ARALIN PANLIPUNAN

4. 1. Zhou O Chou (1112-221 BCE)
Naipasa sa dinastiyang Zhou ang “Basbas ng langit” (Mandate
of Heaven) at ang titulo na “ Anak ng Langit” (Son of Heaven).
Naimbento ang bakal na araro. Ipinagawa ang mga irigasyon at dike
laban sa pagbahang Huang Ho. Nagpagawa ng mga kalsada at
sumulong ang kalakalan. Naimbento ang sandatang crossbow at
bumuo ng hukbong nakakabayo at gumamit ng chariot. Dahil
malawak ang teritoryo ng Zhou, humina nag control nito sa
nasasakupang estadong lungsod. Nauwi ito sa panahon ng digmaan
ng mga estado o warring states. Lumitaw ang pilosopiyang
Confucianism at Taoism. Si Confucious ang naghain ng solusyon sa
kaguluhannglipunan.

6. 2. Qin o Ch’in (221-206 BCE)
Nagapi ng Qin ang mga kalabang estado sa ilalim ng pamumuno
ni Zheng. Napabagsak ni Zheng ang Zhou noong 221 BCE. Idiniklara ni
Zheng ang sarili bilang si Shi Huangdi o Shi Huang Ti, na
nangangahulugang “Unang Emperador.” naganap ang konsolidasyon sa
China sa panahon ng Qin. Pinili ni Shi Huangdi bilang tagapayo ang mga
iskolar ng pilosopiyang legalism. Kailangang malulupit ang batas at
mabibigat ang parusa upang maabot ang kaayusan, ayon sa legalism. Si
Li Xi, isa sa mga legalista, ang naging punong ministro ni Shi Huangdi.
Ayon kay Li Xi, makakasama sa agrikultura, medisina, at mahika. Inutos
ni Shi Huangdi na ipatayo ang Great Wall of China bilang proteksyon sa
pag-atake ng mga kalaban. Sa pagkamatay ni Shi Huangdi bumagsak
dinangDinastiyangQin.

8. 3. Han (206-220 CE)
Kinikilala ang Han bilang isa sa mga dakilang dinastiya sa China.
Itinatag ito ni Liu Bang noong 206 BCE. Pinalitan niya ang mararahas na
patakaran ng Qin. Ang Confucianism ang nagiging opisyal na pilosopiya.
Natamo ng Han ang tagumpay sa panahon ni Wudi o Wuti. Pinalawak ni
Wudi ang teritoryo sa pamamagitan ng pagsakop ng iba pang teritoryo.
Sa panahon din ito napatanyag ang silk road isang ruta ng kalakalan.
Natala ng dinastiyang Han, isang pangkat ng mga tsinong juggler
nakarating sa Rome. Nakarating sa Rome ang seda ng China na
tinatawag na seres. Sa dinastiyang ito naimbento ang papel, porselana,
at water-powdered mill. Nabuhay sa panahong ito si Simaqien, ang
dakilanghistoryador ngChina.

10. 4. Sui (589-618 CE)
Mabilisna pumalitang Dinastiyang Suipagkataposbumagsak
ang Han. Napasok din sa China ang mga nomadikong mandirigma.
Watak-watak ang China nang may 400 na taon. Umabot ang
Buddism sa China. Bumalik ang konsolidasyon. Itinayo ang Grand
Canal.ItinatagitoniYangJian.

12. 5. Tang (618-907 CE)
Ang dinastiyang Tang ay itinuturing ding Gintong Panahon ng
China. Dito nakaranas ng mahabang panahong kapayapaan na
tinatawagnaPax Sinica.
Labis na nagdusa ang mga magsasaka dahil ginamit silang
manggagawa sa proyekto ng Sui. Nag-alsa ang mga ito na pinamunuan
ni Li Yuan. Naitatag ang dinastiyang Tang da hil sa pag-aalsang ito at
doon na tinawag si Li Yuan na Emperador Tai Cong. Pangalawa ang Tang
sa mga dakilang dinastiya ng China. Naimbento sa panahong ito ang
woodblock na printing na siyang nakapagpabilis ng pagggawa ng mga
kopyangmgasulatin.

14. 6. Sung (960-1278 CE)
Nagkawatak-watak muli ang China nang bumagsak ang
dinastiyang Tang. Naitatag ang dinastiyang Sung at itinuring na
ikatlo sa mga dakilang dinastiya. Itinatag ito ni Heneral Zhao
Kuangyin. Nagpatuloy ang pagsalakay ng pangkat-etniko sa
Hilagang Asya. Kahit nasakop na sila ng mga nomadiko patuloy pa
rin ang pamulaklak ng kanilang sining at panitikan. Sa dinastiyang
itonaimbentoanggun.

16. 7. Yuan (1278-1368 CE)
Daidu ang naging kapital ng Yuan. Ito ang unang banyagang
dinastiya ng China. Si Kublai Khan ang nagtatag ng dinastiyang
Yuan. Ipinairal ng Mongol ang Confucianism bilang pilosopiya. Nasa
mataas na posisyon ang imperyo ng mga Mongol. Nagkaroon ng
maramingmanlalakbaysaYuanatisanadoonsiMarcoPolo

18. 8. Ming (1368-1644 CE)
Pagkatapos ni Kublai Khan, mahihinang mga emperador na
ang pumalit. Katunayan, noong 1368 napabagsak ng hukbo ni Zhu
Yauanzhang ang Mongol sa Daidu at itinatag ang Ming. Ang Ming ang
ikaapat sa mga dakilang dinastiya sa China. Nanumbalik ang mga
Tsinosapamamahalangkanilangbansa.

20. Inihanda
nina:
ALPINA O. DUSING
PRINCESS NOELA JARALBE
MONAI A. MOTTOH
GABRIEL SANTOS
CHERRY ANN ONGLAS
ROCHELLE JOY CASINTAHAN
JAICA NICOR
KEVIN JHON PATOH
NOVA KATRICE BENALLA