Nacemento e formación do Camiño de Santiago. Ritos e costumes

1. Santiago é un dos doce
apóstolos de Xesús, irmán de
Xoán, un dos catro evanxelistas.
Tras da morte de Cristo, e
segundo unha tradición,
Santiago foise ao “finis terrae”.
En Gallaecia non lle foi ben, a
pesar de que se lle apareceu a
Virxe en Muxía ( sobre unha
barca de pedra que aínda hoxe é
obxecto de culto) e marchou a
Zaragoza, onde só converteu a
sete persoas. Aquí a Virxe
aparecéuselle sobre un piar.
Regresou fracasado a
Xerusalén. No ano 44 o rei
Herodes Agripa ordeou torturalo
e decapitaro, e prohibíu o seu
entierro. Dous discípulos
-Teodoro e Atanasio- puxeron o
corpo nunha barca de pedra,
que milagrosamente (non tiña
remos nin timoel) cheou a
Gallaecia e subíu polo río Ulla
ata chegar a Iria Flavia, onde os
discípulos ataron a barca a unha
pedra, o “pedrón”.
A raíña Lupa, que reinaba
nestas terras pensa que son
meigos, pois o corpo, depositado
nunha pedra fúndea marcando
o contorno, e manda prendelos e
encarcelalos. Son liberados por
anxos, que ademais convencen
á raiña que lles deixa un carro
con touros bravos, que se volven
mansos, e camiññan ata Castro
Lupario, no bosque de Libredón
(hoxe Santiago), onde enterran o
corpo, e quedan a vivir os dous
discípulos ta a súa morte, sendo
enterrados posteriormente co
apóstolo.
O Camiño de Santiago:
A Chegada dos restos de Santiago
Padrón: Pedrón (altar romano,
dedicado a Neptuno) no que,
egundo a lenda, ataron a barca
que traía os restos de Santiago
Muxía: Pedra dos cadrís
ou vela da barca
Muxía: Pedra de abalar,
ou barca da Virxe
Muxía: Pedra do
timón

2. Logo das persecucións
esqueceuse a existencia do
sitio, ata que no ano 813 o
eremita Pelaio observou que
a luz dunha estrela marcaba
un lugar que logo, e por este
suceso chamaríase Campus
Stellae, o Campo da Estrela,
de onde derivaría o actual
nome de Compostela. Pelaio
avisou ao bispo de Iria Flavia,
Teodomiro, que vén a
Santiago, e ten lugar a
denominada "invención" ou
descobrimento do sepulcro.
Informado o Rei Alfonso II de
Asturias do hachado,
tomouno como un sinal de
Deus a favor do seu reinado,
polo que acodíu ao lugar e
proclamou a Santiago patrono
do reino, mandando edificar
alí mesmo, a primeira igrexa ,
á que logo seguiría outra
(destruida por Almanzor)
antes da Catedral.
Descubrimento da
tumba

3. A creación do “matamouros”
A partir deste momento
repetíronse as miragres,
dando lugar a historias e
lendas destinadas a
animar aos guerreiros
cristiáns na loita de
reconquista e aos
peregrinos que pouco a
pouco ían trazando os
Camiños a Santiago.
Una delas conta como
Ramiro I, cando xa tiña
perdida a batalla de
Clavijo, venceu ás tropas
de Abderramán II
axudado por un xinete
sobre un cabalo branco
que resultou ser o
apóstolo. A partir de entón
converteuse en Santiago
Matamouros, patrón da
reconquista e as tropas
cristiáns entraban en
batalla berrando
“Santiago y cierra
España”.

4. A partir del s. XI, coincidindo
coas dificultades para
peregrinar Xerusalén (Terra
Santa), Santiago exerceu
unha forte atracción sobre o
mundo cristián europeo, e
converteuse centro de
peregrinación multitudinaria,
acodindo reis, príncipes e
santos. Consolídase o
Camiño francés e durante os
s. XII e XIII créanse miles de
camiños cara Santiago dende
media Europa.
Foi nesa época na que se
escribíu o "Códice Calixtino";
primeira guía do peregrino, e
na que a cidade acadou o seu
máximo esplendor. O Papa
Calixto II concedeu á iglexa
compostelá o “Xubileo Pleno
do Ano Santo" e Alejandro III
declarouno perpetuo,
converténdo a Santiago de
Compostela en Cidade Santa
xunto a Xerusalén e Roma. O
Ano Santo celébrase cada
vez que a festividade do
Apóstolo, o 25 de xullo, cae
en domingo.
Os camiños a Santiago

5. Os camiños en Galicia
1.- Camiño inglés (por
mar)
2.- Camiño da costa
3.- Camiño Portugues
4.- Ruta da Prata
5.- Camiño Francés
+ Ponferrada
+ Vilafranca do Bierzo
+ Ancares- O Cebreiro
+ Samos
+ Sarria
+ Portomarín
+ Palas de Rei
+ Arzúa

6. As excavacións arqueolóxicas
A catedral está
edificada sobre
unha necrópole
(cemiterio)
romano. Non só
se acharon os
restos dos tres
corpos (Santiago e
os dous
discípulos) , senón
bastantes máis,
xunto con outros
restos
arqueolóxios,
como un cenotafio
(pequena
edificación
mortuoria)

7. A Catedral románica
É a terceira
igrexa
edificada no
mesmo
lugar.Nela
traballou o
Mestre Mateo,
arquitecto de
Afonso X “O
Sabio”, autor
tamén das
esculturas do
Pórtico da
Gloria

8. Algúns monumentos salientables
do camiño
Puente la
Reina

9. Outras localidades-1
Náxera
Estella
Puente La Reina
Eunate

10. Outras localidades-2
Sahagún
Burgos
Xaca
Santo Domingo de la Calzada
Sto. Domingo de la Calzada
Somport

11. A vestimenta
do peregrino
O peregrino xacobeo
distinguíase, a partir do s XI
polo símbolo- Vieira ou
cuncha-. Para a viaxe
procuraba un chapeu (gorro
de ala ancha), unha capa
con escravina (doble capa
ou abrigo na parte superior),
sandalias ou botas un
bornal (bolsa onde metía
comida e obxectos que
precisaba para a viaxe) , a
escarcela ou esportilla,
(bolsa para o diñeiro). O
bordón (bastón) e a cabaza
(para a auga ou viño)

12. O Códice Calixtino
A historia da
peregrinación
dende a Idade
Media queda
recollida nun
libro
excepcional: O
Códice
Calixtino, que
se conserva na
Catedral de
Santiago.

13. Tradicións do camiño:
Os milladoiros
Son amoremamentos de pedras
que os peregrinos levan unha parte
do camiño para aumentar a
penitencia e facérense perdoar
pecados. Noutros lugares de
peregrinaxe, como a San Andrés de
Teixido tamén os hai
Lavacolla
Xa preto do Monte do Gozo hai un
pequeno río que os pregrinos aproveitaban
para facer un último lavado ritual,
especialmente das partes íntimas –de aquí
parece vir o nome-, e presentarse limpo
diante do santo
Xa preto do Monte do Gozo hai un pequeno
río que os pregrinos aproveitaban para
facer un último lavado ritual, especialmente
das partes íntimas –de aquí parece vir o
nome-, e presentarse limpo diante do santo

14. Monte do Gozo
É o primeiro lugar do camiño
dende o que se pode ver a
Catedral. Segundo a tradición, o
primeiro que vía as torres berraba
¡Ultreia! que significa máis alá, e
que vén sendo como ¡alí está! E
era proclamado “rei” da
peregrinación. Dende Lavacolla
non eran raras as carreiras para
ser o primeiro, pois entre os
camiñantes era considerado unha
honra tan grande, que moitos se
poñían este “título” como apelido,
dando así lugar a rei, Leroy, …

15. Cruz dos farrapos
Orixinalmente esta cruz
encontrábase preto da
entrada norte da catedral
románica, na chamada Porta
do Paraíso.por onde chegaba
o camiño francés
Era o sitio onde antigamente
os peregrinos queimaban as
roupas desfeitas pola viaxe
-os farrapos- , simbolizando
tamén que renacían a unha
nova vida. A catedral fornecía
aos que o precisaban de
roupa nova Hoxe está situada
no tellado da xirola e pode
verse na visita aos tellados.

16. A Porta Santa
Só se abre aos peregrinos nos anos santos. O
resto do tempo está pechada e tapiada

17. O Pórtico da Gloria
Obra única do románico. É a expresión máis perfecta
deste estilo. As súas imaxes adiántanse á súa época e
salientan pola súa naturalidade. Orixinalmente estaba
pintado e era o abraio dos peregrinos.

18. A imposición da man e o “santo
dos Croques”
Os peregrinos pousaban a
man na columna do
parteluz para agradecer a
Santiago a feliz chegada a
término da viaxe. Tantas
xeracións de viaxeiros
deixaron marcados na
pedra o burato dos dedos
Do outro lado do parteluz , mirando cara o altar,
está a imaxe do Mestre Mateo, coñecida como
Santo dos Croques. As mulleres de Santiago
comezaron esta tradición levando aos seus
fillos para que un pequeño croque coa testa da
imaxe lles pasase sabedoría. Os estudantes , e
logo os peregrinos perpetuaron esta tradición

19. O abrazo ao santo
Polo lateral
dereito do altar,
unha porta leva
a un dobre
destino:
Subindo
cúmplese o rito
da aperta ao
apóstolo, que
ningún
peregrino pode
deixar de facer.
Baixando vaise
á cripta onde
está o sartego
de prata e ouro
cos restos de
Santiago

20. Recordos da peregrinaxe
Xa dende os
primeiros tempos,
os peregrinos
quixeron levar algo
que demostrase
que fixeran a viaxe.
En Santiago
sabemos da
existencia de
tendas que vendían
cunchas de vieira
(símbolo de Galicia,
e da peregrinació),
e outras artesanías
típicas, como os
colgantes de
acibeche en forma
de figas,
cruces..pequenas
cruces e outros
obxectos de
prata…A bundancia
de tendes destes
produtos deron
lugar ao nome de
Fachada de
Prataería e
Acibecherías ás
dúas fachadas
laterais da catedral
A Compostela é un documento escrito
en latín que se entrega aos peregrinos
que o pidan, logo de demostraren que
fixeron a peregrinación por motivos
relixiosos e espirituais, cumplindo unhas
condicións: facer andando, a cabalo, e
hoxe tamén en bicicleta o traxecto
mínimo do tramo galego, confesar e
escoitar misa

21. O Botafumeiro
É un gran incensario,
que cumplía a
función de tapar o
cheiro que
antigamente debía ter
a catedral pola
presencia masiva de
peregrinos que alí
deambulaban e
mesmo durmían.
Tamén, en época de
pestes pensaban que
purificaba o aire e
evitaba os contaxios.
Queimábanse herbas
aromáticas e
medicinais. O seu
funcionamento é un
espectáculo que
ninguén quere perder

22. Fisterra
Moitos peregrinos
que retornaban
por mar, e outros,
que xa postos en
Galicia, non
podían deixar
pasar a
oportunidade de
ver o lugar da fin
do mundo
achegábanse a
Fisterra. Así, co
tempo, iniciouse
tamén outro ritual
de queimar o
calzado e dar por
rematada a viaxe