Εργασία της μαθητικής ομάδας του Γυμνασίου Γερακίου γιατη συμμετοχή του στο Ελληνικό Μαθητικό Κοινοβούλιο (Debating Science). Θέμα: Ο Σεισμός: Η δημιουργία των σεισμών Η δυνατότητα πρόγνωσης/ πρόβλεψης των σεισμών Η πρόληψη

1. 1
Ελληνικό Μαθητικό Κοινοβούλιο
31/3/2018
Υλικό προετοιμασίας για την ομάδα εργασίας:
Γυμνάσιο Γερακίου Λακωνίας

2. 2
Περιεχόμενα
• Θέματα, ορισμοί, βασικά στοιχεία
• Προετοιμασία του θέματος
• Τρέχουσες εξελίξεις, στατιστικά, ισχύουσα νομοθεσία
• Διαφορετικές διαστάσεις του θέματος
• Βασικές διαμάχες/διαφωνίες και βασικοί εμπλεκόμενοι
• Ειδικοί επιστήμονες που ερωτήθηκαν
• Σύνδεσμοι για επιπλέον υλικό

3. 3
Θέμα
• Η δημιουργία των σεισμών
• Η δυνατότητα πρόγνωσης/ πρόβλεψης
των σεισμών
• Η πρόληψη
- Ενέργειες πριν το σεισμό
- Ενέργειες κατά τη διάρκεια του
σεισμού
- Ενέργειες μετά το σεισμό
- Συμπεράσματα

4. 4
• Διδασκαλία στο σχολείο: βασικές έννοιες – ενέργειες
κατά τη διάρκεια του σεισμού(μάθημα: Γεωγραφία
Β΄Γυμνασίου)
• Συγκρότηση ομάδας – Συζήτηση- Επιλογή
υποθεμάτων – Χρονοδιάγραμμα
• Δημιουργία ερωτηματολογίων / έρευνας- διανομή
στους μαθητές της τάξης- καταγραφή-αποδελτίωση-
συμπεράσματα
• Επικοινωνία με ειδικούς
Προετοιμασία του θέματος

5. 5
Βιβλιοθήκη :
Χώρος συνάντησης των ομάδων, και εργασίας.

6. 6
Συζητήσεις – Προβληματισμοί
• Γιατί γίνονται σεισμοί;
• Μπορούμε να τους προβλέψουμε;
• Μπορούμε να τους αποφύγουμε;
• Γιατί οι άνθρωποι εξακολουθούν και
μένουν, σε περιοχές που είναι
σεισμογενείς;

7. 7
Αρχαίες «μέθοδοι» πρόβλεψης…
• Οι άνθρωποι
προσπαθούσαν να
αναγνωρίσουν «σημάδια»
πριν το σεισμό..
• Ερμηνεύοντας τη
συμπεριφορά των ζώων
• Τα φίδια έβγαιναν από τις
τρύπες τους..
• Ή από τον καιρό: Περίεργη
ηρεμία και άπνοια..
Συσκευή «πρόβλεψης»
σεισμού στην Αρχαία
Κίνα.. ( ανίχνευση
πρωτευόντων κυμάτων)

8. 8
Χάρτης σεισμικής
δραστηριότητας
Χάρτης πυκνότητας
πληθυσμού

9. 9
Παρατηρήσεις..
• Οι δύο χάρτες σχεδόν ταυτίζονται..!!
• Δηλαδή , οι σεισμογενείς περιοχές είναι οι πιο
πυκνοκατοικημένες..!!
• Επίσης, εκεί αναπτύχθηκαν αρχαίοι πολιτισμοί…!
• Εξήγηση (?)
• Τα ηφαιστειογενή εδάφη είναι τα πλέον εύφορα..
• Οι άνθρωποι έχουν «μάθει» να ζουν με το σεισμό
εδώ και χιλιάδες χρόνια..
• Ο σεισμός είναι ένα φυσικό φαινόμενο, που δεν
γίνεται να αποφύγουμε..

10. 10
Βασικό θέμα - ορισμοί
• Τι είναι σεισμός;
- Είναι το τράνταγμα της Γης.
• Πού οφείλονται οι σεισμοί;
- Το 90% των σεισμών είναι τεκτονικοί,
δηλαδή οφείλονται στις κινήσεις των
λιθοσφαιρικών (τεκτονικών) πλακών.
Το υπόλοιπο 10 % είναι:
- Ηφαιστειογενείς ( οφείλονται σε εκρήξεις
ηφαιστείων)
- Κατακρημνισιγενείς ( οφείλονται σε
κατακρημνίσεις στο εσωτερικό – κοιλότητες-
του εδάφους).

11. 11
Οι λιθοσφαιρικές πλάκες..

12. 12
Σεισμικά Κύματα
• Όταν συμβαίνει ο σεισμός ( σε ένα σημείο του
εσωτερικού του φλοιού της γης), η δόνηση ( ενέργεια)
μεταδίδεται με τα σεισμικά κύματα που
δημιουργούνται. Αυτά είναι : Διαμήκη ( τύπου P- ή
πρωτεύοντα) και Εγκάρσια ( τύπου S – ή
δευτερεύοντα).
• Τα κύματα αυτά διαδίδονται σφαιρικά, με
διαφορετική ταχύτητα. Τα τύπου P με ταχύτητα
περίπου 9 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο (km/s), ενώ τα
S με 5 km/s.
• Από αυτή τη χρονική διαφορά, υπολογίζεται η
απόσταση του σημείου (σεισμογράφου) από το
επίκεντρο (εστία).

13. 13
Σεισμογράφος
Υπολογισμός της απόστασης από το επίκεντρο, με τη
βοήθεια τριών σεισμογράφων.

14. 14
Χαρακτηριστικά - Ορισμοί
• Μέγεθος: Το μετράμε στην κλίμακα Ρίχτερ.
Εκφράζει την ενέργεια που εκλύει ο σεισμός.
Σχετίζεται με τη διάρκεια του σεισμού και με
το πλάτος ταλάντωσης.
Ο μεγαλύτερος σεισμός που έχει καταγραφεί,
ήταν 9.5 R , το 1960, στη Χιλή.
• Εστία: Το σημείο του φλοιού, στο οποίο
γίνεται η έκλυση ενέργειας (σεισμός).
• Εστιακό Βάθος: Η απόσταση της εστίας από
την επιφάνεια του εδάφους.( σε χιλιόμετρα).

15. 15
• Επίκεντρο: Το σημείο του εδάφους που βρίσκεται
επάνω από την εστία ( π.χ. μια πόλη).
• Ένταση: Εκφράζει το πόσο αισθητός γίνεται ένας
σεισμός σε μια περιοχή και μετράται στην κλίμακα
Μερκάλλι ( 1-12)
Η ένταση σχετίζεται με το πόσο καταστροφικός είναι
ένας σεισμός και εξαρτάται από:
- Το μέγεθος του σεισμού
-Την εστιακή απόσταση
- Την απόσταση από το επίκεντρο
- Το είδος του εδάφους/πετρωμάτων που
παρεμβάλλονται ( ή θάλασσα). Στα χαλαρά
πετρώματα μεταφέρεται ισχυρά η δόνηση, ενώ στα
σκληρά, όχι.

16. 16
Ειδικοί επιστήμονες που ερωτήθηκαν
• Νικήτας Κανάκης,
πρόεδρος των Γιατρών
του Κόσμου
( πρόληψη σεισμού
– διασώσεις-προβλήματα)
( μe βιντεο-συνομιλία)
• Τρίκολας Κωνσταντίνος, Σχολικός Σύμβουλος Φ.Ε.
Λακωνίας – Μεσσηνίας
( δημιουργία σεισμών – σεισμικότητα - πρόληψη)
• Κατσόλα Δήμητρα, Τοπογράφος Μηχανικός .
( νομοθεσία – αντισεισμικές κατασκευές).

17. 17
Τρέχουσες εξελίξεις – Πρόληψη
( σύμφωνα με τον Ν.Κανάκη)
• Οι περισσότεροι τραυματισμοί – θάνατοι
προέρχονται από πτώση αντικειμένων ή από
πανικό.
• Το πιο σημαντικό: ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΟΥΜΕ ΤΗΝ
ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ ΜΑΣ και να μην μετακινούμαστε κατά
τη διάρκεια του σεισμού.
• Βρίσκουμε ένα ασφαλές σημείο ( κάτω από
τραπέζι ή στην κάσα της πόρτας)
• Μετά το τέλος του σεισμού απομακρυνόμαστε από
τα κτήριο ΑΠΌ ΤΙΣ ΣΚΑΛΕΣ

18. 18
Επίσης…
• Είναι σημαντικό να γίνεται καταμέτρηση των
ατόμων πριν και μετά το σεισμό.
• Τα άτομα με κινητικές δυσκολίες να μη
μένουν μόνα τους..
• Να απομακρυνόμαστε από επιφάνειες
κτηρίων, αλλά και από τη θάλασσα ( κίνδυνος
τσουνάμι)
• ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ: Όταν βγαίνουμε από το κτήριο,
κατευθυνόμαστε ή προς τα κάτω ή προς τα
πάνω (ταράτσα) ώστε να μην εγκλωβιστούμε
και να μας βρούν.

19. 19
Ακόμη:
• Τα προβλήματα αρχίζουν ΜΕΤΑ τον σεισμό:
Περίθαλψη, οικονομικά αλλά και ψυχολογικά
προβλήματα των ανθρώπων και ειδικά των
παιδιών.
( πένθος, ανασφάλεια, φόβος για τα κτήρια
και κλειστούς χώρους).
• Έχει αποδειχθεί ότι, όταν οι άνθρωποι έχουν
εκπαιδευτεί, και είναι προετοιμασμένοι για
τον σεισμό, οι απώλειες είναι λιγότερες.

20. 20
Στατιστικά
• Η Ελλάδα είναι η 6η σε σεισμικότητα χώρα στον
κόσμο (μετά την Ιαπωνία, τις Νέες Εβρίδες, τα
Νησιά Σολομώντα και το Περού)
• Η Ελλάδα είναι 1η σε σεισμικότητα στη
Μεσόγειο και στην Ευρώπη.
• Η μεγαλύτερη σεισμική δόνηση, 7,2 R στις 12
Αυγούστου 1953 στην Κεφαλονιά.
• Κάθε μέρα γίνονται δεκάδες σεισμοί σε
διάφορες περιοχές της Ελλάδας ( αισθητοί από 4
Ρίχτερ και πάνω).

21. 21
Η σεισμικότητα της Ελλάδας ( πηγή ΟΑΣΠ)

22. 22
Σεισμοί στην Ελλάδα σε πραγματικό χρόνο
( σελίδα του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου –
εικόνα 1 ημέρας!)

23. 23
Ισχύουσα Νομοθεσία
• Ο 1ος κανονισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού
στην Ελλάδα συντάχθηκε το 1959 και
συμπληρώθηκε το 1984
• Από το 2001 ισχύει ο Ε.Α.Κ-2000 ( Ελληνικός
Αντισεισμικός κανονισμός)
• Στον Ν.Ε.Α.Κ. 2003 ( Νέο Ελληνικό
Αντισεισμικό Κανονισμό, οι Ζώνες Σεισμικής
Επικινδυνότητας από 4 έγιναν 3). Π.Χ. Η
Σπάρτη, το Γύθειο, η Αθήνα ανήκουν στη ζώνη
ΙΙ, ενώ τα νησιά του Ιονίου στη ζώνη Ι. Η
Θεσσαλία στη ζώνη ΙΙΙ.

24. 24
Οι Ζώνες Σεισμικής Επικινδυνότητας ( πηγή ΟΑΣΠ)

25. 25
• 1995-2009. Συγκροτήθηκαν οι
Ευρωκώδικες:
- Υπάρχουν 9 Ευρωκώδικες, που σε
συνεργασία με το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. καθορίζουν τον
σχεδιασμό κατασκευών και κτηρίων ανάλογα
με το υλικό τους ( χάλυβα, σκυρόδεμα,
αλουμίνιο, ξύλο κλπ).
• Κάθε νέα κατασκευή πρέπει να έχει
πιστοποιητικό αντισεισμικού σχεδιασμού, και
κάθε παλιά, που πρέπει να νομιμοποιηθεί.
• Ανάλογοι κανόνες ισχύουν σε μουσεία,
σχολεία κλπ.

26. 26
Η πρόγνωση σεισμού..Η μέθοδος ΒΑΝ
• Η πρόγνωση, σημαίνει να αναμένεται ένας
ορισμένου μεγέθους σεισμός σε συγκεκριμένη
περιοχή και σε συγκεκριμένο χρόνο..
• Πρώτος ( 1981) , επινόησε μέθοδο
πρόγνωσης, ο καθηγητής Παναγιώτης
Βαρώτσος με τους συνεργάτες του, τη μέθοδο
ΒΑΝ. ( Βαρώτσος, Αλεξόπουλος, Νομικός).
• Η μέθοδος ΒΑΝ στηρίζεται στην ανίχνευση
σεισμικών ηλεκτρικών σημάτων πριν την
εκδήλωση του σεισμικού φαινομένου.

27. 27
Άλλες μέθοδοι πρόγνωσης
• Η αλλαγή της κατακόρυφης ταχύτητας
διάδοσης των ελαστικών κυμάτων, γύρω από
το επίκεντρο, πριν το σεισμό.
• Η διαταραχή του ημερήσιου κύκλου της
ιονόσφαιρας για χερσαίους σεισμούς. ( Την
ημέρα η ιονόσφαιρα ανυψώνεται και τη νύχτα
χαμηλώνει
• Αλλαγή της θερμοκρασίας του εδάφους, που
ανιχνεύεται με δορυφόρους.
• Αύξηση της συγκέντρωσης του Ραδονίου (
ραδιενεργού στοιχείου του εδάφους).

28. 28
Πρόβλεψη Vs Πρόγνωσης
• Η πρόβλεψη σεισμού γίνεται με τη βοήθεια
της Στατιστικής.
Δηλαδή καταγράφονται οι σεισμοί ανά
περιοχή καια να χρονική περίοδο, και με
χρήση στατιστικής και πιθανοτήτων,
αναμένεται ή όχι σεισμός.
• Αναπτύχθηκε από τον σεισμολόγο Βασίλη
Παπαζάχο.

29. 29
Διαφορετικές διαστάσεις του θέματος
• Οικονομικές: Καταστροφές πόλεων /κτηρίων-
Δυνατότητες ανάκαμψης
• Κοινωνικές: Κοινωνικές ανισότητες μεταξύ
πλούσιων και φτωχών χωρών/ δυνατότητες
αντισεισμικών κατασκευών.
• Ιατρικές: Αναγκαιότητα ετοιμότητας για
περίθαλψη μετά από σεισμούς
• Ψυχολογικές: Ψυχολογική ετοιμότητα-
αντιμετώπιση ψυχολογικών προβλημάτων
μετά από σεισμό

30. 30
• Εκπαιδευτικές: Αναγκαιότητα εκπαίδευσης
για ετοιμότητα και αντιμετώπιση του σεισμού,
σε μαθητές αλλά και ενήλικες.
• Πολιτισμικές: ο σεισμός ως πολιτισμικό
στοιχείο στην ιστορία και στη διαμόρφωση
του περιβάλλοντος
• Πολιτικές: Δυνατότητα συνεργασίας μεταξύ
των χωρών και οργανισμών και ανταλλαγή
καλών πρακτικών αλλά και διαθέσιμων
πόρων.

31. 31
Βασικές διαμάχες/διαφωνίες και
εμπλεκόμενοι
Οι επιστήμονες (φυσικοί/σεισμολόγοι) αρκετές
φορές διαφωνούν για:
• Το ακριβές μέγεθος του σεισμού
• Από ποιο ρήγμα προέρχεται
• Αν είναι ο κύριος σεισμός και αν θα
ακολουθήσουν μετασεισμοί
• Αν είναι δυνατόν να γίνει
πρόγνωση/πρόβλεψη σεισμού, και με ποιον
τρόπο.

32. 32
Ερωτηματολόγιο - Έρευνα
• Συντάχθηκε από την ομάδα ερωτηματολόγιο/έρευνα
που αφορούσε στην ετοιμότητα των οικογενειών των
μαθητών για τον σεισμό.
• Μοιράστηκαν και μελετήθηκαν 40 ερωτηματολόγια.
• Συμπέρασμα όλων ήταν ότι η
ενημέρωση/εκπαίδευση ,ευαισθητοποίηση και η
ετοιμότητα είναι πολύ σημαντικές για την πρόληψη
και σωστή αντιμετώπιση του σεισμού.
• Και χρειάζεται να γίνεται από όλους, κάθε ηλικίας.

33. 33

34. 34
Σύνδεσμοι για επιπλέον υλικό
• Οργανισμός Αντισεισμικής Προστασίας (www.oasp.gr)
• Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων
(www.minedu.gov.gr)
• Ελληνική Ομάδα Διάσωσης (www.hrt.org.gr)
• Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας
• Γεωδυναμικό Ινστιτούτο (www.gein.noa.gr)
• Ψηφιακό σχολείο, Βιβλία Γεωγραφίας Α΄και Β΄Γυμνασίου
(dschool.edu.gr ή ebooks.edu.gr)
• Wikipedeia

35. 35
Στοιχεία επικοινωνίας
Γεράκι Λακωνίας, ΤΚ 230 55
Τηλ – φαξ: 27310 71262
email: mail@gmail.com
Διευθυντής: Χριστοφοράκος Αντώνιος

36. 36
Η ομάδα μας ( Β΄Γυμνασίου)
Δαβάρα Γεωργία Ζάχου Ελευθερία
Κόντου Σοφία Μαρουδάς Χρήστος
Τσίπουρα Αδαμαντία Φασμούλου Κωνσταντίνα
Μήτρη Χρυσούλα – Μαρία
Υπεύθυνη Καθηγήτρια:
Σαράντη Ανθή – Φυσικός
 Ευχαριστίες στον κο Νίκο Δημητριάδη, μαθηματικό του ΓΕΛ
Γερακίου, για την τεχνική – εξ΄αποστάσεως-υποστήριξη και
 στη Βιβλιοθήκη Πολιτιστικού Συλλόγου Γερονθρών, για τη χρήση
του χώρου και των Η/Υ.