SlideShare a Scribd company logo

Leksione 3 & 4

•
•
F
fasma3

Assembly Language for Intel Based Processors

Software
1 of 59
Download to read offline
R. Vasili - Gjuha Assembly – Universiteti i Gjirokastrës «Ε. Çabej» Simestri I – Teknololgji Informacioni Leksione 3 dhe 4 Arkitektura e Proçesoreve Intel IA-32
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 2 Çeshtjet që do shqyrtohen • Koncepte të përgjithshme • Arkitektura e Proçesorëve IA-32 • Menaxhimi i Kujteses në IA-32 • Komponentët e një Mikrokompjuteri në IA-32 • Sistemi i Hyrje-Daljes(Input-Output)
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 3 Koncepte të përgjithshme • Konstruksioni themelor i një mikrokompjuteri • Cikli i ekzekutimit të një instruksioni • Leximi nga Kujtesa • Si ekzekutohen programet
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 4 Konstruksioni themelor i një mikrokompjuteri • Sahati(clock) sinkronizon operimet e CPU-së • Njësia e kontrollit(CU) koordinon sekuencën e hapave të ekzekutimit • ALU kryen përpunime aritmetike dhe logjike Central Processor Unit (CPU) Memory Storage Unit registers ALU clock I/O Device #1 I/O Device #2 data bus control bus address bus CU
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 5 Sahati(Clock) • Sinkronizon të gjitha operimet e CPU-së dhe BUS-it • Cikli(i sahatit) i makinës mat kohen e një operimi të vetëm • Sahati(clock) përdoret për të shkaktuar ndodhi(events) one cycle 1 0
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 6 Në vazhdim • Koncepte të përgjithshme • Arkitektura e Proçesorëve IA-32 • Menaxhimi i Kujteses në IA-32 • Komponentët e një Mikrokompjuteri në IA-32 • Sistemi i Hyrje-Daljes(Input-Output)
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 7 Cikli i ekzekutimit të Instruksionit • Fetch • Dekodo • Operandët Fetch • Ekzekuto • Ruaj daljen I-1 I-2 I-3 I-4 PC program I-1 instruction register op1 op2 memory fetch ALU registers write decode execute read write (output) registers flags
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 8 Pipezim Shumë-Fazor(Multi-Stage) • Pipezimi bën të mundur që proçesorët të ekzekutojnë instruksionët në paralel • Ekzekutimi i instruksioneve ndahet në stade të fundme S1 S2 S3 S4 S5 1 Cycles Stages S6 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 Shembull i një proçesori të papipezuar. Shumë cikle të shpërdorura.
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 9 Ekzekutimi i Pipezuar • Përdorim më eficient i cikleve, levizje më e madhe instruksionesh: S1 S2 S3 S4 S5 1 Cycles Stages S6 2 3 4 5 6 7 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 Për k gjendje dhe n instruksione, numri i cikleve të nevojshme është: k + (n – 1)
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 10 Cikle të Shpërdorura (të pipezuara) • Kur një nga stadet kërkon dy ose më shumë cikle sahati, ciklet e sahatit përsëri shpërdorohen. S1 S2 S3 S4 S5 1 Cycles Stages S6 2 3 4 5 6 7 I-1 I-2 I-3 I-1 I-2 I-3 I-1 I-2 I-3 I-1 I-2 I-1 I-1 8 9 I-3 I-2 I-2 exe 10 11 I-3 I-3 I-1 I-2 I-3 Për k gjendje dhe n instruksione, numri I cikleve të nevojshme është: k + (2n – 1)
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 11 Proçesorë Superskalar Një proçesor superscalar ka pipëza shumëfishe ekzekutimi. Në figurën që vijon, vini re që Stadi S4 ka pipëza nga e majta dhe e djathta (u dhe v). S1 S2 S3 u S5 1 Cycles Stages S6 2 3 4 5 6 7 I-1 I-2 I-3 I-4 I-1 I-2 I-3 I-4 I-1 I-2 I-3 I-4 I-1 I-3 I-1 I-2 I-1 v I-2 I-4 S4 8 9 I-3 I-4 I-2 I-3 10 I-4 I-2 I-4 I-1 I-3 Për k gjendje dhe n instruksione, numri I cikleve të nevojshme është: k + n
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 12 Leximi nga Kujtesa • Për të lexuar nga kujtesa nevojiten cikle shumëfishe makine, për arsye se reagon shumë më ngadalë se CPU-ja. Hapat janë: • adresa vendoset në linjën(bus) e adresave • Read Line (RD) vendoset në nivel të ulet • CPU pret bjë cikël për të reaguar kujtesa • Read Line (RD) bëhet 1, duke treguar që të dhenat ndodhen në linjën e të dhenave(data bus) Cycle 1 Cycle 2 Cycle 3 Cycle 4 Data Address CLK ADDR RD DATA
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 13 Kujtesa e Fshehtë(Cache Memory) • Kujtesë RAM me shpejtësi të lartë shumë e shtrenjtë brenda dhe jashtë CPU-së. • Level-1 cache: brenda CPU-së • Level-2 cache: jashtë CPU-së • Cache hit: kur të dhenat që do lexohen ndodhen në kujtesën e fshehtë(cache) • Cache miss: kur të dhenat që do lexohen nuk ndodhen në kujtesën e fshehtë(cache).
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 14 Si ekzekutohet një program Operating system User Current directory System path Directory entry sends program name to gets starting cluster from searches for program in loads and starts Program returns to
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 15 Multitasking • OS mund të ekzekutojë shumë programe njëkohësisht. • Shumë fije ekzekutimi të të njëjtit program. • Ndihmesa Scheduler i jep një sasi të dhenë kohe prej kohës së disponueshme të proçesorit(CPU) secilit program që ekzekutohet. • Kalimi i menjëhershëm nga një detyrë në tjetrën • jep iluzionin se të gjitha programet ekzekutohen njëkohësisht • proçesori duhet të suportojë “task switching”.
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 16 Arkitektura e Proçesorëve IA-32 • Mënyrat e operimit • Ambjenti themelor i ekzekutimit • Njësia e pikës së lëvizshme(Floating-point Unit) • Historia e Mikroproçesorëve Intel
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 17 Mënyra Operimi • Mënyra e Mbrojtur(Protected mode) • Mënyra natyrale(Windows, Linux) • Mënyra Reale e adresimit(Real-address mode) • mund të përdoret për ekzekutimin e një programi MS- DOS që i nevojitet akses direkt te kujtesa e sistemit dhe paisjet hardware • Mënyra Menaxhim Sistemi (System management mode) • Menaxhim energjie, siguria e sistemit, diagnoza • Mënyra Virtuale 8086 (Virtual-8086 mode) • hibride e Mënyrës së Mbrojtur • çdo program ka kompjutërin e vet 8086
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 18 Ambjenti themelor i ekzekutimit • Kujtesë e adresueshme • Regjistrat me përdorim të përgjithshëm • Regjistrat Index dhe Base • Përdorim i Specializuar regjistri • Flamujtë e gjendjes (Status flags) • Regjistrat Floating-point, MMX, XMM
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 19 Kujtesë e Adresueshme • Në Protected mode • 4 GB • 32-bit adresa • Në mënyrat Real-address dhe Virtual-8086 • 1 MB hapësirë • 20-bit adresa
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 20 Regjistrat me përdorim të përgjithshëm CS SS DS ES EIP EFLAGS 16-bit Segment Registers EAX EBX ECX EDX 32-bit General-Purpose Registers FS GS EBP ESP ESI EDI • vendndodhje magazinash me shpejtësi të lartë brenda CPU-së • shpejtësi shumë më e lartë nga kujtesat konvencionale
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 21 Aksesi Pjesor i Regjistrave • Përdoret emër 8-bit, emër 16-bit, ose emër 32-bit • Aplikohet te EAX, EBX, ECX, dhe EDX AH AL 16 bits 8 AX EAX 8 32 bits 8 bits + 8 bits
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 22 Regjistrat Index dhe Base • Disa regjistra kanë vetëm një emër 16-bit për gjysmën e tij të ulët:
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 23 Disa Përdorime të Specializuar Regjistri (1 nga 2) • General-Purpose • EAX – accumulator • ECX – numëruesi i ciklit • ESP – stack pointer • ESI, EDI – index registers • EBP – extended frame pointer (stack) • Segment • CS – code segment • DS – data segment • SS – stack segment • ES, FS, GS – segmente shtesë
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 24 • EIP – instruction pointer • EFLAGS • status and control flags • çdo flag është një bit i vetëm binar Disa Përdorime të Specializuar Regjistri (2 nga 2)
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 25 Flamujtë e Gjendjes(Status Flags) • Carry • aritmetikë pa shenjë jashtë rangut • Overflow • aritmetikë me shenjë jashtë rangut • Sign • rezultati është negativ • Zero • rezultati është zero • Auxiliary Carry • Mbartje nga biti 3 te biti 4 • Parity • Shuma e 1-biteve është numër çift
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 26 Regjistrat Floating-Point, MMX, XMM • Tetë 80-bit regjistra të dhenash floating-point • ST(0), ST(1), . . . , ST(7) • Përdoret për gjithë aritmetikën me pikë të levizshme(floating-point) • Tetë regjistra 64-bit MMX • Tetë regjistra 128-bit XMM për veprime single-instruction multiple-data (SIMD) ST(0) ST(1) ST(2) ST(3) 80-bit Data Registers ST(4) ST(5) ST(6) ST(7) Opcode Register
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 27 Historia e Mikroproçesorëve Intel • Intel 8086, 80286 • Familja e proçesorëve IA-32 • Familja e proçesorëve P6 • CISC dhe RISC
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 28 Mikroproçesorët e Parë Intel • Intel 8086/8088 • IBM-PC ka përdorur 8088 • 1 MB RAM e Adresueshme • 16-bit regjistra • 16-bit data bus (8-bit për 8088) • Njësi e veçantë floating-point (8087)
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 29 IBM-AT • Intel 80286 • 16 MB RAM e Adresueshme • Kujtesë e Mbrojtur • Shumë herë më e shpejtë se 8086 • paraqitet IDE bus architecture • 80287 floating point unit
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 30 Intel IA-32 Family • Intel386 • 4 GB RAM e Adresueshme, 32-bit regjistra, faqimi (kujtesa virtuale) • Intel486 • instruction pipelining • Pentium • superscalar, 32-bit address bus, • 64-bit linja e brendshme e të dhenave
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 31 Familja Intel P6 • Pentium Pro • Teknika të avancuara optimizimi në microcode • Pentium II • MMX (multimedia) instruction set • Pentium III • SIMD (streaming extensions) instructions • Pentium 4 and Xeon • Intel NetBurst micro-architecture, e akorduar për multimedia
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 32 CISC dhe RISC • CISC – complex instruction set • set i madh instruksionesh • operime high-level • kërkon microcode interpreter • shembuj: familja Intel 80x86 • RISC – reduced instruction set • i thjeshtë, instruksione atomic • set i vogël instruksionesh • të ekzekutuar direkt nga hardware • shembuj : • ARM (Advanced RISC Machines) • DEC Alpha (tani Compaq)
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 33 Në vazhdim • Koncepte të përgjithshme • Arkitektura e Proçesorëve IA-32 • Menaxhimi i Kujteses në IA-32 • Komponentët e një Mikrokompjuteri në IA-32 • Sistemi i Hyrje-Daljes(Input-Output)
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 34 Menaxhimi i Kujteses në IA-32 • Mënyra Reale e Adresimit(Real-address mode) • Llogaritja e Adresave Lineare • Protected mode • Modeli Shumë-segmentesh • Faqimi(Paging)
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 35 Mënyra Reale e Adresimit(Real-address mode) • Maksimalisht 1 MB RAM e adresueshme • Programet Aplikative mund të aksesojnë çdo hapësirë të kujtesës • Single tasking • E suportuar nga sistemi operativ MS-DOS
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 36 Kujtesë e Segmentuar Adresimi i kujtesës së segmentuar: adresa absolute (linear) është një kombinim i një vlere 16-bit segmenti e shtuar një ofseti 16-bit 00000 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000 90000 A0000 B0000 C0000 D0000 E0000 F0000 8000:0000 8000:FFFF seg ofs 8000:0250 0250 një segment
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 37 Llogaritja e Adresave Lineare • Një adresë segmenti të dhenë, shumëzojeni me 16 (shtoni një zero hexadecimal), dhe shtojeni ate te ofseti • Shembull: konvertoni 08F1:0100 në një adresë lineare Vlera e rregulluar e Segmentit : 0 8 F 1 0 Shto ofsetin: 0 1 0 0 Adresa Lineare: 0 9 0 1 0
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 38 Rradha Juaj. . . Cila adresë lineare i korrespondon adresës me segment/offset 028F:0030? 028F0 + 0030 = 02920 Përdorni gjithmonë shënimin hexadecimal për adresat.
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 39 Rradha Juaj. . . Cila adresë segmenti i korrespondon adresës lineare 28F30h? Adresa të ndryshme segment-offset mund të prodhojnë adresën lineare 28F30h. Për shembull: 28F0:0030, 28F3:0000, 28B0:0430, . . .
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 40 Mënyra e Mbrojtur(Protected Mode) (1 nga 2) • 4 GB RAM e adresueshme • (00000000 to FFFFFFFFh) • Çdo programi i jepet nje ndarje kujtese që është e mbrojtur nga programet e tjera • E ndërtuar për multitasking • Suportohet nga Linux & MS-Windows
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 41 • Tabela përshkrimi për Segmentin • Struktura e Programit • Hapësirë kodi, të dhenash, dhe stive • CS, DS, SS segment descriptors • global descriptor table (GDT) • Programet MASM përdorin modelin e kujtesës flat të Microsoft Mënyra e Mbrojtur(Protected Mode) (1 nga 2)
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 42 Modeli Flat Segment • Single global descriptor table (GDT). • Të gjitha segmentet planifikohen te e gjithë hapësira e adresave 32-bit 00000000 FFFFFFFF (4GB) physicalRAM 00000000 Segment descriptor, in the Global Descriptor Table 00040 - - - - base address limit access 00040000 notused
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 43 Multi-Segment Model • Çdo program ka një local descriptor table (LDT) • mban descriptor për çdo segment të përdorur nga programi 3000 RAM 00003000 Local Descriptor Table 0002 00008000 000A 00026000 0010 base limit access 8000 26000
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 44 Faqimi(Paging) • Suportohet direkt nga CPU • Ndan çdo segment në blloqe 4096-byte të quajtura faqe • Shuma e të gjitha programeve mund të bëhet më e madhe kujtesa natyrale • Një pjesë e programit që ekzekutohet ndodhet në kujtesë, dhe një pjesë në disk • Virtual memory manager (VMM) – ndihemsë e Sistemit Operativ që menaxhon ngarkimin dhe shkarkimin e faqeve • Page fault – emetohet nga CPU kur faqja duhet të ngarkohet nga disku
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 45 Në vazhdim • Koncepte të përgjithshme • Arkitektura e Proçesorëve IA-32 • Menaxhimi i Kujteses në IA-32 • Komponentët e një Mikrokompjuteri në IA-32 • Sistemi i Hyrje-Daljes(Input-Output)
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 46 Komponentët e një Mikrokompjuteri në IA-32 • Motherboard • Dalja Video • Kujtesa • Portat e Hyrje-Daljes(Input-output)
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 47 Motherboard • CPU socket • External cache memory slots • Main memory slots • BIOS chips • Sound synthesizer chip (me opsion) • Video controller chip (me opsion) • IDE, parallel, serial, USB, video, keyboard, joystick, network, dhe mouse connectors • PCI bus connectors (karta zgjeruese)
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 48 Intel D850MD Motherboard dynamic RAM Pentium 4 socket Speaker IDE drive connectors mouse, keyboard, parallel, serial, DHE USB connectors AGP slot Battery Video Power connector memory controller hub Diskette connector PCI slots I/O Controller Firmware hub Audio chip Burimi: Intel® Desktop Board D850MD/D850MV Technical Product Specification
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 49 Video Output • Video controller • mbi motherboard, ose mbi expansion card • AGP (accelerated graphics port technology)* • Video memory (VRAM) • Video CRT Display • përdor skanim raster • horizontal retrace • vertical retrace • Monitorë Direkt dixhital LCD • Nuk ka nëvojë të përdor skanim raster
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 50 Shembull Video Controller (ATI Corp.) • 128-bit 3D graphics performance powered by RAGE™ 128 PRO • 3D graphics performance • Intelligent TV-Tuner with Digital VCR • TV-ON-DEMAND™ • Interactive Program Guide • Still image and MPEG-2 motion video capture • Video editing • Hardware DVD video playback • Video output to TV or VCR
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 51 Kujtesa • ROM • read-only memory • EPROM • erasable programmable read-only memory • Dynamic RAM (DRAM) • e lirë; duhet rifreskuar në menyrë konstande • Static RAM (SRAM) • e shtrenjtë; përdoret për cache memory; nuk ka nevojë për rifreskim • Video RAM (VRAM) • dual ported; i optimizuar për constant video refresh • CMOS RAM • complimentary metal-oxide semiconductor • Informacion për nisjen e sistemit
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 52 Portat e Hyrje-Daljes(Input-Output) • USB (universal serial bus) • lidhje inteligjente high-speed me paisje • deri në 480 megabits/sekondë • USB hub lidh shumë paisje(devices) • enumeration: compjuteri pyet paisjet • suporton lidhje të nxehta(hot connections) • Paralel • kabëll i shkurtër, high speed • zakonisht për printera • transferim bidirectional, parallel të dhenash
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 53 Portat e Hyrje-Daljes(Input-Output)(vazhdim) • Serial • RS-232 serial port • një bit njëherësh • Përdor kabëll të gjatë dhe modeme • Programmohet në gjuhë assembly
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 54 Në vazhdim • Koncepte të përgjithshme • Arkitektura e Proçesorëve IA-32 • Menaxhimi i Kujteses në IA-32 • Komponentët e një Mikrokompjuteri në IA-32 • Sistemi i Hyrje-Daljes(Input-Output)
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 55 Nivelet e Hyrje-Daljes(Input-Output levels) • Niveli 3: Thërret një funksion librarie (C++, Java) • e lehtë të bëhet; i abstraktuar nga hardware; detajet fshihen • përformancë më e ulët • Niveli 2: Thërret një funksion të sistemit operativ • Specifik te SO; i pavarur nga paisja(device-independent) • përformancë mesatare • Niveli 1: Thërret një funksion BIOS (basic input-output system) • Nëvojiten dije mbi hardware • Zakonisht përformancë e mirë • Niveli 0: Komunikon direkt me hardware • Mund të mos lejohet nga disa sisteme operative
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 56 Afishimi i një Vargu me Karaktere Kur një HLL program afishon një varg karakteresh, kanë vend hapat që vijojnë: Application Program OS Function BIOS Function Hardware Level 0 Level 1 Level 2 Level 3
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 57 Nivelet e Programimit ASM ASM Program OS Function BIOS Function Hardware Level 0 Level 1 Level 2 Programet ASM mund të kryejnë hyrje-dalje në secilin nga nivelet që vijojnë:
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 58 Përmbledhje • Njësia Qendrore e Përpunimit (CPU) • Njësia Aritmetike Logjike (ALU) • Cikli i ekzekutimit të Instruksionit • Multitasking • Floating Point Unit (FPU) • Seti Kompleks i Instruksioneve • Menyra Reale(Real mode) dhe Menyra e Mbrojtur(Protected Mode) • Komponentët e Motherboard-it • Tipe Kujtese • Input/Output dhe nivelet e aksesit
Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 59 42 69 6E 61 72 79

Recommended

Leksione 1 & 2
Leksione 1 & 2Leksione 1 & 2
Leksione 1 & 2fasma3
 
Leksione 9 & 10
Leksione 9 & 10Leksione 9 & 10
Leksione 9 & 10fasma3
 
Leksione 5 & 6
Leksione 5 & 6Leksione 5 & 6
Leksione 5 & 6fasma3
 
Leksione 7 & 8
Leksione 7 & 8Leksione 7 & 8
Leksione 7 & 8fasma3
 
Leksione 7 & 8 p
Leksione 7 & 8 pLeksione 7 & 8 p
Leksione 7 & 8 pfasma3
 
Leksione - Njohuri - Informatike
Leksione - Njohuri - InformatikeLeksione - Njohuri - Informatike
Leksione - Njohuri - Informatikeschizoidal
 
Mikroprocesori
MikroprocesoriMikroprocesori
MikroprocesoriVeton Kaso
 
Zgjidhja e detyrave te kapitullit “Fizika Relativiste” te libri “Fizika 12”, ...
Zgjidhja e detyrave te kapitullit “Fizika Relativiste” te libri “Fizika 12”, ...Zgjidhja e detyrave te kapitullit “Fizika Relativiste” te libri “Fizika 12”, ...
Zgjidhja e detyrave te kapitullit “Fizika Relativiste” te libri “Fizika 12”, ...Liridon Muqaku
 

Recommended

Leksione 1 & 2
Leksione 1 & 2Leksione 1 & 2
Leksione 1 & 2fasma3
 
Leksione 9 & 10
Leksione 9 & 10Leksione 9 & 10
Leksione 9 & 10fasma3
 
Leksione 5 & 6
Leksione 5 & 6Leksione 5 & 6
Leksione 5 & 6fasma3
 
Leksione 7 & 8
Leksione 7 & 8Leksione 7 & 8
Leksione 7 & 8fasma3
 
Leksione 7 & 8 p
Leksione 7 & 8 pLeksione 7 & 8 p
Leksione 7 & 8 pfasma3
 
Leksione - Njohuri - Informatike
Leksione - Njohuri - InformatikeLeksione - Njohuri - Informatike
Leksione - Njohuri - Informatikeschizoidal
 
Mikroprocesori
MikroprocesoriMikroprocesori
MikroprocesoriVeton Kaso
 
Zgjidhja e detyrave te kapitullit “Fizika Relativiste” te libri “Fizika 12”, ...
Zgjidhja e detyrave te kapitullit “Fizika Relativiste” te libri “Fizika 12”, ...Zgjidhja e detyrave te kapitullit “Fizika Relativiste” te libri “Fizika 12”, ...
Zgjidhja e detyrave te kapitullit “Fizika Relativiste” te libri “Fizika 12”, ...Liridon Muqaku
 
Njesia Qendrore (Pjeset Perberese) , Lenda : Tik
Njesia Qendrore (Pjeset Perberese) , Lenda : TikNjesia Qendrore (Pjeset Perberese) , Lenda : Tik
Njesia Qendrore (Pjeset Perberese) , Lenda : TikDaniel Duro
 
Informatika - Viti i pare
Informatika - Viti i pareInformatika - Viti i pare
Informatika - Viti i pareTarget
 
Besa e Sami Frasherit
Besa e Sami FrasheritBesa e Sami Frasherit
Besa e Sami FrasheritDiellza Çunaj
 
Limiti i vargut
Limiti i vargutLimiti i vargut
Limiti i vargutDiellza Çunaj
 
Limiti i Funksionit USHTRIME
Limiti i Funksionit USHTRIMELimiti i Funksionit USHTRIME
Limiti i Funksionit USHTRIMELiridon Muqaku
 
Fusha Magnetike
Fusha MagnetikeFusha Magnetike
Fusha MagnetikeDiellza Çunaj
 
Kompjuteri dhe pjeset e tij
Kompjuteri dhe pjeset e tijKompjuteri dhe pjeset e tij
Kompjuteri dhe pjeset e tijAltin Emiri
 

More Related Content

Viewers also liked

Njesia Qendrore (Pjeset Perberese) , Lenda : Tik
Njesia Qendrore (Pjeset Perberese) , Lenda : TikNjesia Qendrore (Pjeset Perberese) , Lenda : Tik
Njesia Qendrore (Pjeset Perberese) , Lenda : TikDaniel Duro
 
Informatika - Viti i pare
Informatika - Viti i pareInformatika - Viti i pare
Informatika - Viti i pareTarget
 
Limiti i Funksionit USHTRIME
Limiti i Funksionit USHTRIMELimiti i Funksionit USHTRIME
Limiti i Funksionit USHTRIMELiridon Muqaku
 
Kompjuteri dhe pjeset e tij
Kompjuteri dhe pjeset e tijKompjuteri dhe pjeset e tij
Kompjuteri dhe pjeset e tijAltin Emiri
 

Viewers also liked (7)

Njesia Qendrore (Pjeset Perberese) , Lenda : Tik
Njesia Qendrore (Pjeset Perberese) , Lenda : TikNjesia Qendrore (Pjeset Perberese) , Lenda : Tik
Njesia Qendrore (Pjeset Perberese) , Lenda : Tik
 
Informatika - Viti i pare
Informatika - Viti i pareInformatika - Viti i pare
Informatika - Viti i pare
 
Besa e Sami Frasherit
Besa e Sami FrasheritBesa e Sami Frasherit
Besa e Sami Frasherit
 
Limiti i vargut
Limiti i vargutLimiti i vargut
Limiti i vargut
 
Limiti i Funksionit USHTRIME
Limiti i Funksionit USHTRIMELimiti i Funksionit USHTRIME
Limiti i Funksionit USHTRIME
 
Fusha Magnetike
Fusha MagnetikeFusha Magnetike
Fusha Magnetike
 
Kompjuteri dhe pjeset e tij
Kompjuteri dhe pjeset e tijKompjuteri dhe pjeset e tij
Kompjuteri dhe pjeset e tij
 

Leksione 3 & 4

  • 1. R. Vasili - Gjuha Assembly – Universiteti i Gjirokastrës «Ε. Çabej» Simestri I – Teknololgji Informacioni Leksione 3 dhe 4 Arkitektura e Proçesoreve Intel IA-32
  • 2. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 2 Çeshtjet që do shqyrtohen • Koncepte të përgjithshme • Arkitektura e Proçesorëve IA-32 • Menaxhimi i Kujteses në IA-32 • Komponentët e një Mikrokompjuteri në IA-32 • Sistemi i Hyrje-Daljes(Input-Output)
  • 3. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 3 Koncepte të përgjithshme • Konstruksioni themelor i një mikrokompjuteri • Cikli i ekzekutimit të një instruksioni • Leximi nga Kujtesa • Si ekzekutohen programet
  • 4. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 4 Konstruksioni themelor i një mikrokompjuteri • Sahati(clock) sinkronizon operimet e CPU-së • Njësia e kontrollit(CU) koordinon sekuencën e hapave të ekzekutimit • ALU kryen përpunime aritmetike dhe logjike Central Processor Unit (CPU) Memory Storage Unit registers ALU clock I/O Device #1 I/O Device #2 data bus control bus address bus CU
  • 5. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 5 Sahati(Clock) • Sinkronizon të gjitha operimet e CPU-së dhe BUS-it • Cikli(i sahatit) i makinës mat kohen e një operimi të vetëm • Sahati(clock) përdoret për të shkaktuar ndodhi(events) one cycle 1 0
  • 6. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 6 Në vazhdim • Koncepte të përgjithshme • Arkitektura e Proçesorëve IA-32 • Menaxhimi i Kujteses në IA-32 • Komponentët e një Mikrokompjuteri në IA-32 • Sistemi i Hyrje-Daljes(Input-Output)
  • 7. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 7 Cikli i ekzekutimit të Instruksionit • Fetch • Dekodo • Operandët Fetch • Ekzekuto • Ruaj daljen I-1 I-2 I-3 I-4 PC program I-1 instruction register op1 op2 memory fetch ALU registers write decode execute read write (output) registers flags
  • 8. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 8 Pipezim Shumë-Fazor(Multi-Stage) • Pipezimi bën të mundur që proçesorët të ekzekutojnë instruksionët në paralel • Ekzekutimi i instruksioneve ndahet në stade të fundme S1 S2 S3 S4 S5 1 Cycles Stages S6 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 Shembull i një proçesori të papipezuar. Shumë cikle të shpërdorura.
  • 9. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 9 Ekzekutimi i Pipezuar • Përdorim më eficient i cikleve, levizje më e madhe instruksionesh: S1 S2 S3 S4 S5 1 Cycles Stages S6 2 3 4 5 6 7 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 I-1 I-2 Për k gjendje dhe n instruksione, numri i cikleve të nevojshme është: k + (n – 1)
  • 10. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 10 Cikle të Shpërdorura (të pipezuara) • Kur një nga stadet kërkon dy ose më shumë cikle sahati, ciklet e sahatit përsëri shpërdorohen. S1 S2 S3 S4 S5 1 Cycles Stages S6 2 3 4 5 6 7 I-1 I-2 I-3 I-1 I-2 I-3 I-1 I-2 I-3 I-1 I-2 I-1 I-1 8 9 I-3 I-2 I-2 exe 10 11 I-3 I-3 I-1 I-2 I-3 Për k gjendje dhe n instruksione, numri I cikleve të nevojshme është: k + (2n – 1)
  • 11. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 11 Proçesorë Superskalar Një proçesor superscalar ka pipëza shumëfishe ekzekutimi. Në figurën që vijon, vini re që Stadi S4 ka pipëza nga e majta dhe e djathta (u dhe v). S1 S2 S3 u S5 1 Cycles Stages S6 2 3 4 5 6 7 I-1 I-2 I-3 I-4 I-1 I-2 I-3 I-4 I-1 I-2 I-3 I-4 I-1 I-3 I-1 I-2 I-1 v I-2 I-4 S4 8 9 I-3 I-4 I-2 I-3 10 I-4 I-2 I-4 I-1 I-3 Për k gjendje dhe n instruksione, numri I cikleve të nevojshme është: k + n
  • 12. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 12 Leximi nga Kujtesa • Për të lexuar nga kujtesa nevojiten cikle shumëfishe makine, për arsye se reagon shumë më ngadalë se CPU-ja. Hapat janë: • adresa vendoset në linjën(bus) e adresave • Read Line (RD) vendoset në nivel të ulet • CPU pret bjë cikël për të reaguar kujtesa • Read Line (RD) bëhet 1, duke treguar që të dhenat ndodhen në linjën e të dhenave(data bus) Cycle 1 Cycle 2 Cycle 3 Cycle 4 Data Address CLK ADDR RD DATA
  • 13. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 13 Kujtesa e Fshehtë(Cache Memory) • Kujtesë RAM me shpejtësi të lartë shumë e shtrenjtë brenda dhe jashtë CPU-së. • Level-1 cache: brenda CPU-së • Level-2 cache: jashtë CPU-së • Cache hit: kur të dhenat që do lexohen ndodhen në kujtesën e fshehtë(cache) • Cache miss: kur të dhenat që do lexohen nuk ndodhen në kujtesën e fshehtë(cache).
  • 14. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 14 Si ekzekutohet një program Operating system User Current directory System path Directory entry sends program name to gets starting cluster from searches for program in loads and starts Program returns to
  • 15. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 15 Multitasking • OS mund të ekzekutojë shumë programe njëkohësisht. • Shumë fije ekzekutimi të të njëjtit program. • Ndihmesa Scheduler i jep një sasi të dhenë kohe prej kohës së disponueshme të proçesorit(CPU) secilit program që ekzekutohet. • Kalimi i menjëhershëm nga një detyrë në tjetrën • jep iluzionin se të gjitha programet ekzekutohen njëkohësisht • proçesori duhet të suportojë “task switching”.
  • 16. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 16 Arkitektura e Proçesorëve IA-32 • Mënyrat e operimit • Ambjenti themelor i ekzekutimit • Njësia e pikës së lëvizshme(Floating-point Unit) • Historia e Mikroproçesorëve Intel
  • 17. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 17 Mënyra Operimi • Mënyra e Mbrojtur(Protected mode) • Mënyra natyrale(Windows, Linux) • Mënyra Reale e adresimit(Real-address mode) • mund të përdoret për ekzekutimin e një programi MS- DOS që i nevojitet akses direkt te kujtesa e sistemit dhe paisjet hardware • Mënyra Menaxhim Sistemi (System management mode) • Menaxhim energjie, siguria e sistemit, diagnoza • Mënyra Virtuale 8086 (Virtual-8086 mode) • hibride e Mënyrës së Mbrojtur • çdo program ka kompjutërin e vet 8086
  • 18. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 18 Ambjenti themelor i ekzekutimit • Kujtesë e adresueshme • Regjistrat me përdorim të përgjithshëm • Regjistrat Index dhe Base • Përdorim i Specializuar regjistri • Flamujtë e gjendjes (Status flags) • Regjistrat Floating-point, MMX, XMM
  • 19. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 19 Kujtesë e Adresueshme • Në Protected mode • 4 GB • 32-bit adresa • Në mënyrat Real-address dhe Virtual-8086 • 1 MB hapësirë • 20-bit adresa
  • 20. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 20 Regjistrat me përdorim të përgjithshëm CS SS DS ES EIP EFLAGS 16-bit Segment Registers EAX EBX ECX EDX 32-bit General-Purpose Registers FS GS EBP ESP ESI EDI • vendndodhje magazinash me shpejtësi të lartë brenda CPU-së • shpejtësi shumë më e lartë nga kujtesat konvencionale
  • 21. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 21 Aksesi Pjesor i Regjistrave • Përdoret emër 8-bit, emër 16-bit, ose emër 32-bit • Aplikohet te EAX, EBX, ECX, dhe EDX AH AL 16 bits 8 AX EAX 8 32 bits 8 bits + 8 bits
  • 22. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 22 Regjistrat Index dhe Base • Disa regjistra kanë vetëm një emër 16-bit për gjysmën e tij të ulët:
  • 23. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 23 Disa Përdorime të Specializuar Regjistri (1 nga 2) • General-Purpose • EAX – accumulator • ECX – numëruesi i ciklit • ESP – stack pointer • ESI, EDI – index registers • EBP – extended frame pointer (stack) • Segment • CS – code segment • DS – data segment • SS – stack segment • ES, FS, GS – segmente shtesë
  • 24. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 24 • EIP – instruction pointer • EFLAGS • status and control flags • çdo flag është një bit i vetëm binar Disa Përdorime të Specializuar Regjistri (2 nga 2)
  • 25. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 25 Flamujtë e Gjendjes(Status Flags) • Carry • aritmetikë pa shenjë jashtë rangut • Overflow • aritmetikë me shenjë jashtë rangut • Sign • rezultati është negativ • Zero • rezultati është zero • Auxiliary Carry • Mbartje nga biti 3 te biti 4 • Parity • Shuma e 1-biteve është numër çift
  • 26. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 26 Regjistrat Floating-Point, MMX, XMM • Tetë 80-bit regjistra të dhenash floating-point • ST(0), ST(1), . . . , ST(7) • Përdoret për gjithë aritmetikën me pikë të levizshme(floating-point) • Tetë regjistra 64-bit MMX • Tetë regjistra 128-bit XMM për veprime single-instruction multiple-data (SIMD) ST(0) ST(1) ST(2) ST(3) 80-bit Data Registers ST(4) ST(5) ST(6) ST(7) Opcode Register
  • 27. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 27 Historia e Mikroproçesorëve Intel • Intel 8086, 80286 • Familja e proçesorëve IA-32 • Familja e proçesorëve P6 • CISC dhe RISC
  • 28. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 28 Mikroproçesorët e Parë Intel • Intel 8086/8088 • IBM-PC ka përdorur 8088 • 1 MB RAM e Adresueshme • 16-bit regjistra • 16-bit data bus (8-bit për 8088) • Njësi e veçantë floating-point (8087)
  • 29. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 29 IBM-AT • Intel 80286 • 16 MB RAM e Adresueshme • Kujtesë e Mbrojtur • Shumë herë më e shpejtë se 8086 • paraqitet IDE bus architecture • 80287 floating point unit
  • 30. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 30 Intel IA-32 Family • Intel386 • 4 GB RAM e Adresueshme, 32-bit regjistra, faqimi (kujtesa virtuale) • Intel486 • instruction pipelining • Pentium • superscalar, 32-bit address bus, • 64-bit linja e brendshme e të dhenave
  • 31. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 31 Familja Intel P6 • Pentium Pro • Teknika të avancuara optimizimi në microcode • Pentium II • MMX (multimedia) instruction set • Pentium III • SIMD (streaming extensions) instructions • Pentium 4 and Xeon • Intel NetBurst micro-architecture, e akorduar për multimedia
  • 32. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 32 CISC dhe RISC • CISC – complex instruction set • set i madh instruksionesh • operime high-level • kërkon microcode interpreter • shembuj: familja Intel 80x86 • RISC – reduced instruction set • i thjeshtë, instruksione atomic • set i vogël instruksionesh • të ekzekutuar direkt nga hardware • shembuj : • ARM (Advanced RISC Machines) • DEC Alpha (tani Compaq)
  • 33. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 33 Në vazhdim • Koncepte të përgjithshme • Arkitektura e Proçesorëve IA-32 • Menaxhimi i Kujteses në IA-32 • Komponentët e një Mikrokompjuteri në IA-32 • Sistemi i Hyrje-Daljes(Input-Output)
  • 34. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 34 Menaxhimi i Kujteses në IA-32 • Mënyra Reale e Adresimit(Real-address mode) • Llogaritja e Adresave Lineare • Protected mode • Modeli Shumë-segmentesh • Faqimi(Paging)
  • 35. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 35 Mënyra Reale e Adresimit(Real-address mode) • Maksimalisht 1 MB RAM e adresueshme • Programet Aplikative mund të aksesojnë çdo hapësirë të kujtesës • Single tasking • E suportuar nga sistemi operativ MS-DOS
  • 36. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 36 Kujtesë e Segmentuar Adresimi i kujtesës së segmentuar: adresa absolute (linear) është një kombinim i një vlere 16-bit segmenti e shtuar një ofseti 16-bit 00000 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000 90000 A0000 B0000 C0000 D0000 E0000 F0000 8000:0000 8000:FFFF seg ofs 8000:0250 0250 një segment
  • 37. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 37 Llogaritja e Adresave Lineare • Një adresë segmenti të dhenë, shumëzojeni me 16 (shtoni një zero hexadecimal), dhe shtojeni ate te ofseti • Shembull: konvertoni 08F1:0100 në një adresë lineare Vlera e rregulluar e Segmentit : 0 8 F 1 0 Shto ofsetin: 0 1 0 0 Adresa Lineare: 0 9 0 1 0
  • 38. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 38 Rradha Juaj. . . Cila adresë lineare i korrespondon adresës me segment/offset 028F:0030? 028F0 + 0030 = 02920 Përdorni gjithmonë shënimin hexadecimal për adresat.
  • 39. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 39 Rradha Juaj. . . Cila adresë segmenti i korrespondon adresës lineare 28F30h? Adresa të ndryshme segment-offset mund të prodhojnë adresën lineare 28F30h. Për shembull: 28F0:0030, 28F3:0000, 28B0:0430, . . .
  • 40. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 40 Mënyra e Mbrojtur(Protected Mode) (1 nga 2) • 4 GB RAM e adresueshme • (00000000 to FFFFFFFFh) • Çdo programi i jepet nje ndarje kujtese që është e mbrojtur nga programet e tjera • E ndërtuar për multitasking • Suportohet nga Linux & MS-Windows
  • 41. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 41 • Tabela përshkrimi për Segmentin • Struktura e Programit • Hapësirë kodi, të dhenash, dhe stive • CS, DS, SS segment descriptors • global descriptor table (GDT) • Programet MASM përdorin modelin e kujtesës flat të Microsoft Mënyra e Mbrojtur(Protected Mode) (1 nga 2)
  • 42. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 42 Modeli Flat Segment • Single global descriptor table (GDT). • Të gjitha segmentet planifikohen te e gjithë hapësira e adresave 32-bit 00000000 FFFFFFFF (4GB) physicalRAM 00000000 Segment descriptor, in the Global Descriptor Table 00040 - - - - base address limit access 00040000 notused
  • 43. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 43 Multi-Segment Model • Çdo program ka një local descriptor table (LDT) • mban descriptor për çdo segment të përdorur nga programi 3000 RAM 00003000 Local Descriptor Table 0002 00008000 000A 00026000 0010 base limit access 8000 26000
  • 44. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 44 Faqimi(Paging) • Suportohet direkt nga CPU • Ndan çdo segment në blloqe 4096-byte të quajtura faqe • Shuma e të gjitha programeve mund të bëhet më e madhe kujtesa natyrale • Një pjesë e programit që ekzekutohet ndodhet në kujtesë, dhe një pjesë në disk • Virtual memory manager (VMM) – ndihemsë e Sistemit Operativ që menaxhon ngarkimin dhe shkarkimin e faqeve • Page fault – emetohet nga CPU kur faqja duhet të ngarkohet nga disku
  • 45. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 45 Në vazhdim • Koncepte të përgjithshme • Arkitektura e Proçesorëve IA-32 • Menaxhimi i Kujteses në IA-32 • Komponentët e një Mikrokompjuteri në IA-32 • Sistemi i Hyrje-Daljes(Input-Output)
  • 46. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 46 Komponentët e një Mikrokompjuteri në IA-32 • Motherboard • Dalja Video • Kujtesa • Portat e Hyrje-Daljes(Input-output)
  • 47. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 47 Motherboard • CPU socket • External cache memory slots • Main memory slots • BIOS chips • Sound synthesizer chip (me opsion) • Video controller chip (me opsion) • IDE, parallel, serial, USB, video, keyboard, joystick, network, dhe mouse connectors • PCI bus connectors (karta zgjeruese)
  • 48. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 48 Intel D850MD Motherboard dynamic RAM Pentium 4 socket Speaker IDE drive connectors mouse, keyboard, parallel, serial, DHE USB connectors AGP slot Battery Video Power connector memory controller hub Diskette connector PCI slots I/O Controller Firmware hub Audio chip Burimi: Intel® Desktop Board D850MD/D850MV Technical Product Specification
  • 49. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 49 Video Output • Video controller • mbi motherboard, ose mbi expansion card • AGP (accelerated graphics port technology)* • Video memory (VRAM) • Video CRT Display • përdor skanim raster • horizontal retrace • vertical retrace • Monitorë Direkt dixhital LCD • Nuk ka nëvojë të përdor skanim raster
  • 50. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 50 Shembull Video Controller (ATI Corp.) • 128-bit 3D graphics performance powered by RAGE™ 128 PRO • 3D graphics performance • Intelligent TV-Tuner with Digital VCR • TV-ON-DEMAND™ • Interactive Program Guide • Still image and MPEG-2 motion video capture • Video editing • Hardware DVD video playback • Video output to TV or VCR
  • 51. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 51 Kujtesa • ROM • read-only memory • EPROM • erasable programmable read-only memory • Dynamic RAM (DRAM) • e lirë; duhet rifreskuar në menyrë konstande • Static RAM (SRAM) • e shtrenjtë; përdoret për cache memory; nuk ka nevojë për rifreskim • Video RAM (VRAM) • dual ported; i optimizuar për constant video refresh • CMOS RAM • complimentary metal-oxide semiconductor • Informacion për nisjen e sistemit
  • 52. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 52 Portat e Hyrje-Daljes(Input-Output) • USB (universal serial bus) • lidhje inteligjente high-speed me paisje • deri në 480 megabits/sekondë • USB hub lidh shumë paisje(devices) • enumeration: compjuteri pyet paisjet • suporton lidhje të nxehta(hot connections) • Paralel • kabëll i shkurtër, high speed • zakonisht për printera • transferim bidirectional, parallel të dhenash
  • 53. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 53 Portat e Hyrje-Daljes(Input-Output)(vazhdim) • Serial • RS-232 serial port • një bit njëherësh • Përdor kabëll të gjatë dhe modeme • Programmohet në gjuhë assembly
  • 54. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 54 Në vazhdim • Koncepte të përgjithshme • Arkitektura e Proçesorëve IA-32 • Menaxhimi i Kujteses në IA-32 • Komponentët e një Mikrokompjuteri në IA-32 • Sistemi i Hyrje-Daljes(Input-Output)
  • 55. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 55 Nivelet e Hyrje-Daljes(Input-Output levels) • Niveli 3: Thërret një funksion librarie (C++, Java) • e lehtë të bëhet; i abstraktuar nga hardware; detajet fshihen • përformancë më e ulët • Niveli 2: Thërret një funksion të sistemit operativ • Specifik te SO; i pavarur nga paisja(device-independent) • përformancë mesatare • Niveli 1: Thërret një funksion BIOS (basic input-output system) • Nëvojiten dije mbi hardware • Zakonisht përformancë e mirë • Niveli 0: Komunikon direkt me hardware • Mund të mos lejohet nga disa sisteme operative
  • 56. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 56 Afishimi i një Vargu me Karaktere Kur një HLL program afishon një varg karakteresh, kanë vend hapat që vijojnë: Application Program OS Function BIOS Function Hardware Level 0 Level 1 Level 2 Level 3
  • 57. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 57 Nivelet e Programimit ASM ASM Program OS Function BIOS Function Hardware Level 0 Level 1 Level 2 Programet ASM mund të kryejnë hyrje-dalje në secilin nga nivelet që vijojnë:
  • 58. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 58 Përmbledhje • Njësia Qendrore e Përpunimit (CPU) • Njësia Aritmetike Logjike (ALU) • Cikli i ekzekutimit të Instruksionit • Multitasking • Floating Point Unit (FPU) • Seti Kompleks i Instruksioneve • Menyra Reale(Real mode) dhe Menyra e Mbrojtur(Protected Mode) • Komponentët e Motherboard-it • Tipe Kujtese • Input/Output dhe nivelet e aksesit
  • 59. Pergatiti: Roland Vasili – Bazuar në Slidet e Kip Irvine 59 42 69 6E 61 72 79