιορισμός των
κατάλληλων μέτρων ώστε οι κίνδυνοι να εξαλειφθούν ή να τεθούν υπό
έλεγχο)
• ανάληψη δράσης (θέσπιση μέτρων πρόληψης-προστασίας μέσα από σχέδιο
που θα καθορίζει προτεραιότητες)
• παρακολούθηση και αναθεώρηση (ανά τακτά διαστήματα για ενημέρωση)
Πώς διεξάγεται ή εκτίμηση κινδύνου;
28. Υπάρχουν πολλά εργαλεία εκτίμησης κινδύνου και μεθοδολογίες.
• Η επιλογή της μεθόδου εξαρτάται από τις συνθήκες στο χώρο εργασίας
(αριθμό εργαζομένων, είδος δραστηριοτήτων και εξοπλισμών, συγκεκριμένα
χαρακτηριστικά χώρου και κάθε άλλο ιδιαίτερο κίνδυνο).
• Συνηθέστερα εργαλεία εκτίμησης κινδύνου: κατάλογοι ελέγχου για τον
εντοπισμό κινδύνων, οδηγοί, έγγραφα καθοδήγησης, εγχειρίδια, φυλλάδια,
ερωτηματολόγια και διαδραστικά εργαλεία, διαδραστικό λογισμικό και
εξειδικευμένες εφαρμογές ανά τομέα.
• Ο Παγκόσμιος οργανισμός για τη υγεία και την ασφάλεια στην εργασία OSHA
έχει αναπτύξει μια βάση δεομένων με εργαλεία εκτίμησης κινδύνου που
περιλαμβάνει εργαλεία από ολόκληρη την Ευρώπη, ενημερώνεται τακτικά και
μπορούν να αναζητηθούν ανά θέμα ή τομέα και χώρα στη σελίδα:
https://osha.europa.eu/el/practical-solutions/risk-assessment -tools
«Μεθολογικός οδηγός για την εκτίμηση & πρόληψη επαγγελματικού
κινδύνου ΕΛΙΝΥΑΕ 2001)»
Risk assessment - Εργαλεία εκτίμησης
κινδύνου
29. Σε επίπεδο ΕΕ δεν υπάρχουν παγιωμένοι κανόνες για τον τρόπο διεξαγωγής
εκτίμησης κινδύνου καθώς δεν υπάρχει μόνο ένας τρόπος, αφού διαφορετικές
προσεγγίσεις αποδίδουν σε διαφορετικές περιστάσεις
Σε γενικές γραμμές λαμβάνονται υπόψη οι εξής δυο αρχές:
• η εκτίμηση πρέπει να διασφαλίζει την κάλυψη όλων των συναφών πηγών
κινδύνου και πιθανών κινδύνων
• μόλις προσδιοριστεί ένας κίνδυνος, η διαδικασία εκτίμησης πρέπει να ξεκινήσει
από τις γενικές αρχές, εξετάζοντας εάν μπορεί να εξαλειφθεί τελείως
Οι κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ προτείνουν μια σταδιακή προσέγγιση με μια
σειρά βημάτων και η επιλογή της προσέγγισης εκτίμησης εξαρτάται από:
• τη φύση του χώρου εργασίας
• το είδος της διαδικασίας
• το είδος της εργασίας που εκτελείται
• την τεχνική πολυπλοκότητα
Πώς διεξάγεται η εκτίμηση κινδύνου?
30. • Χωριστείτε σε 4 ομάδες των 3 ατόμων.
• Υποθέστε ότι πρέπει να ετοιμάσετε ένα χώρο συνεντεύξεων,
ανακρίσεων ή συμβουλευτικής στην υπηρεσία σας, ο οποίος να
είναι κατάλληλος για ατομικές συναντήσεις με εξυπηρετούμενους
(νέους που είναι μέλη συμμοριών ή έχουν διαπράξει σχετικά
αδικήματα).
• Ποια είναι τα θέματα που πρέπει να λάβετε υπόψη σας εκτιμώντας
τον κίνδυνο που υπάρχει για την υγεία και τη ασφάλειά σας;
• Καταγράψτε τα σε μια λίστα και παρουσιάστε τα σε όλη την ομάδα.
Ομαδική Εργασία (σενάριο)
31. • Ιδιαίτερη στρατηγική για το πώς εργαζόμαστε με συμμορίες και άτομα που
αναπτύσσουν εγκληματική δράση δεν υπάρχει ακόμα στη χώρα μας, οπότε ο
κάθε επαγγελματίας εφαρμόζει τις γενικές αρχές που έλαβε κατά την αρχική
του εκπαίδευση
• Εκτός ίσως από τους αστυνομικούς, οι υπόλοιπες ειδικότητες εφαρμόζουν
απλά τις βασικές αρχές του κλάδου και τη δεοντολογία επαγγέλματός τους,
χωρίς να έχουν στη διάθεσή τους συγκεκριμένες πρακτικές που θα τους
ευαισθητοποιήσουν να σκεφτούν τον πιθανό κίνδυνο που διατρέχουν με αυτές
τις ομάδες εξυπηρετούμενων, μέχρι να συμβεί μια ακραία πράξη βίας ή
επίθεσης ή απειλής κι εκφοβισμού.
• Χώρες που πλήττονται από τη δράση συμμοριών όπως η Αμερική και η Αγγλία
και η εμπειρία τους στις πρακτικές /στρατηγικές που εφαρμόζουν, μας βοηθούν
να δούμε τις γενικές κατευθύνσεις που συνιστούν μέσα από συγκεκριμένα
πρωτόκολλα που ακολουθούν.
• Παρότι μπορεί να φανούν ακραία, έχουν ενδιαφέρον καθώς όλοι έχουμε
αντιμετωπίσει τέτοιους κινδύνους, απλά δε δώσαμε την ανάλογη έκταση είτε
γιατί αιφνιδιαστήκαμε ή δεν γνωρίζαμε τι να κάνουμε
Μπορούμε να είμαστε ασφαλείς ως εργαζόμενοι στον
τομέα της παραβατικότητας;
32. Μάλλον πως ναι!
• Τα επαγγέλματά μας είναι επικίνδυνα καθώς οποιαδήποτε στιγμή
μπορεί να έρθουμε σε επαφή με ανθρώπους οπλισμένους, ψυχικά
διαταραγμένους, ουσιοεξαρτώμενους, που μπορεί να εισβάλλουν στο
χώρο εργασίας μας με επιθετικότητα, χρησιμοποιώντας λεκτική ή
ακόμα και σωματική βία, εξοργισμένοι πιθανόν με τον τρόπο που
χειριζόμαστε τις υποθέσεις τους ή άλλους λόγους, αλλά ακόμα κι όταν
βγαίνουμε οι ίδιοι από το χώρο εργασίας και τα γραφεία μας κι
επισκεπτόμαστε τα σπίτια τους, τις οικογένειές τους ή τα στέκια τους
στο δρόμο (street work).
• Είναι πιθανό να βρεθούμε μπροστά σε απρόσμενες καταστάσεις οι
οποίες να μας βάλουν σε εξαιρετικό κίνδυνο.
• Ας δούμε λοιπόν τι πρωτόκολλο ακολουθούν οι συνάδελφοί μας,
δουλεύοντας με συμμορίες στην Αγγλία και την Αμερική
Χρειαζόμαστε ένα πρωτόκολλο ασφαλούς
εργασίας με συμμορίες;
33. Οι ειδικοί του τομέα παραδέχονται ότι κανείς δε μπορεί να μας εγγυηθεί ότι δε
θα γίνουμε θύματα επίθεσης!!!
Ένας βασικός οδηγός περιλαμβάνει γενικά τα εξής:
• κάντε πρακτική εκτίμηση των πιθανών κινδύνων που θα συναντήσετε πριν
την έναρξη της εργασίας σας
• πριν πάτε στο σπίτι μιας οικογένειας, να έχετε ένα σχέδιο δράσης ασφάλειας
με πιθανά μέτρα προφύλαξης απ’ την εμπλοκή σας σε μια επικίνδυνη
κατάσταση και μέτρα διαχείρισης των αντιπαραθέσεων
• καταστρώστε φόρμα εκτίμησης κινδύνου (risk assessment) και συγκεντρώστε
όλες τις βασικές πληροφορίες που χρειάζεστε για το σχέδιο δράσης σας. Αν
το κάνετε πριν βγείτε από το γραφείο, θα σας βοηθήσει να αποφασίσετε ποια
μέτρα πρόληψης πρέπει να πάρετε ή αν θα πρέπει να καλέσετε κάποιον να
σας συνοδεύσει (πάντα μέρα-ποτέ νύχτα).
• προσοχή στο δρόμο, στη γειτονιά, στην περιοχή που ζει το άτομο ή η
οικογένειά του
Πρωτόκολλο Ασφαλούς εργασίας
34. • μάθετε από πριν το ιστορικό της οικογένειας ή του ατόμου (αν έχουν
απασχολήσει την αστυνομία, το σχολείο ή κοινωνικές υπηρεσίες ή έχουν
ιστορικό ψυχικής ασθένειας)
• μάθετε αν είχαν αρνητικές/προβληματικές αλληλεπιδράσεις με υπηρεσίες
(συνήθως αυτά καταγράφονται στις υπηρεσίες, αλλιώς κάνετε μια έρευνα από
συναδέλφους)
• προσοχή στο ντύσιμο: να μην είναι προκλητικό και αταίριαστο των
περιστάσεων, μη φοράτε κοσμήματα και μην κουβαλάτε πολύτιμα αντικείμενα
ή gadgets ειδικά όταν βρίσκεστε σε απομονωμένες περιοχές με υψηλά
ποσοστά εγκληματικότητας
• το αυτοκίνητό σας να έχει πάντα βενζίνη, να μην έχει βλάβες και το κινητό να
είναι πάντα φορτισμένο με ενεργοποιημένες τις εφαρμογές GPS
• μάθετε ότι μπορείτε για την κουλτούρα των ομάδων πολιτοφυλακής του
δρόμου γιατί ακόμα κι αν δεν εμπλέκονται στην υπόθεση, μπορεί να
θεωρήσουν την παρουσία σας απειλητική και αφερέγγυα (συχνά επιτίθενται
σε επιμελητές ανηλίκων)
Πρωτόκολλο Ασφαλούς εργασίας
35. • αφού δεις τι μπορείς να κάνεις, φτιάξε ένα σχέδιο δράσης ασφάλειάς σου
• ακολούθησε τυχόν πρωτόκολλα ασφάλειας ή πολιτικές της υπηρεσίας
σου ή μείνε σε χώρους όπου είναι οπτικά ανοιχτοί ώστε να βλέπουν οι
άλλοι τι γίνεται εντός (risk rooms), ή ακόμα επίτρεψε την παρουσία κι
άλλου συναδέλφου στη συνάντηση
• σκέψου τι έγινε με παρόμοιες περιπτώσεις στο παρελθόν και πώς πήγαν
• αν δεν έχεις εμπειρία, συμβουλεύσου κάποιον που ξέρεις ότι έχει αρκετή
• εμπιστεύσου το ένστικτό σου. Αν κάτι «δε σου πάει καλά», δεν είναι καλά
• οδήγησε στη γειτονιά για να δεις αν όλα είναι ΟΚ. Yπάρχει κάτι ύποπτο;
• όταν παρκάρεις στη γειτονιά, βρες μέρος με (2) εισόδους-εξόδους, δες
ποιοι τριγυρνούν και τι κλίμα υπάρχει και μην παρκάρεις ποτέ μπροστά
ακριβώς από το σπίτι
• φτάνοντας έξω από το σπίτι, στάσου έξω απ’ την πόρτα και άκου αν
υπάρχει ένταση μέσα (φωνές, καυγάδες, ουρλιαχτά, ξύλο)
Σχέδιο δράσης ασφάλειας/safety action plan
36. • αφού χτυπήσεις την πόρτα, περίμενε πάντα στο πλάι και ποτέ μπροστά
από την πόρτα.
• σύστησε τον εαυτό σου καθαρά και με σαφήνεια, για να μάθουν ποιος είσαι
και γιατί είσαι εκεί
• αξιολόγησε το άτομο/α με τα οποία μιλάς. Πώς είναι η συμπεριφορά τους;
Μήπως είναι μεθυσμένοι ή έχουν πάρει ναρκωτικά;
• πρόσεξε που βρίσκονται οι πόρτες στο σπίτι και φρόντισε καμία πόρτα να
μη μείνει κλειδωμένη σε καμία περίπτωση!!!
• σκάναρε το περιβάλλον και δες αν υπάρχουν όπλα ή μαχαίρια (συνήθως
τα κρύβουν στα υπνοδωμάτια ή την κουζίνα τους)
• δες αν υπάρχουν σύνεργα ναρκωτικών και τι κίνδυνοι υπάρχουν για σένα
• Να είσαι σε επαγρύπνηση και να παρατηρείς τα πάντα
• ΠΡΟΣΕΞΕ ΜΗΝ ΤΟ ΠΑΡΑΚΑΝΕΙΣ!!!
Η εκτίμηση κινδύνου γίνεται και είναι χρήσιμη μόνο και μόνο για να είμαστε
ενήμεροι, να μην αιφνιδιαζόμαστε και να μειώνουμε το φόβο μας.
Σχέδιο δράσης ασφάλειας/safety action plan
37. • το να εργαζόμαστε μόνοι μας (loneworking)
• η εργασία πέρα από το ωράριό μας χωρίς να έχουν μείνει άλλα άτομα
• σωματικές/φυσικές δυσκολίες και ειδικές ανάγκες: πχ εγκυμοσύνη, αναπηρία,
ανάρρωση από ατύχημα που μας δυσκολεύουν να μετακινηθούμε,
• η έλλειψη εμπειρίας
• το να φαίνεσαι άτολμος και ευάλωτος, χαμένος ή μπερδεμένος
• το να είσαι πολύ χαλαρός ή με υπερβολική αυτοπεποίθηση
• οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που πιθανόν έχουμε τα οποία
προκαλούν υπεραντίδραση σε απειλές ασφάλειας
• η εμφάνισή μας (ψηλά τακούνια, μακιγιάζ, κοσμήματα, ακριβά gadgets κ.α.)
• τα αξεσουάρ μας (κοσμήματα με θρησκευτικά σύμβολα ή αντικείμενα όπως
μπρελόκ, αναπτήρες με σήματα πολιτικών κομμάτων ή αθλητικών ομάδων)
• άλλες πτυχές στην εμφάνισή μας (τατουάζ, piercing που μπορεί να είναι
ελκυστικά για τον πελάτη και να αυξήσουν την προσοχή του πάνω μας)
• έλλειψη σχεδίου ασφάλειας (safety plan)
Στοιχεία που μας κάνουν ευάλωτους
38. • οι υπηρεσίες παροχής υπηρεσιών πρέπει να έχουν πολιτικές ασφαλούς
εργασίας, σωστά σχεδιασμένες κάνοντας πελάτες και εργαζόμενους να
νιώθουν ασφάλεια, μειώνοντας τις πιθανότητες βίαιης ή επικίνδυνης
συμπλοκής
• να γίνεται λόγος για θέματα ασφάλειας από την πρώτη μέρα πρόσληψης με
μαθήματα απόκτησης δεξιοτήτων ασφαλείας σε όλους, ειδικά στο
προσωπικό πρώτης γραμμής και
• το προσωπικό να μάθει να αναγνωρίζει τα σημάδια μιας επικείμενης
έκρηξης /ξεσπάσματος και τι μπορεί να κάνει γι’ αυτό ακόμα και με πρόβες
δοκιμασίας των αντιδράσεων ώστε οι εργαζόμενοι να δοκιμάζουν τεχνικές
και να μαθαίνουν τι χρειάζεται να γίνει πριν, κατά τη διάρκεια ενός βίαιου
επεισοδίου, αλλά και μετά στο να υποστηρίξουν το θύμα και όποιον άλλον
• η ασφάλεια πρέπει να ξεκινά πριν καν μπουν οι άνθρωποι στο κτίριο
• χρήση τεχνολογικών μέτρων ασφάλειας (κάμερες ασφαλείας, panic buttons
συνδεδεμένα με την αστυνομία, κινητά με GPS και κάμερα καταγραφής,
σιωπηλοί συναγερμοί με ενημέρωση κοινού
Προωθώντας την ασφάλεια στην εργασία
39. • οι πελάτες πρέπει να ξέρουν τη μηδενική ανοχή της υπηρεσίας στην
οπλοφορία/ οπλοκατοχή και τη χρήση ναρκωτικών η αλκοόλ πριν καν την
επίσκεψη τους και την είσοδο τους εντός
• η αίθουσα αναμονής να είναι ευχάριστη, άνετη και ο χρόνος αναμονής στο
ελάχιστο δυνατό, προσέχοντας θερμοκρασία, θόρυβο και συνωστισμό
• οι υπηρεσίες να προωθούν την ασφάλεια (κλειδιά ή κλείδωμα με κωδικούς)
• Προσοχή στην τοποθέτηση των επίπλων στο γραφείο. Ιδανικά τόσο ο
πελάτης όσο και ο εργαζόμενος θα πρέπει να έχουν εύκολη πρόσβαση
στην έξοδο (να μη στρίβεις γύρω από το γραφείο για να βγεις έξω ή να
περνάς μπροστά από τον πελάτη)
• εξάλειψε τα ευκαιριακά όπλα, όπως πρες παπιέ ,ψαλίδια και συρραπτικά
από τα σημεία που μπορεί να τα αρπάξει ο πελάτης
• να συναντάς τους πελάτες σ ένα ασφαλές μέρος όπως το γραφείο και κατά
τις ώρες εργασίας της υπηρεσίας (όχι όταν δεν είναι κανείς άλλος στο κτίριο
• προστάτευσε τις προσωπικές σου πληροφορίες και δεδομένα στο διαδίκτυο
και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Προωθώντας την ασφάλεια στην εργασία
40. Υπάρχουν παράγοντες που κάνουν τους ανθρώπους πιο επιρρεπής στη βία:
• Η προγενέστερη βία: κάθε φορά που κάποιος διαπράττει μια βίαιη πράξη,
είναι πιθανό η βία να επαναληφθεί. Να κάνετε ερωτήσεις για προηγούμενη βίαιη
συμπεριφορά κατά την αρχική επικοινωνία με το άτομο ή την οικογένειά του,
πόσο βίαιη ή συχνή ήταν η πράξη του, πόσο συχνά είχε βίαιες σκέψεις.
• Σίγουρο συναίσθημα: εσωτερικοί παράγοντες συνδέονται με επιθετικές
συγκρούσεις, όπως ο φόβος, η ταπείνωση, βαρεμάρα, θλίψη και μια αίσθηση
αδυναμίας. Για να μειώσεις τον κίνδυνο μη βάζεις τους πελάτες σε θέσεις που
τους κάνουν να αισθάνονται αμηχανία. Πρόσφερέ τους γνώσεις που τους
ενισχύουν ώστε να βλέπουν άλλες μη βίαιες προοπτικές
• Φυσική κατάσταση: έλλειψη ύπνου, σωματική κούραση, χρήση ναρκωτικών ή
αλκοόλ, εγκεφαλικές βλάβες, ζέστη, κρύο, πείνα, χρόνιος πόνος και αναπηρία
• Περιστασιακοί παράγοντες: πρόσβαση σε όπλα, επιθετικότητα στο σπίτι,
κακοποίηση, αίσθημα της αδικίας και καταπίεση
• Η αναγκαστική απομάκρυνση παιδιών ή ενηλίκων απ’ το σπίτι, ειδικά όταν
γίνεται μπροστά στις οικογένειές τους. Να γίνεται πάντα προγραμματισμένα!
Πρόβλεψη και διαχείριση του κινδύνου σε
περιστατικά βίας
41. Παρατήρησε το σώμα του άλλου: είναι ήρεμος ή έχει νευρικότητα? σφίγγει τις
γροθιές ή τα σαγόνια του? Έχει άγριο βλέμμα ή συνοφρυωμένο πρόσωπο?
έχει επαφή με την πραγματικότητα? μιλά με δυνατή φωνή ή επιτίθεται
λεκτικά? Αν δεις τέτοια σημάδια συμπεριφοράς, κάνε αμέσως ένα βήμα να
μειώσεις την ένταση πριν κλιμακωθεί.
Δυστυχώς δεν υπάρχουν συγκεκριμένα λόγια ή τεχνικές για να τις
αξιοποιήσεις γιατί κάθε περίπτωση είναι διαφορετική.
Αν θες να ηρεμήσεις ένα άτομο που είναι σε ένταση, σε γενικές γραμμές,
μπορείς να ακολουθήσεις τα παρακάτω:
• βασικότερος κανόνας είναι να παραμείνεις ήρεμος. Ένας ήρεμος τόνος και μια
ήρεμη συμπεριφορά και παρουσία, μεταφέρεται και στους άλλους.
• μην πεις όμως στον άλλον «Ηρέμησε» διότι έτσι, δείχνεις ότι δεν
καταλαβαίνεις-αν καταλάβαινες, θα μπορούσες να αντιληφθείς γιατί ο ίδιος
είναι τόσο αναστατωμένος.
• μίλα με καθαρό-ευθύ τρόπο έτσι ώστε το άτομο να μπορεί να ακούσει τι του
λες μέσα στο θυμό του
Διαχείριση του κινδύνου
42. • να είσαι εμπαθητικός/η. Να μιλάς για το πρόβλημα ή τη σύγχυση που έχει
προκύψει και να αντανακλάς τα συναισθήματά σου λέγοντας πιθανώς:
«φαίνεσαι θυμωμένος»
• ίσως θα είναι ευκολότερο για σένα να παραμείνεις ήρεμος αν έχεις πάντα στο
μυαλό σου το εξής: «ο άλλος δεν είναι θυμωμένος μαζί σου αλλά με την
κατάσταση», η άμυνα από την πλευρά σου, δίνει δικαίωμα στο θυμωμένο
άτομο να αυξήσει την έντασή του
• η στάση του σώματός σου να μην έχει απειλητικό ύφος ή διάθεση για
σύγκρουση, περπάτα αργά και να αποφεύγεις να βάζεις τα χέρια σου στους
γοφούς, τις τσέπες και κυρίως στη μέση σου.
• να μην είσαι ακριβώς απέναντι στον πελάτη αλλά κάπως δίπλα ή πλάι του
• να αποφεύγεις την παρατεταμένη επαφή με τα μάτια και τη σωματική
εγγύτητα.
• Μην ακουμπάς ποτέ ένα θυμωμένο άτομο!
Διαχείριση του κινδύνου
43. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις κι άλλες τεχνικές για να ηρεμήσεις ένα
άτομο:
• μια μέθοδος είναι να του προσφέρεις επιλογές όπως να μιλήσετε λίγο
αργότερα ή να μεσολαβήσει μια «cooling period».
• επίτρεψε του να διαφυλάξει την προσωπικότητά του και δώστε μια διέξοδο
• το να αποφεύγεις να αλλάξεις θέμα στη συζήτηση μπορεί να πιάσει τόπο
καμιά φορά αλλά να είσαι προσεκτικός γιατί μπορεί αυτό να θυμώσει
περισσότερο τα άτομα αν καταλάβουν ότι πας να τα εκτρέψεις
• μη χρησιμοποιείς χιούμορ στη φάση του θυμού γιατί παρεξηγείται εύκολα
και παρερμηνεύεται
• ακόμα κι αν το άτομο φαίνεται ότι ηρέμησε, να είσαι υπομονετικός καθώς
για να ηρεμήσει απόλυτα ψυχολογικά, πρέπει να περάσουν 30-40 λεπτά!
• αν παρόλα αυτά η κατάσταση δε βελτιώνεται, παράτα την υπόθεση
και ζήτα βοήθεια!!!!!!
Εναλλακτικές στρατηγικές
44. • P.R.I.W.A. (Psychosocial Risks & Impacts in the Workplace Assessment),
είναι το 1ο
ελληνικό εργαλείο μέτρησης ψυχοκοινωνικών κινδύνων και των
επιπτώσεών τους στον εργασιακό χώρο.
Στόχοι του:
• υγεία και ευεξία των εργαζομένων, προαγωγή της Υγείας και Ασφάλειας
στην εργασία, αύξηση αποδοτικότητας, ανταγωνιστικότητας και κερδοφορίας
• πρόληψη και ευαισθητοποίηση στο εργασιακό περιβάλλον
• διαχείριση ψυχοκοινωνικών κινδύνων, σχεδιασμός-υλοποίηση στοχευμένων
παρεμβάσεων για την οργανωσιακή κουλτούρα (ρόλο, σχέσεις συναδέλφων,
υποστήριξη από προϊστάμενο, διαφάνεια και αναγνώριση,
• δυσλειτουργικές συμπεριφορές (εξαρτήσεις, βία, παρενόχληση,
• εργασιακές απαιτήσεις (φόρτος και ρυθμός εργασίας,
• εξισορρόπηση εργασιακής-προσωπικής ζωής, ικανοποίηση στην εργασία
http://www.hellaseap.gr/psychosocial-risks-impacts-in-the-workplace-assessment/
(Hellas EAP & καθηγητές Πανεπιστημίου Αθηνών).
Εθνικά εργαλεία μέτρησης ψυχοκοινωνικών
κινδύνων & επιπτώσεων στην εργασία
45. OIRA-Για όσους θέλουν να εμβαθύνουν!!!
• Δημιουργήθηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια
και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA) και βασίζεται στο
επιτυχημένο ολλανδικό μέσο εκτίμησης του κινδύνου (RI & E).
• διαδικτυακή πλατφόρμα που επιτρέπει τη δημιουργία τομεακών
εργαλείων εκτίμησης των κινδύνων σε κάθε γλώσσα με έναν
εύκολο και τυποποιημένο τρόπο ο οποίος μας επιτρέπει να
οικοδομήσουμε δωρεάν online εργαλεία που μπορούν να
βοηθήσουν τις πολύ μικρές και μικρές οργανώσεις να θέσουν σε
εφαρμογή (βήμα-βήμα) ξεκινώντας με τον προσδιορισμό και την
αξιολόγηση των κινδύνων στο χώρο εργασίας, μέχρι τη λήψη
αποφάσεων και την υλοποίηση προληπτικών δράσεων, την
παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων.
http://www.oiraproject.eu/about
Ευρωπαϊκά εργαλεία εκτίμησης κινδύνου
«OIRA» (Online interactive Risk Assessment)
46. • Ο OSHA δημιούργησε τη μεγαλύτερη παγκοσμίως ηλεκτρονική πύλη
πληροφοριών και ειδικών γνώσεων στον τομέα της ΕΑΥ και τη διοργάνωση
πανευρωπαϊκών εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης με τη
συνδρομή του Δικτύου Εθνικών Εστιακών Πόλων.
• Εθνικός μας Εστιακός Πόλος είναι η Δ/νση Διαχείρισης της Πληροφορίας,
Επιμόρφωσης και Παρακολούθησης Πολιτικής Συνθηκών Εργασίας.
Στοιχεία επικοινωνίας:
• Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας/Γενική Διεύθυνση
Συνθηκών και Υγιεινής της Εργασίας, Δ/νση Διαχείρισης της
Πληροφόρησης, Επιμόρφωσης & Παρακολούθησης Πολιτικής Συνθηκών
Εργασίας, Εθνικός Εστιακός Πόλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την
Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία
• Διεύθυνση: Πειραιώς 40,Τ.Κ. 10182, Αθήνα
τηλ.:210 3214310, Ε-mail: christodoulou.osh@yeka.gr grhsa@otenet.gr
Επίσης…. Δίκτυο Εθνικών Εστιακών Πόλων
του Ευρωπαϊκού Οργανισμού
47. • Στην Ελλάδα θέματα ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων αναφέρθηκαν
για πρώτη φορά το 1911 με το Νόμο ΓπΛΔ’/21-11-1911 «περί υγιεινής και
ασφάλειας των εργατών και περί ωρών εργασίας» με το βασιλικό διάταγμα
της 25ης Αυγούστου 1920 «περί κωδικοποιήσεως των περί υγιεινής και
ασφάλειας των εργατικών διατάξεων».
• 1ος
όμως σημαντικός νομοθετικός σταθμός στα θέματα ασφάλειας και υγείας
των εργαζομένων στην Ελλάδα είναι ο νόμος 1568/1985 «υγιεινή και
ασφάλεια των εργαζομένων» δίνοντας άλλη διάσταση στην αντιμετώπιση
και καθιέρωση των θεμάτων αυτών και ακολούθησαν προεδρικά διατάγματα
και υπουργικές αποφάσεις για την αντιμετώπιση των ιδιαίτερων κατά
περίπτωση κινδύνων ανά κλάδο δραστηριότητας για διάφορα είδη εργασιών
και προστασία από συγκεκριμένους παράγοντες.
Πολιτικές για την Ασφάλεια και Υγεία των
εργαζομένων στην Ελλάδα
48. • Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας με
τις αρμόδιες γενικές διευθύνσεις του.
• Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.).
• Συμβούλιο Κοινωνικού Ελέγχου Επιθεώρησης Εργασίας
(Σ.Κ.Ε.Ε.Ε)
• Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας και Ανθρωπίνου Δυναμικού
(Ε.Ι.Ε.Α.Δ.)
• Κέντρο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας – (ΚΥΑΕ) της
Γενικής Δ/νσης Συνθηκών & Υγιεινής της Εργασίας Υπουργείου
Εργασίας
• Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας
(ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε)
• Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής της Εργασίας και Περιβάλλοντος
(ΕΕΙΕΠ)
Φορείς προστασίας εργαζομένων και
πολιτικές για την εργασία σε εθνικό επίπεδο
49. • Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια & την Υγεία στην Εργασία
(EU-OSHA 1996): για τη βελτίωση της ζωής των εργαζομένων στην ΕΕ
• Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Κινδύνων του EU-OSHA: προσδιορισμός
νέων και αναδυόμενων κινδύνων στον τομέα ΕΑΥ για την έγκαιρη λήψη
προληπτικών και αποτελεσματικών μέτρων
• Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Προαγωγή της Υγείας στους Χώρους
Εργασίας ENWHP: δίκτυο εθνικών φορέων ΑΥΕ και το «ευ εργάζεσθε»
• Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και
Εργασίας (Eurofound): σχεδιασμός/καθιέρωση καλύτερων συνθηκών
διαβίωσης κι εργασίας στην Ευρώπη,
• Διεθνής Οργάνωση Εργασίας, (ΔΟΕ)- ILO: διεθνής οργανισμός για την
προστασία της εργασίας και την άρση των αδικιών εργαζόμενων.
• Ετήσια Ευρωπαϊκή Εβδομάδα για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία:
εκπαιδευτικές συνεδρίες, εργαστήρια, διαγωνισμοί αφίσας, κινηματογράφου
και φωτογραφίας
• Βραβεία Καλής Πρακτικής για Υγιείς και Ασφαλείς Χώρους Εργασίας
Ευρωπαϊκές στρατηγικές/πολιτικές
50. Η Εκστρατεία του 2014
Στις 7 Απριλίου 2014 στις Βρυξέλλες ο
Ευρωπαϊκός Οργανισμός EU-OSHA
εγκαινίασε τη νέα πανευρωπαϊκή
εκστρατεία με τίτλο:
«Διαχείριση του άγχους σε Ασφαλείς και
Υγιείς Χώρους Εργασίας».
Το εργασιακό άγχος στην Ευρώπη έχει
ανησυχητικές διαστάσεις καθώς
πρόσφατη πανευρωπαϊκή
δημοσκόπηση, έδειξε ότι το 51 % των
εργαζoμένων το θεωρούν σύνηθες
φαινόμενο στην εργασία τους και 4
στους 10 δηλώνουν ότι η αντιμετώπισή
του δεν είναι η προσδοκώμενη
51. • Όσοι ενδιαφέρεστε για τη δημιουργία της δικής
σας καμπάνιας, υπάρχουν όλα τα κατάλληλα
εργαλεία εδώ:
• https://osha.europa.eu/en/campaign-toolkit/how-
to-run-a-campaign
• ]https://osha.europa.eu/en/campaign-toolkit
52. • το βραβείο καλύτερης ταινίας θεσπίστηκε το 2009 με σκοπό να
προάγει τη σημασία της υγείας και της ασφάλειας στον χώρο
εργασίας σε όλη την Ευρώπη ενθαρρύνοντας κινηματογραφιστές
να δημιουργήσουν και να προβάλουν ντοκιμαντέρ με επίκεντρο
τον άνθρωπο σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον
εργασίας.
• Το 2013 στο 5ο
Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ και Ταινιών
Κινουμένων Σχεδίων της Λειψίας το πρώτο βραβείο για τους
ασφαλείς και υγιείς χώρους εργασίας απονεμήθηκε στο
ντοκιμαντέρ «C(us)todians» του Βραζιλιάνου Aly Muritiba.
• το ντοκιμαντέρ, περιγράφει την καθημερινή ζωή των υπαλλήλων
ενός σωφρονιστικού καταστήματος της Βραζιλίας, σκιαγραφώντας
το απαιτητικό εργασιακό τους περιβάλλον, τροφοδοτώντας τη
συζήτηση για τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στην εργασία
Βραβεία OSHA για ασφαλείς και υγιείς
χώρους εργασίας
53. Μήπως γνωρίζετε το NAPΟ;
Ο ΝΑΡΟ επινοήθηκε για μια
πληροφόρηση πέρα από τα εθνικά
σύνορα σχετικά με τις ανάγκες των
εργαζομένων.
• ενσαρκώνει έναν εργατικό
εργαζόμενο που πέφτει συχνά θύμα
καταστάσεων στις οποίες δε μπορεί
να επέμβει, αλλά μπορεί να εντοπίζει
κινδύνους ή πιθανούς κινδύνους και
να κάνει καλές προτάσεις για τη
βελτίωση της ασφάλειας και
οργάνωσης της εργασίας.
• Για όσους έχουν μια ιδέα ταινίας με
ήρωα τον Napo, επισκεφθείτε:
• info@napofilm.net &
http://www.napofilm.net/el/napos-films
55. • σύστημα ηθικής για το οποίο ηθικές πράξεις είναι οι πράξεις σύμφωνα με το
καθήκον, ανεξάρτητα από τις πιθανές συνέπειες
• λαμβάνει τη μορφή συγκεκριμένων κωδικοποιημένων κανόνων για το ποιές
είναι οι ηθικά αποδεκτές πράξεις και συμπεριφορές.
• το δέον ή το καθήκον μπορεί να προσδιοριστεί ως σύνολο από κανόνες που αν
τους ακολουθούσαν όλοι θα είχαμε το βέλτιστο αποτέλεσμα.
Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της δεοντολογίας
• οι περιοριστικές προστακτικές (περιορισμοί όπως: δεν πρέπει ποτέ να
βλάπτουμε άλλους ανθρώπους, δεν πρέπει ποτέ να λέμε ψέματα κ.α.)
• οι σχέσεις καθήκοντος (να μην παραβιάζονται ακόμα και για καλό σκοπό)
• η επιλογή παραίτησης από τις υπέρ του δέοντος υποχρεώσεις (D. McNaughton)
• υπάρχουν παραλλαγές στο κατά πόσο αυστηροί και άκαμπτοι είναι αυτοί οι
περιορισμοί, όπως τι γίνεται σε περίπτωση που η παράκαμψη είναι ο μόνος
τρόπος να αποφευχθούν καταστροφικές συνέπειες;
Επαγγελματική Δεοντολογία-Περιορισμοί
56. • Σκοπός τους: καθιέρωση ενιαίων/ομοιόμορφων κανόνων που διέπουν την
υπηρεσιακή κατάσταση των υπαλλήλων, σύμφωνα με τις αρχές της
ισότητας, της αξιοκρατίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης και την ανάγκη
διασφάλισης της μέγιστης δυνατής απόδοσης κατά την εργασία τους.
• Στη χώρα μας, τα δικαιώματα, τα καθήκοντα και οι περιορισμοί των
υπαλλήλων προσδιορίζονται από τις αρχές του Υπαλληλικού Κώδικα (N.
3528 ΦΕΚ 26/9-2-2007)
• συμπληρωματικά υπάρχουν και ειδικά νομοθετικά κείμενα, διατάξεις,
ρυθμίσεις και εγκύκλιοι που εξειδικεύονται για εργαζόμενους σε χώρους
όπου επικρατούν ειδικές συνθήκες όπως Αστυνομία, Σωφρονιστικά
Καταστήματα, Ιδρύματα κ.α.
• κάθε κλάδος εργαζομένων υπάγεται σε ένα ιδιαίτερο κώδικα δεοντολογίας
• Στον «Οδηγό καλής συμπεριφοράς δημοσίων υπαλλήλων» διακρίνουμε
τους γενικούς κανόνες και τις κοινές αρχές που πρέπει να γνωρίζουμε και
κατά πόσο δημιουργούνται εμπόδια και περιορισμοί κατά την εκτέλεση των
καθηκόντων μας.
Κώδικας Δεοντολογίας & Οδηγός Καλής
Συμπεριφοράς Δημοσίων Υπαλλήλων
57. • Η 1η προσπάθεια κατάρτισης κώδικα υπαλληλικής δεοντολογίας έγινε το 1986:
• Η 2η
το 2000, «Κώδικας Δεοντολογίας Δημοσίων Υπαλλήλων για τη συμπεριφορά
προς πολίτες-ηγεσία-συναδέλφους»
• Η 3η
το 2005, «Οδηγός Καλής Συμπεριφοράς Δημοσίων Υπαλλήλων», στα
πλαίσια αναδιοργάνωσης της δημόσιας διοίκησης και βελτίωσης της ποιότητας
υπηρεσιών
• Η 4η
το 2012 με την έκδοση του νεότερου Οδηγού.
• Βασική παραδοχή όλων: «η συνεργασία υπαλλήλων και πολιτών πρέπει να
διέπεται αμοιβαία από τις αρχές του σεβασμού, της ευπρέπειας, της αξιοπιστίας,
της καλής πίστης, προκειμένου να είναι αποτελεσματική και αποδοτική και να
εμπεδώνει την εμπιστοσύνη του ενός προς τον άλλο»
• Κώδικας διοικητικής ηθικής και δεοντολογίας των δημοσίων υπαλλήλων
αναπτύχθηκε από το Διοικητικό Επιμελητήριο - Όμιλο Διοικητικών Επιστημόνων
για να καλύψει την απουσία ενός έγκυρου επιστημονικού φορέα, που να συνδέει
τη θεωρητική μελέτη του διοικητικού φαινομένου με την αντίστοιχη διοικητική
πρακτική, στο δημόσιο και ιδιωτικό Τομέα
Οδηγός Καλής Συμπεριφοράς Δημοσίων Υπαλλήλων
& Κώδικας διοικητικής ηθικής και δεοντολογίας τους
58. 1. Μια ομάδα νέων 13-16 ετών, οπλισμένων με αλυσίδες και ρόπαλα με την
οποία «δουλεύεις» μαζί τους, εμφανίζεται στο χώρο και χτυπά ένα άλλο νέο
άτομο.
Απάντηση: Καλείς την αστυνομία; Σ/Δ
2. Στο σαλόνι αναμονής του γραφείου σου, λίγο πριν από τη συνάντησή σου
με έναν παραβατικό νέο που εποπτεύεις, τον πλησιάζει η κοπέλα του, τον
φιλάει και διαπιστώνεις ότι με το φιλί αυτό του περνά γρήγορα στο στόμα
μια συσκευασία που ο ίδιος την καταπίνει και στη συνέχεια σου ομολογεί
ότι ήταν ηρωίνη.
Απάντηση: Καλείς την αστυνομία και αναφέρεις περιστατικό; Σ/Δ
3. Ο / H συνάδελφός σου μόλις έφυγε από το γραφείο και είσαι μόνος στο
κτίριο. Ένας νέος άνδρας εισβάλει στο γραφείο σου, είναι πολύ ταραγμένος
και αρχίζει να μιλά ακατάπαυστα για τη ζωή του.
Απάντηση: Του λες με δυνατό τόνο να φύγει; Σ/Δ
Ας δούμε στην πράξη 3 πιθανά σενάρια για
προβληματισμό!!! Συμφωνείτε ή Διαφωνείτε;
60. Οι νέοι μπορεί να βρεθούν σε κίνδυνο με δυο τρόπους σε σχέση με τις συμμορίες:
• είτε μέσα απ’ τη συμμετοχή τους στις δραστηριότητες μιας συμμορίας
• είτε σαν θύματα της βίας των συμμοριών.
• Οι υπηρεσίες που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα, ειδικά στο Ηνωμένο
Βασίλειο και την Αμερική έχουν αναπτύξει πολιτικές που περιλαμβάνουν
εξειδικευμένα πρωτόκολλα προστασίας των ατόμων που βρίσκονται σε κίνδυνο
προκειμένου οι επαγγελματίες του κλάδου να είναι ικανοί να αναγνωρίσουν
έγκαιρα τα σημάδια και τον κίνδυνο και να λάβουν άμεσα τα κατάλληλα μέτρα
προστασίας και ασφάλειας των ατόμων.
• Έτσι, οι ειδικοί διευκολύνονται στην εκτίμηση κι αξιολόγηση του περιστατικού και
μπορούν να εργαστούν είτε στον τομέα προστασίας των ατόμων μέσω της
πρόληψης για τη μη ένταξη σε μια συμμορία, είτε της υποστήριξης εκείνων που
είναι κοντά στα χνάρια των συμμοριών αλλά και της προστασίας εκείνων που
βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο βλάβης είτε ως μέλη, είτε ως θύματα συμμοριών
Πρωτόκολλα προστασίας για παιδιά και νέους που
βρίσκονται σε κίνδυνο από συμμορίες
61. • Tατουάζ: συνήθως τα αρχικά γράμματα, το όνομα ή τα σύμβολα μιας
συγκεκριμένης συμμορίας (επαγγελματικά ή αυτοσχέδια). Συνήθως τα
κρύβουν από την οικογένειά τους καθώς απαγορεύεται να κάνουν τατουάζ οι
ανήλικοι πριν τα 16 χωρίς την άδεια των κηδεμόνων τους, γι’ αυτό και οι
περισσότεροι τα κάνουν σε μη εξουσιοδοτημένους καλλιτέχνες δρόμου,
κινδυνεύοντας να μολυνθούν από επικίνδυνες αρρώστιες (ηπατίτιδα, HIV).
• Σύμβολα, σήματα: τα μέλη των συμμοριών χρησιμοποιούν σύμβολα ή
κάνουν σήματα με τα χέρια τους, για να επικοινωνήσουν ή να δείξουν ότι
ανήκουν σε μια ορισμένη συμμορία. Κάθε συμμορία έχει τα δικά της σήματα,
σύμβολα, σημάδια, ρούχα και χρώματα τα οποία μπορεί να μοιράζονται με
άλλες συμμορίες για να διαφημίσουν την παρουσία της, την αλληλεγγύη της
ομάδας και να γίνουν τα μέλη αναγνωρίσιμα.
Είναι μεγάλη ταπείνωση για μια συμμορία δρόμου να προσβληθούν τα
σύμβολά της από αντίπαλες συμμορίες (σύμβολα γυρισμένα ανάποδα, προς
τα πίσω ή διαγραφή των συμβόλων της από κάπου) και πολλές φορές αυτή
η ασέβεια οδηγεί σε βία μεταξύ συμμοριών.
Αναγνωριστικά σημάδια συμμετοχής σε
συμμορίες
62. Γκράφιτι:
• μέσο επικοινωνίας με άλλες συμμορίες και κοινότητα και για να γίνει γνωστή η
παρουσία τους σε μια περιοχή/τετράγωνο και στις αντίπαλες συμμορίες (μπορεί
να περιέχουν από ύβρεις, χλευασμούς ή απειλές), οριοθετώντας την περιοχή.
• σχέδια στα χρώματα της συμμορίας και συνήθως αναγράφονται τα ονόματα και
λογότυπά της (αν διαγραφούν, σημαίνει ότι στην περιοχή υπάρχει κι άλλη
συμμορία με την οποία υπάρχει διαμάχη).
• είναι η νούμερο 1 ένδειξη ότι υπάρχουν συμμορίες στη γειτονιά και δηλώνουν
σήμανση των εδαφικών ορίων, προειδοποίηση και πρόκληση για αντίπαλες
συμμορίες. Γίνονται οπουδήποτε (τοίχους, πινακίδες, δρόμους, τουαλέτες κλπ)
με στόχο να δοξάσουν τη συμμορία, να διαφημίσουν το status και τη δύναμή της
και να δηλώσουν υποταγή τους.
• όταν μια γειτονιά «μαρκάρεται» με γκράφιτι, ολόκληρη η περιοχή και οι κάτοικοί
της γίνονται στόχοι βίας και είναι «fair-game» κατά των (drive-by) επιθέσεων
μεταξύ αντίπαλων συμμοριών. Επίσης, συμμορίες βανδαλιστών, γράφουν
βιαστικά και άτσαλα το κωδικό τους όνομα (tagging) σε τοίχους, κτίρια, γέφυρες,
πινακίδες οδών, με σπρέι ή μαρκαδόρους, ως αφοσίωση των μελών.
Αναγνωριστικά σημάδια συμμετοχής σε
συμμορίες
63. • Eνδυματολογικός κώδικας: δραστική αλλαγή στον τρόπο που ντύνεται
(μπότες, φουλάρια, γυρισμένα ρεβέρ στα παντελόνια, μπαντάνες, αλυσίδες,
μεγάλα σε μέγεθος κοσμήματα με διακριτικά σχέδια), φορούν συνέχεια τους
ίδιους χρωματικούς συνδυασμούς ρούχων οι οποίοι ταιριάζουν πολύ με τους
συνδυασμούς που κάνουν και οι φίλοι του
• Λόγος και ομιλία: χρησιμοποιούν ακαταλαβίστικες λέξεις και προτάσεις ενώ
κάθε συμμορία χρησιμοποιεί διαφορετικούς κωδικούς επικοινωνίας
• Ψευδώνυμα: αλλάζουν το όνομά τους και αποκτούν ψευδώνυμα. Μπορεί να μην
αποκαλούν τους εαυτούς τους συμμορία αλλά να χρησιμοποιούν άλλα ονόματα
(crew or krew, my boys or my girlz, hommies, bro’s, buddies)
• Χειραψίες και σήματα με τα χέρια: κάνουν σήματα με τα χέρια ή χαιρετούν
κουνώντας τα χέρια τους μ’ ένα ορισμένο τρόπο (δάχτυλα εκτεταμένα ή
λυγισμένα). Οι συμμορίες κάνουν σήματα με τα χέρια τους προκειμένου να
επικοινωνούν με άλλα μέλη της συμμορίας τους και να διασυνδέονται ή ακόμα
και για να προκαλούν τα μέλη αντίπαλων συμμοριών (throwing signs).
Αναγνωριστικά σημάδια ενός ατόμου που
συμμετέχει σε συμμορίες
65. • επιδεικνύουν ασυνήθιστη συμπεριφορά
• δέχονται απειλητικά μηνύματα και κλήσεις
• συναισθηματικές-ψυχικές αντιδράσεις (άγχος, κατάθλιψη, τάση αυτοκτονίας)
• δυσκολεύει η επικοινωνία μαζί τους, δυσφορούν όταν οι γονείς τους μιλούν για
τις δραστηριότητες και τους φίλους τους
• νέες, παράξενες φιλίες και διασυνδέσεις: αλλάζουν φίλους, μυστικοπάθεια για
τους νέους φίλους, δε λένε στους γονείς που πηγαίνουν, με ποιους είναι μαζί
παρέα και τι θα κάνουν
• δεν περνούν πια πολύ χρόνο στο σπίτι και δεν θέλουν να ακολουθήσουν τις
δραστηριότητες της οικογένειας.
• δεν κάνουν ότι τους συστήνουν οι γονείς
• μένουν έξω μέχρι αργά παραβιάζοντας την ώρα επιστροφής στο σπίτι λόγω
συναντήσεων τους με τη συμμορία ή ανάμειξής τους σε φασαρίες
• σημάδια τραυματισμού (μικρά ή μεγάλα)
• κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ, χρήση ναρκωτικών και μπελάδες με το νόμο
Αναγνωριστικά σημάδια των ατόμων που
συμμετέχουν σε συμμορίες
66. • μείωση φοίτησης και πτώση σχολικών επιδόσεων, κοπάνες ή πλήρης
αποχώρηση από το σχολείο και τις δραστηριότητες, τα αθλητικά προγράμματα,
χόμπι και πράγματα που τους άρεσε να κάνουν.
• ξαφνική απόκτηση χρημάτων, νέων gadgets, ρούχων ή παπουτσιών και
άλλων αποκτημάτων
• διαταραχές διατροφής
• επιδεικνύουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για παράνομες δραστηριότητες
• παραδέχονται ότι εμπλέκονται με συμμορίες
• κατοχή ή χρήση όπλων
• περιφέρονται γύρω από δημόσια πάρκα, γυμνάσια, fast food, περίπτερα,
καταστήματα ψιλικών και άλλα στέκια για εφήβους.
• συχνή χρήση των δημόσιων τηλεφωνικών θαλάμων όπου στην
πραγματικότητα λαμβάνουν τις κλήσεις τους εκεί
• συμμετοχή σε βανδαλισμούς, επιθέσεις, κλοπές, ληστείες, ακόμη και
πυροβολισμούς εν κινήσει μέσα από αυτοκίνητα
Αναγνωριστικά σημάδια των ατόμων που
συμμετέχουν σε συμμορίες
67. Επίπεδο I - Φαντασία
• γνωρίζει για τις συμμορίες κυρίως από τις εφημερίδες, τις ειδήσεις και ταινίες.
• ίσως και να γνωρίζει κάτι για τις "πραγματικές" συμμορίες, ή τα μέλη τους αλλά
δεν συνδέεται με αυτά
• ίσως του αρέσει, σέβεται ή θαυμάζει μια συμμορία, ένα μέλος συμμορίας, ή τον
τρόπο ζωής μιας συμμορίας αλλά ακόμα στα όρια της φαντασίας του.
Επίπεδο II - Σε κίνδυνο
• γνωρίζει για τις συμμορίες και περιστασιακά σχετίζεται με μέλη συμμοριών.
• ζει σε ή κοντά σε περιοχές με συμμορίες
• μπορεί να θαυμάζει συμμορίες ή μέλη τους ως άτομα και τον τρόπο ζωής τους
αλλά δεν συμμετέχει πλήρως.
Επίπεδο III - Wannabe, Συνδέεται
• Ξέρει τα μέλη της συμμορίας, από πρώτο χέρι και του αρέσουν
• Συνδέεται τακτικά με μέλη συμμορίας και θεωρεί τη δραστηριότητά τους ως
φυσιολογική, αποδεκτή ή αξιοθαύμαστη
• Βρίσκει πολλά κοινά στοιχεία και σκέφτεται σοβαρά να μπει σε μια συμμορία.
Επίπεδο συμμετοχής ενός ατόμου σε μια
συμμορία
68. Επίπεδο IV – Είναι μέλος
• Είναι επίσημα μέλος συμμορίας και συνδέεται σχεδόν αποκλειστικά με τα μέλη
της συμμορίας πέρα απ’ τα μέλη της οικογένειας και πρώην φίλους.
• Συμμετέχει στα εγκλήματα της συμμορίας και στις περισσότερες άλλες συναφείς
δραστηριότητές της.
• Δε θεωρείται σκληρός πυρήνας από τους συντρόφους-μέλη ή τους άλλους.
• Έχει απορρίψει τις αρχές και σύστημα αξιών της οικογένειας και της κοινωνίας.
Επίπεδο V – (Hard-core) σκληρός πυρήνας της συμμορίας
• Απόλυτα προσηλωμένος στη συμμορία και τον τρόπο ζωής της συμμορίας
απορρίπτοντας οποιονδήποτε ή οποιοδήποτε σύστημα αξιών, εκτός αυτήν.
• Θεωρείται από τον εαυτό του, τις αρχές και τη συμμορία ως σκληρός πυρήνας,
• Θα διαπράξει οποιαδήποτε πράξη απαιτήσει η συμμορία με την έγκρισή της
• Συχνά διαπράττουν παράνομες δραστηριότητες : κατοχή, χρήση ναρκωτικών
όπως κάνναβη, κοκαΐνη και ecstasy
• Οπλοφορία/οπλοκατοχή χωρίς άδεια, ακόμα και χωρίς πρόθεση χρήσης του
Επίπεδο συμμετοχής ενός ατόμου σε μια
συμμορία
69. Πρέπει να γίνεται οπωσδήποτε διάκριση μεταξύ των απλών ομάδων νέων
από τις συμμορίες του δρόμου (street gangs) για τις οποίες το έγκλημα και η
βία είναι βασικό μέρος της ταυτότητάς τους και οι δραστηριότητές τους
μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένη αντικοινωνική συμπεριφορά, και νεανική
παραβατικότητα, αλλά ακόμα κι αυτές δεν πρέπει να συγχέονται με τη
σοβαρή βία μιας οργανωμένης εγκληματικής ομάδας.
Το διάγραμμα που ακολουθεί, καθορίζει μια βοηθητική κλίμακα για τη
διάκριση των συμμοριών και της δράσης τους εστιάζοντας:
• σε νέους που βρίσκονται στα όρια συμμετοχής τους σε συμμορίες δρόμου
• κι εκείνους που έχουν αναμειχθεί με: «ένα σχετικά ανθεκτικό γκρουπ νέων
ατόμων, βασισμένο κατά κύριο λόγο σε δραστηριότητες του δρόμου τα οποία
βλέπουν τους εαυτούς τους (και θεωρούνται και από τους άλλους) ως μια
διακριτή ομάδα για την οποία το έγκλημα και η βία είναι ένα αναπόσπαστο
μέρος της ταυτότητας της ομάδας»
Βαθμός συμμετοχής σε συμμορίες
