3. Veriyi tutabilme açısından iki bellek durumu
incelenebilir.
• Geçici bellekler veriyi tutabilmek için elektrik
akımına ihtiyaç duyan tiplerdir. RAM (Random
Access Memory).
• Geçici olmayan bellekler veriyi tutmak için elektrik
akımına ihtiyaç duymayan tiplerdir. ROM (Read
Only Memory),Sabit diskler, disketler, CD, DVD
gibi optik ortamlar, teypler bu sınıfa girer.
3
4. Bellek ve Performans
Bilgisayara bellek eklendiğinde performansın arttığı bilinen bir
gerçektir. Bellek üzerinde işlemciye gereken verilerin
konulacağı yeterli alan yoksa, bilgisayar virtual memory (sanal
bellek) adı verilen bir yapı oluşturur. Bu da swapping (takas)
durumunun oluşmasına neden olur ve sistem yavaşlar.
Ortalama bir bilgisayarda, işlemcinin RAM e ulaşması 200 ns
sürerken, sabit disk üzerindeki verilere ulaşması 12.000.000 ns
sürer. Bu da, 3,5 dk da bitecek bir işlemin 4,5 ayda bitmesi
demektir.
4
5. Bilgisayarda Bulunan Bellek
Türleri
Bilgisayarda bellek tipleri; ROM, RAM, PROM, EPROM, EEPROM,
Flash Memory, Önbellek olarak sayılabilir.
ROM BELLEK (Read Only Memory – Sadece Okunur Bellek):
Programların kalıcı olarak durduğu sadece okunabilen bellek tipidir. Veri
sadece ROM bellekten elde edilebilir. Hiçbir bilgi ROM belleğe yazılamaz.
ROM yapımcı veya kullanıcı tarafından bir daha değiştirilmemek üzere
konulan program komutlarını içerir. Örneğin BIOS ROM belleğe konulur.
ROM bellek uçucu (non-volatile) değildir. Yani bilgisayar sisteminin
enerjisi kesildiği zaman ROM’da depolanan bilgi kaybedilmez.
5
6. • RAM BELLEK (Random Access Memory –
Rastgele Erişimli Bellek):
Çalışma şekli açısından oku/yaz belleği olarak da
adlandırılır.Yani bu tür bellekler hem içeriğine
bilgi yazmak hem de içeriğindeki bilgiyi okumak
için tasarlanmıştır.Bellek sığası (kapasitesi) byte
cinsinden ölçülür. Byte; bellek ölçü birimidir, 8
bitten oluşur. Bit ise 1 ve 0 konumu alabilen en
küçük hafıza birimidir. Bellek ölçüleri ise :
• 1 byte 8 Bit
• 1 Kilo Byte (KB) 1024 Byte
• 1 Mega Byte (MB) 1024 KB
• 1 Giga Byte (GB) 1024 MB
• 1 Tera Byte (TB) 1024 GB’dir
6
7. RAM ve ROM ARASINDAKI FARK NEDIR?
Bilgisayarınızı ilk açtığınız zaman, bilgisayar ilk nerden
başlayacağını nasıl biliyor dersiniz? İşte burası ROM un
devreye girdiği yerdir. Her bilgisayar mutlaka ROM belleğe
sahip olmalıdır. ROM bellek hafızanın bir parçasıdır ve
içerdiği bilgi değiştirilemez. Genellikle bu komutlar,
işletim sistemi- nin, yazılabilir ve silinebilir belleğe
yerleşmesini sağlarlar. İşte bu belleğe de RAM denir.
Belkide RAM için, RWM (Read/Write Memory) demiş
olsaydık daha iyi olurdu. Çünkü bu onun rolünü daha açık
ortaya koymaktadır. Genellikle konuşmada, ROM hafıza
birimleri içerisinde aynı bilgiyi taşıyan RAM hafıza
birimlerinden daha hızlı cevap verirler.
7
8. DRAM (Dynamic RAM)
Günümüz kişisel bilgisayarlarında kullanılan en popüler
bellektir. Bu tür belleklerde bilgileri saklamak için
elektrik yükleri kullanılır. Bilgisayarda bellek hücreleri bir
kondansatör ve bir transistör ile temsil edilir. Bu tip
bellekler sürekli değişen yapısından ve periyodik olarak
şarj edildiklerinden dolayı dinamik bellek adı verilmiştir.
Dinamik bellekler diğer bellek türlerine göre daha ucuz
olduğu için günümüz kişisel bilgisayarlarında kullanım
ağırlığına sahiptir.
DRAM - Çeşitleri Nelerdir?
1) SDRAM ( Senkronize DRAM )
2) DDR SDRAM ( Double Data Rate SDRAM )
3) DDR SDRAM ( Double Data Rate SDRAM )
8
9. SDRAM ( Senkronize DRAM ) :
Adından da anlaşılacağı üzere senkronize, yani
sistem veriyolu hızı ile aynı hızda çalışan
demektir. SDRAM , masaüstü bilgisayarlar, iş
istasyonları, grafik adaptörler, hızlandırıcılar vs…
9
10. DDR SDRAM ( Double Data Rate SDRAM ) :
DDR SDRAM teknolojisi gelecek vaadeden bir bellek
teknolojisidir. Teorik olarak DDR SDRAM bellekler
SDRAM belleğin sunduğu bant genişliğinin iki katını
sunuyor. Buradan yola çıkarak teorik olarak 133 Mhz hıza
sahip olan DDR bellek 266 Mhz hıza sahip olan SD bellek
ile aynı performansı verecektir. DDR Ram'in verimliliği
SDRAM'den en az %10 daha iyidir. DDR Ram mevcut
bellek sistemleri arasında en iyi fiyat/performans oranını
sunan bellek teknolojisidir.
10
11. - Saatin hem yükselen hem de düşen anlarında çalışıyor
- SDRAM ile karşılaştırıldığında, aynı fiziksel frekansta iki kat daha
fazla veri aktarım oranı sunuyor.
11
12. DRDRAM ( Direct Rambus DRAM ) :
INTEL'in yardımı ile hayata geçirilmiş olan bu bellek teknolojisi
piyasaya ilk çıktığında çok uçuk fiyatlarla satılıyordu. Halen de öyle.
Aynı miktardaki SDRAM den kat kat daha pahalı. Yapılan testlerde
RDRAM performansını SDRAM'e göre pek artısının olmaması,
geleceğin bellek teknolojisinin DDR SDRAM olmasını kolaylaştırıyor.
Kuşkusuz bunun en önemli etmeni başarılı SDRAM bellek teknolojisi.
12
13. SRAM (Static RAM)
Statik RAM elektrik olduğu sürece içinde veri
bitlerini saklayan bir RAM’dir. DRAM’lerden
farklı olarak bilgilerin güncellenmesi
gerekmemektedir. Bu da SRAM’leri hızlı yapan
en önemli özelliktir.
PROM (Programable Read Only
Memory Programlanabilir Yalnızca
okunur bellek)
PROM’un özellikleri temelde ROM’la aynıdır. Bir
kez programlanır ve bir daha programı
değiştirilemez ya da silinemez.
13
14. EPROM (Erasable Programmable Read-Only Memory
Silinebilir Yalnızca Okunur Bellek):
RAM’lerin elektrik kesildiğinde bilgileri koruyamaması ROM ve
PROM’ların yalnızca bir kez programlanabilmeleri bazı uygulamalar
için sorun yaratmıştır. Bu sorunların üstesinden gelmek için teknoloji
devreye girmiş ve EPROM’lar ortaya çıkmıştır. EPROM programlayıcı
aygıt yardımı ile bir EPROM defalarca programlanabilir, silinebilir.
EEPROM (Electrically Erasable Read Only Memory Elektiksel
olarak silinebilen programlanabilen Yalnızca okunur bellek) ve
FLASH MEMORY:
Diğer ROM türlerinde olduğu gibi içerdiği veriyi elektrik kesilse de
saklar. Gene bütün ROM türlerinde olduğu gibi RAM bellek kadar
hızlı değildir. Bu tür belleklerin bir kullanımın sınırı vardır. Bu tür
bellekler üzerine bilgiler yüzlerce ya da binlerce kere yazılabilir.
EEPROM’un özel bir uygulaması FLASH MEMORY’dir. Aralarındaki
en önemli fark ise EEPROM’a bilgilerin byte byte yazılması
FLASH’lara ise bilgilerin sabit bloklar halinde yazılmasıdır.
14
15. Ön Bellek (Cache Memory):
Günümüz bilgisayarlarında hızı belirleyen en önemli faktörlerden bir
tanesi de Ön bellek kullanımıdır. Günümüzde veri okuması yazması ve
işlenmesi yapılan çoğu bilgisayar elemanında bulunur. Önbellek aslında
SRAMlerden oluşmuş bellek topluluğudur. Çalışma şekli ise işlenecek
olan bilgiyi alınmak istendiğinde ilk defa buraya uğranmasıdır. Ön
belleğin kullanım amacı işlenecek olan bilgi işlemeden önce buraya
getirilerek bilgilerin işlenmeye hazır hale getirilmesidir. Genellikte Mikro
işlemcilerde kullanılır ve mikro işlemcinin hızını belirleyen en önemli
faktörlerden birisidir.İşlemcinin ana bellekten istediği veriyi alması 195ns
kadar bit süre alır. Aynı veriyi önbellekten alması ise 45ns sürer.
15
16. SIMM’ler
Daha önce anlattığımız gibi SIMM, Single In-Line Memory Module tanımının
kısaltmasıdır. SIMM’ler ile bellek yongaları modüler devre plakaları üzerine
yerleştirilerek anakart üzerindeki bellek yuvalarına takılıp çıkartılabiliyordu.
İlk SIMM’ler bir defada 8bit veri aktara biliyordu. Daha sonraları işlemciler
verileri 32 bit’lik veriler halinde okumaya başlayınca bir kerede 32birt veri
sağlayabilen daha geniş SIMM’ler geliştirildi.
DIMM’ler
Dual In-line Memory Module yada kısaca DIMM, SIMM’e oldukça
benzemektedir. Tıpkı SIMM’ler gibi birçok DIMM bellek yuvalarına dikey
olarak yerleştirilir. İki bellek türü arasındaki temel fark SIMM’de PCB’nin iki
yüzündeki pinlerin elektrik temasının birlikte alması ve DIMM’de PCB’nin iki
yüzündeki pinlerin elektrik temasını ayrı ayrı almasıdır. 168-pin DIMM’ler, bir
defada 64 bit veri aktarımı yaparlar ve genellikle 64-bit yada geniş veriyolunu
destekleyen sitemlerde kullanılırlar.
16
17. SO DIMM’ler
Genellikle notebook bilgisayarlarda kullanılan bellek tipine Small Outline
DIMM yada kısaca SO DIMM adı verilir. DIMM ile SO DIMM
arasındaki fark adından da anlaşılacağı gibi SO DIMM’in notebook
bilgisayarlarda kullanılacağı için standart DIMM’den daha küçük
olmasıdır. 72-pin SO DIMM 32 bit’i ve 144-pin SO DIMM 64 bit’i
destekler.
17
18. RIMM’ler ve SO-RIMM’ler
RIMM, Direct Rambus bellek modülünün ticari markasıdır. RIMM’ler
DIMM’lerwe benzerler ancak pin sayıları ve çentik yapıları farklıdır. RIMM’ler
verileri 16-bitlik paketler halinde aktarırlar. Hızlı erişim ve aktarım hızı nedeniyle
modüller daha fazla ısınır. Modülün ve yongaların aşırı ısınmasını önlemek için
RIMM modüllerinde modülün her iki yüzünü kaplayan “ısı dağıtıcısı” adı verilen
alüminyum kılıf kullanılır.SO-RIMM, SO DIMM’e benzer fakat Rambus
teknolojisi kullanılarak üretilmiştir.
18
19. FLASH BELLEK
Flash bellek, güç kesildiğinde
silinmeme, yeniden yazılabilme
ve kararlı bir yapıya sahip
olması ile bellek ve sabit disk
özelliklerinin bir araya geldiği
bir üründür. Flash bellek,
elektronik verileri tıpkı DRAM
gibi bellek hücrelerinde saklar,
ancak bir sabit disk gibi
çalışarak güç kesildiğinde
içerisinde ki verilerin
silinmemesini sağlar. Yüksek
hızı, dayanıklılığı ve düşük güç
gereksinimi ile flash bellek
pekçok alanda kullanılmak için
idealdir. Örneğin; Dijital
fotoğraf makineleri, cep
telefonları, yazıcılar, avuçiçi
bilgisayarlar, çağrı cihazları ve
ses kaydedici cihazlar....
19
20. Flash belleklerin genel özelliklerini ise şöyle sıralayabiliriz:
• Ufak boyut: Çeşidine göre, kredi kartının yarısı veya
çeyrek büyüklüğünde olabilir.
• Sessiz
• Hafif
• Hızlı erişim
• Sağlam yapı
Günümüzde birkaç çeşit Flash Bellek çeşidi bulunuyor.
Bunların başlıcaları şöyle:
• CompactFlash
• SD (Secure Digital)
• MultimediaCard
• Memory Stick
• Smart Media
Bu flash bellek tipleri hakkında da ufak bilgiler verelim.
20
21. CompactFlash (CF)
CompactFlash kartlar özellikle dijital fotoğraf
makinalarında sıkça tercih edilen bir standart.
Dijital kameraların haricinde, PDA'larda ve
photo printer'larda kullanımı yaygın.
21
22. Memory Stick
Kullanım alanları çok yaygındır. MP3 Player'lar, dijital
fotoğraf makinaları, telefonlar, televizyonlar, oyun
konsollarında vs. kullanılıyor. Özellikle ince yapısı
itibariyle, kompakt ürünler için uygun bir ürün gibi
gözüküyor.
22
23. MultimediaCard (MMC) ve
Secure Digital (SD)
MMC ve SD kartlar yüzeysel olarak
aynı boyuttalar ve cihazınız eğer SD
kart detekliyorsa, buna MMC kartları
da takabilirsiniz. Yani bir uyumluluk
söz konusu. Fakat sadece MMC
destekli bir aygıta SD kart
takamazsınız. SD kartlar, MMC
kartlardan daha kalın olduğundan
böyle bir uyumsuzluk oluyor. Kalın
olma sebebi ise farklı kontrolcü ve
yapısal iç değişikliklerin olmasıdır.
SD kartlar özellikle PDA'larda
oldukça yaygın bir şekilde
kullanılıyor. Dijital fotoğraf
makinalarında, MP3 player'larda ve
diğer taşınabilir cihazlarda kullanımı
var.
23
