1. 15 մարտ 2012
Մինչ կյանքից հեռանալը պետք է լավ ապրել
Մարտ 15, 2012 22:02
«Հորեղբայրս հաճախ էր բռնկվում, դյուրագրգիռ
դառնում` այլևս չցանկանալով ապրել», – պատմում է
հաշվապահ Ալլա Մանուկյանը: Ճարտարագետ Բաբկենն էլ
հիշում է, թե ինչպես էր իր հայրը մինչ կյանքից հեռանալը
տանջվում, սակայն ժպիտը երեսից չէր հեռանում: «Ապշում
էի, թե որքան ուժեղ կարող էր լինել իմ հայրը..»:
Դեռևս հին ժամանակներից մարդկությանը հետաքրքրել
է, թե ինչպիսին է մահացող մարդու հոգեբանությունը և ինչպես է այն դրսևորվում:
Սակայն, ինչպես շատ հարցեր, այն ևս միանշանակ պատասխան չունի:
Հոգեբաններն ու հոգեբույժներն ունեն իրենց մոտեցումն այդ հարցի շուրջ:
«Ամենաերջանիկներն այն մարդիկ են, ովքեր գիտակցում են, որ լիարժեք և բարի
կյանք են ապրել: Ուստի ապրելուց հոգնած`գնում են հանգիստ և խաղաղությամբ:
Ավելի քիչ երջանիկ են նրանք, ում համար մահը հիվանդություններից, խղճի խայթից,
կյանքի դժվարություններից և անիմաստ հոգսերից ազատվելու տարբերակ է», –
ասում է հոգեթերապևտ Միհրդատ Մադաթյանը: Սակայն, ըստ վերջինի,
ամենատանջվողներն նրանք են, ովքեր մահանում են հիվանդությունից, քանի որ
հաճախ իմանում են իրենց հետագա ճակատագրի մասին:
«Ցավում եմ, որ կյանքը հավերժ չէ և մի օր պետք է հրաժեշտ տանք այս
ժամանակավոր «կացարանին»: Բայց միշտ էլ բարձր եմ գնահատել այն մարդկանց,
ովքեր ուժ են գտել իրենց մեջ և հաղթահարել մահվան և կյանքի այդ անբացատրելի
շեմը, ովքեր լիարժեք են ապրել և նպաստել այլոց կյանքի երջանկությանն ու
հարատևմանը», – ասում է 35-ամյա իրավագետ Իգոր Անիսիմովը:
Ըստ Միհրդատ Մադաթյանի` անհույս հիվանդների պարագայում դիտարկվում է
մահացողների հոգեպաթոլոգիկ 10 տեսակ, որոնցից ամենահաճախ հանդիպողներն
են` տագնապային-դեպրեսիվ համախատանիշը (արտահայտվում է վախով,
ընկճվածությամբ` մոտալուտ մահի մտքի նկատմամբ, որի ժամանակ շատերի մոտ
նկատվում է սուիցիդալ վարքագիծ), դիսֆորիկ համախտանիշը (արտահայտվում է
դյուրագրգռությամբ, շրջապատի նկատմամբ դժգոհությամբ, իրենց հիվանդությանը
բերող պատճառների փնտրտուքով, բուժաշխատողների կամ հարազատների
հասցեին հնչող մեղադրանքներով: Վարքագիծ, որի հիմքում հաճախ ընկած է
ճնշված տագնապը), ասթենո-հիպոխոնդրիկ համախտանիշը (հանդիպում է
հետվիրահատական շրջանում) և այլն: «Օրինակ`դեպերսոնալիզացիոն-
դերեալիզացիոն հիվանդները բողոքում են իրականության զգացումի կորստից`

2. ասելով, որ չեն զգում ոչ շրջապատը, ոչ էլ սեփական մարմինը: Նրանք հաճախ
քնաբեր են պահանջում, թեպետ առանց դրա էլ հանգիստ են քնում: Իսկ Էյֆորիկ
համախտանիշը հաճախ արտահայտվում է հետվիրահատական շրջանում `բարձր
տրամադրությամբ և վիճակի, հնարավորությունների գերագնահատմամբ», –
բացատրում է հոգեթերապեւտը:
Որքան էլ բարդ է հասկանալ, առավելևս ընդունել իրականությունը,
այնուամենայնիվ մասնագետները հորդորում են, որ արժե փնտրել ճանապարհներ`
ապրելու և հնարավորինս վայելելու այս հրաշալի կյանքը:
Ելենա Չոբանյան