Clár frithbhulaíochta aonad 3

1. Aonad 3
Cibearbhulaíocht

2. San aonad seo foghlaimeoidh tú
1. Cad is cibearbhulaíocht ann?
2. Samplaí de chibearbhulaíocht?
3. Conas cibearbhulaíocht a sheachaint?
4. Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht.

3. Cibearbhulaíocht
Ag seoladh teachtaireachtaí maslacha.
Ag seoladh tuairimí mímhacánta.
Ag scaipeadh drochghrianghraf nó grianghraif mhaslacha.
Ag bagairt ar dhaoine.
Trí…
féach ar an
gcéad sleamhnán eile….

4. Cibearbhulaíocht
1. Ríomhphost
2. Téacsanna
3. Facebook
4. Twitter
5. Gréasáin
Samplaí eile de chumarsáid leictreonach go dtí 3.1
L 7. agus déan nóta den bhrí a bhaineann le
cibearbhulaíocht

5. An cibearbhulaíocht í?
ar aghaidh leat go dtí 3.2. L7.
Leat féin líon isteach an tábla.
Cuir ticeanna sna boscaí

6. An CibearBhulaíocht í Sea Ní hea Nílim
cinnte
1 Seolann Darren teachtaireacht ar líne ag rá go bhfuil Pól
ina fhear fir?
2 Seolann Sophie téacs eile sa rang chuig Tara ag rá léi gan
a bheith ag déanamh plámáis leis an múinteoir
3 Déanann Marc, go rúnda, físeán dá mhúinteoir roimh
chluiche agus uaslódáileann sé é ar U-Tube
4 Seolann Seán agus Daithí Tvuít sa scoil ag iarraidh ar
dhaltaí vótáil ar son an dalta is mó cáil sa scoil
5 Déantar athrú ar facebook Jack agus athraítear a stádas
go pósta
6 Briseann Jane a cairdeas le hAdam trí théacsáil
7 Athraíonn Leeanne pictúir de Ghráinne …déantar duine
ramhar di agus seolann sí é ar Íomhánna Google
8 Cuireann Pádraig agus a chairde téacs chuig Séamas ag rá
leis go mbéarfaidh siad air tar éis na scoile

7. Is féidir leis tarlú do dhuine ar bith.
• Tá sé chomh dáiríre le bulaíocht os do chomhair amach.
• Tá sé riachtanach go mbeidh tu ábalta tu féin a chosaint
nuair a bhíonn tú ar líne..
Agus a bheith ábalta cabhrú le do chairde nuair a bhíonn
deacrachtaí acu.

8. Liosta seiceála
Ar aghaidh leat go dtí 3.3 leath 8.
Féach ar an gcéad 3 sleamhnán atá le teacht
agus scríobh síos 10 slí inar féidir leat tú féin a
chosaint ó chibearbhulaíocht

9. Conas cibearbhulaíocht a sheachaint
1. Ná tabhair do phasfhocal do dhuine ar bith.
2. Déan athrú ar do phasfhocal agus ar do UAP(PIN)
go rialta.
3. Má usáideann tú ríomhaire a bhaineann an pobal
ginearálta usáid as,bí cinnte go logálann tú amach
ó do ríomhphost nó ó Facebook.

10. Conas cibearbhulaíocht a sheachaint
4. Roghnaigh do chairde go cúramach..
5. Is féidir le gach duine breathnú ar na rudaí a
sheolann tú ar Líne.
6. agus tú ag roinnt eolais le cairde Facebook,
déan cinnte de go bhfuil tú sásta eolas a
roinnt leo

11. 7. Bí múinte le daoine eile..
8. Is féidir leis bheith goilliúnach nó ciotach fiú
má tá sé greannmhar.
Conas cibearbhulaíocht a sheachaint

12. 9. Ná seol teachtaireacht chuig duine eile nuair a bhíonn fearg ort
féin.
Fan go dtí go bhfuil tú ar do shuaimhneas agus seans agat
smaoineamh ar rudaí. Agus é seolta agat ní féidir leat é a tharraingt
ar ais.
Conas cibearbhulaíocht a sheachaint

13. Céard a dhéanfá.
Tar éis plé a dhéanamh ar an gcéad 3 sleamhnán
eile téigh go dtí 3.4 leath. 9 agus scríobh liosta de
10 rud gurbh fhéidir leat a dhéanamh dá
ndéanfaí cibearbhulaíocht ort féin

14. Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht
1. Ná seol freagra..
2. Is maith le bulaithe a bheith ar an eolas go bhfuil
imní ort nó go bhfuil tú trí chéile.
3. Muna dtugann tú freagra , b’fhéidir go n-éireoidh siad
bréan díot agus go bhfágfaidh siad tú.

15. 4. Fág an t-idirlíon!
má chuireann sé
isteach go mór ar do
shaol
Is féidir leat do
ríomhaire agus
do d’fhón a
mhúchadh
Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht

16. 5. Déan athrú ar d’eolas pearsanta
Aimsigh:
1. Ainm usáideora
2. Seoladh ríomhphost
3. Uimhir gutháin nua
Tabhair an t-eolas seo do dhlúthchairde amháin..
Ní chiallaíonn sé seo go bhfuil tú ag éirí as
ciallaíonn sé go leanann do shaol ar aghaidh
Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht

17. 6. Téigh i dteagmháil le duine éigin..má tá sé ag cur
isteach ort, ná bí rúnmhar faoi..téigh i dteagmháil le
tuismitheoir,cara, múinteoir nó múinteoir
treorach..brúigh an cnaipe (Press print screen)
7. Chun an leathanach a shábháil agus ansin is féidir leat
tuairisc a thabhairt
Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht

18. 8. Má tá na teachtaireachtaí ag éirí an-dáiríre,
téigh i dteagmháil leis na gardaí.
Tá sé i gcoinne na ndlíthe bagairt a dhéanamh ar dhuine
eile. Tá na gardaí ann chun cabhair a thabhairt duit agus
de ghnáth is maith leo bheith ar an eoals faoi stuif mar
seo
Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht

19. 9. Ní gá duit na teachtairechtaí a léamh ach
caithfidh tú iad a choimeád…déan nóta den am
agus den dáta.
Beidh sé seo ina fhianaise ma bhíonn sé ag teastáil
uait. Is féidir leis an eolas seo cabhair a thabhairt do
na gardaí nó don S.S.I.(ISP) Beidh siad ábalta fáil
amach cad as a dtagann na teachtaireachtaí.
Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht

20. 10. Cuir stop leis an seoltóir. Téigh i deagmháíl le
comhlacht teleafóin nó do S.S.I.(ISP)
Is féidir leo stop a chur le
• Téacsanna
• Glaonna
• glaonna ar líne
Conas dul I ngleic le cibearbhulaíocht

21. Cathain is cóir teagmháil a dhéanamh le SSI
Má sheoltar post nó físeán ar shuíomh a chuireann
isteach go mór ar do phríobháideachas.

22. Cuir fios ar an uaslódóir* go díreach…bain úsáid
as seirbhís teachtaireacta an tsuíomh.
Uaireanta ní thuigeann siad go bhfuil siad ag cur
isteach ort.
*= an duine a sheol an teachtaireacht
Cathain is cóir fios a chur ar an SSI

23. Cathain teagmhail a dhéanamh leis an SSI
1. Muna bhfuil tú in ann teagmháil a
dhéanamh leis an uaslódóir.
2. Má dhiúltaíonn siad an teachtaireacht a
tharraingt ar ais.
3. Téigh i dteagmháil le húinéirí an tsuíomh
faoin imní atá ort.
4. Má tá an teachtaireacht i gcoinne na
ndlíthe scriosfar é.

24. Conas teaghmháil a dhéanamh leis an SSI
Féach ar an t-aguisín ag deireadh an
leabhair seo.
Faigh ríomhphost, seoltaí agus uimhreacha
teagmhála den chuid is mó de na SSI agus
de na seirbhísí teleafóin.

25. San aonad seo
1. Cad is cibearbhulaíocht ann?
2. Samplaí de chibearbhulaíocht?
3. Conas cibearbhulaíocht a sheachaint?
4. Conas dul i ngleic le cibearbhulaíocht