2. AURKIBIDEA
orria
1.-- Historiaren pixka bat ………………………….……………………-.1.-
2.-- NOR IZAN ZEN?…………………………………………………..……………-.2.-
3.-- historIaLarIaK…………………………………………………….………-.3.-
4.-- BELISARIO ………………………………………….……………..……………-.4.-
5.-- kronologia txiki bat…………………….……..…………..…………-.5.-
6.-- Haren batailak…………………………………….……………….…-.6-7.-
7.-- Heroi baten finala …………………………….….……………………-.8.-
8.-- pertsonala, Noiz eta importantzia.……….….….…………-.9.-
-- BIBLIOGRAFIA ETA ITURRIAK.……………….………….….…………-.10.-
3. 1*-- Historiaren pixka bat
V mendea
Erromako inperioak jada ez ziren handiak. Urte horiek non Erroma ia Europa
guztiko boterea zuen atzean geratu ziren. Enperadore askok izan ziren Erromako
handitasuna defenditu zutenak eta bere izena historian markatuta utzi zutenak.
Horien artean, V. mendean, Justiniano enperadorea dago.
Justiniano oso gertu egon zen Erromari zuen bere batasuna eta boterea bueltatzeko.
Baina konturatu gabe Bizantziar Inperioa sortu zuen eta Erroma zena jada ez zen
izango berdina. Baina hori beste historia bat da.
JUSTINIANO
Orain hitz egingo dugu nola Justiniano ia bihurtzen da enperadore handienean eta
nori esker.
Justiniano ejertzito bat sortu zuen mertzenario gehiagorekin inperioan zeuden
biztanleak baino, nortzuei konkistatutako hirien zergekin ordaintzen zutenak. Horren
erruz “Niké” izeneko matxinada sortu zen eta Justiniano palaziora alde egin behar
izan zuen, non Belisario jenerala agertzen da eta odol eta suarekin jendetzaren kontra
jo eta garaitu zituen.
Nikéko matxinadaren ostean, Justiniano gorrotatu zuten eta Belisario inperioko
jeneral handian bihurtu zen, nori enperadorea bere konkista ideiak aginduko zuenari.
--.1.--
4. 2*-- NOR IZAN ZEN?
Italiako inbasioa eta orienteko inperioaren hedapena ikertzen hari zirenean, beti
Justiniano eta bere hedapenari ekintza gogoangarria buruz aipatzen zen, baina aldi
gutxitan Belisariori ematen zion meritua.
Historiaz ez dakien pertsona askok, ez dute ezagutzen pertsonai historiko horrek, ¿
Belisario? ¿ nor zen gizon horrek? Bada, Erdi Aroko jeneral hoberena.
BELISARIO
Dakigun bezala, Historialariek ikertu behar dute, arau batzuk jarraitzea, haren
historia izan dadin baina benetakoa posiblea.
Historiaren iturriak historiaren lehen gaiak dira, iraganean gertatu diren gertakari
garrantzitsuei buruzko informazio adierazgarria transmititzen digute.
Historialariak historiaren iturriak lan egiten ditu ( galderak egiten dizkie eta
egiazten ditu), haiengandik ahalik eta informazio gehien ateratzeko.
Arazo garrantzitsuena da iturri baten fidagarritasuna. Horretarako jakin behar da
benetakoa izaten den, bere jatorria, sinesgarria izaten den eta berari buruzko kritika
egitea. Guzti hori egin eta gero ezin da gertakizunak publikatu, lehenengo
interpretatu eta landu egin behar da, ezagutza historikoa.
--.2.--
5. 3*-- historialariak
Historiako pertsonai ospetsu batez hitz egitea errazagoa da, askoz gehiago
informazioa aurkitzen da haietaz. Baina Belisario bezalako pertsonai batez askoz
zaila da.
Belisarioz hitz egiteko, hainbat historialariek esaten dutena elkartu behar da, asko
daude haien historietan aipatzen dutenak: Philip Stanhope “life of Belisarius” lana
idatzi zuen(generalaren biografia zehatz bakarra da) baina bakoitza forma
desberdinetan egiten dute, Robert Graves(1938), heroi bat bezala deskribatzen du:
“Belisario ez zuen inoiz 25.000 gizon baino gehiago izan, ez zuen inoiz bere
enperadorearen laguntza izan bere batailetan, beti errekurtsoak bilatzen egon behar
zen bere batailetan, eta bere etsaiak ez ziren izan inoiz gutxiago. Horrez gain,
Españako hegoaldea, Afrikako iparraldea, Italia eta Dazioak eta Persak garaitu
zituen. Bizitza osoa inperioari zerbitzatzen eman zuen eta enperadorea ez zion inoiz
eskertu. Belisario erromatar territorioa 45% batean handitzea lortu zuen, gauza bat
inor ez zuena lortu, bakarrik bara. Hil zen bere enperadorea hil eta aste gutxitara.
Fidelagoa izan ahal da?”
--.3.--
6. 4*-- BELISARIO.
Inperioko asken jenerala izan zen txalotuta izaten triunfo batekin. Eta ori gauza
izugarria zen pentsatzen baduzue: asken erromatar jeneral handia. Ori zen
Justinianoko erreinuaren bukaera eta erdi aro handi baten hasiera zen, edo izango
behar zen.
Historiaz ez dakien pertsona askok, ez dute ezagutzen pertsonai historiko horrek,
Belisario?, nor zen gizon horrek? Bada, Erdi Aroko jeneral hoberena
Guztioi, historiari buruz jakin gabe, ezagunak egiten zaizkigu izenak nola Cesar,
Napoleon, etab. . Ikastolan pertsonai historikoak ezagutzera ematen digute nola
Ricardo Corazón de Leon, Saladino, etab., baina gizon handi oni ez dute aipatzen.
Belisario Orienteko erromatar inperioaren bitartean jaio zen, k.o.VI. mendean. Garai
horretan Justiniano agintepean zegoen. Belisario familia greko batetik etortzen zen
non gaurko Bulgaria hirian bizi zen. Belisariori, armadarekin erlazionatuta dagoen
guztia gustatzen zitzaion, txikitatik armada baten parte izatea nahi zuen eta adina
izan zuenean sartzeko, Bizantziar armadan sartu zen. Gutxi dakigu armadan hazi zen
urteari buruz, baina bataila askotan borrokatu zuen, eta oso urrun iritzi zen.
Bizantziar hirian inor ez zuen inoiz lortutako titulua eman zioten: Orienteko
armadaren komandantea izendatu zioten. Bere historian zehar, bakarrik aldi bat
derrotatu zuten, “Calinico” batailan Persen kontra, eta ez zen bere errua izan. Bere
enperadorearen errua izan zen, Justiniano. Belisario inperioaren jeneral maitatuena
izan zen, eta aldi berera gorrotoena bere enperadorearen esku inbidia asko ziolako,
baina ez zuen inoiz hiltzeko agindurik eman, Belisario bezalakorik ez zegoelako inor.
--.4.--
7. 5*-- kronologia txiki bat.
Justinianoren erreinua Bizantzioko unerik garrantzitsuenetako bat izan zen.
Berarekin agertu zen Erromatar Inperioa berreraikitzeko ideia zaharra.
Hau gertatzen da kontakizun historiko batzuen ilera baten bitartean non Belisario
oso garrantzitsua da.
-525. urtean, Justiniano eta Teodora ezkontzen dira eta bi urte geroago tronora
igotzen dira augustuak bezala.
-532. urtean, Nikéko matxinada gertatzen da, Belisariok konpondu zuen.
-534. urtean, Bandaloen garaipena lortu eta Afrikako iparraldea konkistatu.
Belisariok irabazten ditu batailak.
-535. urtean, Italia konkistatu eta Belisariok Ostrogodoei garaitzen ditu.
-565. urtean Justiniano hiltzen da eta Belisario berarekin.
Pixkanaka- pixkanaka.
Bere batailetan ez zuen armada handiekin kontatu, baina Italia inbaditu zuen 15.000
gizonekin eta persei garaitu zituen 20.000 soldaduekin. Enperadoreak ez zion gauzak
erraz ipini, enperadorea beraz inbidiarekin, beti gloriako momentuetan apartatzen
zuen, bataila ia amaituta zegoenean eta irabazita zegoenean, enperadorea
erretiratzeko agindua ematen zuen. Belisario ez zuen inoiz triunfo bat ospatu, baina
horrez gain, beti fidela izan zen bere enperadoreari.
V. Mendean Erromatar Inperioa
--.5.--
8. 6*-- Haren batailak.
Lagundu zuen forma oso garrantzitsu batekin heren enperadorea botere absolutua
izaten:
1º- Nara-ko bataila (528), non Persei garaitu eta bakearen sinadura lortu zuen (532).
2º- Nika-ko altxaketa popularra (531-532).
3º- Ipar Afrikako konkista, Bandaloak garaitzen ditu (535).
4º- Italiaren hegoaldean batailak egon ziren, Ostrogodoak garaitzen ditu eta
Katania, Palermo, Sirakusa, Napoli eta Erroma konkistatzen ditu(535-540).
5º- Erromaren defentsan bataila, Belisario ostrogodoen kontra galtzen du (546).
6º- Inperioaren hiriburua salbatzen du, Konstantinopla (559).
Italia 15.000 erromatarrekin inbaditu zuenean, ostrogodoei garaitu zituen, barbaro
boteretsuenak zirela. Ostrogodoek Okzidenteko enperadorea izatea eskaini zioten,
Belisario zekien ez bazuela onartzen, Rabena setiatu behar izango zuela,
Okzidenteko hiri boteretsuena zela. Belisario oso azkarra izan zen eta baietz esan
zuen, forma orretan Rabenan sartu zenean, bere armadarekin hiri hartu zuen,
Okzidenteko hiri boteretsuena bere eskuetan zegoen eta odol tanta bat erori barik. Ori
dena bere enperadorearen izenean eginda.
--.6.--
9. Baina Justinianori ez zion batere gustatu ori, eta beti egiten zuen bezala,
Konstantinoplara bueltatzea agindu zion eta orientera bidali zion bere triunfotik
kentzeko, esaten persen erasorako pres egoteko zela eta bataila ori bi urte geroago
izan zen, non Belisario persei berriz garaitu zituen. Beti bezala, Konstantinoplara
bueltatzeko agindu zion, baina ori ez zuen inoiz Belisariori desanimatu, bera
erromatarra kontsideratzen zen eta bere enperadoreari fidela.
kalinico bataila
Amaitu baino lehen, Kalinico bataila aipatu behar da; Liskar historiko bat izan zen
Belisarioren armaden artean eta Sasanidak, Siriaren iparraldean gertatu zen 531.
urtean. Bataila persiarren garaipen erabakigarri batekin amaitu zen. Belisarioren
porrot garrantzitsuena izan zen.
--.7.--
10. 7*-- Heroi baten finala.
Historia asko kontatzen dute Belisario jenerala amaitzen zuen bezala. Justiniano beti
saiatu zuen Belisario famatua eta handia izatera ez iristea. Beti berdina egiten zuen,
garaipen baten ostean beste leku batera bidaltzen zuen, baita bere izena zikintzen
saiatzen zuen, adibidez:
Konstantinoplan, Justiniano enperadorea Belisario mamorretara bidali zion
korruptua zela esaten zuelako, informe faltsu batzuekin jeneralari akusatzen
zituenak. Inor ez zuen sinisten, baina enperadorea aprobetxatu zuen aukera ori
Belisario entzerratzeko. Baina egun gutxi pasa eta gero Persia berriro eraso egin
zuen, eta inperioan ez zegoenez jeneral bat Belisario bezalakoa, enperadorea Siriara
bidali zion, non persei berriz garaitu zituen.
Baina elezahar ezagunetako bat da Belisario itsu eta kaleetatik eskatzen amaitu
zenean, historia hori popularra egin zen Erdi Aroan zehar, esaten du Justiniano
Belisariori begiak ateratzea, eta eskale egoerara murriztu dezaten agindu zuen. Naiz
eta elezahar hau oso dudagarria izaten da oraindik, historia hau oso gai ona izan zen
XVIII. mendearen amaierako margolarientzat, Belisario santu moduko pertsonai bat
bezala agertzen zen, ez erlijioarekin lotuta, baizik eta txiroen eta behartsuenen
sufrimendua konpartitzen zuelako. Beste batzuk margotzen zuten pobreek lagunduta
boteretsuenak baztertu ondoren. Margo horien famatuena Jacques- Louis David- ena
izan zen.
Jacques-louis david
--.8.--
11. 8*-- pertsonala, Noiz eta importantzia.
Zenbait gauza ikasi ditut, eta haien artean, historiaren pertsona ospetsuak, ez direla
egin ospetsu egin duten guztiagatik. Gutxiago ezagutuak pertsona ospetsuak daude,
Belisario, adibidez, ikusi dugun bezala, historian garrantzi asko izan zuen.
Belisario, V. mendean bizi izan zuen, Justiniano enperadorea saiatzen den Erroma
handia berriz izan dadila epokan. Eta Belisariori esker eta haren lorpenak, hori
lortzen du eta mende historiko horren eginkizun garrantzitsuena lortu zuen.
Justiniano enperadoreak, konturatu gabe, garai berri bat sortu zuen, “BIZANTZIAR
GARAIA”.
************************
--.9.--
12. BIBLIOGRAFIA ETA ITURRIAK
*-- GIZARTE ZIENTZIAK-2 (ANAYA/ARITZA).
*-- NatIoNaL GEoGraPHIC “JustINIaNo:La HIstorIa sECrEta”.
*-- Literatura historiCA, (robert graves).
*-- mundohistoria.org.
*-- belisario (alumnos 2º historia del ceu-madrid).
*-- historia de las guerras (procopio de cesare).
*-- belisario kondea , (robert graves).
*-- gaikako entziklopedia (lafer).
*-- argazkiak internet.
--.10.--
