2. LURREKO KOORDENATUAK
Lurreko edozein lekuren kokapena zehazteko irudizko lerro batzuk itxuratu dira:
paraleloak eta meridianoak.Lerro hauek irudizko sare bat osatzen dute:
koordenatuak.
3. Paraleloak
❖ Irudizko lerroak dira,
ekuatorearekiko paraleloak.
❖ Ekuatorea ere irudizko lerro
bat da eta Lurra bi zati
berdinetan banatzen du: Ipar
hemisferioa eta Hego
hemisferioa.
❖ Ekuatoreaz gain, lau paralelo
nagusi daude:
- Ipar hemisferioan: Kantzer
tropikoa eta zirkulu polar
artikoa.
- Hego hemisferioan:
Kaprikornio tropikoa eta
zirkulu polar antartikoa.
Meridianoak
❖ Paraleloekiko
perpendikularrak diren
irudizko lerroak dira.
Meridianoen muturrak Ipar
eta Hego poloen elkartzen
dira.
❖ Erreferentziatzat hartzen
den meridianoak bi izen
ditu: Greenwicheko
meridianoa edo 0º
meridianoa.
4. Lurreko koordenatuak
★ Lurreko koordenatuen sistema planetako edozein leku kokatzeko erabiltzen da.
★ Horretarako latitudea (paraleloak) eta longitudea (meridianoak) neurtu behar
dira,eta neurri horiek bat egiten duten puntuak lekuaren kokapen zehatza
adieraziko digu.
5. LURRA IRUDITAN
Munduko bola,mapak eta planoak gure planeta edo haren parte bat irudikatzeko formak dira.
MUNDUKO BOLA: Lurra irudikatzeko oso forma erabilgarria da. Esfera bat da eta elementu hauek
ikusi ahal dira:
- Poloak: Ipar eta Hego poloa.
- Paralelo eta meridiano garrantzitsuenak.
- Kontinenteak eta herrialdeak.
- Itsasoak eta ozeanoak.
6. MAPAK: Lurraren zati baten irudiak dira. Planeta osoa ikusten denean planisferio edo
mapamundi deitzen da.
Mapa mota batzuk daude. Hemen 3 aipatuko ditugu:
1. Mapa fisikoak. Horrelakoetan mendiak, mendikateak, ibaiak,lurmuturrak, golkoak…
ikusten dira.
2. Mapa politikoak. Horrelakoetan herriak, probintziak autonomia-erkidegoak...ikusten
dira.
3. Gaikako mapak. Gai zehatz bati buruzko informazioa ematen dute, adibidez
errepideen mapak, mapa klimatikoak, hizkuntza-mapak, mapa turistikoak...
PLANOAK errealitate adierazpen txikiak dira; herri bat, etxebizitza bat edo eraikuntza bat
irudikatzeko planoak erabiltzen dira.
7. MAPAK NOLA IRAKURRI
Mapetan erabiltzen diren baliabide nagusiak hauek dira: legenda
eskala, eta orientazioa.
Legenda: marrazki, kolore edo marrak dira.
❏ Marrazkiak: marrazki berak adierazten duena (landareak,
animaliak…).
❏ Koloreak: kolore desberdinak erabiltzen dira gaiaren arabera
( berdea-larreak, marroia- mendiak, urdina-hotza, laranja-
beroa…).
❏ Marrak: gehienetan errepideak adierazten dute. Lodiera eta
kolore desberdinetakoak izaten dira.
8. Eskala: mapa bateko bi puntuen
arteko distantzia erreala kalkulatzeko
erabiltzen da.
Orientazioa: Mapa batekin
orientatzeko, maparen Iparrak eta ipar
errealak bat egin behar dute.
9. MAPA FISIKOA
Mapa fisiko batean, mendiak, ibaiak, goi-ordokiak,
lurmuturrak, golkoak etab. ikusten dira.
Elementuak irudikatzeko, hainbat kolore eta kolore
intentsitate erabili ohi dira.Adibidez:
❖ Kolore marroi iluna mendigune altuak adierazteko.
❖ Kolore marroi argia,erdi mailako mendiguneak eta
goi lautadak adierazteko.
❖ Kolore beixa mendi baxuak adierazteko.
❖ Kolore urdinak ibaiak, aintzirak, itsasoak,
etab.adierazten ditu.
10. MAPA POLITIKOA
Mapa politiko batean, herriak, hiriak ,kontinenteak,
herrialdeak… ikusten dira.
Koloreak, marrak eta puntu beltzak erabili ohi dira.
❖ Koloreek lurralde zabalak adierazten dituzte
(estatuak, autonomia-erkidegoak,
probintziak…).
❖ Marrak. Lodieraren arabera, probintzia,
autonomia-erkidegoak, eta estatuen arteko
mugak irudikatzen dituzte.
❖ Puntu beltzek probintzia, autonomia-erkidego
edo estatu bateko hiriburua adierazten dute.
11. GAIKAKO MAPAK
❖ Gai bati buruzko informazioa ematen dute.
❖ Mota askotako daude: errepideen-mapak, mapa klimatikoak, mapa turistikoak…
12. ATLASAK
★ Atlasa mapa-bilduma bat da.
★ Leku bat non dagoen jakin nahi badugu atlasaren
amaieran dagoen leku-izenen aurkibidean bilatu behar
dugu.
★ Leku-izen bakoitzak erreferentzia bat darama bilaketa
errazteko.
★ Erreferentziak adierazten du atlasaren zein orrialdetan
dagoen eta orrialde horretan zer eremutan.
13. ORDU EREMUAK
★ Lurreko leku guztietan ez dugu ordu bera aldi berean.
★ Lurraren gainazala 24 ordu-eremutan zatitu da Lurrak bere ardatzaren inguruan bira
oso bat emateko 24 ordu behar dituelako.
★ Ordu-eremuak luzeetara antolatzen dira, Greenwich-eko meridianoarekiko paraleloak.
★ Oso handiak diren herrialdeek ordu-eremu bat baino gehiago daukate.
