кандай жосундар кылмышка жатып, ага кандай жаза, ошондой эле кылмыш жасаган жактарга кылмыш-жаза-укуктук жактан таасир этүүнүн башка чаралары колдонуларын белгилөөчү, кылмыш жоопкерчилигинин жана кылмыш-жаза жоопкерчилиги менен жазадан бошотуунун негиздерин аныктоочу укук ченемдерин бириктирүүчү укук тармагы.

1. Кылмыш-жаза укугу

2. кандай жосундар кылмышка жатып, ага кандай жаза,
ошондой эле кылмыш жасаган жактарга кылмышжаза-укуктук жактан таасир этүүнүн башка чаралары
колдонуларын белгилөөчү, кылмыш
жоопкерчилигинин жана кылмыш-жаза
жоопкерчилиги менен жазадан бошотуунун
негиздерин аныктоочу укук ченемдерин бириктирүүчү
укук тармагы.

3. Кылмыш-жаза мыйзамдары деп КРнын жогорку
мыйзам чыгаруучу органы тарабынан кабыл
алынган, озуно кылмыш жаза ченемдерин камтыган
жогорку юридикалык кучко ээ болгон укуктук
актыларды тушунуу керек. Мындай мыйзамдарга
КРнын Конституциясы, Жазык процесстик кодекси
(ЖПК), ж.б. кирет. Мындан сырткары, Кыргызстан
кошулган эл аралык келишимдер да кылмыш-жаза
мыйзамдарынын курамдык болугун тузот.

4. КРнын Конституциясы КРнын бүткүл аймагында эң
жогорку юридикалык күчкө ээ болот жана түздөн-түз
колдонулат. ЖПКнын ченемдеринин жана
Конституциясынын ортосунда карама-каршылык келип
чыккан учурда, Конституциянын ченемдери колдонулат.
ЖПКнын ченемдери менен башка мыйзамдардын
ортосунда карама-каршылык келип чыккан
учурда, ЖПКнын ченемдери колдонулат. КР тарабынан
ратификацияланган эл аралык келишимдер ушул ЖПКга
караганда артыкчылыкка ээ болот (ЖПКнын 2-ст.).

5. КРды жазыктык сот ишин жүргүзүү чөйрөсүндө адамдын
жана жарандын укуктарын жана эркиндиктерин жокко
чыгаруучу же төмөндөтүүчү, соттун көз
карандысыздыгын жана процесстин талаштуу таризин
бузуучу, далилдерге алдын-ала белгиленген күч берүүчү,
эл аралык укуктун жалпы таанылган принциптерине жана
ченемдерине, көз карандысыз мамлекеттин эл аралык
келишимдеринин жоболоруна карама-каршы келген
мыйзамдар жана башка актылар чыгарылбоого тийиш
(ЖПКнын 1-ст. 4-б.).

6. Кылмыш ишинин ондурушун жургузуунун эрежелерин
белгилеген мыйзамдар ЖПКга озгортуу же толуктоо
киргизуу менен кошулат. ЖПКга киргизилген озгортуу
жана толуктоолордун копчулугу эл аралык
келишимдердин ченемдерине ылайык келтируу
максатында кошулган.

7. Кыргызстанда тергоо жана соттук териштируу
жургузулуп жаткан учурда колдонулуп жаткан мыйзам
колдонулат. Колдонулуп жаткан мыйзам КРнын буткул
аймагында, анын баардык жашоочуларына карата
таасирдуу. Башка олконун жараны КРнын аймагында,
КРнын жаранын башка олконун аймагында кылмыш
жасаса, ал олко менен тузулгон келишимдин негизинде
биздин же ал олконун мыйзамдарына ылайык
жургузулушу мумкун. КРда процесстин
катышуучуларына жаңы милдеттерди жүктөгөн, тикеле
же кыйыр түрдө укуктарын жокко чыгарган же аларды
төмөндөткөн, аларды пайдаланууну кошумча шарттар
менен чектеген Жазык-процесстик мыйзамы өткөн
мезгилге карата колдонулбайт (ЖПКнын 3-ст.). Ал эми,
тескерисинче он таасир беруучу ченемдер откон
мезгилге карата колдонулат.

8. Статистика боюнча акыркы мезгилдерде өмүргө каршы
оор кылмыштардын, атайылап адам өлтүрүүлөрдүн жана
өлтүрүүгө аракеттердин, буйрутма
өлтүрүүлөрдүн, коррупциянын саны кескин өсүп кетти.
Биз бул кылмыштар үчүн жазалоону күчөтүү жана анын
үзгүлтүксүздүгү үчүн аракеттерди колдойбуз.
Мамлекеттин жана анын органдарынын милдети ошол
сыяктуу мыйзамдарды кабыл алууда, мамлекеттик
органдардын өкүлдөрү сыяктуу эле мыйзам бузууну же
мыйзамдардан четтеп кетүүнү каалаган ар бир адамдын
кылмыштуу жана коррупциялык көрүнүштөрү үчүн
мүмкүндүк бербөөдө турат.