tugas untuk basa sunda kelas X

1. SISINDIRAN
Ku :
Cecep Maulana
X MIA 2
SMA NEGEI 1 CISARUA

2. Sisindiran téh asalna tina kecap sindir. Istilah sindir
digunakeun ku M.A.Salmun (1963:19,23) pikeun
salahsahiji golongan basa janget (plastisita basa)
hartina malibirkeun maksud, henteu togmol atawa
poksang ceplak Pahang. Sindir, kecap atawa omongan
anu hartina henteu sacéréwélna. Sisindiran nya eta
kasenian ngareka basa anu diwangun ku cangkang
jeung eusi pikeun ngedalkeun maksud anu henteu
saceplakna bari dipamrih karesmianana (Salmun,
1958:51).
Sisindiran kaasup wangun sastra lisan Sunda nu
kaitung lana. Dina naskah Sanghyang Siksa Kandang
Karesian, nu rengse ditulis dina taun 1518, tina eta
naskah kapanggih yen dina mangsa harita oge
sisindiran teh geus hirup, kaasupna kana kelompok
kawih, kelompok seni sora lain kelompok sastra. Ku
kituna, dina Wibisana dkk (2000:431-493), sisindiran
kaasup kelompok sastra lagu.

3. Rarakitan asal kecapna tina rakit. Ari rakit ngabogaan harti sabage alat
patalimarga di cai, biasana dijieun tina awi atawa kai. Puhuna ngahaja sina
papak, ngarah alus katempona. Ari tungtungna mah sok recol teu puguh. Nu
dimaksud rarakitan dina karya sastra oge hartina meh ngaharib-harib kana
harti rakit anu ilahar kapanggih di cai, nya eta mangrupa karangan ugeran
anu padalisanana papak di puhuna.
Dina Kamus Istilah Sastra, nurutkeun M.A. salmun (1963:61-62), disebut
rarakitan teh pedah awal dina padalisan-padalisan cangkang dipake deui
atawa dibaliken deui dina padalisan eusi, nepi ka siga masang ngarakit. R.
Satjadibrata (1954) netelakeun dumasar kana dipakena, rarakitan teh nya
eta sisindiran anu biasa dikawihkeun ku bodor reog.
Rarakitan, nya eta salah sahiji bangun sisindiran anu mentingkeun papak
atawa saruana kecap anu aya dina puhu jajaran cangkang jeung eusi.
Salianti eta, antara cangkang jeung eusi teu pada papak di puhuna
(mindoan kawit). Salianti eta, antara cangkang jeung eusi teh kudu sasora
sarta murwakanti engang panungtungan dina unggal padalisan (laraswekas).
Jumlah engangna dina unggal padalisan aya 8 (dalapan) engang. Jumlah
padalisan dina sapadana mangrupa bilangan jangkep; satengahna cangkang
jeung satengahna eusi. Kiwari anu populer teh rarakitan anu sapadana
diwangun ku opat padalisan; dua cangkang jeung dua deui eusi.

4. Disawang tina eusina, rarakitan teh bisa dipasing-pasing deui jadi tilu
golongan, nya eta:
1. Rarakitan anu sifatna silih asih.
Contona;
Sapanjang jalan Soreang
Moal weleh diaspalan
Sapanjang tacan kasorang
Moal welwh diakalan
2. Rarakitan anu sifatna piwuruk.
Contona;
Sing getol nginum jajamu
Nu guna nguatkeun urat
Sing getol neangan elmu
Nu guna dunya aherat
3. Rarakitan anu sifatna sesebred (guguyon).
Contona;
Majar maneh cengkeh koneng
Kulit peuteuy dina nyiru
Majar maneh lengkeh koneng
Kulit beuteung mani nambru
Paparikan
Paparikan asal kecapna tina parek, hartina deukeut. Nu dimaksud
deukeut di dinya nya eta deukeut sora vokalna, utamana sora vocal
dina engang panungtung. Sarua jeung rarakitan, disawang tina eusina
paparikan oge bisa dipasing-pasing jadi tilu golongan, nya eta:

5. 1. Paparikan anu sifatna silih asih.
Contona;
Pucuk tiwu akar bangban
Amis mata di susukan
Mun rek milu geuwat dangdan
Cimata geura susutan
2. Paparikan anu sifatna silih piwuruk.
Contona;
Ka kulah nyair kapiting
Ngocok lobak bobodasna
Ulah sok liar tipeuting
Osok loba gogodana
3. Paparikan anu sifatna sesebred (guguyon).
Contona;
Poe Saptu poe Kemis
Salasa beuleut-beuleutan
Saha itu muril kumis
Leumpangna eundeuk-eundeukan
t

6. Wawangsalan
Wawangsalan nyaeta karangan anu diwangun ku sindir jeung
eusi. Dina sindir diwangun deui ku cangkang jeung wangsal.
Anu dijieun wangsalna teh tara ditetelakeun. Kudu diteangan
tina bagian eusi. Wangsal teh sok murwakanti jeung
salahsahiji kecap anu aya dina bagian eusi tea. Umumna eusi
wawangsalan teh mangrupa silihasih, cinta batawa birahi.
Nilik kana wangunna, wawangsalan teh diwangun ku dua
padalisan: sapadalisan sindir sapadalisan deui eusi. Jumlah
engang dina unggal padalisan nyaeta 8 engang.
Conto wawangsalan:
Belut sisit saba darat,
kapiraray siang wengi. (oray)
Wangun sisindiran
Salah sahiji carita nu dibalibirkeun téh nya éta ngaliwatan
sindir, aya nu nyebutkeun sindir sampir aya ogé nu
nyebutkeun Sisindiran. Ari maksudna mah sarua, sabada
jalma nu diajak nyarita disindiran, dipiharep manéhna surti
kana naon nu diucapkeun ku nu mere sindiran éta.
Sindir sampir wangunna mangrupa ungkara kalimah. Upamana
baé mun aya jalma nu datangna kabeurangan tapi disindiran