A list of Fundamental Rights Discussed in detail in Kannada Language which is required by the people to get introduced with their Rights.

2. ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ
ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳು
ಒಂದಕ ಅವಲೂೀಕ್ನ

4.  ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳು ಯಾವುವು
 Mūlabhūta hakkugaḷu yāvuvu
 ಸಮಾನತ ಯ ಹಕ್ಕು
 Samānateya hakku
 ಸ್ಾಾತಂತ್ಯದ ಹಕ್ಕು
 Svātantryada hakku
 ಶ ೀಷಣ ಯ ವಿರಕದಧ ಬಲ
 Śōṣaṇeya virud'dha bala
 ಧಮಮದ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯದ ಹಕ್ಕು
 Dharmada svātantryada hakku
 ಸ್ಾಂವಿಧಾನಿಕ್ ಉಪಾಯಗಳಿಗ ಹಕ್ಕು
 Sānvidhānika upāyagaḷige hakku
ವಿಷಯ:
Viṣaya:

5. ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳು ಯಾವುವು:
Mūlabhūta hakkugaḷu yāvuvu:
 ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳು ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲಭೂತ ರಚನ ಯನಕು ವ್ಾಾಖ್ಾಾನಿಸಕತತವ್ ಮತಕತ ಸಂವಿಧಾನದ
ಪಾರ್ಟಮ III ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಾಾಪಿಸಲಾಗಿದ . ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳನಕು ಪ್್ತ ಭಾರತೀಯ ಆನಂದಿಸಕವ ಮೂಲ
ಸ್ಾಾತಂತ್ಯ ಎಂದಕ ವ್ಾಾಖ್ಾಾನಿಸಲಾಗಿದ .

7.  ಸಂವಿಧಾನದ ಭಾಗ-III ರ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳ ನಡಕವ್ ಸಮಾನತ ಗ ಹಕ್ಕು ಇದ
 ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ ಲ ೀಖನ 14-18 ರ ನಡಕವ್ ಸಮಾನತ ಯ ಹಕ್ಕು ಇದ .
 ಈ ಹಕ್ಕುಗಳು ಈ ಹಕ್ಕುಗಳು ಎಷಕು ಪಾ್ಮಕಖಾವ್ ಂದಕ ಸೂಚಿಸಕತತದ , ಸಂವಿಧಾನವು ಅವುಗಳನಕು ಪ್್ತ ಾೀಕ್ವ್ಾಗಿ ಪ್ಟ್ಟುಮಾಡಿದ ಮತಕತ
ಅವರ ರಕ್ಷಣ ಗಾಗಿ ವಿಶ ೀಷ ನಿಬಂಧನ ಗಳನಕು ಮಾಡಿದ . ಸಂವಿಧಾನವನಕು ತದಕುಪ್ಡಿ ಮಾಡಕವ ಮೂಲಕ್ ಮಾತ್ ಈ ಮೂಲಭೂತ
ಹಕ್ಕುಗಳನಕು ಬದಲಾಯಿಸಬಹಕದಕ.
ಸಮಾನತ ಯ ಹಕ್ಕು:
Samānateya hakku:

8. ಲ ೀಖನ 14:
anuchchhed 14:
 ಸಮಾನತ ಯ ಹಕ್ಕುನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಇದಕ ಮೂಲ ಲ ೀಖನವ್ಾಗಿದ . ಆಟ್ಟಮಕ್ಲ್ 14 ರ ಪ್್ಕಾರ, "ರಾಜ್ಾವು ಕಾನೂನಿನ ಮಕಂದ ಯಾವುದ ೀ
ವಾಕ್ಕತಗ ಸಮಾನತ ಯನಕು ನಿರಾಕ್ರಿಸಬಾರದಕ ಅಥವ್ಾ ಭಾರತದ ಪಾ್ಂತಾದಲ್ಲಿ ಸಮಾನ ರಕ್ಷಣ ಕಾನೂನಕಗಳನಕು ಹೂಂದಿರಕವುದಿಲಿ.
ಅಂದರ , ಯಾವುದ ೀ ವಾಕ್ಕತ ಕಾನೂನಿನ ಮೀಲ್ಲಲಿ. ಕಾನೂನಿಗ ಮಕಂಚಿತವ್ಾಗಿ ಸಮಾನತ ಕಾನೂನಿನಂತಹ ರಕ್ಷಣ ಯಾವುದ ೀ ವಿಶ ೀಷ
ಸವಲತಕತಗಳ ಅನಕಪ್ಸ್ಥಾತಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದ ೀ ರಿೀತಯ ಸನಿುವ್ ೀಶಗಳಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕತ ೆಯ ಸಮಾನತ ಯನಕು ಪ್ರಿಗಣಿಸಬ ೀಕ್ಕ ಅಂದರ
ಸಮಾನವ್ಾಗಿ ಪ್ರಿಗಣಿಸಬ ೀಕ್ಕ.
 ಆಟ್ಟಮಕ್ಲ್ 14 ಸಮಾನತ ಯ ಸ್ಾಮಾನಾ ತತಾವನಕು ನಿೀಡಕತತದ ಆದರ ಲ ೀಖನಗಳು 15, 16, 17 ಮತಕತ 18 ವಿಶ ೀಷ ಅಪಿಿಕ ೀಶನಗಳನಕು
ಒದಗಿಸಕತತದ . ಅತಾಂತ ಪ್್ಮಕಖವ್ಾದ ಲ ೀಖನವು ವಗಿೀಮಕ್ರಣವನಕು ಒದಗಿಸಕತತದ ಆದರ ವಗಮದ ಕಾನೂನಕ ವಗಿೀಮಕ್ರಣವನಕು
ನಿಷ ೀಧಿಸಕತತದ : ತರಬ ೀತ ಪ್ಡ ದ ಶಿಕ್ಷಕ್ರಕ ಮತಕತ ಅನಿಯಂತ್ತ ಶಿಕ್ಷಕ್ರಿಗ ಪ್್ತ ಾೀಕ್ ವ್ ೀತನ ಪ್್ಮಾಣ. ವಗಮ ಕಾನೂನಕ ಉದಾ:
ಪ್ುರಕಷರಿಗ ಹ ಚಿಿನ ವ್ ೀತನ ಮತಕತ ಮಹಿಳ ಯರಿಗ ಕ್ಡಿಮ ವ್ ೀತನ. ಇದಕ ನಿದಿಮಷು ಜ್ನರ ವಗಮದ ಮೀಲ ಪ್್ಭಾವ ಬೀರಕತತದ .

9. ಲ ೀಖನ 15, 16, 17:
anuchchhed 15, 16,17,18:
 ಧಮಮ, ಜ್ನಾಂಗ, ಜಾತ, ಲ ಂಗಿಕ್ತ ಯ ಆಧಾರದ ಮೀಲ ಯಾವುದ ೀ ತಾರತಮಾವಿಲಿ.
 ಮಹಿಳಾ ಮತಕತ ಮಕ್ುಳ ರಕ್ಷಣ ಗಾಗಿ ವಿಶ ೀಷ ನಿಬಂಧನ ಗಳನಕು ಮಾಡಲಕ ರಾಜ್ಾವನಕು ಅಧಿಕಾರ. ಹಿಂದಕಳಿದ
ವಗಮಗಳ ಹಿತಾಸಕ್ಕತಯ ರಕ್ಷಣ ಗಾಗಿ ವಿಶ ೀಷ ನಿಬಂಧನ ಗಳನಕು ಮಾಡಲಕ ರಾಜ್ಾವನಕು ಸಕ್ಕ್ಯಗ ೂಳಿಸಕತತದ
ಮತಕತ ಆದುರಿಂದ 15 ನ ೀ ಲ ೀಖನಕ ು ಒಂದಕ ಅಪ್ವ್ಾದವ್ಾಗಿದ .
 ಲ ೀಖನ 16: ಎಲಾಿ ನಾಗರಿಕ್ರಿಗ ಸ್ಾವಮಜ್ನಿಕ್ ಉದೂಾೀಗದಲ್ಲಿ ಸಮಾನತ ಯ ಅವಕಾಶವನಕು
ಖ್ಾತ್ಪ್ಡಿಸಕತತದ ಮತಕತ ಜಾತ, ಜಾತ, ಮತ ಇತಾಾದಿಗಳ ಆಧಾರದ ಮೀಲ ಯಾವುದ ೀ ನಾಗರಿಕ್ರಿಗ
ಸ್ಾವಮಜ್ನಿಕ್ ಉದೂಾೀಗದಲ್ಲಿ ತಾರತಮಾವಿಲಿ ಎಂದಕ ಹ ೀಳುತತದ . ಅಗತಾವ್ಾದ ವಿದಾಾಹಮತ ಗಳನಕು
ನಿಧಮರಿಸಕವುದರಿಂದ ಅದಕ ರಾಜ್ಾವನಕು ನಿಲ್ಲಿಸಕವುದಿಲಿ. ಲ ೀಖನ 17: ಅಸಪೃಶಾತ ಯನಕು ರದಕುಪ್ಡಿಸಕತತದ ಮತಕತ
ಅದರ ಅಭಾಾಸವನಕು ಯಾವುದ ೀ ರೂಪ್ದಲ್ಲಿ ತಡ ಯಕತತದ .
 ಲ ೀಖನ 18: ನಾಗರಿಕ್ ಅಥವ್ಾ ನಾಗರಿಕ್ರ ಮೀಲ ಯಾವುದ ೀ ದ ೀಹಕ ು ಶಿೀರ್ಷಮಕ ನಿೀಡಲಕ ರಾಜ್ಾವನಕು ನಿಲ್ಲಿಸ್ಥ.
ಮಿಲ್ಲಟರಿ ಮತಕತ ಶ ಕ್ಷಣಿಕ್ ವ್ ಲಕ್ಷಣಾಗಳು ಸಾಗಿತಗೂಂಡಿದುರೂ ಸಹ. ಶ ಕ್ಷಣಿಕ್ ವಾತಾಾಸಗಳು ಭಾರತ ರತು,
ಪ್ದಮ ವಿಭೂಷಣ

10. ಹಕ್ಕು ಸ್ಾಾತಂತ್ಯ (19-22):
 ಸ್ಾಾತಂತ್ಯದ ಹಕ್ುನಕು ದ ೀಶದ ನಾಗರಿಕ್ರಿಗ ಲಭಾವಿರಕವ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯ ಮತಕತ ದ ೀಶದಲ್ಲಿ ವ್ಾಸ್ಥಸಕವ ಜ್ನರಿಗ ಸಾಲಪ ವಿಸ್ಾತರವ್ಾಗಿದ .
 ಸ್ಾಾತಂತ್ಯದ ಹಕ್ಕು ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಲಭಾವಿರಕವ ಮಕಂದಿನ ಲ ೀಖನಗಳು:
1. ಲ ೀಖನ 19: ಭಾರತದ ನಾಗರಿಕ್ರಿಗ ಕ ಲವು ವಿಷಯಗಳನಕು ಸ್ಾಾತಂತ್ಯಕ ು ಸಂಬಂಧಿಸ್ಥದಂತ ಕ ಲವು ಹಕ್ಕುಗಳ ರಕ್ಷಣ .
2. ಲ ೀಖನ 20: ಅಪ್ರಾಧಗಳಿಗಾಗಿ ಕ್ನಿಾಕ್ಷನ ಗ ಸಂಬಂಧಿಸ್ಥದಂತ ರಕ್ಷಣ .
3. ಲ ೀಖನ 21: ಜೀವನದ ಕಾನೂನಕ ಮತಕತ ವ್ ಯಕ್ಕತಕ್ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯದಿಂದ ಸ್ಾಾಪಿಸಲಪಟು ಕಾಯಮವಿಧಾನದ ಪ್್ಕಾರ, ಯಾವುದ ೀ
ವಾಕ್ಕತಯಕ ತಮಮ ಸಾಂತ ಜೀವನ ಅಥವ್ಾ ವ್ ಯಕ್ಕತಕ್ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯವನಕು ಕ್ಳ ದಕಕ ೂಳುವವುದಿಲಿ.
4. ಲ ೀಖನ 22: ಕ ಲವು ಸಂದಭಮಗಳಲ್ಲಿ ಬಂಧನ ಮತಕತ ಪಾಲನ ವಿರಕದಧ ರಕ್ಷಣ .

12. ಪ್್ಮಕಖ ಲ ೀಖನ(19 ಮತಕು 21):
 ಲ ೀಖನ 19: ವ್ಾಕ್ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯದ ಬಗ ಗ ಕ ಲವು ಹಕ್ಕುಗಳ ರಕ್ಷಣ :
 ಎಲಾಿ ನಾಗರಿಕ್ರ ಹಕ್ಕು ಆಗಿರಕತತದ
1. ವ್ಾಕ್ ಮತಕತ ಅಭಿವಾಕ್ಕತ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯಕಾುಗಿ;
2. ಶಾಂತಯಕತವ್ಾಗಿ ಮತಕತ ಶಸ್ಾಾಸಾ ಇಲಿದ ಸಂಗ್ಹಿಸಲಕ;
3. ಯೂನಿಯನ್ ಅಥವ್ಾ ಅಸ್ೂೀಸ್ಥಯೀಷನ್ ರಚಿಸಲಕ;
4. ಭಾರತದಾದಾಂತ ಸಾತಂತ್ವ್ಾಗಿ ಚಲ್ಲಸಲಕ;
5. ಭಾರತೀಯ ಭೂಪ್್ದ ೀಶದ ಯಾವುದ ೀ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ವ್ಾಸ್ಥಸಲಕ ಮತಕತ ನ ಲ ಸಲಕ; ಮತಕತ
6. ವೃತತಯನಕು ಮಕಂದಕವರಿಸಲಕ ಅಥವ್ಾ ಯಾವುದ ೀ ವ್ಾಾಪಾರ, ವಾವಹಾರ ಅಥವ್ಾ ವಾವಹಾರವನಕು ಮಕಂದಕವರಿಸಲಕ

13. ಲ ೀಖನ 21:
 ಜೀವನದ ಕಾನೂನಕ ಮತಕತ ವ್ ಯಕ್ಕತಕ್ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯದಿಂದ ಸ್ಾಾಪಿಸಲಪಟು ಕಾಯಮವಿಧಾನದ ಪ್್ಕಾರ,
ಯಾವುದ ೀ ವಾಕ್ಕತಯಕ ತಮಮ ಸಾಂತ ಜೀವನ ಅಥವ್ಾ ವ್ ಯಕ್ಕತಕ್ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯವನಕು ಕ್ಳ ದಕಕ ೂಳುವವುದಿಲಿ.
 'ಪ್್ತಯೊಬಬರಿಗೂ ಜೀವನ, ಸ್ಾಾತಂತ್ಯ ಮತಕತ ವಾಕ್ಕತಯ ರಕ್ಷಣ ಗ ಹಕ್ಕು ಇದ .' ಜೀವನದ ಹಕ್ುನಕು
ನಿಸೆಂದ ೀಹವ್ಾಗಿ ಎಲಾಿ ಹಕ್ಕುಗಳ ಮೂಲಭೂತ ಅಂಶವ್ಾಗಿದ . ಎಲಾಿ ಇತರ ಹಕ್ಕುಗಳು ಜೀವನಕ ು
ಗಕಣಮಟುವನಕು ಸ್ ೀರಿಸಕತತವ್ ಮತಕತ ಅದರ ಕಾಯಾಮಚರಣ ಗಾಗಿ ಜೀವನದ ಪ್ೂವಮ ಅಸ್ಥತತಾವನಕು
ಅವಲಂಬಸ್ಥವ್ . ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳು ಕ ೀವಲ ಜೀವಂತ ಜೀವಿಗಳಿಗ ಮಾತ್ ಸಂಬಂಧಿಸ್ಥರಕವುದರಿಂದ, ಒಬಬ
ವಾಕ್ಕತಯಕ ಪಾ್ಥಮಿಕ್ ಆದಾತ ಯಾಗಿ ಜೀವನಕ ು ಹಕ್ುನಕು ಹೂಂದಬಹಕದಕ ಎಂದಕ ನಿರಿೀಕ್ಷಿಸಬಹಕದಕ ಏಕ ಂದರ
ಇತರ ಯಾವುದ ೀ ಹಕ್ಕುಗಳು ಯಾವುದ ೀ ಮೌಲಾ ಅಥವ್ಾ ಉಪ್ಯಕಕ್ತತ ಯನಕು ಹೂಂದಿಲಿ.

15. ಶ ೀಷಣ ಯ ವಿರಕದಧ ಬಲ (23-24):
 ಲ ೀಖನ 23: ಮಾನವರಲ್ಲಿ ದೌಜ್ಮನಾ ನಿಷ ೀಧ ಮತಕತ ಬಲವಂತದ ಕಾಮಿಮಕ್ರ
 ಮಾನವರಲ್ಲಿ ಮತಕತ ಸಂಚಾರದಲ್ಲಿ ತ ೂಡಗಿರಕವ ಮತಕತ ಬಲವಂತದ ಕಾಮಿಮಕ್ರ ಇತರ ರಿೀತಯ ರೂಪ್ಗಳನಕು ನಿಷ ೀಧಿಸಲಾಗಿದ
ಮತಕತ ಈ ನಿಬಂಧನ ಯ ಯಾವುದ ೀ ವಿರ ೂೀಧವು ಕಾನೂನಿಗ ಅನಕಗಕಣವ್ಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಾಹಮ ಅಪ್ರಾಧವ್ಾಗಬಹಕದಕ.
 ಈ ಲ ೀಖನದಲ್ಲಿ ಏನೂ ಸ್ಾವಮಜ್ನಿಕ್ ಉದ ುೀಶಕಾುಗಿ ಕ್ಡಾಾಯ ಸ್ ೀವ್ ಯನಕು ವಿಧಿಸದಂತ ರಾಜ್ಾವನಕು ತಡ ಯಕತತದ ಮತಕತ ಅಂತಹ
ಸ್ ೀವ್ ಯ ಮೀಲ ಹ ೀಳುವುದಾದರ ರಾಜ್ಾವು ಧಮಮ, ಜ್ನಾಂಗ, ಜಾತ ಅಥವ್ಾ ವಗಮ ಅಥವ್ಾ ಯಾವುದಾದರೂ ಆಧಾರದ ಮೀಲ
ಯಾವುದ ೀ ತಾರತಮಾವನಕು ಮಾಡಬಾರದಕ.
 ಲ ೀಖನ 24: ಕಾಖ್ಾಮನ ಗಳಲ್ಲಿನ ಮಕ್ುಳ ಉದ ೂಾೀಗವನಕು ನಿಷ ೀಧಿಸಕವುದಕ. ಯಾವುದ ೀ ಕಾಖ್ಾಮನ ಯಲ್ಲಿ ಅಥವ್ಾ ಗಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಕ ಲಸ
ಮಾಡಲಕ ಅಥವ್ಾ ಯಾವುದ ೀ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಉದೂಾೀಗದಲ್ಲಿ ಕ ಲಸ ಮಾಡಲಕ, ಹದಿನಾಲಕು ವಷಮಕ್ಕುಂತ ಕ್ಡಿಮ ವಯಸ್ಥೆನ
ಮಗಕವಿಗ ಉದೂಾೀಗವನಕು ನಿೀಡಲಾಗಕವುದಿಲಿ, ಈ ಉಪ್ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಏನೂ ನಿಬಮಂಧವಿಲಿದ ಯಾವುದ ೀ ವಾಕ್ಕತಯ ಪಾಲನ ಗ
ಅನಕಮತ ನಿೀಡಕತತದ ( 7) ಉಪ್-ವಿಭಾಗ (ಬ) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಸತಕತ ಮಾಡಿದ ಯಾವುದ ೀ ಕಾನೂನಿನಿಂದ ಗರಿಷಠ ಅವಧಿಯನಕು
ನಿಗದಿಪ್ಡಿಸಲಾಗಿದ ; ಅಥವ್ಾ ಅಂತಹ ವಾಕ್ಕತಯನಕು ಉಪ್ವಿಭಾಗ (ಎ) ಮತಕತ (ಬ) ಷರತಕತ (7) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಸತಕತ ಮಾಡಿದ ಯಾವುದ ೀ
ಕಾನೂನಿನ ನಿಬಂಧನ ಗಳ ಪ್್ಕಾರ ಬಂಧಿಸಲಾಗಕತತದ .

17. ಧಮಮದ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯ (25-28):
 ಸಕಾಮರದ ಪ್್ಭಾವ ಅಥವ್ಾ ಹಸತಕ್ಷ ೀಪ್ವನಕು ಬಹಿರಂಗಪ್ಡಿಸದ , ಧಮಮ ಅಥವ್ಾ ಬೂೀಧನ , ಅಭಾಾಸ, ಪ್ೂಜ ಮತಕತ ನಿಷ ಠ ಬಗ ಗ
ನಂಬಕ ಯನಕು ವಾಕ್ತಪ್ಡಿಸಲಕ ಸ್ಾವಮಜ್ನಿಕ್ ಅಥವ್ಾ ಖ್ಾಸಗಿ ವಾಕ್ಕತಗಳ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯವನಕು ಬ ಂಬಲ್ಲಸಕವ ಒಂದಕ ತತಾವ್ಾಗಿದ . ಇದಕ
ಯಾರ ೂಬಬರ ಧಮಮವನಕು ಅಥವ್ಾ ನಂಬಕ ಯನಕು ಬದಲಾಯಿಸಕವ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯವನೂು ಸಹ ಒಳಗ ೂಂಡಿದ .
 ಲ ೇಖನ 25: ವಿರ ೂೀಧ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯ ಮತಕತ ಸಾತಂತ್ ವೃತತ, ಪಾ್ಕ್ಕುೀಸ್ ಮತಕತ ಧಮಮದ ಪ್್ಚಾರ
 (1) ಸ್ಾವಮಜ್ನಿಕ್ ಆದ ೀಶವನಕು, ನ ತಕ್ತ ಮತಕತ ಆರೂೀಗಾ ಮತಕತ ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಇತರ ನಿಬಂಧನ ಗಳಿಗ ಒಳಪ್ಟ್ಟುರಕತತದ , ಎಲಾಿ
ವಾಕ್ಕತಗಳಿಗ ಸಮಾನವ್ಾಗಿ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯ ಮತಕತ ಧಾಮಿಮಕ್ ಪ್ದಧತಗಳು ಮತಕತ ಮಕಕ್ತವ್ಾಗಿ ಉಚಿತ ಪ್್ಚಾರದ ಆತಮಸ್ಾಕ್ಷಿಯ ಇವ್
 (2) ಈ ಲ ೀಖನದಲ್ಲಿ ಏನೂ ಅಸ್ಥತತಾದಲ್ಲಿರಕವ ಕಾನೂನಿನ ಕಾಯಾಮಚರಣ ಯ ಮೀಲ ಪ್ರಿಣಾಮ ಬೀರಕವುದಿಲಿ ಅಥವ್ಾ ಯಾವುದ ೀ
ಕಾನೂನನಕು ಮಾಡಕವುದನಕು ತಡ ಯಕವುದಿಲಿ.
 (ಎ) ಧಾಮಿಮಕ್ ಆಚರಣ ಗ ಸಂಬಂಧಿಸ್ಥದ ಯಾವುದ ೀ ಆರ್ಥಮಕ್, ಆರ್ಥಮಕ್, ರಾಜ್ಕ್ಕೀಯ ಅಥವ್ಾ ಇತರ ಜಾತಾತೀತ ಚಟಕವಟ್ಟಕ ಯನಕು
ನಿಯಂತ್ಸಕವ ಅಥವ್ಾ ನಿಬಮಂಧಿಸಕವ;
 (ಬ) ಸ್ಾವಮಜ್ನಿಕ್ ಪಾತ್ದ ಹಿಂದೂ ಧಾಮಿಮಕ್ ಸಂಸ್ ಾಗಳ ಸಮಾಜ್ ಕ್ಲಾಾಣ ಹಿಂದೂಗಳ ಎಲಿ ವಗಮಗಳ ಮತಕತ ವಿಭಾಗಗಳನಕು
ಒದಗಿಸಲಕ ಮತಕತ ನಾನಕ ಸ್ಥಖ್ ಧಮಮ ವೃತತಯ ವೃತತ ಸ್ ೀರಲಕ ಮತಕತ ಸ್ಾಗಿಸಕವ ಎಸ್ ಯಕವ ಸಕಧಾರಿಸಲಕ ಅಥವ್ಾ ಕ್ಕರಣಗಳ
ಧರಿಸಲಕ ಭಾವಿಸಲಾಗಕವುದಕ. ಉಪ್ ಷರತಕತ (ಬ) ಪ್ರಿಭಾಷ ಯಲ್ಲಿ II ನ ೀ ಸ್ಥಖ್ ಧಮಮದಲ್ಲಿ ಷರತಕತ, ಪ್್ಕಾರವ್ಾಗಿ ಪ್ರಿಗಣಿಸಲಾಗಕವುದಕ
ಜ ನ ಅಥವ್ಾ ಬೌದಧ ಧಮಮವನಕು ಪ್್ತಪಾದಿಸಕವ ವಾಕ್ಕತಗಳು ಒಂದಕ ಉಲ ಿೀಖ, ಮತಕತ ಧಾಮಿಮಕ್ ಸಂಸ್ ಾಗಳು ಹಿಂದೂ ಉಲ ಿೀಖಿಸ್ಥ
ಎಂದಕ ಭಾವಿಸಬ ೀಕಾಗಿಲಿ

18. ಲ ೀಖನ 26, 27:
 ಲ ೇಖನ 26: ಧಾಮಿಮಕ್ ವಾವಹಾರಗಳನಕು ನಿವಮಹಿಸಕವ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯವು ಸ್ಾವಮಜ್ನಿಕ್ ಧಾಮಿಮಕ್ತ , ನ ತಕ್ತ ಮತಕತ ಆರೂೀಗಾಕ ು
ಒಳಪ್ಟ್ಟುರಕವ ಪ್್ತಯೊಂದಕ ಧಾಮಿಮಕ್ ಪ್ಂಥದ ಅಥವ್ಾ ಅದರ ಯಾವುದ ೀ ಭಾಗದ ಹಕ್ಕುದ .
 (ಎ) ಧಾಮಿಮಕ್ ಮತಕತ ದತತ ಉದ ುೀಶಗಳಿಗಾಗಿ ಸಂಸ್ ಾಗಳ ಸ್ಾಾಪ್ನ ಮತಕತ ನಿವಮಹಿಸಲಕ;
 (ಬ) ಧಮಮದ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ವಾವಹಾರಗಳನಕು ನಿವಮಹಿಸಕವುದಕ;
 (ಸ್ಥ) ಚಲ್ಲಸಬಲಿ ಮತಕತ ಸ್ಥಾರ ಆಸ್ಥತಯ ಸ್ಾಾಮಾದ ಮತಕತ ಸ್ಾಾಧಿೀನ; ಮತಕತ
 (ಡಿ) ಕಾನೂನಿನ ಪ್್ಕಾರ ಅಂತಹ ಆಸ್ಥತಯನಕು ನಿವಮಹಿಸಲಕ
 ಲ ೇಖನ 27: ಯಾವುದ ೀ ನಿದಿಮಷು ಧಮಮವನಕು ಉತ ತೀಜಸಲಕ ತ ರಿಗ ಪಾವತಸಕವ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯ ಯಾವುದ ೀ ವಾಕ್ಕತಯನಕು
ಯಾವುದ ೀ ತ ರಿಗ ಯನಕು ಪಾವತಸಲಕ ಬಲವಂತವ್ಾಗಿರಕವುದಿಲಿ, ಯಾವುದ ೀ ನಿದಿಮಷು ಧಮಮ ಅಥವ್ಾ ಧಮಮದ ಧನಸಹಾಯದ
ಪ್್ಚಾರ ಅಥವ್ಾ ನಿವಮಹಣ ಗಾಗಿ ಖಚಕಮಗಳನಕು ಪಾವತಸಲಕ ನಿದಿಮಷುವ್ಾಗಿ ವಶಪ್ಡಿಸ್ಥಕ ೂಳವಲಾಗಕತತದ .

19. ಲ ೇಖನ 28:
 ಕ ಲವು ಶ ಕ್ಷಣಿಕ್ ಸಂಸ್ ಾಗಳಲ್ಲಿ ಧಾಮಿಮಕ್ ಶಿಕ್ಷಣ ಅಥವ್ಾ ಧಾಮಿಮಕ್ ಆರಾಧನ ಯಲ್ಲಿ ಹಾಜ್ರಾಗಕವ ಸ್ಾಾತಂತ್ಯ
 (1) ರಾಜ್ಾ ನಿಧಿಯಿಂದ ಸಂಪ್ೂಣಮವ್ಾಗಿ ಉಳಿಸ್ಥಕ ೂಂಡಿರಕವ ಯಾವುದ ೀ ಶ ಕ್ಷಣಿಕ್ ಸಂಸ್ ಾಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದ ೀ
ಧಮಮ ಸೂಚನ ಯನಕು ನಿೀಡಲಾಗಕವುದಿಲಿ
 (2) ಷರತಕತ (1) ರಲ್ಲಿ ಯಾವುದೂ ರಾಜ್ಾದಿಂದ ನಿವಮಹಿಸಲಪಡಕತತರಕವ ಶ ಕ್ಷಣಿಕ್ ಸಂಸ್ ಾಗ ಅನಾಯಿಸಕತತದ ಆದರ
ಯಾವುದ ೀ ದತತ ಅಥವ್ಾ ನಂಬಕ ಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಾಾಪಿತವ್ಾಗಿದ , ಇದಕ ಅಂತಹ ಸಂಸ್ ಾಯಲ್ಲಿ ಧಾಮಿಮಕ್
ಸೂಚನ ಯನಕು ನಿೀಡಬ ೀಕ್ಕ
 (3) ರಾಜ್ಾದಿಂದ ಗಕರಕತಸಲಪಟು ಯಾವುದ ೀ ಶ ಕ್ಷಣಿಕ್ ಸಂಸ್ ಾಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಕವುದಿಲಿ ಅಥವ್ಾ ರಾಜ್ಾ
ನಿಧಿಯಿಂದ ನ ರವು ಪ್ಡ ಯಕವ ಯಾರೂಬಬರೂ ಅಂತಹ ಸಂಸ್ ಾಯಲ್ಲಿ ನಿೀಡಬಹಕದಾದ ಯಾವುದ ೀ ಧಾಮಿಮಕ್
ಸೂಚಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲಕ ಅಥವ್ಾ ಅಂತಹ ಸಂಸ್ ಾಯಲ್ಲಿ ನಡ ಸಬಹಕದಾದ ಯಾವುದ ೀ ಧಾಮಿಮಕ್ ಆರಾಧನ ಗ
ಹಾಜ್ರಾಗಲಕ ಅಗತಾವಿಲಿ ಅಂತಹ ವಾಕ್ಕತ ಅಥವ್ಾ ಒಬಬ ವಾಕ್ಕತಯಕ ಚಿಕ್ುವನಾಗಿದುರ ಯಾವುದ ೀ ಆವರಣದಲ್ಲಿ
ಲಗತತಸ್ಥದುರ , ಅವರ ಪೀಷಕ್ರಕ ಅವರ ಒಪಿಪಗ ಯನಕು ಸ್ಾಂಸೃತಕ್ ಮತಕತ ಶ ಕ್ಷಣಿಕ್ ಹಕ್ಕುಗಳನಕು ನಿೀಡಿದಾುರ

21. ಸ್ಾಂಸೃತಕ್ ಮತಕತ ಶ ಕ್ಷಣಿಕ್ ಹಕ್ಕುಗಳು:
 ಲ ೀಖನ 29: ಅಲಪಸಂಖ್ಾಾತರ ಆಸಕ್ಕತ ರಕ್ಷಣ
 (1) ಭಾರತ ಅಥವ್ಾ ಅದರ ಯಾವುದ ೀ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ವ್ಾಸ್ಥಸಕವ ನಾಗರಿಕ್ರ ಯಾವುದ ೀ ವಿಭಾಗವು ಪ್್ತ ಾೀಕ್ ಭಾಷ , ಸ್ಥುಿಪ್ಟು ಅಥವ್ಾ
ಸಂಸೃತಯನಕು ಪ್ಡ ಯಕವ ಹಕ್ುನಕು ಹೂಂದಿರಬ ೀಕ್ಕ.
 (2) ರಾಜ್ಾ, ಹಣ, ಜಾತ, ಭಾಷ ಅಥವ್ಾ ಯಾವುದಾದರೂಂದರ ಮೀಲ ಮಾತ್ ರಾಜ್ಾ ನಿಧಿಯಿಂದ ನ ರವು ಪ್ಡ ಯಕವ
ಯಾವುದ ೀ ಪ್್ಜ ಯನಕು ಯಾವುದ ೀ ನಾಗರಿಕ್ರನಕು ಒಪಿಪಕ ೂಳುವವುದಿಲಿ ಅಥವ್ಾ ನಿರಾಕ್ರಿಸಲಾಗಕವುದಿಲಿ.
 ಲ ೀಖನ 30:ಶ ಕ್ಷಣಿಕ್ ಸಂಸ್ ಾಗಳ ಸ್ಾಾಪ್ನ ಮತಕತ ನಿವಮಹಿಸಕವ ಅಲಪಸಂಖ್ಾಾತರ ಹಕ್ಕುಗಳು
 (1) ಎಲಾಿ ಅಲಪಸಂಖ್ಾಾತರ ಆಧಾರದ ಮೀಲ , ಧಮಮ ಅಥವ್ಾ ಭಾಷ , ಅವರಕ ತಮಮ ಆಯುಯ ಶ ಕ್ಷಣಿಕ್ ಸಂಸ್ ಾಗಳನಕು
ಸ್ಾಾಪಿಸಕವ ಮತಕತ ನಿವಮಹಿಸಕವ ಹಕ್ುನಕು ಹೂಂದಿರಕತಾತರ .
 (1A) ಕ್ಲಂ (1) ನಿದಿಮಷುಪ್ಡಿಸ್ಥದ ಅಲಪಸಂಖ್ಾಾತ ಸ್ಾಾಪಿಸ್ಥದ ಮತಕತ ಶ ಕ್ಷಣಿಕ್ ಸಂಸ್ ಾಯ ಯಾವುದ ೀ ಆಸ್ಥತಯ ಕ್ಡಾಾಯ ಸ್ಾಾಧಿೀನ
ಕಾನೂನಕ ಮಾಡಲಕ ಪಾ್ಶನ, ರಾಜ್ಾ ಆಸ್ಥತಪಾಸ್ಥತ ಸ್ ರ್ಟ ಪ್್ಮಾಣವನಕು ಇಂತಹ ಸ್ಾಾಧಿೀನ ಖಚಿತಪ್ಡಿಸ್ಥಕ ೂಳಿವ ಅಥವ್ಾ
ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಧಮರಿಸಕತತದ ಹಾಗಿಲಿ ಆ ಷರತತನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಖ್ಾತರಿಪ್ಡಿಸಕವ ಖ್ಾತರಿಗಳು ಸ್ಥೀಮಿತವ್ಾಗಿರಬಾರದಕ
ಅಥವ್ಾ ರದಕುಗೂಳುವವುದಿಲಿ
 (2) ಮೀಲ ನ ಲದ ಧಮಮ ಅಥವ್ಾ ಭಾಷ ಆಧಾರಿತ ಸಹ ಅದನಕು ಅಲಪಸಂಖ್ಾಾತ ನಿವಮಹಣ ಯಲ್ಲಿ ಯಾವುದ ೀ ಶ ಕ್ಷಣಿಕ್ ಸಂಸ್ ಾ
ಭ ೀದಭಾವವನಕು ಮಾಡಕವುದಿಲಿ,, ಶ ಕ್ಷಣಿಕ್ ಸಂಸ್ ಾಗಳು ರಾಜ್ಾ ನ ರವು ಒದಗಿಸಲಕ

22. ಸ್ಾಂವಿಧಾನಿಕ್ ಉಪಾಯಗಳಿಗ ಹಕ್ಕು:
 ಲ ೀಖನ 32: ಈ ಭಾಗದಿಂದ ನಿೀಡಲಪಟು ಹಕ್ಕುಗಳ ಜಾರಿಗ ಪ್ರಿಹಾರಗಳು
 (1) ಈ ಭಾಗವು ನಿೀಡಿದ ಹಕ್ಕುಗಳ ಜಾರಿಗಾಗಿ ಸೂಕ್ತ ಕ್್ಮಗಳನಕು ಸಕಪಿ್ೀಂ ಕ ೂೀರ್ಟ ಗಮ ವಗಾಮಯಿಸಕವ ಹಕ್ುನಕು
ಖ್ಾತ್ಪ್ಡಿಸಲಾಗಿದ
 (2) ಹ ೀಬಯಸ್ ಕಾಪ್ಮಸ್, ಮಾಾಂಡಮಸ್, ನಿಷ ೀಧ, ಕ ೂಾ ವರಾ್ಂರ್ಟ ೂ ಮತಕತ ಪ್್ಮಾಣಿೀಕಾರಕ್, ಅದರಲ್ಲಿ
ಯಾವುದಾದರೂ ಸೂಕ್ತವ್ಾದ ಯಾವುದಾದರೂ ಹಕ್ಕುಗಳನಕು ಜಾರಿಗ ತರಲಕ ಸ್ ೀರಿದಂತ ದಿಕ್ಕುಗಳು ಅಥವ್ಾ
ಆದ ೀಶಗಳನಕು ಅಥವ್ಾ ಬರಹಗಳನಕು ವಿತರಿಸಕವ ಅಧಿಕಾರವನಕು ಸಕಪಿ್ೀಂಕ ೂೀರ್ಟಮ ಹೂಂದಿರಬ ೀಕ್ಕ. ಈ ಭಾಗ
 (3) ಅಧಿನಿಯಮ (1) ಮತಕತ (2) ರ ಪ್್ಕಾರ ಸಕಪಿ್ೀಂ ಕ ೂೀಟುಮ ಅಧಿಕಾರಕ ು ಪ್ೂವ್ಾಮಗ್ಹವಿಲಿದ , ಸಂಸತಕತ ಕಾನೂನಿನ
ಮೂಲಕ್ ಯಾವುದ ೀ ನಾಾಯಾಲಯವು ತನು ವ್ಾಾಪಿತಯ ಸಾಳಿೀಯ ಮಿತಯೊಳಗ ವ್ಾಾಯಾಮ ಮಾಡಲಕ ಶಕ್ಕತಯನಕು
ಬಳಸ್ಥಕ ೂಳವಬಹಕದಾದ ಎಲಾಿ ಅಥವ್ಾ ಯಾವುದ ೀ ಅಧಿಕಾರಗಳನಕು ಅಧಿನಿಯಮದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಾಾಯಾಲಯ (2)
 (4) ಈ ಲ ೀಖನದಿಂದ ಖ್ಾತರಿಪ್ಡಿಸಕವ ಹಕ್ಕು ಈ ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲಕ್ ಒದಗಿಸದ ಹೂರತಕ
ಅಮಾನತಕಗೂಳಿಸಬಾರದಕ

23. ಆದುರಿಂದ ಇದಕ ಎಲಾಿ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳ ಬಗ ಗ
ಧನಾವ್ಾದ