SlideShare a Scribd company logo
1 of 56
TERÖRDE
AFET TIBBI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
PROF. DR. AHMET COŞAR
Türkçeye, Fransızcadaki terreur sözcüğünden geçen "terör" sözcüğünün kökeni,Latincedeki terror sözcüğüne
dayanmaktadır
Yıldırma, cana kıyma ve malı yakıp yıkma, korkutma, tedhiş(TDK)
Genellikle siyasal nedenlerle, halkın gözünü korkutmak ve halkı yıldırmak için dehşet öğesini kullanmak (OXFORD)
Terörizm; rastgele seçilmiş ya da sembolik değeri olan kurbanların, şiddetin aracı olarak seçildikleri bir savaş
yöntemidir. Bu araçsal kurbanların kurbanlaştırılmaları, mensup oldukları grup ya da sınıf içerisindeki yerlerine
bağlıdır. Böylece, söz konusu grup ya da sınıfa mensup olan diğer bireyler de, kronik bir terör korkusunun içine itilmiş
olurlar (“Disasters: Terrorism” Ann Weil)
Fransız ihtilali
Kızıl terör
Uluslararası terörizm
Terör örgütü listeleri
Türkiye
ANARŞİ (-1980) TERÖR(+1980 )
ETNİK TERÖR
15 AGUSTOS 1984 ERUH /ŞEMDİNLİ
Halen ORTADOĞU ölçekli KIRSAL / METROPOL boyutlu TERÖR ile MÜCADELE devam etmekte
TERÖR TIBBI
Alan
Bölgesel
İleri
Türkiyede Terör
Ateşli silah yaralanmaaları
El yapımı patlayıcılar (EYP)
 Operasyonel terör yaralanmalar
 Kitlesel saldırı ve patlamalar
 Kimyasal, biyolojik ve nükleer saldırılar
Türkiyedeki son 5-10 yıldaki terör saldırıları
 7 Haziran 2016: İstanbul Vezneciler'de çevik kuvvet otobüsünü hedef alan saldırıda 5 sivil, 6 polis hayatını kaybetti. Bu saldırıya
da TAK örgütünün üstlendiği açıklandı.
 13 Mart 2016: Ankara'nın kalbinde, Kızılay Meydanı üzerinde Güvenpark metro girişine yakın bir noktada yine bombalar patladı.
Beyaz renkli bir BMW marka araçla düzenlenen saldırı 35 kişinin ölümüne neden oldu. Bu saldırıyı da PKK'nın uzantısı olan TAK
örgütü üstlendi.
 19 Mart 2016: İstanbul'un kalbi İstiklal Caddesi'nde kendini patlatan canlı bomba üç İsrailli ve bir İranlı turistin ölümüne neden
oldu. İstanbul'un merkezindeki meydana gelen bu saldırı büyük yankı uyandırdı. Saldırının sorumlusunun IŞİD olduğu ortaya
çıktı.
 17 Şubat 2016: Ankara'da Türk Silahlı Kuvvetleri'ne ait bir servis aracı hedef alındı. TBMM'den beş dakika uzaklıkta patlayan
bombalar 28 kişinin canına mal oldu, 61 kişi de yaralandı. Saldırı bir intihar bombacısı tarafından düzenlendi. Saldırıyı
düzenleyen kişinin TAK üyesi olduğu açıklandı.
 12 Ocak 2016: İstanbul Sultanahmet Meydanı'nda bir turist kafilesinin arasına giren canlı bomba üzerindeki patlayıcıları ateşledi.
Suriye vatandaşı olduğu açıklanan saldırgan, 11 Alman turistin hayatını kaybetmesine neden oldu. Patlamada 16 kişi de yaralandı.
Saldırının IŞİD bağlantılı olduğu ortaya çıktı.
 10 Ekim 2015: Ankara'de tren garının önünde meydana gelen saldırı Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en kanlı terör saldırısı oldu.
Barış Mitingi düzenlemek amacıyla toplanan kalabalığın arasında art arda patlayan iki bomba, 109 kişinin ölümüne neden oldu.
Saldırıda 500'den fazla kişi de yaralandı. Bu saldırının sorumlusunun da IŞİD olduğu anlaşıldı.
 8 Eylül 2015: Iğdır'da zırhlı polis aracına düzenlenen bombalı saldırıda 13 polis memuru hayatını kaybetti. Saldırıdan PKK
sorumlu tutuldu.
 20 Temmuz 2015: Şanlıurfa'nın Suruç ilçesinde düzenlenen bombalı saldırıda 34 kişi hayatını kaybetti, 100'den fazla kişi de
yaralandı. Saldırıda Suriye'nin Kobani kentine yardım götürmek isteyen solcu gençler hedef alındı. Saldırıyı düzenleyenlerin IŞİD
bağlantısı olduğu ortaya çıktı.
 5 Haziran 2015: Diyarbakır'da HDP mitingini hedef alan saldırıda 5 kişi hayatını kaybetti. Saldırı IŞİD bağlantılı çıktı.
 11 Mayıs 2013: Hatay'ın Reyhanlı ilçesinde bomba yüklü araçla düzenlenen saldırıda 52 kişi hayatını kaybetti, 100'den fazla kişi de
yaralandı. Hükümet, saldırıdan Esad rejiminin istihbarat örgütü El Muhaberat'ı sorumlu tuttu.
 21 Eylül 2011: Ankara'da Kızılay'da patlayan bombalar 3 kişinin ölümüne, 34 kişinin de yaralanmasına yol açtı. Saldırının
sorumluluğunu PKK üstlendi.
 Türkiyede terör yüzünden ölen kişi sayısı,
 En az 5,561 kişi güvenlik güçleri ve PKK arasındaki çatışmalarda
veya terör saldırılarında öldü.
549 siviller
1,302 güvenlik gücü mensupları
226 tanımlanamayan kişiler
3,482 terörist
(Temmuz 2015 - 10 Ağustos 2021)
 Gülhanede tedavi olan hasta sayısı GAZİ BİRİMİNDEN ALINACAK
 https://www.crisisgroup.org/tr/content/grafik-ve-haritalarla-t%C3%BCrkiyedeki-pkk-%C3%A7at%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1
EYP(El Yapımı Patlayıcı)
Bilinen hazır patlayıcı maddelerin yanı sıra sanayi,
temizlik, ilaç ve kozmetik gibi sektörlerden tedarik
edilebilen ticari kimyasalları da kullanarak farklı tip
patlayıcılar sentezlemekte ve EYP’ler üretebilmektedir
Londra ulaşım ağında gerçekleşen patlamada
Triacetone Triperoxide (TATP
Ülkemizde 2011-2018 yılları arasında 5.031
ölüm veya yaralanmanın patlayıcılardan olduğu
bildirilmektedir
(https://aoav.org.uk/ explosive violence/turkey/, 2018).
Kitlesel başvurularda malzeme kontrol listesi
TRIYAJ KARTI
Yaralanmanın Fizyolojisi
 Tüm ölümlerin %91’i hemoraji
 %67.3 Trunkal (Abdomen-toraks)
 %13.5 Ekstremite
 %20 Diğer
 2. en sık sebep ÜSY obstrüksiyonu %1-2
Eastridge et al. J Trauma Acute Care Surg. 2012;73: S431YS437.
Balistik
Korunma
Balistik
Korunma
ASY Fizyolojisi
 Golden hour
 Letal triad
 Hipovolemi…. Dolaşım bozukluğu….laktik
asidoz…metabolik asidoz….enzim fonk bzk…
koagulopati…
 Hipotermi… koagulopati…
 Politravma….hemorajik, obstriktif, kardiojenik,
nerojenik şok, posttravmatik inflamatuar ve immun
cevap(travmatik şoka, ARDS, mutiple organ
yetmezliği neden olur).
Bilimsel Gerçekler
Geçtigimiz yüzyılda, savaş alanında ki yaralıların
%90’ı hastaneye ulaşamadan hayatını
kaybetmiştir.
 Bellamy RF, et al. Ann Emerg Med. 1986;15:1384Y1388.
 Bellamy RF. Mil Med. 1984;149:55Y62.
 Champion HR, et al. J Trauma. 2010;68:1139Y1150.
 Mabry RL, et al. J Trauma. 2000;49:515Y528; discussion 528Y529.
Günümüzde ölümlerin %75 - %85’i savaş alanında
meydana gelmektedir. (Diyarbakır, Cizre...)
 Holcomb JB, et al . Ann Surg. 2007;245:986Y991.
 Kelly J.F, et al. J Trauma. 2008;64(suppl 2):S21YS26; discussion S26YS27.
%87 (Eastridge et al. J Trauma Acute Care Surg. 2012;73: S431YS437.
Bilimsel Gerçekler
 Yaralanmalara bağlı ölümlerin %35’i anında, %52’si
dakikalar içerisinde meydana gelmiştir. (Prehosp)
Ölümlerin %75.7 kurtarılamaz (ENGELLENEMEZ
DEĞİL!!)(ciddi travmatik beyin hasarı, thorasik vasküler yaralanma, yüksek
seviye spinal kord yaralanması ve destrüktif abdominopelvik yaralanma*),
%24.3’ü potansiyel olarak kurtarılabilir.
*EYP, kopmplex blast hasarı, multiple amputasyonlar, masif
abdominal pelvik ve ürogenital yaralanmalar ve junctional yaralanmalar.
Artık travma merkezi kurarak cerrahlarımızı bu yaralanmalara
hazırlamalıyız!!!!
Eastridge et al. J Trauma Acute Care Surg. 2012;73: S431YS437.
Genel İstatistikler
Harp Kaynaklı Ateşli Silah Yaralanmaları
Ekstremite
Baş-Boyun
Toraks
Abdomen
Beyin-Göz
48 %
20 %
13 %
% 14
5 %
ABC
Erken turnike
Erken masif
transfüzyon
Aktif ısıtma
Koagulopatinin
agretif tedavisi
Hasar kontrol
cerrahisi
Doku perfüzyonunu
arttır
Kan transfüzyonunu
azalt
Efektif koagulasyon
Normal elektrolitler
Dokuları koru
Kristaloidleri azalt
Asidozu önle
Hipotermiden koru
Vazopresörlerden
kaçın
Mortalitede
azalma
Hasar Kontrol Resussitasyonu
Textbook and Military Medicine, Combat Anesthesia; The First 24 Hour. 2015. Chapter 7. Damage control resuscitation . Figure 1.7’den uyarlanmıştır.
ŞOK
KANAMA
TRAVMA
HİPOTERMİ
KOAGULOPATİ
ASİDOZ
LETAL TRİAD
Yaralanmanın Fizyolojisi
Textbook and Military Medicine, Combat Anesthesia; The First 24 Hour. 2015. Section 1. Figure 1.1’dan uyarlanmıştır.
Kristaloid İnfüzyonu
Koagulopati MOD
SIRS
Hipotansiyon
Sıvı resüsitasyonu
Hasta başı
değerlendirme
Çok Acil
transfüzyon
gerekli
Transfüzyon
ihtiyacı
O Rh (-) kan
transfüzyonu
Kan grubu,
cross-match
Masif kan transfüzyonu
 UK operatıonal massıve transfusıon protocol (2009).
 1:1 (ES, TDP), gerekirse Kriopresipitat, Trombosit
 4 Ü. ES, 4. Ü TDP
 6 Ü. ES, 6. Ü TDP (gerekirse kriopresipitat, trombosit)
 6 Ü. ES, 6. Ü TDP (gerekirse kriopresipitat, trombosit) faktör VIIa düşün, TKK için donor
 US military massıve transfusıon protocol (2011)
 1:1:1:1 (ES, TDP, erken Kriopresipitat, Trombosit
 4 Ü. ES, 4 Ü. TDP, Kriopresipitat, Trombosit, erken Traneksamik asit(1gr 10 dk
infüzyon), makromoleküllerden kaçın
 4 Ü. ES, 4 Ü. TDP
 4 Ü. ES, 4 Ü. TDP, Kriopresipitat, Trombosit
 Traneksamik asit erken kullanımı ilk 3 saatte (Komprese edilemeyen kanamalardan ölümleri
engellemek için)
 Taze tam kan (yürüyen kan bankası) mı paket kan
Morrison JJ, et al. Arch Surg. 2012;147:113-119.
Roberts I, et al. Lancet. 2011;377:1096Y1101, 1101.e1Y1101.e2.
 Ağır yaralanma, şiddetli kanama
 Hemorajik şok
 Kalp atımı 105<
 SKB: 110>
 Hipotermi 36 >
 Koagolopati Inr: 1.5>
 Baz açığı 6 <
 Hb: 11 >
Şırnak Asker Hastanesi
Transport Ekibi
- İlk müdahale ve transport
Ameliyathane ve Yoğun Bakım
Ekibi
-Cerrahi teknik ve malzeme
hazırlığı
Triaj- Acil Müdahale Ekibi
-Monitörizasyon
- Yaralanmanın Tespiti
-Triaj
-CPR ve sıvı resüssitasyonu
Kan Transfüzyonu- Laboratuar Ekibi
- Kan stoğu kontrolü
-Donör kanı için kısa mesaj çağrısı
-Kan gruplarının belirlenmesi
-Flebetomi ve Cross-matching
ACİL
ÇAĞRI
S.Eksert, M.B.Asik, S.Akay, K.Keklikci, F.N.Aydin, M.Coban, A.Kantemir, O.Gungor, B.Garip, M.S.Turgut, K.Olcay .Ulus Travma Acil Cerrahi Derg. Baskıdaki Makaleler: UTD-37897 . Anlık
Mesajlaşma Uygulamasının Harp Kaynaklı Yaralanmalar için Acil İletişim Koordinasyonunda Kullanım Verimliliği: Pilot Çalışma. Şırnak Asker Hastanesi, Şırnak, Türkiye
Personel bilgi merkezi
(Yaralı kan grubu bilgisi)
Hastane Koordinatörü
- WhatsApp ile acil çağrının paylaşımı
-Grupların koordinasyonu
Havayolu yönetimi
 Zor havayolu hazırlığı,
 Maksillo-fasiyal yaralanma oranımız % 20
 156 genel anestezi (113 endotrakeal entübasyon, 43
LMA, 13 cerrahi trakeotomi)
 Percutan trakeotomi mi, cerrahi trakeotomi mi?
Eastridge et al. J Trauma Acute Care Surg. 2012;73: S431YS437.
 579 hastadan 51 Hastaya transfüzyon
 37’i masif transfüzyon
 Toplam 235 ünite kan transfüzyonu
masif transfüzyon
n: 37
% 72.5
% 9.5
transfüzyon
n: 51
diğer
Triaj
Yaralının transportu
 Yaralının acil transportu gerekli mi?
 Transport sırasında oluşabilecek problemler neler?
 Akciğer hasarı !!!!
 Beyin hasarı !!!!
Damar yolu
 Mümkün olan en büyük boyutta damar yolu,
 Turnike ile distalden venöz dolgunluk sağlanabilir,
 Diyaliz kateteri,
 10 yada 20 ml’lik enjektörle sıvı,
 Üst ekstremite, subklavian, internal juguler ven
kateterizasyonu
Yaralanma Çeşitleri
 Baş-boyun yaralanmaları
Penetran Hava Yolu Hasarı
.
Yaralanma Çeşitleri
 Toraks Yaralanmaları
 Geniş damar yolu
 Trakeabronşiyal yaralanma (%0.8)
 Resussitatif torakotomi
 Kanama kontrolü,
 Kardiyak tamponat ,
 Masif emboli,
 Açık kardiyak masaj.
Yaralanma Çeşitleri
 Batın-Pelvis Yaralanmaları
Yaralanma Çeşitleri
 Ekstremite Yaralanmaları
Ağrı kontrolü neden önemli: Fizyolojik yanıt
Ağrı kontrolü
 Medikasyon
 NSAİD
 Opiodler
 Santral bloklar
 Periferik bloklar
 HKA
ASY’de Rejyonal Anestezi
 Şırnak Asker Hastanesinde toplam 199 ASY’li hasta
opere edildi.
 18 hastaya santral santral blok (11 spinal, 2 epidural, 5
kombine spinal-epidural),
 7 hastaya ultrason eşliğinde periferik sinir bloğu (3 sinir
kateteri)
teşekkürler
...
Kimsenin şüphesi olmasınki
Terör Kaynağı
Şiddeti
Süresi
Dayanakları
Ne olursa olsun
T.C.Devleti anayasasında tanımlanan
niteliklerini koruyarak Yüce Atatürkün
gösterdiği akıl ve bilimi rehber edinerek
sonsuza dek varlığını sürdürecektir.

More Related Content

Featured

2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by HubspotMarius Sescu
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTExpeed Software
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsPixeldarts
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthThinkNow
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 

Featured (20)

2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPT
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture Code
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 

AHMET COŞAR harp cerr anestezisis.pptx

  • 1. TERÖRDE AFET TIBBI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ PROF. DR. AHMET COŞAR
  • 2. Türkçeye, Fransızcadaki terreur sözcüğünden geçen "terör" sözcüğünün kökeni,Latincedeki terror sözcüğüne dayanmaktadır Yıldırma, cana kıyma ve malı yakıp yıkma, korkutma, tedhiş(TDK) Genellikle siyasal nedenlerle, halkın gözünü korkutmak ve halkı yıldırmak için dehşet öğesini kullanmak (OXFORD) Terörizm; rastgele seçilmiş ya da sembolik değeri olan kurbanların, şiddetin aracı olarak seçildikleri bir savaş yöntemidir. Bu araçsal kurbanların kurbanlaştırılmaları, mensup oldukları grup ya da sınıf içerisindeki yerlerine bağlıdır. Böylece, söz konusu grup ya da sınıfa mensup olan diğer bireyler de, kronik bir terör korkusunun içine itilmiş olurlar (“Disasters: Terrorism” Ann Weil) Fransız ihtilali Kızıl terör Uluslararası terörizm Terör örgütü listeleri Türkiye ANARŞİ (-1980) TERÖR(+1980 ) ETNİK TERÖR 15 AGUSTOS 1984 ERUH /ŞEMDİNLİ Halen ORTADOĞU ölçekli KIRSAL / METROPOL boyutlu TERÖR ile MÜCADELE devam etmekte
  • 3. TERÖR TIBBI Alan Bölgesel İleri Türkiyede Terör Ateşli silah yaralanmaaları El yapımı patlayıcılar (EYP)
  • 4.  Operasyonel terör yaralanmalar  Kitlesel saldırı ve patlamalar  Kimyasal, biyolojik ve nükleer saldırılar
  • 5.
  • 6. Türkiyedeki son 5-10 yıldaki terör saldırıları  7 Haziran 2016: İstanbul Vezneciler'de çevik kuvvet otobüsünü hedef alan saldırıda 5 sivil, 6 polis hayatını kaybetti. Bu saldırıya da TAK örgütünün üstlendiği açıklandı.  13 Mart 2016: Ankara'nın kalbinde, Kızılay Meydanı üzerinde Güvenpark metro girişine yakın bir noktada yine bombalar patladı. Beyaz renkli bir BMW marka araçla düzenlenen saldırı 35 kişinin ölümüne neden oldu. Bu saldırıyı da PKK'nın uzantısı olan TAK örgütü üstlendi.  19 Mart 2016: İstanbul'un kalbi İstiklal Caddesi'nde kendini patlatan canlı bomba üç İsrailli ve bir İranlı turistin ölümüne neden oldu. İstanbul'un merkezindeki meydana gelen bu saldırı büyük yankı uyandırdı. Saldırının sorumlusunun IŞİD olduğu ortaya çıktı.  17 Şubat 2016: Ankara'da Türk Silahlı Kuvvetleri'ne ait bir servis aracı hedef alındı. TBMM'den beş dakika uzaklıkta patlayan bombalar 28 kişinin canına mal oldu, 61 kişi de yaralandı. Saldırı bir intihar bombacısı tarafından düzenlendi. Saldırıyı düzenleyen kişinin TAK üyesi olduğu açıklandı.  12 Ocak 2016: İstanbul Sultanahmet Meydanı'nda bir turist kafilesinin arasına giren canlı bomba üzerindeki patlayıcıları ateşledi. Suriye vatandaşı olduğu açıklanan saldırgan, 11 Alman turistin hayatını kaybetmesine neden oldu. Patlamada 16 kişi de yaralandı. Saldırının IŞİD bağlantılı olduğu ortaya çıktı.  10 Ekim 2015: Ankara'de tren garının önünde meydana gelen saldırı Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en kanlı terör saldırısı oldu. Barış Mitingi düzenlemek amacıyla toplanan kalabalığın arasında art arda patlayan iki bomba, 109 kişinin ölümüne neden oldu. Saldırıda 500'den fazla kişi de yaralandı. Bu saldırının sorumlusunun da IŞİD olduğu anlaşıldı.  8 Eylül 2015: Iğdır'da zırhlı polis aracına düzenlenen bombalı saldırıda 13 polis memuru hayatını kaybetti. Saldırıdan PKK sorumlu tutuldu.  20 Temmuz 2015: Şanlıurfa'nın Suruç ilçesinde düzenlenen bombalı saldırıda 34 kişi hayatını kaybetti, 100'den fazla kişi de yaralandı. Saldırıda Suriye'nin Kobani kentine yardım götürmek isteyen solcu gençler hedef alındı. Saldırıyı düzenleyenlerin IŞİD bağlantısı olduğu ortaya çıktı.  5 Haziran 2015: Diyarbakır'da HDP mitingini hedef alan saldırıda 5 kişi hayatını kaybetti. Saldırı IŞİD bağlantılı çıktı.  11 Mayıs 2013: Hatay'ın Reyhanlı ilçesinde bomba yüklü araçla düzenlenen saldırıda 52 kişi hayatını kaybetti, 100'den fazla kişi de yaralandı. Hükümet, saldırıdan Esad rejiminin istihbarat örgütü El Muhaberat'ı sorumlu tuttu.  21 Eylül 2011: Ankara'da Kızılay'da patlayan bombalar 3 kişinin ölümüne, 34 kişinin de yaralanmasına yol açtı. Saldırının sorumluluğunu PKK üstlendi.
  • 7.  Türkiyede terör yüzünden ölen kişi sayısı,  En az 5,561 kişi güvenlik güçleri ve PKK arasındaki çatışmalarda veya terör saldırılarında öldü. 549 siviller 1,302 güvenlik gücü mensupları 226 tanımlanamayan kişiler 3,482 terörist (Temmuz 2015 - 10 Ağustos 2021)  Gülhanede tedavi olan hasta sayısı GAZİ BİRİMİNDEN ALINACAK  https://www.crisisgroup.org/tr/content/grafik-ve-haritalarla-t%C3%BCrkiyedeki-pkk-%C3%A7at%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1
  • 8. EYP(El Yapımı Patlayıcı) Bilinen hazır patlayıcı maddelerin yanı sıra sanayi, temizlik, ilaç ve kozmetik gibi sektörlerden tedarik edilebilen ticari kimyasalları da kullanarak farklı tip patlayıcılar sentezlemekte ve EYP’ler üretebilmektedir Londra ulaşım ağında gerçekleşen patlamada Triacetone Triperoxide (TATP Ülkemizde 2011-2018 yılları arasında 5.031 ölüm veya yaralanmanın patlayıcılardan olduğu bildirilmektedir (https://aoav.org.uk/ explosive violence/turkey/, 2018).
  • 9.
  • 10.
  • 11.
  • 12.
  • 13.
  • 14.
  • 15.
  • 16.
  • 17.
  • 18.
  • 19.
  • 20.
  • 21.
  • 22.
  • 23. Kitlesel başvurularda malzeme kontrol listesi TRIYAJ KARTI
  • 24. Yaralanmanın Fizyolojisi  Tüm ölümlerin %91’i hemoraji  %67.3 Trunkal (Abdomen-toraks)  %13.5 Ekstremite  %20 Diğer  2. en sık sebep ÜSY obstrüksiyonu %1-2 Eastridge et al. J Trauma Acute Care Surg. 2012;73: S431YS437. Balistik Korunma
  • 26.
  • 27. ASY Fizyolojisi  Golden hour  Letal triad  Hipovolemi…. Dolaşım bozukluğu….laktik asidoz…metabolik asidoz….enzim fonk bzk… koagulopati…  Hipotermi… koagulopati…  Politravma….hemorajik, obstriktif, kardiojenik, nerojenik şok, posttravmatik inflamatuar ve immun cevap(travmatik şoka, ARDS, mutiple organ yetmezliği neden olur).
  • 28. Bilimsel Gerçekler Geçtigimiz yüzyılda, savaş alanında ki yaralıların %90’ı hastaneye ulaşamadan hayatını kaybetmiştir.  Bellamy RF, et al. Ann Emerg Med. 1986;15:1384Y1388.  Bellamy RF. Mil Med. 1984;149:55Y62.  Champion HR, et al. J Trauma. 2010;68:1139Y1150.  Mabry RL, et al. J Trauma. 2000;49:515Y528; discussion 528Y529. Günümüzde ölümlerin %75 - %85’i savaş alanında meydana gelmektedir. (Diyarbakır, Cizre...)  Holcomb JB, et al . Ann Surg. 2007;245:986Y991.  Kelly J.F, et al. J Trauma. 2008;64(suppl 2):S21YS26; discussion S26YS27. %87 (Eastridge et al. J Trauma Acute Care Surg. 2012;73: S431YS437.
  • 29. Bilimsel Gerçekler  Yaralanmalara bağlı ölümlerin %35’i anında, %52’si dakikalar içerisinde meydana gelmiştir. (Prehosp) Ölümlerin %75.7 kurtarılamaz (ENGELLENEMEZ DEĞİL!!)(ciddi travmatik beyin hasarı, thorasik vasküler yaralanma, yüksek seviye spinal kord yaralanması ve destrüktif abdominopelvik yaralanma*), %24.3’ü potansiyel olarak kurtarılabilir. *EYP, kopmplex blast hasarı, multiple amputasyonlar, masif abdominal pelvik ve ürogenital yaralanmalar ve junctional yaralanmalar. Artık travma merkezi kurarak cerrahlarımızı bu yaralanmalara hazırlamalıyız!!!! Eastridge et al. J Trauma Acute Care Surg. 2012;73: S431YS437.
  • 30. Genel İstatistikler Harp Kaynaklı Ateşli Silah Yaralanmaları Ekstremite Baş-Boyun Toraks Abdomen Beyin-Göz 48 % 20 % 13 % % 14 5 %
  • 31. ABC Erken turnike Erken masif transfüzyon Aktif ısıtma Koagulopatinin agretif tedavisi Hasar kontrol cerrahisi Doku perfüzyonunu arttır Kan transfüzyonunu azalt Efektif koagulasyon Normal elektrolitler Dokuları koru Kristaloidleri azalt Asidozu önle Hipotermiden koru Vazopresörlerden kaçın Mortalitede azalma Hasar Kontrol Resussitasyonu Textbook and Military Medicine, Combat Anesthesia; The First 24 Hour. 2015. Chapter 7. Damage control resuscitation . Figure 1.7’den uyarlanmıştır.
  • 32. ŞOK KANAMA TRAVMA HİPOTERMİ KOAGULOPATİ ASİDOZ LETAL TRİAD Yaralanmanın Fizyolojisi Textbook and Military Medicine, Combat Anesthesia; The First 24 Hour. 2015. Section 1. Figure 1.1’dan uyarlanmıştır.
  • 35. Masif kan transfüzyonu  UK operatıonal massıve transfusıon protocol (2009).  1:1 (ES, TDP), gerekirse Kriopresipitat, Trombosit  4 Ü. ES, 4. Ü TDP  6 Ü. ES, 6. Ü TDP (gerekirse kriopresipitat, trombosit)  6 Ü. ES, 6. Ü TDP (gerekirse kriopresipitat, trombosit) faktör VIIa düşün, TKK için donor  US military massıve transfusıon protocol (2011)  1:1:1:1 (ES, TDP, erken Kriopresipitat, Trombosit  4 Ü. ES, 4 Ü. TDP, Kriopresipitat, Trombosit, erken Traneksamik asit(1gr 10 dk infüzyon), makromoleküllerden kaçın  4 Ü. ES, 4 Ü. TDP  4 Ü. ES, 4 Ü. TDP, Kriopresipitat, Trombosit  Traneksamik asit erken kullanımı ilk 3 saatte (Komprese edilemeyen kanamalardan ölümleri engellemek için)  Taze tam kan (yürüyen kan bankası) mı paket kan Morrison JJ, et al. Arch Surg. 2012;147:113-119. Roberts I, et al. Lancet. 2011;377:1096Y1101, 1101.e1Y1101.e2.  Ağır yaralanma, şiddetli kanama  Hemorajik şok  Kalp atımı 105<  SKB: 110>  Hipotermi 36 >  Koagolopati Inr: 1.5>  Baz açığı 6 <  Hb: 11 >
  • 37.
  • 38. Transport Ekibi - İlk müdahale ve transport Ameliyathane ve Yoğun Bakım Ekibi -Cerrahi teknik ve malzeme hazırlığı Triaj- Acil Müdahale Ekibi -Monitörizasyon - Yaralanmanın Tespiti -Triaj -CPR ve sıvı resüssitasyonu Kan Transfüzyonu- Laboratuar Ekibi - Kan stoğu kontrolü -Donör kanı için kısa mesaj çağrısı -Kan gruplarının belirlenmesi -Flebetomi ve Cross-matching ACİL ÇAĞRI S.Eksert, M.B.Asik, S.Akay, K.Keklikci, F.N.Aydin, M.Coban, A.Kantemir, O.Gungor, B.Garip, M.S.Turgut, K.Olcay .Ulus Travma Acil Cerrahi Derg. Baskıdaki Makaleler: UTD-37897 . Anlık Mesajlaşma Uygulamasının Harp Kaynaklı Yaralanmalar için Acil İletişim Koordinasyonunda Kullanım Verimliliği: Pilot Çalışma. Şırnak Asker Hastanesi, Şırnak, Türkiye Personel bilgi merkezi (Yaralı kan grubu bilgisi) Hastane Koordinatörü - WhatsApp ile acil çağrının paylaşımı -Grupların koordinasyonu
  • 39.
  • 40. Havayolu yönetimi  Zor havayolu hazırlığı,  Maksillo-fasiyal yaralanma oranımız % 20  156 genel anestezi (113 endotrakeal entübasyon, 43 LMA, 13 cerrahi trakeotomi)  Percutan trakeotomi mi, cerrahi trakeotomi mi? Eastridge et al. J Trauma Acute Care Surg. 2012;73: S431YS437.
  • 41.  579 hastadan 51 Hastaya transfüzyon  37’i masif transfüzyon  Toplam 235 ünite kan transfüzyonu masif transfüzyon n: 37 % 72.5 % 9.5 transfüzyon n: 51 diğer
  • 42. Triaj
  • 43. Yaralının transportu  Yaralının acil transportu gerekli mi?  Transport sırasında oluşabilecek problemler neler?  Akciğer hasarı !!!!  Beyin hasarı !!!!
  • 44. Damar yolu  Mümkün olan en büyük boyutta damar yolu,  Turnike ile distalden venöz dolgunluk sağlanabilir,  Diyaliz kateteri,  10 yada 20 ml’lik enjektörle sıvı,  Üst ekstremite, subklavian, internal juguler ven kateterizasyonu
  • 46. Penetran Hava Yolu Hasarı .
  • 47. Yaralanma Çeşitleri  Toraks Yaralanmaları  Geniş damar yolu  Trakeabronşiyal yaralanma (%0.8)  Resussitatif torakotomi  Kanama kontrolü,  Kardiyak tamponat ,  Masif emboli,  Açık kardiyak masaj.
  • 50.
  • 51. Ağrı kontrolü neden önemli: Fizyolojik yanıt
  • 52. Ağrı kontrolü  Medikasyon  NSAİD  Opiodler  Santral bloklar  Periferik bloklar  HKA
  • 53. ASY’de Rejyonal Anestezi  Şırnak Asker Hastanesinde toplam 199 ASY’li hasta opere edildi.  18 hastaya santral santral blok (11 spinal, 2 epidural, 5 kombine spinal-epidural),  7 hastaya ultrason eşliğinde periferik sinir bloğu (3 sinir kateteri)
  • 54.
  • 56. ... Kimsenin şüphesi olmasınki Terör Kaynağı Şiddeti Süresi Dayanakları Ne olursa olsun T.C.Devleti anayasasında tanımlanan niteliklerini koruyarak Yüce Atatürkün gösterdiği akıl ve bilimi rehber edinerek sonsuza dek varlığını sürdürecektir.

Editor's Notes

  1. İSİM YAZI KARAKTERLERİNİ DÜZENLE
  2. 2012 YILINDA YAPILMIŞ OLAN 4596 ATEŞLİ SİLAH YARALISI İÇEREN GENİŞ BİR ÇALIŞMADA ülkemizde halen yürütülen meskun mahal denilen kırsal alan dışındaki operasyonlar neticesinde klasik harp yaralanmalarından Sahadaki ölümlerin %75.7’si non-survivable. Tüm ölümlerin %90.9’i hemoraji 2. en sık sebep ÜSY obstrüksiyonu %1-2 %67.3 Trunkal (Abdomen-toraks) %13.5 Ekstremite %19.2 Diğer Ölümlerin %75.7 kurtarılamaz (ENGELLENEMEZ DEĞİL!!)(ciddi travmatik beyin hasarı, thorasik vasküler yaralanma, yüksek seviye spinal kord yaralanması ve destrüktif abdominopelvik yaralanma*), %24.3’ü potansiyel olarak kurtarılabilir.
  3. İlk 24 saatteki (golden hour) hasta tedavisi bu patofizyolojik bızuklukları önlemeye yönelik olmalıdır.
  4. LİTERATÜRDE BAŞ-BOYUN YARALANMALARININ Genel ateşli silah yaralanmaları arasında daha az ORANDA GÖRÜLDÜĞÜ BELİRTİLMEKTEDİR. ANCAK DEĞİŞEN OPERASYONEL ŞARTLAR ALINAN ÖNLEMLER VE YARALAYAICI MADDE NİTELİKLERİ SEBEBİ İLE LİTERATÜRDEKİ ORANLARA GÖRE HASTANEMİZE BAŞVURAN BAŞ- BOYUN YARALANMALI HASTA SAYISINDA ARTIŞ MEVCUTTUR.
  5. Blood fractionation capabilities are not always in place in an austere combat theater of operation at the time of arrival of troops and casualties, as was the case in the wars in Iraq and Afghanistan, where trauma resuscitation early in the conflict included the use of both CT and FWB. At the time many surgeons and anesthesiologists using FWB were impressed with its efficacy and convenience. Favorable editorials and research supporting the use of FWB for trauma ensued, such as a retrospective analysis by Spinella et al, which looked at 354 US combat casualties comparing two groups: (1) those who received warm FWB, RBCs, and plasma, but not apheresis platelets, and (2) the CT group, who received RBCs, plasma, and apheresis platelets, but not warm FWB. This study found improved 24-hour (96% vs 86%, P = 0.018) and 30-day survival (95% vs 82%, P = 0.002) among the FWB group. 29
  6. Şekilde görüldüğü gibi giriş deliği küçük iken çıkış deliği büyük olmaktadır. Bu görsellere mermi çekirdeği ile olan yaralanmalarda geçerlidir. Günümüzde el yapımı patlayıcılar, mayın ve roket yaralanmaları gibi yaralanmalarda daha yaygın görülüyor. Bu tip yaralanmalarda bu kinetiğe uygun yaralanma oluşmaz. Harp cerrahisine bağlı asy da germi giriş yerinin ve doğrutusunun sapabileceği merminin yada parçanın kemik ve organlara çarpıp yer değişreceği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır. Bu yüzden bacaktan giren bir mermi yada parçanın batın ve toraksda yaralanma oluşturabileceği aılda tutulmalıdır. G3 piyade tüfeğinde kullanılan 7.62 NATO mermisi 830 m/s hızla hedefe ulaştıktan 18 santim sonra takla atmaya başlayınca şok dalgasıyla beraber korkunç enerjisini vücuda transfer eder. Böyle bir mermi adamın ayaklarını yerden kesip onu birkaç metre geriye fırlatır ve yarattığı geçici boşluk dokuları yırtıp, parçalar. Eğer geçici boşluk karaciğeri veya kalbi etkilediyse hedefin hayatta kalması imkansızdır. 7.62 Soviet, yani AK-47 (Keleş) mermisi çok yüksek delme özelliğine sahip olsa da fazla hasar veremiyor
  7. HARP CERRAHİSİNDE HAVAYOLU YÖNETİMİ HAVAYOLUNUN YARALANMALARI NEDENİYLE ÖNEM ARZ ETMEKTEDİ. 2012 YILINDA YAPILMIŞ OLAN 4596 ATEŞLİ SİLAH YARALISI İÇEREN GENİŞ BİR ÇALIŞMADA %20DEN DAHA AZ BAŞ-BOYUN YARALANMASI OLDUĞU BELİRTİLMEKTEDİR. BİZİM579 ASY VAKAMIZIN %20 SİNDE MAKSİLLO FASİYAL YARALANMA VARDI. Çeşitli askeri çalışmalardan elde edilen klinik verilere göre çok sayıda hastaneye yatış gerektirmeyen yüzeysel yaralanmış baş, boyun ve daha çok yüz yaralanması olan hastalar görülmektedir. Ancak ülkemizde halen yürütülen meskun mahal denilen kırsal alan dışındaki operasyonlar neticesinde klasik harp yaralanmalarından daha fazla sayıda yüzeyel olmayan maksillofasyal yaralanma görülmektedir. Halihazırda kırsal dışı operasyon alanında baş-boyun yaralanmaları ile ilgili literatürde yayın bulunmamaktadır.
  8. 1 YIL BOYUNCA ASY NEDENİYLE MERKEZE ŞAH BAŞVURAN 534 HASTANIN 51’İNE KAN TRANSFÜZYONU UYGULANDI. BU DA % 10’UN BİR ORANDIR. KAN TRANSFÜZYONU UYGULANAN 51 HASTANIN 37’Sİ MASİF KAN TRANSFÜZYONU İDİ. TRANSFÜZYON UYGULANAN HASTALARIN %75’İNE MASİF KAN TRANSFÜZYONU UYGULANDI. ŞAH’DE ROKET YARALANMASINA BAĞLI OLARAK 24 SAAT İÇİNDE TOPLAM 50 ÜNİTE KAN TRANSFÜZYONU UYGULANAN YARALALIMIZ OLMUŞTUR.
  9. Start (simple triage and rapid treatment) Siyah: ölü Kırmızı: acil Sarı: geçiktirilebilir Yeşil: yürüyebilir 2 li triaj sistemi: aci , acil değil..
  10. “In the case of abdominal and thoracic trauma, IV access must be obtained in a tributary of the superior vena cava (SVC) because veins below the injury may not be in continuity with the central circulation as a result of inferior vena cava (IVC) injury. Insertion of IV devices in injured limbs should be avoided because there is no guarantee that infused fluid and drugs will reach the central circulation. Furthermore, extravasation of fluid may result in a compartment syndrome, thus exacerbating a preexisting injury.” Alıntı: Chester Buckenmaier. “Combat Anesthesia: The First 24 Hours”. iBooks.
  11. Zone I yerleşimli ana damar ve sinir yapıları klavikula ve birinci kaburga tarafından düşük enerjili mermilerden korunur, bu yapılar yüksek enerjili mermiler ile klavikula ve birinci kaburganın kırılması ile yaralanır. Zone II’nin hem ön hem arka taraftan dar olması yüksek enerjili FMJ mermileri faz 1 kurşun kanalının yani boydan boya yaralanmaya zemin hazırlar. Bu yaralanmalarda “ya hep ya hiç” kuralı geçerlidir: eğer vital yapılara denk gelirse genellikle ölümcül sonuçlar ortaya çıkabilir ya da kurtulabilinen yaralanmalara neden olabilir. Solunum yolu organları kıkırdak yapıları nedeniyle göreceli olarak sert yapılıdır bu nedenle mermi darbesi sonucu defektler gelişir. Bu defektler, boydan boya, küçük, yüzeysel ya da doku kaybı ile birlikte olabilir. Zon III yaralanmalarında mandibula, vertebralar ya da kafa tabanı gibi kemik yapıların zarar görme olasılığı çok daha fazladır. EXHIBIT 6-1 SUGGESTED GUIDELINES FOR MANAGEMENT OF PENETRATING AIRWAY INJURY Zone I injury Direct intubation through a large defect Surgical cricothyroidotomy in an emergency or tracheostomy in the semi-elective setting Thoracotomy in complete tracheal transaction Zone II injury CT scan to exclude distal airway injury (provided there is no immediate impending obstruction of the airway) Oral intubation by RSI for injuries proximal to the larynx Fiberoptic intubation for injuries distal to the larynx Surgical airway for injuries distal to the larynx Zone III injury Oral intubation by RSI” “Oral intubation by RSI for small defects Surgical airway for gross disruption For any large airway defect: direct intubation through the defect When a distal airway injury has not been excluded: primary surgical airway may be the most appropriate plan.1 ________________ CT: commuted tomography RSI: rapid-sequence induction 1. Nelson LA. Airway trauma. Int Anesthesiol Clin 2007; 45:99–118.” Alıntı: Chester Buckenmaier. “Combat Anesthesia: The First 24 Hours”. iBooks.
  12. Toraks yaralanmaları mortal.. Hastanın sırtının kontrol edilmesi Toraks yaralanmalarında VCI’a damar yolu açılamsının sakıncalara “Tracheobronchial injuries are found in 0.8% of blunt thoracic trauma victims presenting for emergency surgery”
  13. MULTİMODAL ANALJEZİ YÖNTEMLERİ İÇİNDE MUTLAK REJYONAL ANESTEZİ YÖNTEMLERİ YER ALMALIDIR. ÖZELLİKLE HASTA TRANSPORTUNDA HKA yada EPİDURAL-SİNİR KATETERLERİ..
  14. SABRINIZ VE ANLAYIŞINIZ İÇİN SİZ DEĞERLİ DİNLEYİCİLERE, VATANI CANINDAN AZİZ BİLEN TÜM ŞEHİT VE GAZİLERİMİZE EN DERİN SAYGI VE TEŞEKKÜRLERİMİ SUNARIM.