Soru-Vaka almas: Aadaki vaka almasn dikkatlice okuyun ve END ksmnda verilen sorular cevaplayn. . Tekel Oynamak: Microsoft Bill Gates'in irketi Microsoft ve halen PC iletim sistemi pazarna hakim olan en ok tercih edilen Windows bilgisayar iletim sistemleri ile birlikte elde ettii baar, her zaman BT endstrisindeki genleri takip etmeye tevik eden mkemmel bir rnek olmutur. Ancak ticari baar ve grnte artc teknoloji yenilii, Microsoft ve kurucu orta Bill Gates ile ilgili etik sorunlarn rasyonelletirilmesi ve tolere edilmesi iin ok gl nedenler olmamaldr. irketin ilk iletim sistemi olan MS-DOS'tan (prototipi, arkadana sistemin daha sonraki kullanm hakknda bilgi verilmeden Gate'in arkadandan getirilen) beri irket, baz i uygulamalarnn ve baz kararlar ahlaki kurallar inedii iin eletirilir ve sektrde adaletsizlik yaratr. rnein, ilk Windows'un piyasaya srlmesinden sonra . sistemi, birok Macintosh (bir Apple kiisel bilgisayar) kullancs, Microsoft'un benzer alr menler, simgeler ve fare kullanm asndan Apple'n ardndan benzer bir iletim sistemi gelitirerek Apple'n ve Apple'n grnmn ve verdii hissi "aldndan" ikayet etti. Benzer kurbanlar arasnda nl tarayc gelitiricisi Netscape ve Java dili gelitiricisi Sun Microsystems da yer alyor. 1981 ylnda Bill Gates, arkada tarafndan yazlm bir iletim sistemini 60.000 dolara satn ald. Ama arkadana haber vermeden IBM'e satt. Bundan sonra IBM, onu MS-DOS olarak lisanslad. Anlama karl hale gelse de Gates, etik deerleri deerlendirildiinde baarsz oldu. O zamanlar Microsoft, kendisi ve arkadana aitti, bu nedenle, uygulamadan nce herhangi biri tarafndan alnan herhangi bir karar, her ikisi tarafndan da iyi kabul edilmelidir. Gates bunu dnmedi ve arkadana toplantdan haber vermeden o iletim sistemini IBM'e teklif etti. . 1984 ylnda Apple, bilgisayarlar iin, kullanclarn fare ile ekrandaki simgeleri semesine ve menleri aa ekmesine yardmc olan gelimi grafiklere sahip yeni bir iletim sistemi balatt. Bu iletim sistemi, grevi gerekletirmek iin bilgisayarlara komutlar vermek iin karakterleri kullanan MS-DOS'tan daha iyi performans gsterdi, ancak imdi komutlar simgeler seilerek verilebilir. Daha sonra 1987'de Microsoft, Apple'n gelimi grafik fikrini kopyalayan ve Windows adn veren IBM makineli yeni bir iletim sistemi kard. Etik adan, Microsoft'un tamamen telif hakkyla korunan Apple letim Sistemi konseptini kopyalamas asndan bu tamamen yanlt. . 1990'da Netscape, a pazarnda Microsoft iin yeni bir rakip olarak ortaya kt ve Aralk 1994'te Navigator adl yeni bir gelimi web taraycs piyasaya srd. nsanlar letim Sisteminin nemini hissetmeye baladlar ve gzlerinde tarayc baskn hale geldi. Netscape satlar Microsoft iin bir tehdit oluturarak artt. Ayn cevaba Microsoft, Netscape'in web taraycsnn tm zelliklerini kopyalayarak Internet Explorer adl web taraycsn tantt. Internet Explorer ayrca ilk olarak Spyglass Inc. tarafndan Microsoft'a lisanslanmtr. Bakan alayc aklamalarda bulundu . Microsoft'a, bu irketin gelitirdiiniz ve onlara lisansladnz yazlm kendisinin.

1. Soru-Vaka almas:
Aadaki vaka almasn dikkatlice okuyun ve END ksmnda verilen sorular cevaplayn.
.
Tekel Oynamak: Microsoft
Bill Gates'in irketi Microsoft ve halen PC iletim sistemi pazarna hakim olan en ok tercih edilen
Windows bilgisayar iletim sistemleri ile birlikte elde ettii baar, her zaman BT endstrisindeki
genleri takip etmeye tevik eden mkemmel bir rnek olmutur. Ancak ticari baar ve grnte artc
teknoloji yenilii, Microsoft ve kurucu orta Bill Gates ile ilgili etik sorunlarn rasyonelletirilmesi
ve tolere edilmesi iin ok gl nedenler olmamaldr. irketin ilk iletim sistemi olan MS-DOS'tan
(prototipi, arkadana sistemin daha sonraki kullanm hakknda bilgi verilmeden Gate'in arkadandan
getirilen) beri irket, baz i uygulamalarnn ve baz kararlar ahlaki kurallar inedii iin eletirilir ve
sektrde adaletsizlik yaratr. rnein, ilk Windows'un piyasaya srlmesinden sonra
.
sistemi, birok Macintosh (bir Apple kiisel bilgisayar) kullancs, Microsoft'un benzer alr menler,
simgeler ve fare kullanm asndan Apple'n ardndan benzer bir iletim sistemi gelitirerek Apple'n ve
Apple'n grnmn ve verdii hissi "aldndan" ikayet etti. Benzer kurbanlar arasnda nl tarayc
gelitiricisi Netscape ve Java dili gelitiricisi Sun Microsystems da yer alyor.
1981 ylnda Bill Gates, arkada tarafndan yazlm bir iletim sistemini 60.000 dolara satn ald. Ama
arkadana haber vermeden IBM'e satt. Bundan sonra IBM, onu MS-DOS olarak lisanslad.
Anlama karl hale gelse de Gates, etik deerleri deerlendirildiinde baarsz oldu. O zamanlar
Microsoft, kendisi ve arkadana aitti, bu nedenle, uygulamadan nce herhangi biri tarafndan alnan
herhangi bir karar, her ikisi tarafndan da iyi kabul edilmelidir. Gates bunu dnmedi ve arkadana
toplantdan haber vermeden o iletim sistemini IBM'e teklif etti.
.
1984 ylnda Apple, bilgisayarlar iin, kullanclarn fare ile ekrandaki simgeleri semesine ve menleri
aa ekmesine yardmc olan gelimi grafiklere sahip yeni bir iletim sistemi balatt. Bu iletim sistemi,
grevi gerekletirmek iin bilgisayarlara komutlar vermek iin karakterleri kullanan MS-DOS'tan
daha iyi performans gsterdi, ancak imdi komutlar simgeler seilerek verilebilir. Daha sonra
1987'de Microsoft, Apple'n gelimi grafik fikrini kopyalayan ve Windows adn veren IBM
makineli yeni bir iletim sistemi kard. Etik adan, Microsoft'un tamamen telif hakkyla korunan
Apple letim Sistemi konseptini kopyalamas asndan bu tamamen yanlt.
.
1990'da Netscape, a pazarnda Microsoft iin yeni bir rakip olarak ortaya kt ve Aralk 1994'te
Navigator adl yeni bir gelimi web taraycs piyasaya srd. nsanlar letim Sisteminin nemini
hissetmeye baladlar ve gzlerinde tarayc baskn hale geldi. Netscape satlar Microsoft iin bir tehdit

2. oluturarak artt. Ayn cevaba Microsoft, Netscape'in web taraycsnn tm zelliklerini kopyalayarak
Internet Explorer adl web taraycsn tantt. Internet Explorer ayrca ilk olarak Spyglass Inc.
tarafndan Microsoft'a lisanslanmtr. Bakan alayc aklamalarda bulundu
.
Microsoft'a, bu irketin gelitirdiiniz ve onlara lisansladnz yazlm kendisinin oluturabileceini ve
daha sonra kendi iletim sisteminde yaynlayabileceini ve kullanma sunabileceini. Yine etik
olarak, Netscape'in zelliklerini kopyalamak atlacak bir adm deildi.
.
1995 ylnda Microsoft, gezginden kaynaklanan tehdidi grd; Netscape tarafndan gelitirilen bir
web taraycs ve Sun Microsystems tarafndan retilen Java ve bu nedenle Netscape yneticileriyle
bir toplant ayarlayarak tarayclarn yalnzca Windows kullanmayan kullanclara sunmalarn nerdi,
yani Apple'n OS/2 zerinde alan bilgisayarlarn yzde 10'u Windows kullanyor. Microsoft'un
Internet Explorer' tarafndan hizmet verilecek ve daha sonra Netscape'in bu anlamay
reddetmesinden sonra Microsoft, Windows 95'in kodlarn paylamay bile reddetti. Windows'ta.
Windows, bilgisayar iin varsaylan tarayc olan iletim sistemiyle Internet Explorer'n bir kopyasn
birletirdi ve kullanclar simgesini kaldramad. Dolaysyla etik olarak Microsoft tketicileri dnmedi.
Windows baka bir taraycnn yklenmesine izin vermediinden, tketiciler artk yalnzca Internet
Explorer' kullanmakla snrlandrlmt. Ayrca Windows, iletim sistemiyle birlikte dijital ortam
yrtcsnn bir kopyasn da bnyesine katt. Windows 98 ayrca Internet Explorer iin baz kodlar
ieriyordu, ancak irket tarafndan almas yavalatld, bylece artk riskli ve yava hale geldiinden,
kullanc Windows iindeki gml yazlm kaldrmay dnemezdi.
1998'in balarnda Microsoft, temelde SUN'n mlk olan Microsoft'un Java'sn tantarak Java pazarn
kirletti. Java'nn platformdan bamsz zelliini kaldrd ve varsaylan olarak iletim sistemiyle
kullanlabilir hale getirdi. Microsoft, Java'y Windows ile birlikte datma ve lisanslama hakkn
vermek iin Sun Microsystems ile bir anlama yapt. Daha sonra Microsoft, Java'y deitirdi ve
Windows'a yerletirdi ve Microsoft'un java's olarak adlandrld.
Microsoft'un yaklamlarnda etik d davrand olaylar hakknda ok ak. Kendi dncelerini uygulamak
yerine, rettikleri rnlerin ou
dier rakiplerin rnlerinden etik olmayan bir ekilde fikirleri kopyalayarak piyasaya srdler. Gates,
pazarda adil rekabete sahip olmak yerine her zaman pazar tekelletirmeye alt. Tm tekel ona kar
getirmi olsa da etik olarak Microsoft bunu yapmad'
.
ki Soruyu da Cevaplayn:
Soru 01. Duruma atfta bulunarak, bu (tekelci) bir rekabet ortam olsayd Microsoft'un nasl
farkllaabileceini nerin.