AKARSU REJİMLERİ

1. Akarsularımızın Rejimleri
Beşikt aş Anadolu Lisesi
Coğraf ya

2. Bir akarsuyun belli bir kesitinden saniyede
geçen su miktarına
akım (debi) denir.
Akımın yıl içinde gösterdiği değişimlere
ise akarsu rejimi adı verilir.

3. Eğer akarsuların akımlarındaki artma
ya da azalmalar fazla belirgin değilse
yada yılın belirli dönemlerinde
görülüyorsa,
buna DÜZENLİ REJİM denir.
Sürekli yağışlı olan Doğu Karadeniz
akarsularında bu özellik görülür.

5. . Bazı akarsularda ise yaz kuraklığına
bağlı olarak suları gittikçe azalır,bazen de
kurur,kış ve baharlarda ise
normal akışa geçer.
Akdeniz bölgesi akarsuları da düzenli
rejime sahip akarsulardır.

7. . Akarsuların akımlarındaki artma veya
azalmalar yılın belirli dönemlerinde değil de yıl
içinde belirsiz zamanda gerçekleşiyorsa buna
DÜZENSİZ REJİM adı verilir.
Bu tip akarsular yağışın düzensiz olduğu
İç Anadolu bölgesindeki yarı kurak alanlarda
görülür.

8. Ancak barajlar akarsu rejimlerini daha
düzenli hale getirmiştir.
Akarsu rejimlerini etkileyen faktörlerin
başlıcaları:
iklim,
yer şekilleri,
bitki örtüsü,
jeolojik yapı ve
insan faaliyetleridir

9. Türkiye’de akarsuların beslenmesi;
akarsu havzasının
*topoğrafyası,
*iklim,
*bitki örtüsü koşulları,
*akarsu yatağının sızma kapasitesi,
*yamaçların dik yada yatık olması gibi
süreçlere göre değişiklik gösterir.

10. Beslenme kaynağı tek olabileceği gibi
(basit rejim)
birkaç kaynağın bir arada olduğu
beslenme tipleri bulunur
(karma rejim) .

11. Basit rejimli akarsuların düzeyinde yıl
içinde bir yükselme bir de alçalma
gözlenir.
Karma rejimlerde yıl içindeki yükselme ve
alçalma sayısı birden fazladır.

12. a.Yağmur suyuyla beslenen akarsular
Ülkemizde Akdeniz iklim özelliklerinin
görüldüğü alanlardaki akarsularda görülür.
*Akım düzeyinde kuraklık ve buharlaşma
nedeniyle yazın alçalma(ağustos-eylül), yağışlı
dönemlerde ve kışın yükselme (ocak-şubat)
görülür.
*Yaz dönemlerinde yataklardaki sular azalır
bazen tamamen kuruyabilir.

13. Dalaman çayı,
Büyük Menderes,
Küçük Menderes,
Bakırçayı
*Üzerinde baraj yapılan
Manavgat,Gediz,Seyhan,Ceyhan gibi
akarsularımız bu rejim özelliklerini kısmen
yitirmişlerdir.

14. b.Kar ve buz sularıyla beslenen akarsular
*Kaynağını kar yağışlı yüksek dağ
alanlarından alan akarsularda görülür.
*Kar erimelerine bağlı olarak yazın sıcak
dönemde(haziran) seviye yükselmesi,kışın
karla örtülü dönemde
(ocak-şubat) seviye alçalması görülür.
*Doğu Karadeniz’deki İyidere,Fırtına,Solaklı
Dereleri, Hakkari Yöresi akarsuları ,Karasu ve
Murat,Dicle,Aras
*Akım Batı bölgelerinde Doğu bölgelerinden 1
ay önce yükselir.

15. c.Kaynak suları ile beslenen akarsular
Özellikle kireç taşlarının yaygın olarak
bulunduğu alanlarda görülen akarsuların sahip
olduğu rejimdir.
*Yıl içinde fazla değişim görülmez.
*Genellikle düzenli rejimli akarsulardır.
Köprüçay,
Manavgat

16. d.Gölden çıkan akarsular
*Bunlara gideğen(göl ayağı) denir.
*Bu göllerdeki fazla sular yağışlı dönemlerde
başka bir havzaya yada göle ulaşır.
*Tatlı su göllerinin genelde bir göl ayağı
vardır.Bunlar taşıdıkları su miktarına ve
göldeki su seviyesine bağlıdır.
*Yağışlı dönemlerde bu akarsuların seviyeleri
yükselir.Yaz kuraklığında seviyeleri düşer.

17. ***Güney Marmara’da Kuş gölü ve Ulubat
gölünden-Susurluk çayına
***Eğirdir gölünden Kovada gölüne buradan
Aksu çayına
***Beyşehir gölünden önce Suğla gölüne
oradan Çarşamba suyu aracılığıyla Konya
havzasına
***İznik gölünden Garsak deresi Marmara’ya
***Hazar gölü sualrı Dicle’nin kaynağını
oluşturur.
***Çıldır gölünden Arpaçay aracılığıyla Aras
nehrine.

18. e.Karma rejimli akarsular
*Havzaları değişik iklim bölgelerine yayılmış
büyük akarsuların rejimidir.
*Rejimleri sularını topladığı iklim bölgelerine
bağlı olarak değişir.
*Aynı akarsuyun farklı kolları değişik
biçimlerde beslenebilmektedir.
*Genelde birden çok maksimum ve minimum
değer görülür.Bunun nedeni akarsuyun farklı
iklim bölgelerinde yer almasıdır.

19. *Fırat nehri bir yandan yağmur suları ile kar ve
buz suları ile beslenirken bir yandan da
kaynaklarla güçlenmektedir.
Yıl içinde taşıdığı su miktarında farklılıklar
vardır.

20. Sonuç olarak ülkemizdeki akarsuların rejimleri
genelde düzensizdir.
Bu nedenle akarsularımızdan ulaşımda
yararlanılmaz.
Bunun yanı sıra üzerinde yapılan barajlarla
akım rejimleri kısmen düzenlenmiştir.