1. ХҮНСНИЙ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АРГАЧЛАЛ ЛЕКЦ 7
ТУЙЛШРАЛЫН ОПТИК АРГУУД
Энэ арга нь оптикийн мэдрэмтгий материалаар хийсэн тунгалаг загвар материал дээр
үндэслэн зохион бүтээсэн машины эд ангийн хэв гажилтын байдлыг судлах арга юм. Энэ арга нь
зохиомол 2 цацрагийн хугарал дээр буюу ихэнх тунгалаг изотроп материал /шил, циллулоид,
желатин, пластмасс/ нь ачаалал, хүчдэлийн нөлөөгөөр изотропын бус болох шинж чанарт
үндэслэнэ. Орчны изотропын бус шинж чанарыг гэрлийн хугарлын үзүүлэлтийн эллипсоидоор
илэрхийлж болно. Хугарлын 3 гол үзүүлэлт n1, n2, n3 нь 3 хагас эллипсоидыг үүсгэх ба тэдгээрийн
чиглэл нь S1, S2, S3 хүчдэлийн тензорын тэнхлэгийн чиглэлтэй давхацдаг.
n1 n0 C 1G 1 C 2 (G 2 G3 ) n2 n0 C 1G 2 C 2 (G 3 G1 ) n3 n0 C 1G 3 C 2 (G 1 G2 )
n0 ачаалсан, хүчдэлтэй биеийн хугарлын коэффициент
C 1 C 2 тухайн биеийн ачаалсан байдал болон 2 цацрагийн хугарлын хоорондох хамаарлын
оптик коэффициент
D-диафрагма E-экран
Ачаалсан ялтасны оптик шинж чанарыг полярископын багажаар гэрэлтүүлэн тодорхойлно.
Полярископын багажийг дугуй буюу тойргон, хавтгай гэж 2 хуваана.
Тойргийн полярископ нь гэрлийн эх үүсвэр S /улайсах ламп, хийгээр цэнэглэдэг ламп/
поляризатор Р-ээс бүрдэх ба түүгээр нэвтэрсний дараа гэрэл нь шугаман туйлшралтай болно.
Дугуй нүх сүвтэй ялтас пянзыг сунгах үеийн зургийг доор харуулав.
Фото налархай чанар: Тунгалаг загварын налархай, харимхай чанарыг судлах арга юм.
Ийм материалд целлулоид, полистирол, поликарбонат болон бусад тунгалаг материал орно.
Харимхай хэв гажилтын үед 2 цацрагийн хугарлын хоорондын шугаман холбоо ажиглагддаг бол
налархай хэв гажилтын үед ажиглагдахгүй.
Фото гулсамтгай чанар: Тунгалаг материал дээрх гулгах чадварыг тодорхойлно.
Гулсамтгай чанарыг тодорхойлох аргыг 2 чиглэлээр хэрэгжүүлдэг.
1

2. ХҮНСНИЙ ШИНЖИЛГЭЭНИЙ АРГАЧЛАЛ ЛЕКЦ 7
1. Шулуун загварчлал: Энэ чиглэлд бүтэц механик шинж чанараар давуу материалыг
судална.
2. Шууд бус загварчлал: харимхай чанар дээр тулгуурлана.
Фото дулаанд харимхай чанар: Энэ чиглэлээр хэд хэдэн аргыг боловсруулсан ба
хамгийн түгээмэл хэрэглэгддэг нь хөргөсөн болон халаасан загварууд дээрх дулааны хүчдэлийг
тодорхойлно. Хамгийн үр ашигтай арга нь хөлдөөх, гэсгээх хэв гажилтын арга юм. Үүнд
оптикийн мэдрэмтгий эд ангиудыг наах арга орно. Наасан, хүйтэн загварыг халаах нь хэв
гажилтыг гэсгээх арга болдог. Мөн энэ аргыг гагнуурын технологит ашиглаж болно.
Оптик арга. Энэ арга нь онгоц, нисдэг тэрэгний хүрэхэд хүндрэлтэй хол байрласан
газрууд, хаалттай бүтцийг харах, материалын гадаргуу дээрх янз бүрийн согогуудыг илрүүлэхэд
ашиглагдана. Хяналтыг эд ангиудыг үзэгдэх гэрлийн тусламжтайгаар ажиглах замаар явуулна.
Давуу тал:
Хяналт тавихад энгийн
Төхөөрөмжийн бүтэц, хийц энгийн
Хөдөлмөр бага зарцуулдаг.
Гэвч энэ арга нь мэдрэмж, нарийвчлал багатай бөгөөд зарим тохиолдолд том хэмжээний согогийг
энэ аргаар илрүүлж чадахгүйд хүрнэ.
Оптик төхөөрөмжийг 3 хуваана. Үүнд: Визуаль, детекторын /мэдрэгчтэй/, хосолмол
төхөөрөмж орно. Визуаль төхөөрөмжид нүдээр харан шинжлэх микроскоп, томруулдаг /галт
шил/, эндоскоп орно.
Мэдрэгчтэй багажинд фотоэмульс буюу цийдэм, люминесценцийн бодисууд, цахилгаан
төхөөрөмжүүд орно.
Хосолмол багаж нь мэдрэгчтэй байхаас гадна визуаль байдлаар тоймлон харуулдаг. Шууд
ажиглагдахгүй бүтцийн хэсгүүдийг тодорхойлоход эндоскоп, перископийн дефектископийг
ашиглана. Эдгээр төхөөрөмжийг ашиглахад гэрлийн цацраг эхний чиглэлээ өөрчилдөг байна.
Гэрэлтүүлэх цагирган гэрэл үүсгэгч /3/-аар эх үүсвэр /7/-оос гэрлийн цацраг нэвтэрсний үр дүнд
объектыг харна. Дүрслэлийг линз /5/, гэрэл үүсгэгч /4/, шагайвч /2/, ажиглагч /1/-ээр дамжин
харагдана. Томруулдаг шил болон микроскоп нь жижиг ан цав, хагархай, гагнагдаагүй хэсэг
болон бусад гэмтэл согогийг илрүүлэхэд ашиглагдана.
Оптик визуаль арга нь бусад харьцуулахад мэдрэмж, нарийвчлал багатайгаас гадна түүгээр том
ан цав, хагархай /0,1-0,02 мм аргатай өргөнтэй/ зэврэлтийн гэмтэл, тасарсан хэсэг, хэв гажилт,
ямар нэг систем дэх цоорхойг илрүүлэх боломжтой.
2