SlideShare a Scribd company logo

İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu

•
•
İzmir Parkur
İzmir Parkur

İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu Hakkında İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu iZMİR' de 5 yıldan beri Hizmet veren Eğitim Kurumudur. iletişim: 05075077967 https://izmir-parkur-pomem-pmyo-paem-bekcilik-hazirlik-kursu.business.site/

Sports
1 of 213
Download to read offline
T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 3391 AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 2243 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE HALKLA İLİŞKİLER Yazarlar Dr. Özgür Karamanlı ŞEKEROĞLU (Ünite 1, 3, 8) Prof.Dr. Gülsün KURUBACAK (Ünite 2, 5) Prof.Dr. Gonca Telli YAMAMOTO (Ünite 4, 6, 7) Editör Prof.Dr. Tevfik Volkan YÜZER
Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Anadolu Üniversitesine aittir. “Uzaktan Öğretim” tekniğine uygun olarak hazırlanan bu kitabın bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan izin almadan kitabın tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt veya başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Copyright © 2016 by Anadolu University All rights reserved No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic tape or otherwise, without permission in writing from the University. Öğretim Tasarımcısı Doç.Dr. Hasan Çalışkan Grafik Tasarım Yönetmenleri Prof. Tevfik Fikret Uçar Doç.Dr. Nilgün Salur Öğr.Gör. Cemalettin Yıldız Dil ve Yazım Danışmanı Öğr.Gör. Cevdet Bala Ölçme Değerlendirme Sorumlusu Ahmet İtak Kapak Düzeni Prof.Dr. Halit Turgay Ünalan Grafiker Ayşegül Dibek Burcu Güler Gülşah Karabulut Hilal Özcan Ufuk Önce Dizgi ve Yayıma Hazırlama Kitap Hazırlama Grubu Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler E-ISBN 978-975-06-2982-2 Bu kitabın tüm hakları Anadolu Üniversitesi’ne aittir. ESKİŞEHİR, Aralık 2018 3101-0-0-0-1609-V01
iiiİçindekiler İçindekiler Önsöz .................................................................................................................... vii Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler................................................................................ 2 GİRİŞ  ............................................................................................................................ 3 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI ......................................................................... 4 SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA VE İŞLETMELER AÇISINDAN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN ÖNEMİ .......................................................................... 6 İşletmeler Açısından Sürdürülebilirliğin Önemi ..................................................... 7 İşletmeleri Sürdürülebilirliğe Yönlendiren Temel Güçler ....................................... 8 Sürdürülebilir Kalkınmanın Boyutları ...................................................................... 9 Sürdürülebilir Kalkınmanın İlke ve Amaçları  ......................................................... 10 Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre  ............................................................................ 11 Sürdürülebilir Kalkınma ve Enerji ............................................................................. 12 HALKLA İLİŞKİLERİN TANIMI VE ÖNEMİ ........................................................ 12 KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK  .................................................................. 15 Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Avantajları ve Dezavantajları  ............................ 16 Başarılı Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projeleri ....................................................... 16 Kurumsal Sosyal Sorumlulukta Halkla İlişkilerin Rolü  ......................................... 19 KURUMSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI VE STRATEJİLERİ .............. 19 HALKLA İLİŞKİLERDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK .................................................. 20 SONUÇ........................................................................................................................... 21 Özet ................................................................................................................................ 23 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 24 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 25 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 25 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 26 Sürdürülebilirlik Açısından Halkla İlişkiler ve Etik. .................... 28 GİRİŞ ............................................................................................................................. 29 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLER ALANINDA ETİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ VE FARKLI ANLAYIŞLARI ............................... 31 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLER VE ETİK SİSTEMLER ........................................................................................................ 33 Amaçlanan Sonuç Etiği ............................................................................................... 34 Kişisel Etik ..................................................................................................................... 34 Kural Etiği ..................................................................................................................... 35 Sosyal Hayat Etiği ......................................................................................................... 36 Toplumsal Sözleşme Etiği ............................................................................................ 36 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLERİN ETİK KODLARI ........................................................................................................... 37 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLER  .............................. 40 UYGULAMALARINDA KARŞILAŞILAN ETİK ZORLUKLAR ......................... 40 Kişi Kaynaklı Zorluklar ............................................................................................... 40 Kurum Kaynaklı Zorluklar ......................................................................................... 42 Bölge Kaynaklı Zorluklar ............................................................................................ 43 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLERE İLİŞKİN ETİK MODELLER ....................................................................................................... 45 SONUÇ........................................................................................................................... 48 Özet ................................................................................................................................ 51 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 53 1. ÜNİTE 2. ÜNİTE
Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkileriv Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 54 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 55 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 56 Yararlanılan ve Başvurulabilecek İnternet Kaynakları ............................................ 57 Sürdürülebilir Marka Anlayışında Halkla İlişkiler....................... 58 GİRİŞ ............................................................................................................................. 59 MARKANIN İŞLETMELER AÇISINDAN ÖNEMİ ............................................... 60 MARKA KİMLİĞİ VE MARKA İMAJI .................................................................... 63 MARKA İTİBARI ........................................................................................................ 67 MARKA FARKLILAŞTIRMASI VE İŞLETME PERFORMANSINA ETKİSİ .... 69 KURUMSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE MARKA İLİŞKİSİ  ............................. 69 MARKA YÖNETİMİNDE KURUMSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ...................... 71 SONUÇ........................................................................................................................... 72 Özet ................................................................................................................................ 75 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 77 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 78 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 78 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 79 Sürdürülebilir Stratejik Planların Oluşturulması ve Paylaşımı........................................................................................ 80 GİRİŞ ............................................................................................................................. 81 ŞİRKETLER VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ................................................................ 82 ŞİRKET MEVCUT DURUM ANALİZİ .................................................................... 83 Halkla İlişkiler Planlaması .......................................................................................... 85 Durum Bilgileri ...................................................................................................... 85 Halkla İlişkiler Planlamasında Dikkate Alınan Konular .................................. 85 SWOT ANALİZİ  ......................................................................................................... 87 SWOT Analizinin İlk Kez Yapılması ......................................................................... 88 Hazırdaki SWOT Analizinin Kullanımı .................................................................... 88 Veri Durumda Halkla İlişkiler İçin Gerekli Koşulların Belirlenmesi .................... 89 HALKLA İLİŞKİLER BÜTÇESİNİN HAZIRLANMASI ....................................... 91 UYGUN HALKLA İLİŞKİLER YAKLAŞIMININ BELİRLENMESİ .................... 92 HALKLA İLİŞKİLER PLANININ UYGULAMADAKİ DURUMUNUN BELİRLENMESİ ........................................................................................................... 94 STRATEJİK POZİSYON ALMA ................................................................................ 95 Ağ Haritalama Yöntemi ............................................................................................... 95 SONUÇ........................................................................................................................... 96 Özet ................................................................................................................................ 98 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 100 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 101 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 101 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 102 Halkla İlişkilerde Sürdürülebilirliğin Ölçümü ve Raporlanması................................................................................. 104 GİRİŞ ............................................................................................................................. 105 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLER ARAŞTIRMALARINDA SORUNSALIN BELİRLENMESİ .................................. 106 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLER ALANINDA ARAŞTIRMA VE YÖNTEM .............................................................. 108 Araştırmanın Giriş Bölümü ........................................................................................ 110 3. ÜNİTE 4. ÜNİTE 5. ÜNİTE
İçindekiler v Araştırmanın Alanyazın Bölümü ............................................................................... 112 Kendinize Sormanız Gereken Sorular ................................................................. 113 Ulaştığınız Kaynağa İlişkin Sormanız Gerekenler ............................................. 113 Araştırmanın Yöntem Bölümü ................................................................................... 115 Nicel Araştırma Yöntemi ....................................................................................... 116 Nitel Araştırma Yöntemi ....................................................................................... 123 Nicel ve Nitel Araştırma Yöntemlerinin Özetlenmesi ....................................... 128 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLER ETKİNLİKLERİNİN RAPORLANMASI ................................................................. 129 Nicel Araştırmaların Raporlanması ........................................................................... 129 Nitel Araştırmaların Raporlanması ........................................................................... 130 SONUÇ........................................................................................................................... 131 Özet ................................................................................................................................ 133 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 135 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 136 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 136 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 138 Yararlanılan ve Başvurulabilecek İnternet Kaynakları ............................................ 138 Sosyal Ağlar ile Sürdürülebilirlik Farkındalığının Artırılması ... 140 GİRİŞ ............................................................................................................................. 141 GELENEKSEL MEDYADAN SOSYAL MEDYAYA ................................................ 142 SOSYAL AĞLAR VE ŞİRKET AÇISINDAN ÖNEMİ ............................................ 143 SOSYAL MEDYA AĞLARININ ÖZELLİKLERİ ..................................................... 145 Sosyal Medya Araçları ve Kullanımı .......................................................................... 148 SOSYAL AĞLARIN YÖNETİLMESİ ........................................................................ 149 Facebook Yönetimi ....................................................................................................... 150 Twitter Yönetimi ........................................................................................................... 150 Google+ Yönetimi ........................................................................................................ 151 LinkedIn Yönetimi ....................................................................................................... 151 YouTube Yönetimi ........................................................................................................ 151 Bloglar ...................................................................................................................... 151 Arama Motoru Optimizasyonu .................................................................................. 152 SOSYAL MEDYA PLANLAMASI ............................................................................. 152 SOSYAL MEDYA YAKLAŞIMLARI .......................................................................... 154 Yoğun Olarak Kullanma .............................................................................................. 154 Arada Sırada Kullanma ............................................................................................... 154 Sorun Çıkınca Kullanma ............................................................................................. 154 SÜRDÜRÜLEBİLİR ŞİRKET İMAJI OLUŞTURMADA SOSYAL MEDYA ........ 155 SONUÇ........................................................................................................................... 157 Özet ................................................................................................................................ 159 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 160 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 161 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 161 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 162 Kitle İletişim Araçları ile Sürdürülebilirlik Farkındalığının Artırılması. .......................................................... 164 GİRİŞ  ........................................................................................................................... 165 KİTLE İLETİŞİMİ NEDİR? ........................................................................................ 166 Kitle İletişiminin Tarihçesi .......................................................................................... 166 KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI ................................................................................... 168 Geleneksel Medya ........................................................................................................ 169 6. ÜNİTE 7. ÜNİTE
Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkilervi KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARIYLA İLİŞKİLER VE TUTUNDURMA ................ 170 Bilginin Paylaşımına Olan İhtiyaç ............................................................................. 171 Medya Stratejileri ......................................................................................................... 171 İyi Bir Basın Duyurusunun (Bülteninin) Özellikleri  .............................................. 172 Medya ile İyi İlişkiler Geliştirmek .............................................................................. 174 Kitle İletişim Araçlarında Gerçekleştirilecek Ropörtajlar ...................................... 174 Ropörtaj Öncesi Hazırlıklar .................................................................................. 174 Ropörtaj Esnasında Yapılması Gerekenler .......................................................... 175 Televizyon ve Radyo Röportajlarındaki Yaklaşım ............................................. 175 Tutundurma .................................................................................................................. 176 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK FARKINDALIĞININ ARTIRILMASI ........................... 177 Yerel Sürdürülebilirlik Çalışmaları ............................................................................ 178 Ulusal Sürdürülebilirlik Çalışmaları .......................................................................... 178 Uluslararası Sürdürülebilirlik Çalışmaları ................................................................ 179 SONUÇ........................................................................................................................... 179 Özet ................................................................................................................................ 180 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 181 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 182 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 182 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 182 Yüz Yüze Ortamlarda Sürdürülebilirlik Farkındalığının Artırılması ...................................................................................... 184 GİRİŞ ............................................................................................................................. 185 HALKLA İLİŞKİLERDE BAŞVURULAN YÜZ YÜZE ORTAMLAR .................. 187 TOPLANTILAR ........................................................................................................... 187 Toplantı Türleri ............................................................................................................. 188 Toplantı Süreci .............................................................................................................. 190 Toplantı Öncesi Hazırlıklar  .................................................................................. 190 Toplantı Uygulama Programı ............................................................................... 193 Toplantı Sonrası Takip ve Eylem Planı ................................................................ 193 FUARLAR VE SERGİLER .......................................................................................... 193 Fuar ve Sergilerin Amaçları ........................................................................................ 195 FESTİVALLER .............................................................................................................. 196 KONFERANSLAR VE SEMİNERLER  ..................................................................... 196 YARIŞMALAR .............................................................................................................. 196 AÇILIŞ VE YILDÖNÜMÜ TÖRENLERİ ................................................................ 197 KURULUŞ İÇİ DÜZENLENEN SOSYAL ETKİNLİKLER .................................... 198 Danışma ......................................................................................................................... 198 Çalışanlarla Görüşmeler .............................................................................................. 198 Üst Düzey Yöneticilerin Firma İçi Bölüm Ziyaretleri ............................................. 199 Üst Düzey Yöneticilerin Saha Ziyaretleri .................................................................. 199 Çalışanların Aileleri ile Görüşme Ortamları ............................................................ 200 SONUÇ........................................................................................................................... 200 Özet ................................................................................................................................ 202 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 203 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 204 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 204 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 205 8. ÜNİTE
viiÖnsöz Önsöz Sevgili öğrenciler, İnsanoğlu, kaynakları bitmezmiş gibi algılanan, ancak sınırlı olan bir dünyada yaşa- maktadır. İnsanlar ve toplumlar, teknolojik ve sosyal olarak geliştikçe ve sayıca arttıkça yeryüzünün sunduğu kaynaklara daha çok ihtiyaç duymaktadırlar. Bu kaynakları daha çok tüketme eğilimine de girmektedirler. Kimi zaman, yapılan bilinçsiz tüketimler yaşa- dığımız ortamda uzun yıllar boyunca onarılamayacak ya da bir daha asla geri döndürüle- meyecek hasarlar da verebilmektedir. Unutmamamız gerekir ki, bu dünya sadece bizlerin değildir. Gelecek kuşaklara bırakacağımız bir emanettir. O halde, gelecekteki insanların ihtiyaçlarını karşılama imkânlarını düşünerek, bugünkü insanların ihtiyaçlarını karşıla- mak önemlidir. Bu da sürdürülebilirlik kavramının anlaşılması ve hayata geçirilmesi ile mümkün olacaktır. Sürdürülebilirliğin, kurumların temel anlayışlarının içinde nasıl yer aldığını, diğer kurumlara ve insanlara açıklamak açısından halkla ilişkiler önemli bir yer tutmaktadır. Ayrıca, sürdürülebilirlik açısından insanların sempatilerini ve desteklerini kazanmak için de halkla ilişkilere sorumluluklar düşmektedir. Elinizdeki kitap, sürdürülebilirlik kavramının halkla ilişkiler ile beraber nasıl ele alınıp geliştirebileceğini açıklamaktadır. İlk olarak, sürdürülebilirlik kavramı, kurumsal sosyal sorumluluk ve halkla ilişkilerin temel kavramlarının açıklamalarına kitabınızda ulaşabi- leceksiniz. Halkla ilişkilerdeki etik kavramı ve sürdürülebilirlik üzerine yansımaları da kitapta okuyacağınız bir diğer konu olarak ortaya çıkmaktadır. Sürdürülebilirlikte marka anlayışının oluşması da ele alınan konulardan biridir. Sürdürülebilirlik ve halkla ilişkiler yan yana geldiğinde, stratejik planların oluşturul- ması ve ilgili kurum ve kişilerle bunların paylaşılmasının yanında ölçümler ve raporla- malar da önem kazanmaktadır. Eğer bunlar yapılmazsa, kurumların sürdürülebilirlik açısından ilerlemelerini anlamaları ve paylaşmaları söz konusu olmayacaktır. Düzenli bir gelişmenin paylaşımı ve olumlu tutumların oluşturulması anlamında da halkla ilişkiler bu planlardan ve raporlamalardan yararlanabilecektir. Bu konulara da kitabınızda ulaşabile- ceksiniz. Farkındalığın artırılması da halkla ilişkiler için önemlidir. Bunun için kullanılabilecek ortamlar ise farklı başlıklar altında ele alınıp incelenebilir. Bu kitapta sürdürülebilirlik açısından farkındalığın artırılması için kullanılacak ortamlar üç ana başlık altında ele alınmış ve açıklanmıştır. Bunlar sosyal ağlar, kitle iletişim araçları ve yüz yüze ortamlardır. Kitabınızın, sürdürülebilirliğin önemi ve sürdürülebilirlik uygulamalarında halkla ilişkilerin yeri açısından bilgi dağarcığınızı artıracağını, bu konulara bakış ufkunuzu ge- nişleteceğini umarak, keyifli bir okuma süreci ve bilgi edinme deneyimi dilerim. Editör Prof.Dr. Tevfik Volkan YÜZER
1Amaçlarımız Bu üniteyi tamamladıktan sonra; Sürdürülebilirlik, halkla ilişkiler ve kurumsal sosyal sorumluluk kavramlarını tanımlayabilecek, Sürdürülebilir kalkınma konusunu açıklayabilecek, Halkla ilişkilerde sürdürülebilirliğin nasıl gerçekleştiğini açıklayabilecek, Sürdürülebilirlik stratejilerini ifade edebilecek bilgi ve becerilere sahip olacaksınız. Anahtar Kavramlar • Sürdürülebilirlik • Kurumsal Sosyal Sorumluluk • Kurumsal Sürdürülebilirlik • Halkla İlişkiler • Sürdürülebilir Kalkınma İçindekiler     Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler • GİRİŞ • SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI • SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA VE İŞLETMELER AÇISINDAN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN ÖNEMİ • HALKLA İLİŞKİLERİN TANIMI VE ÖNEMİ • KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK • KURUMSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI VE STRATEJİLERİ • HALKLA İLİŞKİLERDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK • SONUÇ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE HALKLA İLİŞKİLER
GİRİŞ Son yıllarda dünyada yaşanan değişim özellikle iklimsel ve çevreyle ilgili değişimlerin etkileri ve nedenleri birçok kavramla birlikte sürdürülebilirlik kavramının gündeme gel- mesine neden olmuştur. Sürdürülebilirlik ve sürdürülebilirliğin sağlanması konusu farklı bilim dalları kapsamında pek çok boyutu ile irdelenmektedir. Sürdürülebilirlik tek başına düşünüldüğünde dahi, içerisinde pek çok unsuru barındıran bir kavramdır. Gelişen, de- ğişen dünyaya ayak uydurabilmek amacı ile insanoğlu varoluşundan bu güne büyük bir çaba içerisinde bulunmaktadır. Hızlı teknolojik gelişmelere paralel olarak pek çok enerji ve doğal kaynakların verimsizce kullanımı sonucu maalesef insanın yaşadığı çevreye ver- diği zararlar da artmıştır ve her geçen gün daha da artmaya devam etmektedir. Tüm bu olumsuzluklar zorunlu olarak insanoğlunun mevcut yaşam biçimini değiştirmesi gerekli- liğini ortaya çıkartmıştır. Bu bağlamda, kaynakların bu denli hızlı tüketilmesinin gelecek nesillerin yaşamlarını bir hayli olumsuz etkileyeceği de öngörülmektedir. Farkındalığın artması ile son yıllarda sürdürlebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma kavramları da büyük önem kazanan konular hâline gelmişlerdir. Sürdürülebilirlik kavramının genel hatları, Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonunun 1987’de yayınladığı Our Common Future-Ortak Geleceğimiz isimli Brundtland Raporu’nda çizilmiştir. İnsan ile yaşadığı çevre arasında denge kurarak doğal kaynakları tüketmeden, onların gelecek nesillere de aktarımını sağlayacak şekilde bugünkü ile gelecek yaşamın planlanması anlamını taşımaktadır. Sürdürülebilir kalkınma sadece çevresel ya da eko- nomik boyutu ile değil; sosyal, çevresel, ekonomik, mekânsal ve kültürel boyutları ile de düşünülmesi gereken çok daha geniş kapsamlı bir kavramdır. Son yıllarda sürdürülebilir kalkınma konusunun sektörel politikalara girmesi için çok yönlü çalışmalar yürütülmek- tedir. Var olan kaynakların en verimli şekilde kullanılarak devamlılığının sağlanması için her sektör çeşitli sosyal sorumluluk projeleri ve halkla ilişkiler faaliyetleri dâhilinde kendi sorumluluğunu yerine getirmeye çalışmaktadır. Günümüzde sürdürülebilirlik, işletmelerin sadece ekonomik değer oluşturmaları an- lamında değil, bunun yanı sıra yaşam koşullarını kolaylaştırıcı ve geliştirici birtakım fa- aliyetler içinde olmaları anlamına da gelmektedir. Sürdürülebilirlik, aktif ve proaktif un- surları beraber barındırmakta ve toplumun, ekosistemin ya da sürekliliği olan herhangi bir oluşumun işlerini kesintisiz, bozulmadan devam ettirebilme yeteneği olarak da tanım- lanmaktadır. Dünya genelinde sürdürebilirliğin oluşturulması konusunda ise kurumsal sürdürülebilirlik kavramı çok önemli bir yer tutmaktadır. Pek çok araştırmacı bu nedenle sürdürülebilirlik kavramını kurumsal sürdürülebilirlik adı altında ele almıştır. Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler Sürdürülebilirlik, Brundtland Raporu olarak da bilinen “Ortak Geleceğimiz”isimli raporda gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme imkânlarını tehlikeye sokmadan bugünkü kuşakların ihtiyaçlarını karşılamak olarak tanımlanmıştır.
Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler4 Kurumsal sürdürülebilirlik, işletme dünyasında son dönemlerde sıkça kullanılmaya başlanan ekonomik büyüme ve kâr maksimizasyonunun alternatifi bir kavramdır. Ku- rumsal sürdürülebilirlik, şirketin büyümesi ve kârlılığını kabul etmekle birlikte aynı za- manda şirketin çevresel koruma, sosyal adalet, eşitlik ve ekonomik kalkınma gibi sürdü- rülebilir kalkınma ile ilgili sosyal amaçları da yerine getirmesi gerektiğini belirtmektedir. Kurumsal sürdürülebilirlik bir şirketin paydaşlarının bugünkü ihtiyaçlarını karşılarken, gelecekteki ihtiyaçlarının karşılanma kapasitesinden ödün vermemesi anlamına gelmek- tedir. Bir işletme, operasyonlarının ekonomik, sosyal ve çevresel bağlamdaki performan- sının sürdürülebilir olmasını sağlamalıdır. Sürdürülebilirliğin prensiplerini, gelecek nesiller için doğal kaynaklar bırakmak, doğal kaynakları minimum şekilde kullanmak ve korumak, doğal kaynakları kullanırken diğer kullanıcılara zarar vermemek, çevresel ve ekonomik açılardan bütünleştirmeyi sağlamak olarak sayabiliriz. Kurumsal sürdürülebilirliğin birbirleriyle bağlantılı pek çok alt faktörü olmakla birlikte, bu alt faktörlerden birisi olan kurumsal sosyal sorumluluk, işletmeler açısından değerlendirildiğinde ön plana çıkmaktadır. Bu nedenle kurumsal sosyal sorum- luluk, kurumsal sürdürülebilirliğin sağlanması açısından temel bir bileşen olarak kabul edilebilir. Kurumların hedef kitleleri ile iletişim kurdukları en önemli alanlardan biri de kurum- sal sosyal sorumluluk projeleridir. Kurumlarda halkla ilişkiler yönetimi, sosyal sorumlu- luk projeleri aracılığı ile kamuoyunda kurumla ilgili çok olumlu düşüncelerin gelişmesini sağlayabilir, kurum imajının hedef kitleler nezdinde olumlu anlamda pekişmesine katkıda bulunabilir. Günümüzde kurumların teknik ve ekonomik boyutlarının yanı sıra artık sosyal bo- yutları da gündeme gelmektedir. Toplumun beklentilerinin değişmesinin kurumun yeni kimliğini kazanmasında önemli payı vardır. Toplumsal beklentileri kurum adına karşı- lama işlevini üstlenen halkla ilişkiler yönetimi, bu görevi yerine getirmekte, kurumların sorumlu davranmalarını sağlamaktadır. Küreselleşme süreciyle birlikte rekabet de artmış, çok uluslu şirketlerin sayısı çoğal- mış, üretim biçimi ve tarzı ciddi biçimde değişime uğramıştır. Bu yeni üretim biçiminin ve şirket yapılanmasının toplumsal gelişme ile paralellik sağlaması, toplumun bu değişimi zamanında algılaması önem taşımaktadır. Eğer bu algılama sağlanamaz ise, toplumda şir- ketlere, kurumlara karşı ciddi bir tepkinin olması kaçınılmazdır. Şirketlerin daha fazla kâr elde etme yönündeki talepleri, doğal olarak toplumda olumsuz bir yargının oluşmasına neden olacaktır. Bu nedenle, şirketlerin elde ettikleri kârların bir kısmını toplum yararına işlere harcamaları ve eğitim, sağlık, güvenlik gibi toplumun ortak yararına hizmet eden konularla ilgili sosyal projelere destek vermeleri oluşabilecek olumsuz yargıların gideril- mesine yardımcı olacaktır. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI Sürdürülebilirlik kelime anlamı olarak; çeşitlilik ve üretkenliğin devamlılığı sağlanırken daimi olabilme yeteneğini korumak olarak tanımlanır. Ekoloji bilimindeki anlamı, biyo- lojik sistemlerin çeşitliliğinin ve üretkenliğinin devamlılığının sağlanması şeklindedir. Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Komisyonu ise 1987 yılında “İnsanlık, gelecek ku- şakların gereksinimlerine cevap verme yeteneğini tehlikeye atmadan, günlük ihtiyaçlarını temin ederek, kalkınmayı sürdürülebilir kılma yeteneğine sahiptir.” tanımını yapmıştır. İnsanoğlunun hayatı doğal kaynaklara bağlıdır ve bu doğal kaynaklar sonsuz değildir. Bu aşamada sürdürülebilirlik kavramı devreye girmektedir. Sürdürülebilirliği sağlamak ise; doğa ve insan arasında denge oluşturmak demektir. Bu dengenin oluşturulması ise; bizim elimizdedir. Bu dengeyi kurmayı başarabilmek için insanoğlunun seçimlerinin
1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 5 doğru yönlendirilmesi önem arz etmektedir. Teknolojiyi, iklimi, çevreyi, enerjileri, do- ğal kaynakları iyi tanıyıp, analiz edecek ve uzun vadeli planlar yaparak, planlı bir şekilde kaynaklar üzerinde yönlendirme yapılabilecektir. Sürdürülebilirliği bir bütün olarak algı- layarak, yenilenemeyen enerji kaynaklarının farkında olmak, bunun yerine yenilenebilir kaynakların kullanımına ağırlık vermek son derece önemli bir çıkış noktasıdır. Bir şeyi sürdürebilmek için o şeyi korumak ve ona değer vermek gerekmektedir. Bir şeyin sürdürülebilir olması demek, o şeyin belirli bir yaşam döngüsü içerisinde devam et- miş olmasını da beraberinde gerektirmektedir. Bu durum, yıllarca süren bir devamlılığın yanı sıra hedeflere ve amaçlara ulaşmada da doğru yolların ve kaynakların kullanılması anlamına da gelmektedir. Bu süreçte tüm yaşam döngüsü bir bütün olarak düşünülmeli- dir. Küresel sistemi, ekolojiyi, ekonomiyi, enerjiyi (vs.) korumak için hem toplumsal hem de fiziksel bir vizyon oluşturulmalıdır. Bunun için bireysel ve toplumsal olarak sosyal yön- den sorumluluklarımızın farkında olunması gerekmektedir. Günümüzde toplumlar olarak pek çok problem ile karşı karşıya kalmaktayız. Bu problemlerin bazen çok basit çözümleri olabilirken, bazen de karmaşık süreç yönetim- lerine gereksinim duyulabilmektedir. Bireysel olarak sürdürülebilirliğe katkı sağlamak istersek, toplumların binlerce yıldır yaşayarak, keşfederek öğrendiği bilgileri doğru kul- lanarak, daha adil ve sürdürülebilirliği olan bir yaşamı istememiz ve buna sahip olma- mız mümkündür. Çevrenin korunması tüm toplumların paylaştığı küresel bir sorumluluktur. Bu bağ- lamda çevre bilincinin yerleştirilmesi tüm dünyada sürdürülebilirliğin devamlılığını sağ- lamada kilit nokta olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu alandaki ulusal ve bölgesel çabaların desteklemesinin yanında toplumların daha geniş ölçüde ortak hareket etmeleri de son derece önem arz etmektedir. Sürekli ve dengeli kalkınmanın gerçekleşebilmesi için çevre koruma yaptırımları, kalkınma sürecinin entegre bir parçasını oluşturacaktır. Sürdürülebilirlik kavramı genel anlamıyla belirsiz bir süre boyunca bir durum veya sü- recin sürdürülebilme kapasitesini ifade etmektedir. Dünya kaynaklarının ve çevrenin in- san faaliyetleri sonucu tükenme sınırına doğru ilerlediği konusunda artık genel bir görüş birliği bulunmaktadır. Bu açıdan ele alındığında sürdürülebilirlik ancak doğanın sunduğu kaynakların kendiliğinden yenilenebilmelerine olanak tanıyacak hızda kullanılmasıyla sağlanabilir. Sürdürülebilirlik tanımları bunlarla sınırlı değildir. Kavram pek çok alanda karşımıza çıkmaktadır. Örneğin,; sürdürülebilir kentler, sürdürülebilir tarım, sürdürülebilir mima- ri, sürdürülebilir pazarlama, sürdürülebilir ekonomi, sürdürülebilir üretim vb. gibi kulla- nımlar, sürdürülebilirlik konusunu gününümüzde önemi geç de olsa fark edilen, üzerinde çok tartışılan karmaşık bir kavram hâline dönüştürmüştür. Ayrıca, dikkate alınan konuya göre sürdürülebilirlik kavramının farklı stratejiler gerektirmesi de herkes tarafından kabul edilen bir tanımın yapılmasını güçleştirmektedir. Sürdürülebilirlik kavramı tek boyutlu olarak düşünülmemesi gereken bir kavramdır. Pek çok alanda ve sektörel bazda sürdürülebilirlik hakkında önemli bir farkındalık yaratıl- mış olup yapılan tüm çalışmalar bu görüşü destekler niteliktedir. Kısacası, sürdürülebilirli- ğin çevresel, sosyal ve ekonomik boyutları vardır. Çevresel, ekonomik ve sosyal sürdürüle- bilirlik bir bütün olarak sağlandığı takdirde sürdürülebilir gelişme gerçekleşebilmektedir. Sürdürülebilirliği tüm boyutları ile bir bütün olarak algılamadığımız sürece sürdürülebi- lir gelişme pek mümkün olamayacaktır. Bireyler ve toplum olarak sürdürülebilir yaşama geçmemiz için büyük fedakârlıklar ve değişiklikler yapılması da kaçınılmazdır. Öncelikle insanoğlunun bu yeryüzündeki varlığının ekolojik, sosyal ve psikolojik sınırları olduğunu görmek ve kabul etmek gerekmektedir. Yenilenemeyen enerji kaynakları yerine yenilene- bilir enerji kaynaklarının verimli kullanımı ve doğaya karşı sorumlu davranılması çevresel “Dünya herkesin ihtiyacını karşılayabilecek kadar zengindir; ama herkesin her ihtiyacını karşılayacak kadar değil.”GANDHİ
Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler6 sürdürülebilirliğin gereksinmelerini oluşturmaktadır. Doğal enerjinin verimli kullanımı sonucu ülke ekonomilerinde gelişme gözlenir. Bu bağlamda, ekonomideki kalkınma sür- dürülebilir ekonomi kavramını da gerçekçi kılmaktadır. Çevreye duyarlı bir yaklaşımla yaşamanın sonucunda sağlıklı toplumlar oluşturulabilir. Sağlıklı toplumların ekonomik refah içinde yaşantısı sosyal sürdürülebilirlik olarak adlandırılmaktadır. http://sustainablog.org/ (Sürdürülebilirlik üzerine Blog Alanı) https://www.youtube.com/watch?v=TD5P7qaQTS8 (Değer zinciri üzerine bir video) Karbon ayak izi nedir? Araştırınız. SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA VE İŞLETMELER AÇISINDAN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN ÖNEMİ Sürdürülebilir kalkınma kavramı, Endüstri Devrimi ile başlayan ve günümüzde de de- vam eden, ham maddenin işlenmiş ürüne dönüştürülmesi süreçlerinin, yalnızca ekono- mik faydaya dayalı, uzun vadede çevresel ve sosyal gelişimin önünü tıkayıcı sistematiğine bir alternatif olarak ileri sürülmüştür. Kavramın kabul görmeye başlaması, 1970 ve 1980’li yıllardan başlayarak bir dizi uluslararası toplantıda dile getirilmesiyle olmuştur. Sürdürülebilirlik ifade edilirken çoğunlukla ekonomik kavramlarla beraber ele alın- mıştır. Bu sebeple sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma çoğu zaman eş anlamlı kul- lanılmıştır. Birleşmiş Milletlerin 2005 Dünya Zirvesinde sürdürülebilir kalkınma, ekono- mik kalkınma, sosyal kalkınma ve çevrenin korunması olmak üzere üç ana başlık altında tanımlanmıştır. Ekonomik kalkınma açısından sürdürülebilirliğin sağlanması, dünya kaynaklarının sınırlı olması sebebiyle ekonomik faaliyetler açısından kaynak kullanımında duyarlılığı gerektirmektedir. Sosyal kalkınma açısından sürdürülebilirlik, salt tüketim toplumundan çevreye duyarlı ve bu bilinçle tüketim yapan toplumlara dönüşümü ifade etmektedir. Çev- renin korunması açısından sürdürülebilirlik ise, çevre ile etkileşimde çevreyi en doğal hâlinde tutabilecek davranışlar sergilemek ve insan faaliyetleri sonucu zarar gören ya da yok olan ekolojik çevreyi geri kazanım faaliyetlerinde bulunmak olarak tanımlanabilir. Sürdürülebilir kalkınma, ekonomik büyüme ve refah seviyesini yükseltme çabalarını, çevreyi ve yeryüzündeki tüm insanların yaşam kalitesini koruyarak gerçekleştirme yönte- midir. Sürdürülebilir kalkınma insan ve çevre merkezli olmak üzere iki ana başlık altında değerlendirilmektedir. Doğal çevreninin korunması kadar ekonomik ve sosyal kalkınma- nın da birbirinden ayrılmaz parçalar olduğunu kabul etmektedir. Sürdürülebilir kalkınmanın önemi Türkiye’de yeni yeni kavranmaya başlanmasına rağmen, uluslararası bazı lider işletmelerin bu alanda çok önemli çabaları bulunmaktadır. Yapı Kredi, Vodafone, Turkcell, Zorlu Enerji, TAV, Yaşar Holding, Akbank, Bilim İlaç, Eczacıbaşı gibi Türkiye’nin önemli şirketleri sürdürülebilirlik konusunda oldukça önem- li faaliyetler yürütmektedirler. Her yıl bu faaliyetler enerji verimliliğinin sağlanması, or- man kayıplarının önüne geçilmesi, düşük emisyon teknolojilerinin artması, yenilenebilir yakıt ve enerji depolama altyapılarının geliştirilmesi, yüksek karbonlu yakıtların yerine düşük karbonlu yakıtların tercih edilmesi, karbon tutma ve depolama, biyolojik çeşitli- liğin korunması, su ve geri dönüşüm modelleri ve teknolojileri olarak özetlenebilir. Tüm bu aktiviteler şirketlerin maliyetlerini düşürüp, kârlılığını artırırken aynı zamanda onlara rekabet üstünlüğü de sağlamaktadır. 1 Sürdürülebilir kalkınma kavramı, 1972’de Stockholm İsveç’te düzenlenen Birleşmiş Milletlerin Stockholm Konferansı sırasında gelişmiş ülkelerin küresel kalkınmanın çevresel sonuçları üzerindeki kaygıları ile gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınmaları için duydukları ihtiyaçları arasında bir yol bulma girişimi olarak gündeme gelmiştir. “Sürdürülebilir kalkınma üretilen objelerle alakalı bir şey değildir, bugünün insanları ile gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılamakla ilgilidir.”- Manfred Max Neef
1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 7 Öztürk L. (2007). Sürdürülebilir Kalkınma, İmaj Yayınevi, Ankara.   İşletmeler Açısından Sürdürülebilirliğin Önemi Günümüzde sürdürülebilirlik, çevre dengesi ile ekonomik büyümeyi birlikte ele alan, hem doğal kaynakların etkin kullanımını sağlayan ve çevresel kaliteye önem veren hem de ge- lecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını tehlikeye sokmaksızın bugünkü ihtiyaçlarını karşı- layabilen bir kavram olarak tanımlanmaktadır. Küreselleşme olgusu ile birlikte yaşanan hızlı gelişmelere ve değişimlere paralel olarak, işletme çıkarlarının toplumsal çıkarlar ile çatışmadığı, ekonomik ve kâr odaklı bakış açısının yanı sıra sosyal ve çevresel konuların da işletmelerin sorumluluğu hâline geldiği yeni bir global düzen kurulmaya başlanmıştır. İşletmeler açısından sürdürülebilirlik, bu yeni düzende günümüz trendlerinin işlet- meler için getirdiği risk ve fırsatları anlayabilmek ve bunlara göre operasyonlarını, ürün ve hizmetlerini yeniden düzenlemek anlamına gelmektedir. Bu gelişmeleri takip etmeyen işletmelerin mevcut ve her geçen gün artmakta olan rekabet ortamında varlığını sürdü- rebilmesi son derece zorlaşmaktadır. İşletmeleri ve iş yapış şekillerini köklü bir şekilde etkileyecek olan sürdürülebilirlik uygulamaları işletmelere ve faaliyette bulundukları sek- törlere göre farklılık göstermektedir. Mevcut durumun net olarak anlaşılması, risk ve fır- satların doğru bir şekilde teşhis edilmesi için büyük önem arz etmektedir. İşletmeler açısından sürdürülebilirlik denince çevre (doğa), sosyal (insan), yönetişim, etik ve finansal performansın yönetimi anlaşılmaktadır. Artık işletmeler için dar tanımıy- la sadece kâr etmeye odaklanılan günler geride kalmıştır. İşletmelerin temel amacının kâr elde etmek, temel sorumluluğunun ise sadece işletme paydaşlarına karşı olduğu düşüncesi yerini giderek işletmelerin kâr elde etme amacının toplumsal çıkarlar ile paralel olacağı bir kazan-kazan karşılıklı kazanım modeline bırakmaktadır. Yani, artık şirketlerin sadece şirket ortaklarına karşı değil, toplumsal ortaklarına karşı da birtakım sorumlulukları bu- lunmaktadır. Artık bilgi toplumu olarak adlandırılan günümüz toplumunda işletmelerin hizmetlerini/ürünlerini sundukları toplumdan bağımsız olarak haraket etmeleri düşünü- lemez bir hâl almıştır. Karşılıklı değer yaratma odaklı stratejilerin benimsenmesi işletme- lerin sürdürülebilirliği açısından önem arz etmektedir. Rekabet gücünü korumak isteyen işletmeler günümüzde paydaşlarının beklentilerini dinleyerek geleceğe yatırım yapmakta ve çevresel, sosyal ve ekonomik sürdürülebilirliği kurumsal stratejilerinin merkezine almaktadırlar. Bu noktoda sürdürülebilirlik de ticaret- te rekabeti etkileyen bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Sürdürülebilir stratejilerin benimsenmeye başladığı iş dünyasında, işletmeler için pek çok risk ve fırsat da bir arada bulunmaktadır. Bu risk ve fırsatları iyi belirleyerek, operas- yonlarını, ürün ve hizmetlerini buna göre yeniden düzenleyen şirketler ve işletmeler, ge- lecekte rakiplerine göre rekabet avantajı yaratabileceklerdir. Örneğin; tedarik zinciri içeri- sinde yer alan bir üreticinin insan hakları ihlali yapması işletmeler için risk oluştururken, öte yandan iklim değişikliği, tüketim alışkanlıklarındaki değişim gibi etkenler işletmeler açısından fırsatlar barındırmaktadır. Bu ve benzeri konulara dikkat eden işletmelerin ra- kiplerine göre hızlı bir büyüme göstereceği öngörülebilir. İşletmelerin sürdürülebilirlik konusunda ortaya çıkan risk ve fırsatları değerlendire- bilmesi için, her şeyden önce toplumsal paydaşlarını iyi tanıması ve ekonomik konuların yanı sıra sosyal ve çevresel konuların da işletmeye ve paydaşlarına etkilerini ölçmeleri gerekmektedir. Bu noktada, bütüncül bir yaklaşım sergilemenin önemi büyüktür. Sürdürülebilirliğin işletmelere katkıları ise aşağıdaki gibi sıralanabilir: • Yükselen marka değeri, • Artan kurumsal itibar,
Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler8 • İşletme giderlerinde orta ve uzun vadede tasarruf, • Nitelikli iş gücü çekme, • Yeni iş fırsatları, • Yatırımcılara ve kreditörlere (kısacası sermayeye) kolay ulaşım, • Yenilikçi ürün ve hizmet gelişimi, • İşletme ömrünün uzaması. İşletmeleri Sürdürülebilirliğe Yönlendiren Temel Güçler Günümüzde şirketleri sürdürülebilirlik esasında çalışmaya iten dört temel güç olduğunu söylemek mümkündür. Bunların başında yasal uygunluk faktörü gelmektedir. Son yıllar- da yerel ya da küresel düzeyde geçerli olan yasalar, şirketleri sorumlu olmaya yönlendir- mektedir. Yasal zorunluluklar sadece üretim yapılan ülke ile sınırlı değildir. İhracat yapan uluslararası ölçekte faaliyet gösteren işletmeler ihracatı gerçekleştirecekleri ülke/ülkele- rin yasal zorunluluklarına da uymak zorundadırlar. Örneğin, Türkiye’den AB ülkelerine kimyasal ihracat yapan bir işletme REACH Direktifi ile getirilen zorunluluklara uymakla sorumludur. İkinci faktör ise kamuoyu güvenidir. Burada işletmeler, faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için özellikle operasyonlarını yürüttükleri çevrede yaşayan topluluklardan yazılı olmayan bir onay veya güvenoyu almak zorundadırlar. Bu olmadığı takdirde şirke- tin halktan tepki alması kaçınılmaz bir durumdur. Müşteri talepleri de diğer önemli bir yönlendirici unsurdur. Günümüz bilgi çağında toplumsal bilincin yükselmesi ile birlikte daha çevreci araç ya da daha az yağlı besinler gibi tüketicinin değişen ihtiyaçları da şirket- leri sorumlu ürün ve hizmet üretmeye zorlamaktadır. Temiz, yeşil ve /veya sürdürülebilir üretim yaklaşımları her geçen gün daha da fazla önem kazanmaktadır. Sürdürülebilirliği yönlendiren son faktör ise yatırımcı talepleridir. Bu noktada sorumlu davranan işletmele- rin gün geçtikçe finansmana erişimi daha kolaylaşmaktadır. Örneğin; global sürdürülebi- lirlik endeksine dahil olan şirketlerin daha fazla yatırım çekmesi gibi. Sürdürülebilirlikte kilometre taşları olarak değerlendirilebilecek gelişmeler Şekil 1.1’de belirtilmiştir. Şekil 1.1 Sürdürülebilirlikte Kilometre Taşları 1972 • Stocholm Konferansı 1987 • Brundtland Raporu“Bizim Ortak Geleceğimiz” 1992 • Rio Zirvesi 1997 • Kyoto Protokolü 1997 • Küresel Raporlama Girişimi (Global Reporting Initiative, GRI) 2000 • BM Küresel İlkeler Sözleşmesi (UN Global Compact, UNGC) 2005 • BM Sorumlu Yatırım Prensipleri Girişimi 2009 • Sürdürülebilir Borsalar Girişimi 2012 • Rio+20 Zirvesi 2013 • Uluslararası Entegre Raporlama/ER) Çerçevesi
1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 9 http://www.temizuretim.gov.tr/Files/uygulamaornek/TGDF.pdf Sürdürlebilir Üretim Sem- pozyumu, 2013. Sürdürülebilir Kalkınmanın Boyutları 1987’de Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonunda sürdürülebilir kalkınma, gelecek ne- sillerin ihtiyaçlarını karşılama olanaklarını ellerinden almadan; şimdiki neslin ihtiyaçla- rının karşılanabildiği gelişme süreci olarak tanımlanmıştır. Bu çerçevede sürdürülebilir kalkınma: • Ekonomik açıdan rekabet edebilirliği güçlendiren, insanların temel ihtiyaçlarının uygun şekilde karşılandığı, refah düzeyini yükselten, • Toplumsal açıdan hakkaniyetli dezavantajlı grupları kapsayan ve yaşam kalitesini yükselten, • Çevreyi, özellikle yaşamı destekleyen doğal sistemleri koruyan ve geliştiren, bir- biriyle bütünleşik, nesiller içi ve nesiller arasında dengeli kalkınmayı sağlayan bir süreçtir. Sürdürülebilir kalkınmanın, kavram olarak tartışılmaya ve kullanılmaya başlandığı günden bu yana genellikle kabul edilen üç boyutu bulunmaktadır. Sosyal sürdürülebilirlik: Yiyecek, içecek ve barınma gibi temel insan ihtiyaçlarının ve daha ileri derecede güvenlik, özgürlük, iş ve eğlence faaliyetleri gibi sosyal ve kültürel ihtiyaçların sürekli olarak karşılanmasıdır. Sosyal sürdürülebilirlik daha çok bireylerin ih- tiyaçları üzerine yoğunlaşmıştır. Sosyal olarak sürdürülebilir bir sistem, eşitlik dağılımını; sağlık ve eğitim, cinsiyet eşitliği, politik sorumluluk ile katılımı içeren sosyal hizmetlerin yeterli düzeyde gerçekleştirilmesini sağlamalıdır. Ekolojik/çevreselsürdürülebilirlik: Biyolojik sistemlerin ve ekosistemlerin üretkenli- ğinin ve işlevlerinin sürekliliğini ifade etmektedir. Uzun vadede ekolojik sürdürülebilirlik genetik kaynakların ve biyolojik çeşitliliğin korunmasını, buna karşılık kısa vadede yapı- lan düzenlemeler ise ekosistemlerin uzun vadede kalıcılığını sağlamak için gerekli olmak- tadır. Ekolojik/Çevresel olarak sürdürülebilir bir sistem, kaynak temelini sabit tutmalı, yenilenebilir kaynak sistemlerinin ya da çevresel yatırım fonksiyonlarının istismarından kaçınmalı ve yenilemeyen kaynaklardan yalnızca yatırımlarla yerine yeterince konulmuş olanları tüketmelidir. Bu süreç, ekonomik kaynak olarak sınıflandırılmayan, biyolojik çe- şitlilik, atmosferik denge ve diğer ekosistem işlevlerinin korunmasını da içermelidir. Ekonomik sürdürülebilirlik: Sürdürülebilir ekonominin en önemli elemanı nüfus artışı, doğal-beşerî yeteneklerin teknolojik yenilikleri başaracak şekilde geliştirilmesi ile ekonomik gelişmenin sağlanmasıdır. Ekonomik olarak sürdürülebilir bir sistem, mal ve hizmetleri süregelen esaslara dayanarak üretebilmeli, hükûmet ve dış borçların yönetile- bilirliğini sürdürebilmeli, tarımsal ve endüstriyel üretime zarar veren sektörel dengesiz- liklerden sakınmalıdır. Sürdürülebilir kalkınma, kalkınmada bu üç boyutun dengeli bir biçimde dikkate alın- masını gerektirmektedir. Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanmasında ekonomik, sosyal ve çevresel boyutların kendi aralarında bağlantıları da önemlidir. Ekonomik ve sosyal bo- yutlar gelir dağılımı, yoksulluğun azaltılması, işsizlik sorunlarının çözümü gibi konular- da etkileşim hâlindedir. Toplumun bu sosyo-ekonomi koşulları istikrarlı hâle geldiğinde, çevreye yaklaşımı da sürdürülebilir bir hâl alacaktır; çünkü gelişmekte olan toplumlar, doğal kaynaklara bağlı bir şekilde yaşamlarını devam ettirmektedirler. Daha iyi sosyo- ekonomik koşullara sahip toplumların, doğa sermayesinden talepleri daha düzenli olacak- tır. Sosyal ve çevresel boyut, gelir dağılımındaki eşitlik yanında, doğal kaynakların da eşit bir şekilde kullanılmasını öngörmektedir. Gelecek kuşaklar da en az günümüzdeki kadar
Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler10 doğal kaynağa sahip olabilmelidirler. Ayrıca, çevresel kaynakların yönetiminde halkın ka- tılımının tam olması gerekmektedir. Sürdürülebilir kalkınmanın boyutlarını içeren farklı nitelikte göstergeler mevcuttur. Göstergelerdeki parametreler zaman zaman değişiklik arz etse de hepsinin ortak yönü, sürdürülebilir kalkınmanın boyutlarının (ekonomik, sosyal ve çevresel) birbirinden farklı düşünülemeyeceğidir. Sürdürülebilir Kalkınmanın İlke ve Amaçları Sürdürülebilir kalkınmanın ilke ve amaçlarını birbirinden farklı düşünmemek gereklidir. Her ilke aynı zamanda belirli bir amaca işaret etmektedir. Diğer taraftan, sürdürülebilir kalkınmanın ulusal ve uluslararası metinlerde yer bulan ilke ve amaçlarına yönelik bir analiz yapıldığında, benzer amaçları farklı kelimelerle ifade etmeye çalıştıkları görülmek- tedir. Özetle, aynı dil konuşulmakta ancak farklı bir üslup kullanılmaktadır. Sürdürülebilir kalkınmanın anayasal metinlerinden biri olarak kabul edilen 1992 Rio Zirvesi’nin teme- lini ekolojik, sosyal ve ekonomik amaçlar oluşturmaktadır. 27 ilkeden oluşan deklarasyon, özellikle çevre vurgusu yapmakta (deklarasyonun 7 maddesi doğrudan çevreyle ilgilidir), kalkınmanın sürekli ve dengeli olması gerektiğini ifade etmekte (8. ve 9. madde), kadın- lara ve gençlere çevre duyarlılığı konusunda sorumluluk atfetmekte (20. ve 21. madde) ve çevreyle uyumlu bir kalkınmanın gerçekleşmesi adına uluslararası işbirliğinin (14.madde) önemine dikkat çekmektedir (United Nations, [UN], 2012). Zirve, ortaya koyduğu ilkeler itibarıyla etkinliğini ve güncelliğini hâlâ korumaktadır. Ayrıca, “Rio+20” olarak da adlan- dırılan 2012 Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Konferansı’nda, 1992 tarihli Rio Zirvesinde alınan kararlar bir kez daha teyit edilmiştir. Sonuç olarak, 1992 Rio Zirvesi, sürdürülebilir kalkınmayı, özellikle çevre hassasiyetini vurgulayarak bir işbirliği çerçeve- sinde değerlendirmektedir. Şekil 1.2 Sürdürülebilir Kalkınmanın Boyutları Çevresel Doğal Kaynak Kullanımı Çevresel Yönetim Kirlenmeyi Önleme (hava, su, toprak, atıklar) Ekonomik - Sosyal İş Etiği Adil Ticaret İşçi Hakları Sürdürülebilirlik Ekonomik Kâr Tassarruf Ekonomik Büyüme Araştırma - Geliştirme Çevresel - Ekonomik Enerji Verimliliği Doğal Kaynakların Kullanımındaki Sübvansiyon / Teşvikler Sosyal - Çevresel Çevresel Adalet Yerelde ve Küresel olarak, Doğal Kaynaklar Koruyucusu Sosyal Yaşam Standardı Eğitim Toplum Bilinci Eşit Fırsat Kaynak: Hlad , K., (2009). Sustainabile Practices In Residential Projects, 03.12.2015 tarihinde http://etd.fcla.edu/UF/ UFE0041256/hlad_k.pdf, adresinden alınmıştır. Rio Zirvesi’nde Birleşmiş Milletler, hükümetlerin kalkınma üzerinde tekrar düşünmesini ve doğal kaynakların tüketimi ile kirliliğin önlenmesi için çözüm- ler üretmesini amaçlamıştır. Konferansın“gerekli değişikliklerin ancak alışkanlık ve davranışlarımızın değişmesiyle gerçekleşebileceği”mesajı, dünyanın karşı karşıya bulunduğu sorunun ciddiyetini yansıtmakta, yoksulluğun yanında gelişmiş ülkelerdeki aşırı tüketimin çevre üzerine olumsuz etkileri olduğu vurgulamaktadır.
1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 11 Birleşmiş Milletler çatısı altında sürdürülebilir kalkınma adına ortaya konulan ilke ve hedefler esas itibarıyle bir bütünlük arz etmektedir. “Ortak Geleceğimiz-Brundtland Raporu”’nda da Rio’daki ilkelere benzer nitelikte kalkınma amaçları benimsenmiştir. Bu amaçlar aşağıda listelenmektedir: • Büyümeyi canlandırmak, • Büyümenin kalitesini değiştirmek, • İş bulma, yiyecek, enerji, su ve sağlık konularındaki temel ihtiyaçları karşılamak, • Sürdürülebilir bir nüfus düzeyini garanti altına almak, • Kaynak tabanını korumak ve zenginleştirmek, • Teknolojiyi yeniden yönlendirmek ve riski yönetmek, • Karar verme sürecinde çevre ve ekonomiyi birleştirmek. Sürdürülebilir kalkınma konusunda Avrupa Birliği’nin de benzer ilke ve amaçlar doğrultusunda çalıştığı görülmektedir. AB 7. Çerçeve Programı (2007-2013) incelendiğinde, çevrenin korunması, sosyal hakkaniyet ve sosyal içerme, ekonomik refah ve uluslararası yü- kümlülüklerin yerine getirilmesi, sürdürülebilir kalkınmanın temel amaçları olarak ifade edilmektedir. Ulusal düzeyde hazırlanan metinlerde de farklı bir durum söz konusu değildir. Türkiye’nin 9. Kalkınma Planı (2007-2013) da çevre ve ekonomiye dair benzer amaçları ilke olarak benimsemektedir. Dolayısıyla ulusal ve uluslararası metinler, aynı duygu ve düşünceyi farklı kelimelerle ifade etmektedir. Çevrenin korunması ve kalkınmanın sür- dürülebilir olması ortak amaçlar olarak göze çarpmaktadır. Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre Çevre kavramı en genel anlamıyla algılandığında, insanların biyolojik ve biyolojik olma- yan genel yaşam koşullarının tümünü kapsamaktadır. Bu ortam ile ilgili olan tüm sorunlar da çevre sorunları olarak ifade edilmektedir. Günümüzde çevre sorunları artık tüm insanlığın ortak sorunları olarak gündeme gel- mektedir. Ülkelerin kalkınma ayağını oluşturan koşullardan biri de çevredir. Çevre sorun- larının boyutu ve bunlara nasıl bir çözüm bulunacağı, bütün ülkelerin en önemli gündem maddelerinden birisini oluşturmaktadır. Kalkınmakta olan ülkeler açısından çevreye olan duyarlılığın artması, beraberinde ekonominin hızlı bir şekilde gelişmesi anlamında geçer- lilik kazandırmıştır. Dünyanın gündeminde yerini alan çevre sorunsalının anahtarını da sürdürülebilir kalkınma kavramı üstlenmiştir. AB düzeyinde, sürdürülebilir bir kalkınma modelinin hayata geçirilmesi yönündeki istek ve çağrılar artmıştır. Türkiye ise ekonomik büyüme yarışı içerisinde geleceğe bırakacağı çevresini koruyup, gözeten bir ülke olarak yerini almaya başlamıştır. Çevreye olan duyarlılığın artması ile beraber ülkeler arasında Kyoto Protokolü gibi anlaşmalar da imzalanmaya başlamıştır. Çevre, dünya ekonomisinde global bir sorun olarak ortaya çıkarken, bir yandan da kal- kınmakta olan ülkelerin ticaretini etkiler hâle getirmiştir. Özellikle sürdürülebilir büyüme açısından az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin dış ticaretinde çevre ile hem aynı hem zıt doğrultuda yaşanan gelişmeler birbirinden bağımsız olarak ortaya atılmıştır. Çevre-ti- caret ilişkisinde ticaretin çevre amaçlı kullanılması yaklaşımı güç kazanmaya başlamıştır. Günümüzdeki anlayışa göre, ne pahasına olursa olsun hızlı kalkınma yerine, uzun dönemli sürdürülebilir (sustainable) kalkınmanın gerçekleştirilmesi amaçlanmalıdır. Bu da çevreye en az zarar verecek bir sanayileşme modelini uygulamanın zorunlu olması demektir. http://www.ttgv.org.tr/content/docs/ekoskop.pdf (Sürdürülebilir rekabetçilik için temiz üretim, Ekim 2014.) Rio sonuç belgelerinin en kapsamlısı olan Gündem 21, 1992 yılının sorunlarını değerlendirerek dünyayı 21. yüzyıla hazırlamayı amaçlamaktadır. Bu amaçla sosyal ve ekonomik alandaki yoksullukla mücadele ve tüketim biçimlerinin değiştirilmesi gibi eylemlerin yanı sıra doğal kaynakların korunup işletilmesi konusunda detaylı öneriler sunmaktadır. Bugüne kadar hazırlanmış en kapsamlı, uygulanabildiği takdirde de en etkili eylem programı olarak görülen Gündem 21 halen sürdürülebilir kalkınmanın anahtarı olarak görülmektedir. Kyoto Protokolü, sera etkisi yaratan gazların salımlarını (emisyon) kısmak üzere sanayileşmiş ülkelere çeşitli hedefler belirleyen uluslararası bir anlaşmadır. Sera etkisi yaratan gazlar, kısmi de olsa, küresel ısınmanın, yani küresel ısının yeryüzündeki hayatı tehdit edecek derecede artmasının nedenleri arasında gösteriliyor. 1997 yılında oluşturulan protokol, 1992’de imzalanan bir çerçeve anlaşmada belirlenen ilkelere dayanmaktadır.
Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler12 Sürdürülebilir Kalkınma ve Enerji Çağımızın en önemli problemlerinden birisi enerji ihtiyacının sürdürülebilir kalkınma- nın boyutları arasındaki dengeyi koruyacak şekilde karşılanmasıdır. Bu nedenle enerji arz güvenliğinin sağlanması sürdürülebilir kalkınmanın en önemli koşulunu oluşturmakta- dır. Kalkınmanın vazgeçilmez gereği olan enerjinin temininde, ülkeler politikalarını be- lirlerken; sürdürülebilir kalkınmayla uyumlu olması gereken bir takım unsurları dikkate almaktadırlar. Söz konusu uyum kriterleri çevresel uyumluluk, kuşaklararası uyumluluk, talepte uyumluluk, sosyopolitik uyumluluk, jeopolitik uyumluluk ve ekonomik uyumlu- luk olarak sayılabilir. Enerji planlamaları, bu kriterlerin ayrıntılı olarak değerlendirilmesi ve aralarındaki hassas dengelerin göz önüne alınması ile yapılmaktadır. Diğer taraftan, sürdürülebilir kal- kınma içerisinde herhangi bir enerji alternatifinin gerekliliğini değerlendirirken bir takım öngörüler dikkate alınmaktadır: Demografik: Yüzyılın ortasında ikiye katlanacak olan nüfus (yoğun olarak gelişmekte olan ülkelerde), Enerji: 2050 yılı itibarıyla birincil enerji ihtiyacının ikiye, elektrik enerjisi ihtiyacının üçe katlanması (6000 GWe), Çevre: Biyosferin endüstriyel kirlenmesi ve fosil enerjiden kaynaklanan sera gazı etkisi, Jeopolitik: Azalmakta olan zengin petrol ve gaz kaynaklarının yarattığı uluslararası uyuşmazlıklar, yakıt üretimi ve taşımacılığı yapan ekonomilerin gerilemesi. Dünyada ve Türkiye’de nüfus, ekonomik faaliyetlerdeki artış, fosil yakıt tüketimi ve yol açtığı çevresel zararla doğru orantılı olarak artmaktadır. Enerji üretiminden kaynaklanan sera gazı salınımlarıyla tehlikeli düzeylere varmakta olan iklim değişikliği ve fosil yakıt rezervlerinin sınırlı oluşu dolayısıyla sürdürülebilir kalkınma kavramı ağırlık kazanmakta ve endişe yaratmaktadır. Sürdürülebilir gelişme veya kalkınma ancak sürdürülebilir bir enerji sistemiyle mümkün olabilir. Bu süreçte iklim, enerji ve ekonomi vazgeçilmez fakat etkileşen bileşenleri oluşturmaktadır. Yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynaklarını araştırınız. Aydemir R., (2013). Sürdürülebilir Yaşam ve Enerji Söyleşileri. İstanbul: Sokak Ki- tapları. HALKLA İLİŞKİLERİN TANIMI VE ÖNEMİ Halkla ilişkiler nedir sorusuna somut bir yanıt vermek oldukça güçtür. Bu güçlüğün altında- ki önemli nedenlerden biri, halkla ilişkiler alanının çok geniş olması ve propaganda, reklam, pazarlama gibi alanlarla olan yakınlığı nedeniyle bu kavramların birbiriyle karıştırılmasıdır. Günümüzde işletmeler üretmek ve ürettiğini satmanın yanı sıra, kendilerini anlatmak, farkındalık yaratmak, imaj ve itibar oluşturmak ya da güçlendirmek gibi amaçlara sahip- tir. Toplumun beğeni ve desteğini kazanmış bir işletme güçlenir ve büyür. Her işletmenin çevresiyle iyi veya kötü, az veya çok ilişkileri vardır. Önemli olan bu ilişkilerin planlı, dü- zenli ve sürdürülebilir olmasıdır. Bu da işletmenin amaçlarına yönelik olarak planlanan halkla ilişkiler çalışmaları ile mümkün olabilmektedir. Halkla ilişkiler açısından alayazında pek çok kabul gören tanım bulunmaktadır. Ulus- lararası Halkla İlişkiler Derneğinin yaptığı tanıma göre halkla ilişkiler: “Bir girişimin kamu ya da özel sektörde faaliyet gösteren bir kuruluşun temasta bulunduğu ya da bu- lunabileceği kesimlerin anlayış, sempati ve desteğini elde etmek ve devam ettirmek için yaptığı sürekli ve örgütlü bir yönetim görevidir.” 2
1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 13 Halkla ilişkiler, bir işletme ile hedef kitlesi arasında karşılıklı iletişimi, anlayışı, kabulü ve iş birliğini sağlamaya ve sürdürmeye yardımcı bir yönetim fonksiyonudur. Bir diğer tanıma göre halkla ilişkiler, özel ya da tüzel kişilerin belirtilmiş kitlelerle dürüst ve sağlam bağlar kurup geliştirmek, bu bağları olumlu inanç ve eylemlere yöneltmek, tepkileri de- ğerlendirerek tutuma yön vermek, böylece karşılıklı yarar sağlayan ilişkileri sürdürme yo- lundaki planlı çabaları kapsayan bir yöneticilik sanatıdır. Filiz Peltekoğlu (1998) ise halkla ilişkileri, “kişi veya kuruluşların amaçlarını gerçekleştirmesine yardımcı olan, kimi zaman tüketici, kimi zaman dağıtımcı ve çalışanlar gibi kuruluşun yapısına göre değişkenlik gös- teren, hedef kitlelerle gerçekleştirilen iletişim yöntemidir” şeklinde tanımlamaktadır. Bu tanımda da, halkla ilişkilerin iyileştirilmesine yönelik çalışmaların yanı sıra iletişim yöne- ticiliği rolü vurgulanmaktadır. Halkla ilişkilerin temel ögesi iletişimdir. Bir işletmenin çevresindeki fırsatlardan mak- simum yarar sağlaması sonucunda, işletme sürekliliğini devam ettirir. İşletmelere bu ko- laylığı sağlayan unsurlardan biri de halkla ilişkiler ve onun doğal bir öğesi olan iletişimdir. İletişimdeki temel amaç; iletişimde taraf olan alıcıda, iletişim sonucunda belirli bir anla- yışın ve davranışın oluşmasını sağlamaktır. Öte yandan içinde iletişimin olmazsa olmazı olan halkla ilişkilerin temel ilkeleri arasında da iki yönlü ilişki kurmak, doğru bilgi ver- mek, inandırıcılık, sabırlı çalışmak, yaygın sorumluluk, açıklık, süreklilik ve firma imajı yer almaktadır. Adı geçen unsurlar, halkla ilişkilerin başarılı şekilde sürdürülmesi için gerekli olan etmenlerdir. İşletmeler açısından halkla ilişkiler; işletme ile çevresi (müşteriler, potansiyel müşte- riler, çalışanlar, bayiler, tedarikçiler, yatırımcılar, meslek odaları, sivil toplum kuruluşları, finansal kurumlar, ilgili kamu kurumları, vb.) arasında karşılıklı iletişimi, anlamayı ve iş birliğini sağlamak amacıyla yürütülen planlı ve sürekli çalışmaların bütünüdür. İşletmeler günümüzde dinamik bir çevrede faaliyeterini sürdürmektedirler. Çevresini oluşturan farklı kitleler için işletmelerin farklı özellikleri önem taşımaktadır ve bu özellik- lerin uygun iletişim araçları ile ve doğru ifadelerle iletilmesi gerekmektedir. Örneğin; bir şirketin finansman bölümü için finans sektörü, finans sektörüne yönelik yayınları hazırla- yanlar, bankacılar, bu alandaki meslek odaları önemliyken, satın alma bölümü için tedarik- çiler, satış bölümü için bayiler ve satış noktaları, insan kaynakları birimi için çalışanlar ve potansiyel iş gücü, pazarlamacılar içinse tüketiciler birinci derecede öneme sahiptir. Halkla ilişkiler birimi tüm bu farklı kitlelere yönelik sürekliliği olan faaliyetler planlar ve yürütür. Tanımlardan da anlaşılabileceği gibi, halkla ilişkiler disiplini değişen dünya dengele- ri, küreselleşmenin, teknolojinin toplumlar ve kurumlar üzerindeki etkisiyle farklı roller üstlenmektedir. Etkileşimin bir ideal hâline geldiği günümüz işletmeleri için birlikte üret- me ve karar alma süreçlerine paydaşların katılımı gibi kavramlar ön plana çıkmaktadır. Yönetim fonksiyonuna sahip çağdaş halkla ilişkiler yaklaşımı ise, burada kritik bir rol oynayarak işletmenin çeşitli iç ve dış hedef kitlelerinin sürdürülebilirlik gibi önemli ko- nularda süreçlere dâhil edilmesine katkıda bulunmaktadır. Bu yaklaşım ayrıca, kurumsal sosyal sorumluluk anlayışının temellendirilmesi, iş yapma biçimlerinin ekonomik, sosyal ve çevresel etkilerinin işletme gündemine alınması, konu ile ilgili raporların hazırlanması ve denetlenmesi başlıklarının da ön plana çıkmasını sağlamaktadır. Bir işletmenin halkla ilişkiler faaliyetleri aşağıdaki gibi sıralanabilir: • Haber şeklinde mesajlar üreterek işletmeyi ve ürünlerini anlatmak, • İşletmenin kurum kimliğini oluşturmak, • Tüketici nezdinde benimsetme ve kanaat oluşturma amaçlı çalışmalar sonucunda ürünlerin markalaşmasını sağlayarak işletmenin rekabet gücünü artırmak, • Kurumsal sosyal sorumluluk kampanyaları, etkinlik yönetimi, sponsorluk gibi fa- aliyetler yoluyla hedef kitleler üzerinde işletmeye yönelik olumlu algı oluşturmak,
Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler14 • Çalışanları işletmenin mevcut durumu, geleceğe yönelik planları, vb. konularda bilgilendirmek, • Bayilerin motivasyonunu artırmaya yönelik faaliyetler gerçekleştirmek, • Hissedarları işletmenin yaptığı çalışmalarla ilgili olarak sürekli bilgilendirmek, • İşletmenin yaptığı işle bağlantılı olan tüm kamu kurumlarıyla ilişkiler kurmak ve sürdürmek, • Yerel yönetimler ve ilgili meslek odaları ile iletişimi sağlamak, • Olası krizlere karşı hazırlıklı olmak ya da kriz döneminin olumsuz etkilerini en aza indirmek. Anlaşılabileceği gibi halkla ilişkiler sadece kamuoyu ile işletme arasında iletişim kur- mak, işletmeyi kamuoyuna tanıtmak, benimsetmek ve imaj oluşturmaktan ibaret değildir. Markalaşmanın öneminin anlaşılması, müşteri odaklılık ve pazarlamada iletişimin ağır- lığının artması ile birlikte halkla ilişkiler pazarlamayı destekleyen çok önemli bir faaliyet hâline gelmiştir. Bu gelişmelerden dolayı halkla ilişkiler kavramı, kurum ile kamuoyu arasındaki iletişi- mi sağlayan Kurumsal Halkla İlişkiler (CPR) ve kurumun pazarlama çalışmalarına destek olan Pazarlama Yönlü Halkla İlişkiler (MPR) olmak üzere ikiye ayrılmıştır.  Kurumsal halkla ilişkiler genel olarak kamuoyu oluşturma tekniklerinden yararlan- maktadır. Yönetime önerilerde bulunmak ve danışmanlık yapmak, kurumsal yayınlar, toplumsal ilişkiler, kurum imajına yönelik mesajların yayınlanması, kültürel ve sosyal içe- rikli faaliyetler, itibar ve algılama yönetimi kurumsal halkla ilişkilerin işlevleridir. Pazarlama yönlü halkla ilişkiler ise, işletmenin satışını artırmak amacıyla pazarlama stra- tejileri doğrultusunda pazarlama faaliyetlerini destekleyen halkla ilişkiler uygulamalarıdır. Halkla ilişkilerin pazarlama faaliyetlerine desteği şu şekildedir: Halkla ilişkiler diğer pazarlama yöntemleri ile birlikte kullanıldığı takdirde iletişimi güç- lendirici etki yapar. Ürün satışlarını artırmanın yanı sıra, ürün imajını güçlendirir. Ayrıca, pazara sunulan yeni ürünlerin tanıtımına da katkıda bulunur. Halkla ilişkiler diğer pazarla- ma yöntemlerinin kullanılamadığı durumlarda bile (örneğin, tütün mamulleri) etkin bir şe- kilde uygulanabilmektedir. Böyle durumlarda işletmeler halkla ilişkiler faaliyetlerine ağırlık vererek ürünlerinin tüketiciler tarafından tercih edilmesini sağlayabilmektedirler. Basında yer alacak ürün hakkında bir haber, reklamın yapacağından çok daha fazla etki yaratmakta ve çok daha düşük maliyetli olmaktadır. Yapılan araştırmalar, basında yer alan bir haberin reklama oranla tüketicileri beş kat daha fazla etkilediğini göstermektedir. Halkla ilişkiler söylenti yoluyla işletme ve ürünleri hakkında konuşulmasını sağlar. Bunu da kamuoyunun görüşlerine itibar ettiği kişiler aracılığıyla yapar. Burada dikkat edilmesi gereken nokta olumsuz konuşmaların yayılma hızının olumlu konuşmalara oranla iki kat fazla olduğudur. Halkla ilişkilerin bir diğer etkisi de kriz yönetimi alanında ortaya çıkar. Rekabet or- tamında krizlerden en az hasarla çıkabilmek hatta krizleri fırsata dönüştürebilmek için kriz iletişimini iyi yönetmek gerekir. Halkla ilişkiler böyle anlarda uyguladığı yöntem ve stratejilerle işletme ve ürünlerine karşı oluşmuş olumsuz algıyı düzeltmeye çalışır. Pazarlama yönlü halkla ilişkiler çalışmaları proaktif ve reaktif olmak üzere ikiye ayrıl- maktadır. Proaktif halkla ilişkilerde işletmenin pazarlama hedefleri, tanıtım faaliyetleri ve ürün ve hizmetleri açısından her şey yolundadır. İşletmenin ürün stratejileri ve rakipleri kar- şısındaki konumu doğrudur. Bu nedenle de proaktif halkla ilişkiler çalışmaları pazarla- ma iletişimini destekler durumdadır. Özetle problem çözmek yerine fırsat kollayıcıdır. Proaktif halkla ilişkiler diğer pazarlama iletişimi unsurlarını bütünleştirerek ürün/hizmet lansmanına haber özelliği ve değeri katmaktadır.
1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 15 Reaktif halkla ilişkiler ise işletmenin karşı karşıya kaldığı negatif durumları başarıyla atlatabilmesine yönelik giriştiği halkla ilişkiler çabalarıdır. Reaktif halkla ilişkiler, genel olarak kriz zamanlarında yapılan halkla ilişkiler faaliyetlerini içermektedir ve şirketin imajını ortaya koymak, güçlendirmek dolayısıyla gelirini artırmak amacında olan proaktif halkla ilişkilerin aksine, işletmenin zedelenen itibarını onarmak, pazar kaybını önlemek ve düşen satışları tekrar kazanmak amacındadır. Görüldüğü gibi, halkla ilişkiler hem kurumlar hem de hedef kitleleleri açısından stra- tejik öneme sahip bir yönetim fonksiyonudur. Bu önemli yönetim aracının teknolojik gelişmelere paralel olarak niteliklikleri daha da arttırılabilir, fonksiyonları geliştirilebilir ve katma değeri daha da arttırılabilirse kurumların sürdürülebilirliği açısından ve ay- rıca bireysel ve toplumsal açılardan da daha fazla amaca hizmet etme imkânı doğmuş olacaktır. Böylece kurumsal verimlilik artabilecek ve toplumsal olarak daha fazla değer yaratılabilecektir. Aydınalp G.I., (2013), Halkla İlişkiler Ekseninde Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Anka- ra: Seçkin Yayıncılık. www.tuhid.org/tr/ adresinden Türkiye Halkla İlişkiler Derneğinin çalışmalarıyla ilgili ay- rıntılı bilgiye erişebilirsiniz. Kurum içi iletişim ile kurum içi halkla ilişkiler eş anlamlı değildir. Kuruluşların kurum içi hedef kitlelerine yönelik işleyen, resmî (formal) ve gayriresmî (informal) iki türlü iletişim mekanizması vardır. Resmî iletişim hiyerarşi ile uyum içinde, hem yatay hem dikey yönde gerçekleşebilen iletişimdir. Gayri resmî iletişim ise hiyerarşinin dışında, çapraz bilgi akışı olarak, ya yönetimin isteği dahilinde ya da kişi/grupların isteğine bağlı olarak gerçekleşen iletişim şeklidir. Kurum içi halkla ilişkiler, kurum içi iletişimin resmî (formal) bir tipi sa- yılmaktadır. http://www.prmuseum.org/resources/prinhistory/ internet adresinden halkla ilişkilerin ta- rihsel gelişimi ile ilgili ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz. Büyük endüstriyel yapılar, halkla ilişkiler etkinlikleri aracılığıyla kamuoyunu manipüle et- mek için medya üzerinden yürüyen söylemsel mücadelenin aktif birer katılımcısı durumun- dadırlar ve kendi leyhlerine bir kamuoyu yaratmak için ciddi bir çaba sarfetmektedirler. Halkla ilişkilerin propagandayla olan bağını daha iyi görebilmek için tarihsel gelişim sey- rindeki önemli kişilere ve düşüncelerine göz atılması yararlı olacaktır. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK Kurumsal sosyal sorumluluk, işletmelerin şirketlerin kurumsal vatandaşlar olarak fa- aliyetlerini, çalışanlar ve paydaşlarıyla ilişkilerini sosyal, kültürel, ekonomik ve çevresel konularda duyarlı, etik, sorumluluk sahibi yaklaşımlarla gerçekleştirmeleri ve toplumsal konulara yatırım yapmaları anlamına gelmektedir. Kurumsal sosyal sorumluluk yasal zo- runluluklara dayanarak değil, işletmelerin kendi inisiyatifleriyle gönüllü olarak gerçekleş- tirdikleri uygulamaları kapsamaktadır. Kurumsal sosyal sorumluluk anlayışının ekonomik, sosyal ve çevresel olmak üzere üç boyutu bulunmaktadır. Ekonomik boyut; finansal ve mali kapasiteye değinerek, bir işletmeyi yönetmek ve denetlemek anlamına gelen kurumsal yönetişim konusunu kap- samaktadır. Ekonomik boyuta odaklanılması işletmenin uzun dönemli kârlılığını ve iş- letmenin hesap verebilirliğini güçlendirmeyi hedeflemektedir. Sosyal boyut; kurumun iş Yaklaşık olarak 1970’lerin başından beri yaygın olarak kullanmaya başlanan kurumsal sosyal sorumluluk terimi Türkçe’de kısaca KSS, İngilizce’de ise Corporate Social Responsility kavramının kısaltılmış hali olan CSR biçimde kullanılmaktadır. Bu kavram özellikle uluslararası ya da küresel olarak tanımlanan kurumların etkinlikleriyle tüm dünyaya yayılmıştır. Küresel kurumlar dünyanın çeşitli ülkelerinde iş yaparken, ürünleri ve çalışma biçimlerinin yanı sıra KSS uygulamalarını da diğer ülkelere götürmüşlerdir. KSS kavramının, akademik çalışmalarda ve uygulamalarda farklı terimlerle ele alındığı da görülmektedir.
Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler16 yaptığı topluma karşı sorumluluğunu içermekte, bu sorumluluğa sürdürülebilirlik ilkesi rehberlik etmektedir. İç ve dış sosyal paydaşlar ile sivil toplum örgütlerinin beklentileri sosyal boyutta dikkate alınmaktadır. Çevresel boyut ise; işletmenin doğal sistemler üze- rindeki etkisine odaklanmakta, faaliyetlerinin çevreye zarar vermeyecek şekilde yapılan- dırılmasını sağlamaktadır. Van Het Hof S.D., Hoştutu S., (2015). Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Kavramlar, Uy- gulama ve Örnekler. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık. Sosyal sorumluluk terimi ilk kez 1953’te yayımlanan Bowen’in İş adamlarının Sosyal So- rumlulukları (Social Responsibilities of the Businessman) adlı makalede yer almıştır. Bowen bu makalesinde, iş adamlarının, toplumun değer ve amaçlarıyla örtüşen sosyal sorumluluk faaliyetleri ile ilgilenmelerini savunmaktadır. Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Avantajları ve Dezavantajları Kurumsal sosyal sorumluluk anlayışı işletmeler açısından bir takım avantaj ve dezavantaj- ları beraberinde getirmektedir. İşletmeler açısından sağladığı avantajları şu şekilde özet- lemek mümkündür: • Kurumsal itibar gelişimine ve firma tanıtımına katkı, • Daha iyi risk yönetimi, • Çalışan bağlılığının gelişimine katkı, • Daha iyi pazar pozisyonu ve rekabet gücü ile birlikte müşteri sadakatinde artış, • Maliyetlerde düşüş, • Daha güçlü tedarik zinciri, • Toplumla, yerel ve merkezi devlet organları ile daha güçlü ilişkiler, • Paydaşlarla daha güçlü ilişkiler (Takım çalışmasının etkinliği, organizasyonel per- formansın ve genel motivasyonun yükselmesi), • Yeni kaynak bulmada kolaylık/ daha geniş finansman kaynaklarına ulaşma. Sosyal sorumluluğun başlıca dezavantajları ise şunlardır: • Sosyal faaliyetlerin, ürün maliyetlerine yansıtılmasıyla fiyatlar artar, bu da pazar kaybına neden olabilir, • Sosyal faaliyetler için yeni insan kaynağına ihtiyaç duyulabilir, • İşletme sahip, ortak veya yöneticilerinin sosyal konulara fazla duyarlı davranmala- rı, örgütsel amaçlardan uzaklaşılmasına neden olabilir. Yeşil üretim ve temiz üretim yaklaşımlarını araştırınız. Başarılı Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projeleri Günümüzde tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de şirketler, sosyal sorumluluk alanında başarılı projeler yürütmektedirler. Şirketler eğitim, kültür-sanat, çevre gibi farklı alanlarda destekledikleri projelerle toplumsal sorunlara çözümler üretebilmektedirler. Bu projeler, toplumsal sorunların çözülmesine ışık tutarken aynı zamanda şirketlerin piyasadaki pres- tijlerinin ve toplum tarafından şirketlere duyulan güvenin de artmasını sağlamaktadır. Bu projelere bir örnek Turkcell’in “Kardelenler” projesidir. Önde gelen telekomüni- kasyon ve mobil şebeke sağlayıcısı olan Turkcell, 2000 yılından bu yana Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği ile (ÇYDD) birlikte “Kardelenler” projesini yürütmektedir. Pro- je her yıl ekonomik engeller nedeniyle okula gidemeyen kız çocuklarına eğitim bursu sağlamaktadır. 2000 yılından itibaren proje dahilinde yaklaşık 100.000 Turkcell bursu verilmiş, 28.000 öğrenciye ulaşılmış, 17.000 Kardelen liseden mezun olmuş, 1.800 Kar- 3
1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 17 delen de üniversiteden mezun olmuştur. Projelere ünlülerin de destek vermesi proje- lerin başarısını önemli derecede arttırmaktadır. Sezen Aksu ve Ayşe Kulin’in Kardelen projesine destek vermesinde olduğu gibi. Kardelenler projesi Türkiye’nin en başarılı ve köklü sosyal sorumluluk projelerinden bir tanesidir. National Geographic belgeseline bile konu olmuş bir projedir. Diğer bir örnek, 2004 Doğan Gazetecilik tarafından başlatılan “Baba Beni Okula Gön- der” projesidir. Proje çerçevesinde, ülke genelinde eğitim olanaklarından mahrum kaldı- ğı tespit edilen kız çocuklarına maddi koşullarının düzelmesi için destek sağlanırken bir yandan da konuyla ilgili toplumsal farkındalığı arttıracak etkinlikler gerçekleştirilmekte- dir. Kampanyaya sağlanan büyük destekle 33 yurdun ve 12 ilköğretim okulunun yapımı gerçekleştirilmiş ve 10.500 civarında kız çocuğuna eğitimlerine devam ettikleri süre bo- yunca burs verilmiştir. Proje kapsamında yapılan kız öğrenci yurtları sayesinde her yıl 3500 öğrenci barınma imkânına kavuşmuştur. “Baba Beni Okula Gönder” kampanyasına pek çok kişi ve kuruluş destek olmaktadır. Kampanyaya bugüne dek 300 binin üzerinde bireysel bağışçı destek vermiş ve toplanan bağış miktarı 35 milyon TL’yi aşmıştır. Her yıl proje kapsamındaki etkinliklerin çeşitliği arttırılmaktadır ve etkinliklerin içerikleri zen- ginleştirilmektedir. Baba Beni Okula Gönder kampanyası kamuoyu tarafından da çok be- ğenilen ve desteklenen bir kurumsal sosyal sorumluluk projesidir. Projelerden de anlaşılacağı gibi çocukların eğitimi Türk toplumunda en önemli konu- lardan biri olarak ele alınmaktadır. Son 30 yılda T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, “Eğitime Tam Destek”, “Haydi Kızlar Okula”, bilgisayar destekli eğitim için çeşitli projeler gibi özel sektör ve yerel teşviklerin yönlendirdiği pek çok eğitim kampanyasına destek vermiştir. Sonuç olarak toplumun beklentileri ve devletin teşvikleri, şirketleri bu alanda bağışlar vasıtasıyla destek sağlamaya yönlendirmiştir. Eğitim projeleri dışında da pek çok başarılı kurumsal sosyal sorumluluk projesi ger- çekleştilmiş ve gerçekleştirilmeye de devam edilmektedir. İş Bankası’nın TEMA Vakfı ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı iş birliğinde hayata ge- çirdiği “81 İlde 81 Orman” projesi, çevrenin korunmasını ve başta çocuklar olmak üzere halkın çevre konusunda bilinçlendirilmesini amaçlayan bir projedir. Proje kapsamında 81 ilde yaklaşık 1.500 hektar alana 2.205.000 adet fidan dikilmiştir. Projenin en önemli özelliği dikilen fidanların 5 yıl boyunca bakımlarının da üstlenilmesidir. Tutmayan, kuru- yan fidanların yerine yeni fidanların dikimi gerçekleştirilmektedir. Bu sayede İş Bankası, oluşturmak istediği orman alanlarına başarılı bir şekilde ulaşmaktadır. Ayrıca fidanların dikim sürecinde gerçekleştirilen törenler ile başta çocuklar olmak üzere yöre halkının çevre konusunda duyarlılığının artması ve insanların çevre konusunda daha bilinçli bi- reyler hâline gelmesi hedeflenmektedir. Diğer bir başarılı proje örneği de Eti tarafından yürütülen “Eti Çocuk Tiyatrosu” pro- jesidir. Bu projenin amacı Türkiye’nin dört bir yanındaki çocuklara tiyatro sevgisini aşı- lamak ve onların hayal dünyasını genişletmektir. 14 yıldır Türkiye’nin 81 ilini birçok kez dolaşarak 1.5 milyon çocuğa ulaşmıştır. İlk kez tiyatroya gidecek on binlerce çocuğun hayallerini süsleyen ETİ Çocuk Tiyatrosu bugüne kadar Bisküvi Adam, Kakaolu Olsun, Alaaddin’in Sihirli Lambası, Alice Harikalar Diyarında, Pinokyo, Çizmeli Kedi ve Kral Çıplak olmak üzere 7 farklı oyun sergilemiştir. Eti, özellikle de maddi durumu yetersiz olan çocukların tiyatroyla tanışmasını sağlayarak başarılı bir proje ortaya koymuştur. Opet tarafından 2000 yılından bu yana sürdürülen “Temiz Tuvalet Projesi”nin ama- cı; ‘tuvalet temizliği ve hijyen’ konularında toplumda bir bilinç uyandırmaktır. Önce kendi istasyonlarından başlayan OPET, projeyi zamanla tüm yurda yaymıştır. Okullar- da, hastanelerde ve birçok kamu kuruluşunda seminerler verilmiş ve birçok broşür da- ğıtılmıştır. Çocukların eğitilmesi amacıyla çizgi filmler, yetişkinler için reklam filmleri
Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler18 hazırlanıp televizyonlarda oynatılmıştır. Proje kapsamında eğitim vermeye devam eden OPET Eğitim Ekibi, Türkiye genelinde 72 ili gezerek 5,5 milyon km’den fazla yol kat etmiştir. 5500 saat eğitimle 8 milyonu aşkın kişi, doğru ve temiz tuvalet kullanımı ko- nusunda bilgilendirilmiştir. Kampanya çeşitli kurum ve kuruluşlardan iş birliği çağrıları almaya da devam etmektedir. P&G’nin bebek bezi markası olan Prima’nın UNICEF  ve Sağlık Bakanlığının iş birliği ile yürütülen “Bilinçli Anne, Sağlıklı Bebek” projesi de bir diğer başarılı proje örneğidir. Bu projede yeni doğum yapmış annelerin beslenme, aşı, hijyen, gelişim, nüfus kaydı gibi konularda bilinçlendirilmesi hedeflenmektedir. Annelerin sağlık hizmetlerinden daha çok faydalanmasını amaçlayan bu projede bebek ve çocuk ölüm oranlarının azaltılması, erken çocukluk döneminde gelişimin desteklenmesi ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi için çalışmalar yürütülmektedir. Proje kapsamında 2004 yılından bu yana 4 milyon anne- ye ulaşılmıştır. Aile İçi Şiddete Son projesi Hürriyet gazetesi tarafından 2007 yılında başlatılan bir projedir. Bu projenin amacı toplumsal bir sorun olan aile içi şiddetle ilgili farkındalık ya- ratmaktır. Proje sayesinde gerek kamuoyunda gerekse iş dünyasında ülkemizin en büyük sorunlarından biri olan aile içi şiddete büyük bir farkındalık oluşmuş ve birçok kurum ve kuruluş projenin etkinliklerine destek vermiştir. 2007 yılından bu yana gece gündüz açık olan telefonlarına sadece uzman psikologların baktığı ve 40 binden fazla çağrı alan Acil Yardım Hattı, 2014 yılında 4.035 çağrıya cevap vermiştir. Bunlar arasında şiddet mağ- duru ya da yakını olan kişi sayısı 2.329’dur. Acil Yardım Hattı’ndan destek isteyen her üç mağdurdan biri, fiziksel şiddetten şikâyet etmiş, bunların yarısına yakın kısmı ise fiziksel şiddetin yanı sıra bir ya da birkaç şiddet türüne daha maruz kalmıştır. Her 3 mağdurdan 1’i sözel, duygusal şiddete uğradığını ifade etmiştir. Telefonla bu hattı arayan insanlara yardımcı olunmuş ve gerekli bilgilendirmeler yapılarak insanlar ilgili kurumlara gönde- rilmiştir. Bu proje ülkemizin en ciddi sorunlarından biriyle ilgilenerek birçok insanın ha- yatını kurtarmış ve kurtarmaya da devam edecektir. http://www.capital.com.tr/arastirmalararastirmalariste-halkin-gozunde-en-sorumlu-10- lider-haberdetay-10558, Capital’in GfK Türkiye ile gerçekleştirdiği ‘’Kurumsal Sosyal So- rumluluk Liderleri’’ araştırmasına ait verileri inceleyebilirsiniz. Sunjut, 1968’den bu yana İstanbul’da faaliyet gösteren ve özellikle teknik tekstil üretimi yapan bir şirkettir. Şirket yönetimi, ulusal ve uluslararası pazarda konumunu güçlendir- mek için kullanılan elektrik enerjisinin bir bölümünü rüzgârdan sağlama kararı almıştır. Şirket bu proje ile ‘yenilenebilir kaynak kullanımı kurulumu sahipliği’ kategorisinde, en- düstriyel üretim yapan bir şirkette ilk özel rüzgâr gücü tesisatı sıfatı ile Eurosolar tarafın- dan ödüle layık görülmüştür. Toplam 12 Mw rüzgâr gücü santrali, üretimin enerji ihtiya- cının büyük bir çoğunluğunu karşılamaktadır. Bu proje bir fabrika bahçesine kurulan ilk rüzgâr tarlası olduğundan Sunjut bundan sonra doğabilecek bürokratik engellerin aşıl- masında da önemli bir rol oynamıştır. Böylece, Sunjut’tan sonra aynı uygulamayı yapmak isteyecek olan diğer şirketler için de yol açılmıştır. Koç Holding bünyesinde yer alan şirket, 1,400 mavi yakalı ve 500 beyaz yakalı ça- lışanıyla özellikle Lpg üretimi ile enerji sektöründe faaliyet göstermektedir. Aygaz, Koç Grubu’nun da kurumsal stratejisiyle paralel olarak, kendisini topluma en yakın şirket ola- rak tanımlama yaklaşımı içindedir. Şirket kurumsal sosyal sorumluluk aktivitelerini de aynı kavram çerçevesinde şekillendirmekte ve ana ilgi alanlarını eğitim, sağlık, kültür ve sanat olarak ifade etmektedir. Aygaz, pazar ile olan iletişimini temel olarak tüm Türkiye’ye yayılmış olan bayiler ağıyla sağlamaktadır. Bölge halkından ve toptancılarından düzenli
1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 19 olarak görüş ve geri bildirimler almaktadır. Aynı zamanda, her şehirden gerek ürünler gerekse Aygaz’ın bölgedeki faaliyetleri hakkında görüşlerin bildirilebileceği ve şikâyetlerin yapılabileceği bir çağrı merkezi bulunmaktadır. Aygaz, geleceğin müşterileri olarak ta- nımladığı çocukları da ihmal etmeyerek bilgilendirilmeleri için gerekli faaliyetlerde bu- lunmaktadır. 2002 yılında ilkokul öğrencilerini yangın, deprem, ilkyardım, trafik ve ev- okul kazalarına ilişkin konularda eğitmeyi amaçlayan ‘Dikkatli Çocuk’ kampanyasını bu amaçla gerçekleştirmiştir. Ateş böceği eğitim birimleri projesi ve “Aygaz Ev Kazalarına Karşı Uyarıyor” kampanyası da şirketin farkındalık yaratmak amacıyla gerçekleştirdiği KSS çalışmaları arasındadır. http://journal.yasar.edu.tr/wp-content/uploads/2012/05/no13_vol4_06_goztas_bayte- kin.pdf, Sosyal Sorumluluk Kampanyaları ile Çocukların Bilinçlendirilmesi ve Eğitimi Türkiye’den Bir Uygulama Örneği: Aygaz ‘Dikkatli Çocuk’ Kazalara Karşı Bilinçlendirme Kampanyası. Kurumsal Sosyal Sorumlulukta Halkla İlişkilerin Rolü Günümüzde işletmeler kâr elde etme amaçlarının yanı sıra topluma katkı sağlamaya yönelik faaliyetler gerçekleştirmekte ve değişen paydaş beklentilerini karşılamaya çalışmaktadır. Do- layısıyla paydaşların beklentileri, işletmelerin yalnızca ürün ve hizmetlerini şekillendirmekle kalmamakta; aynı zamanda aktif olarak birtakım sosyal çabalar içine girmelerini de sağlamaktadır. Günümüzün rekabet koşullarında kurumsal sosyal sorumluluk projeleri ve doğa dostu inisiyatifler müşteriler üzerinde uzun soluklu etkisi olan olumlu algılar yaratabilmektedir. Bu bağlamda sosyal sorumluluk projeleri özellikle çok uluslu ve kurumsal şirketlerin büt- çe ve zaman ayırdığı bir halkla ilişkiler aracı gibi görünmektedir. Kurumsal sosyal sorumluluk yaklaşımı, bir kurumun genel dünya görüşü tarafından belirlenmekte ve o düşünce yapısının temel özelliklerini yansıtmaktadır. İşletmeler sağ- lık, çevre, kültür sanat, eğitim vb. gibi çeşitli konularda soysal sorumluluk projeleri ya- parak, topluma ve sosyal sorunlara duyarlı olduklarının mesajını vermeye çalışmaktadır. Kurumsal soysal sorumluluk alanı ile halkla ilişkiler disiplini arasında derin bir bağ bu- lunmaktadır. Sosyal sorumluluk projeleri, genelde işletmelerin halkla ilişkiler bölümleri tarafından yürütülmektedir. Halkla ilişkiler uzmanlarının işletmenin çıkarları ile toplu- mun menfaatlerini dengede tutma gibi bir misyonları mevcuttur. Bu yüzden bu dengede kurumsal sosyal sorumluluk projelerinin önemi son derece büyüktür. Halkla ilişkiler, KSS çalışmalarının başarısında ve işletmelerin paydaşlarıyla güçlü ilişkiler geliştirmesinde oldukça önemli bir rol oynamaktadır. KSS başarısı ve paydaşların KSS çalışmalarına katılımı, işletmelerin hem iç hem de dış paydaşlarıyla sürekli iletişim kurmasını zorunlu kılmaktadır. Kurulan iletişimin etkili olabilmesi ise halkla ilişkiler çalışmalarıyla gerçekleşmektedir. Dolayısıyla işletmelerde, KSS çalışmaları halkla ilişkiler bölümünün görevi olarak görülmekte ve çoğunlukla da halkla ilişkiler bölümleri tarafın- dan yürütülmektedir. KURUMSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI VE STRATEJİLERİ Günümüzde bilinçli tüketiciler tercihlerini dünyayı daha iyi bir yer hâline getirmek için çaba gösteren duyarlı ve sorumlu şirketlerden yana kullanmaktadırlar. Dolayısıyla işletme yöneticileri, çevreye ve topluma karşı sorumluluklarını yerine getirirken hissedarların çı- karlarını da koruyan sürdürülebilirlik konusu ile yakından ilgilenmelidir. Kurumsal sür- dürülebilirlik, şirketlerin doğru şeyleri yaparak, çevreye ve topluma değer katması, bunla- rı yaparken de kârlı bir şekilde büyümesi anlamına gelmektedir. Kurumsal sürdürülebilirlik gelişmekte olan bir yönetim kuramı olarak kabul edilmektedir.
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu
İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu

Recommended

Sosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri
Sosyolojide Araştırma Yöntem ve TeknikleriSosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri
Sosyolojide Araştırma Yöntem ve TeknikleriAras Bozkurt
 
Isl201 u işletmelerde sorumluluk
Isl201 u işletmelerde sorumlulukIsl201 u işletmelerde sorumluluk
Isl201 u işletmelerde sorumlulukhaticei
 
Vahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politika
Vahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politikaVahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politika
Vahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politikaMensur Boydaş
 
Vahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politika
Vahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politika Vahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politika
Vahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politika Mensur Boydaş
 
Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri
Sosyal Bilimlerde Araştırma YöntemleriSosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri
Sosyal Bilimlerde Araştırma YöntemleriAras Bozkurt
 
Verimli Örgüt Yönetimi İçin Değişim Yönetimi
Verimli Örgüt Yönetimi İçin Değişim YönetimiVerimli Örgüt Yönetimi İçin Değişim Yönetimi
Verimli Örgüt Yönetimi İçin Değişim YönetimiFeridun Akkaya
 
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by HubspotMarius Sescu
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTExpeed Software
 

Recommended

Sosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri
Sosyolojide Araştırma Yöntem ve TeknikleriSosyolojide Araştırma Yöntem ve Teknikleri
Sosyolojide Araştırma Yöntem ve TeknikleriAras Bozkurt
 
Isl201 u işletmelerde sorumluluk
Isl201 u işletmelerde sorumlulukIsl201 u işletmelerde sorumluluk
Isl201 u işletmelerde sorumlulukhaticei
 
Vahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politika
Vahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politikaVahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politika
Vahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politikaMensur Boydaş
 
Vahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politika
Vahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politika Vahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politika
Vahdi Boydaş, Mensur Boydaş,Sosyal politika Mensur Boydaş
 
Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri
Sosyal Bilimlerde Araştırma YöntemleriSosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri
Sosyal Bilimlerde Araştırma YöntemleriAras Bozkurt
 
Verimli Örgüt Yönetimi İçin Değişim Yönetimi
Verimli Örgüt Yönetimi İçin Değişim YönetimiVerimli Örgüt Yönetimi İçin Değişim Yönetimi
Verimli Örgüt Yönetimi İçin Değişim YönetimiFeridun Akkaya
 
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by HubspotMarius Sescu
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTExpeed Software
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsPixeldarts
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthThinkNow
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Technologies
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations Rajiv Jayarajah, MAppComm, ACC
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data ScienceChristy Abraham Joy
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesTime Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Applitools
 
12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at WorkGetSmarter
 

More Related Content

Featured

Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsPixeldarts
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthThinkNow
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesTime Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Applitools
 
12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at WorkGetSmarter
 

Featured (20)

Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture Code
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesTime Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
 
12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work12 Ways to Increase Your Influence at Work
12 Ways to Increase Your Influence at Work
 

İZMİR Parkur Pomem Pmyo Paem Bekçi Jandarma Astsubay Parkur Hazırlık Kursu

  • 1.
  • 2.
  • 3. T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 3391 AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 2243 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE HALKLA İLİŞKİLER Yazarlar Dr. Özgür Karamanlı ŞEKEROĞLU (Ünite 1, 3, 8) Prof.Dr. Gülsün KURUBACAK (Ünite 2, 5) Prof.Dr. Gonca Telli YAMAMOTO (Ünite 4, 6, 7) Editör Prof.Dr. Tevfik Volkan YÜZER
  • 4. Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Anadolu Üniversitesine aittir. “Uzaktan Öğretim” tekniğine uygun olarak hazırlanan bu kitabın bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan izin almadan kitabın tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt veya başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Copyright © 2016 by Anadolu University All rights reserved No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic tape or otherwise, without permission in writing from the University. Öğretim Tasarımcısı Doç.Dr. Hasan Çalışkan Grafik Tasarım Yönetmenleri Prof. Tevfik Fikret Uçar Doç.Dr. Nilgün Salur Öğr.Gör. Cemalettin Yıldız Dil ve Yazım Danışmanı Öğr.Gör. Cevdet Bala Ölçme Değerlendirme Sorumlusu Ahmet İtak Kapak Düzeni Prof.Dr. Halit Turgay Ünalan Grafiker Ayşegül Dibek Burcu Güler Gülşah Karabulut Hilal Özcan Ufuk Önce Dizgi ve Yayıma Hazırlama Kitap Hazırlama Grubu Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler E-ISBN 978-975-06-2982-2 Bu kitabın tüm hakları Anadolu Üniversitesi’ne aittir. ESKİŞEHİR, Aralık 2018 3101-0-0-0-1609-V01
  • 5. iiiİçindekiler İçindekiler Önsöz .................................................................................................................... vii Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler................................................................................ 2 GİRİŞ  ............................................................................................................................ 3 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI ......................................................................... 4 SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA VE İŞLETMELER AÇISINDAN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN ÖNEMİ .......................................................................... 6 İşletmeler Açısından Sürdürülebilirliğin Önemi ..................................................... 7 İşletmeleri Sürdürülebilirliğe Yönlendiren Temel Güçler ....................................... 8 Sürdürülebilir Kalkınmanın Boyutları ...................................................................... 9 Sürdürülebilir Kalkınmanın İlke ve Amaçları  ......................................................... 10 Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre  ............................................................................ 11 Sürdürülebilir Kalkınma ve Enerji ............................................................................. 12 HALKLA İLİŞKİLERİN TANIMI VE ÖNEMİ ........................................................ 12 KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK  .................................................................. 15 Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Avantajları ve Dezavantajları  ............................ 16 Başarılı Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projeleri ....................................................... 16 Kurumsal Sosyal Sorumlulukta Halkla İlişkilerin Rolü  ......................................... 19 KURUMSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI VE STRATEJİLERİ .............. 19 HALKLA İLİŞKİLERDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK .................................................. 20 SONUÇ........................................................................................................................... 21 Özet ................................................................................................................................ 23 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 24 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 25 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 25 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 26 Sürdürülebilirlik Açısından Halkla İlişkiler ve Etik. .................... 28 GİRİŞ ............................................................................................................................. 29 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLER ALANINDA ETİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ VE FARKLI ANLAYIŞLARI ............................... 31 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLER VE ETİK SİSTEMLER ........................................................................................................ 33 Amaçlanan Sonuç Etiği ............................................................................................... 34 Kişisel Etik ..................................................................................................................... 34 Kural Etiği ..................................................................................................................... 35 Sosyal Hayat Etiği ......................................................................................................... 36 Toplumsal Sözleşme Etiği ............................................................................................ 36 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLERİN ETİK KODLARI ........................................................................................................... 37 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLER  .............................. 40 UYGULAMALARINDA KARŞILAŞILAN ETİK ZORLUKLAR ......................... 40 Kişi Kaynaklı Zorluklar ............................................................................................... 40 Kurum Kaynaklı Zorluklar ......................................................................................... 42 Bölge Kaynaklı Zorluklar ............................................................................................ 43 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLERE İLİŞKİN ETİK MODELLER ....................................................................................................... 45 SONUÇ........................................................................................................................... 48 Özet ................................................................................................................................ 51 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 53 1. ÜNİTE 2. ÜNİTE
  • 6. Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkileriv Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 54 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 55 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 56 Yararlanılan ve Başvurulabilecek İnternet Kaynakları ............................................ 57 Sürdürülebilir Marka Anlayışında Halkla İlişkiler....................... 58 GİRİŞ ............................................................................................................................. 59 MARKANIN İŞLETMELER AÇISINDAN ÖNEMİ ............................................... 60 MARKA KİMLİĞİ VE MARKA İMAJI .................................................................... 63 MARKA İTİBARI ........................................................................................................ 67 MARKA FARKLILAŞTIRMASI VE İŞLETME PERFORMANSINA ETKİSİ .... 69 KURUMSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE MARKA İLİŞKİSİ  ............................. 69 MARKA YÖNETİMİNDE KURUMSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ...................... 71 SONUÇ........................................................................................................................... 72 Özet ................................................................................................................................ 75 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 77 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 78 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 78 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 79 Sürdürülebilir Stratejik Planların Oluşturulması ve Paylaşımı........................................................................................ 80 GİRİŞ ............................................................................................................................. 81 ŞİRKETLER VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ................................................................ 82 ŞİRKET MEVCUT DURUM ANALİZİ .................................................................... 83 Halkla İlişkiler Planlaması .......................................................................................... 85 Durum Bilgileri ...................................................................................................... 85 Halkla İlişkiler Planlamasında Dikkate Alınan Konular .................................. 85 SWOT ANALİZİ  ......................................................................................................... 87 SWOT Analizinin İlk Kez Yapılması ......................................................................... 88 Hazırdaki SWOT Analizinin Kullanımı .................................................................... 88 Veri Durumda Halkla İlişkiler İçin Gerekli Koşulların Belirlenmesi .................... 89 HALKLA İLİŞKİLER BÜTÇESİNİN HAZIRLANMASI ....................................... 91 UYGUN HALKLA İLİŞKİLER YAKLAŞIMININ BELİRLENMESİ .................... 92 HALKLA İLİŞKİLER PLANININ UYGULAMADAKİ DURUMUNUN BELİRLENMESİ ........................................................................................................... 94 STRATEJİK POZİSYON ALMA ................................................................................ 95 Ağ Haritalama Yöntemi ............................................................................................... 95 SONUÇ........................................................................................................................... 96 Özet ................................................................................................................................ 98 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 100 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 101 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 101 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 102 Halkla İlişkilerde Sürdürülebilirliğin Ölçümü ve Raporlanması................................................................................. 104 GİRİŞ ............................................................................................................................. 105 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLER ARAŞTIRMALARINDA SORUNSALIN BELİRLENMESİ .................................. 106 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLER ALANINDA ARAŞTIRMA VE YÖNTEM .............................................................. 108 Araştırmanın Giriş Bölümü ........................................................................................ 110 3. ÜNİTE 4. ÜNİTE 5. ÜNİTE
  • 7. İçindekiler v Araştırmanın Alanyazın Bölümü ............................................................................... 112 Kendinize Sormanız Gereken Sorular ................................................................. 113 Ulaştığınız Kaynağa İlişkin Sormanız Gerekenler ............................................. 113 Araştırmanın Yöntem Bölümü ................................................................................... 115 Nicel Araştırma Yöntemi ....................................................................................... 116 Nitel Araştırma Yöntemi ....................................................................................... 123 Nicel ve Nitel Araştırma Yöntemlerinin Özetlenmesi ....................................... 128 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN HALKLA İLİŞKİLER ETKİNLİKLERİNİN RAPORLANMASI ................................................................. 129 Nicel Araştırmaların Raporlanması ........................................................................... 129 Nitel Araştırmaların Raporlanması ........................................................................... 130 SONUÇ........................................................................................................................... 131 Özet ................................................................................................................................ 133 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 135 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 136 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 136 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 138 Yararlanılan ve Başvurulabilecek İnternet Kaynakları ............................................ 138 Sosyal Ağlar ile Sürdürülebilirlik Farkındalığının Artırılması ... 140 GİRİŞ ............................................................................................................................. 141 GELENEKSEL MEDYADAN SOSYAL MEDYAYA ................................................ 142 SOSYAL AĞLAR VE ŞİRKET AÇISINDAN ÖNEMİ ............................................ 143 SOSYAL MEDYA AĞLARININ ÖZELLİKLERİ ..................................................... 145 Sosyal Medya Araçları ve Kullanımı .......................................................................... 148 SOSYAL AĞLARIN YÖNETİLMESİ ........................................................................ 149 Facebook Yönetimi ....................................................................................................... 150 Twitter Yönetimi ........................................................................................................... 150 Google+ Yönetimi ........................................................................................................ 151 LinkedIn Yönetimi ....................................................................................................... 151 YouTube Yönetimi ........................................................................................................ 151 Bloglar ...................................................................................................................... 151 Arama Motoru Optimizasyonu .................................................................................. 152 SOSYAL MEDYA PLANLAMASI ............................................................................. 152 SOSYAL MEDYA YAKLAŞIMLARI .......................................................................... 154 Yoğun Olarak Kullanma .............................................................................................. 154 Arada Sırada Kullanma ............................................................................................... 154 Sorun Çıkınca Kullanma ............................................................................................. 154 SÜRDÜRÜLEBİLİR ŞİRKET İMAJI OLUŞTURMADA SOSYAL MEDYA ........ 155 SONUÇ........................................................................................................................... 157 Özet ................................................................................................................................ 159 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 160 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 161 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 161 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 162 Kitle İletişim Araçları ile Sürdürülebilirlik Farkındalığının Artırılması. .......................................................... 164 GİRİŞ  ........................................................................................................................... 165 KİTLE İLETİŞİMİ NEDİR? ........................................................................................ 166 Kitle İletişiminin Tarihçesi .......................................................................................... 166 KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARI ................................................................................... 168 Geleneksel Medya ........................................................................................................ 169 6. ÜNİTE 7. ÜNİTE
  • 8. Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkilervi KİTLE İLETİŞİM ARAÇLARIYLA İLİŞKİLER VE TUTUNDURMA ................ 170 Bilginin Paylaşımına Olan İhtiyaç ............................................................................. 171 Medya Stratejileri ......................................................................................................... 171 İyi Bir Basın Duyurusunun (Bülteninin) Özellikleri  .............................................. 172 Medya ile İyi İlişkiler Geliştirmek .............................................................................. 174 Kitle İletişim Araçlarında Gerçekleştirilecek Ropörtajlar ...................................... 174 Ropörtaj Öncesi Hazırlıklar .................................................................................. 174 Ropörtaj Esnasında Yapılması Gerekenler .......................................................... 175 Televizyon ve Radyo Röportajlarındaki Yaklaşım ............................................. 175 Tutundurma .................................................................................................................. 176 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK FARKINDALIĞININ ARTIRILMASI ........................... 177 Yerel Sürdürülebilirlik Çalışmaları ............................................................................ 178 Ulusal Sürdürülebilirlik Çalışmaları .......................................................................... 178 Uluslararası Sürdürülebilirlik Çalışmaları ................................................................ 179 SONUÇ........................................................................................................................... 179 Özet ................................................................................................................................ 180 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 181 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 182 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 182 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 182 Yüz Yüze Ortamlarda Sürdürülebilirlik Farkındalığının Artırılması ...................................................................................... 184 GİRİŞ ............................................................................................................................. 185 HALKLA İLİŞKİLERDE BAŞVURULAN YÜZ YÜZE ORTAMLAR .................. 187 TOPLANTILAR ........................................................................................................... 187 Toplantı Türleri ............................................................................................................. 188 Toplantı Süreci .............................................................................................................. 190 Toplantı Öncesi Hazırlıklar  .................................................................................. 190 Toplantı Uygulama Programı ............................................................................... 193 Toplantı Sonrası Takip ve Eylem Planı ................................................................ 193 FUARLAR VE SERGİLER .......................................................................................... 193 Fuar ve Sergilerin Amaçları ........................................................................................ 195 FESTİVALLER .............................................................................................................. 196 KONFERANSLAR VE SEMİNERLER  ..................................................................... 196 YARIŞMALAR .............................................................................................................. 196 AÇILIŞ VE YILDÖNÜMÜ TÖRENLERİ ................................................................ 197 KURULUŞ İÇİ DÜZENLENEN SOSYAL ETKİNLİKLER .................................... 198 Danışma ......................................................................................................................... 198 Çalışanlarla Görüşmeler .............................................................................................. 198 Üst Düzey Yöneticilerin Firma İçi Bölüm Ziyaretleri ............................................. 199 Üst Düzey Yöneticilerin Saha Ziyaretleri .................................................................. 199 Çalışanların Aileleri ile Görüşme Ortamları ............................................................ 200 SONUÇ........................................................................................................................... 200 Özet ................................................................................................................................ 202 Kendimizi Sınayalım .................................................................................................... 203 Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı ......................................................................... 204 Sıra Sizde Yanıt Anahtarı ............................................................................................. 204 Yararlanılan ve Başvurulabilecek Kaynaklar ............................................................ 205 8. ÜNİTE
  • 9. viiÖnsöz Önsöz Sevgili öğrenciler, İnsanoğlu, kaynakları bitmezmiş gibi algılanan, ancak sınırlı olan bir dünyada yaşa- maktadır. İnsanlar ve toplumlar, teknolojik ve sosyal olarak geliştikçe ve sayıca arttıkça yeryüzünün sunduğu kaynaklara daha çok ihtiyaç duymaktadırlar. Bu kaynakları daha çok tüketme eğilimine de girmektedirler. Kimi zaman, yapılan bilinçsiz tüketimler yaşa- dığımız ortamda uzun yıllar boyunca onarılamayacak ya da bir daha asla geri döndürüle- meyecek hasarlar da verebilmektedir. Unutmamamız gerekir ki, bu dünya sadece bizlerin değildir. Gelecek kuşaklara bırakacağımız bir emanettir. O halde, gelecekteki insanların ihtiyaçlarını karşılama imkânlarını düşünerek, bugünkü insanların ihtiyaçlarını karşıla- mak önemlidir. Bu da sürdürülebilirlik kavramının anlaşılması ve hayata geçirilmesi ile mümkün olacaktır. Sürdürülebilirliğin, kurumların temel anlayışlarının içinde nasıl yer aldığını, diğer kurumlara ve insanlara açıklamak açısından halkla ilişkiler önemli bir yer tutmaktadır. Ayrıca, sürdürülebilirlik açısından insanların sempatilerini ve desteklerini kazanmak için de halkla ilişkilere sorumluluklar düşmektedir. Elinizdeki kitap, sürdürülebilirlik kavramının halkla ilişkiler ile beraber nasıl ele alınıp geliştirebileceğini açıklamaktadır. İlk olarak, sürdürülebilirlik kavramı, kurumsal sosyal sorumluluk ve halkla ilişkilerin temel kavramlarının açıklamalarına kitabınızda ulaşabi- leceksiniz. Halkla ilişkilerdeki etik kavramı ve sürdürülebilirlik üzerine yansımaları da kitapta okuyacağınız bir diğer konu olarak ortaya çıkmaktadır. Sürdürülebilirlikte marka anlayışının oluşması da ele alınan konulardan biridir. Sürdürülebilirlik ve halkla ilişkiler yan yana geldiğinde, stratejik planların oluşturul- ması ve ilgili kurum ve kişilerle bunların paylaşılmasının yanında ölçümler ve raporla- malar da önem kazanmaktadır. Eğer bunlar yapılmazsa, kurumların sürdürülebilirlik açısından ilerlemelerini anlamaları ve paylaşmaları söz konusu olmayacaktır. Düzenli bir gelişmenin paylaşımı ve olumlu tutumların oluşturulması anlamında da halkla ilişkiler bu planlardan ve raporlamalardan yararlanabilecektir. Bu konulara da kitabınızda ulaşabile- ceksiniz. Farkındalığın artırılması da halkla ilişkiler için önemlidir. Bunun için kullanılabilecek ortamlar ise farklı başlıklar altında ele alınıp incelenebilir. Bu kitapta sürdürülebilirlik açısından farkındalığın artırılması için kullanılacak ortamlar üç ana başlık altında ele alınmış ve açıklanmıştır. Bunlar sosyal ağlar, kitle iletişim araçları ve yüz yüze ortamlardır. Kitabınızın, sürdürülebilirliğin önemi ve sürdürülebilirlik uygulamalarında halkla ilişkilerin yeri açısından bilgi dağarcığınızı artıracağını, bu konulara bakış ufkunuzu ge- nişleteceğini umarak, keyifli bir okuma süreci ve bilgi edinme deneyimi dilerim. Editör Prof.Dr. Tevfik Volkan YÜZER
  • 10. 1Amaçlarımız Bu üniteyi tamamladıktan sonra; Sürdürülebilirlik, halkla ilişkiler ve kurumsal sosyal sorumluluk kavramlarını tanımlayabilecek, Sürdürülebilir kalkınma konusunu açıklayabilecek, Halkla ilişkilerde sürdürülebilirliğin nasıl gerçekleştiğini açıklayabilecek, Sürdürülebilirlik stratejilerini ifade edebilecek bilgi ve becerilere sahip olacaksınız. Anahtar Kavramlar • Sürdürülebilirlik • Kurumsal Sosyal Sorumluluk • Kurumsal Sürdürülebilirlik • Halkla İlişkiler • Sürdürülebilir Kalkınma İçindekiler     Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler • GİRİŞ • SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI • SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA VE İŞLETMELER AÇISINDAN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN ÖNEMİ • HALKLA İLİŞKİLERİN TANIMI VE ÖNEMİ • KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK • KURUMSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI VE STRATEJİLERİ • HALKLA İLİŞKİLERDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK • SONUÇ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE HALKLA İLİŞKİLER
  • 11. GİRİŞ Son yıllarda dünyada yaşanan değişim özellikle iklimsel ve çevreyle ilgili değişimlerin etkileri ve nedenleri birçok kavramla birlikte sürdürülebilirlik kavramının gündeme gel- mesine neden olmuştur. Sürdürülebilirlik ve sürdürülebilirliğin sağlanması konusu farklı bilim dalları kapsamında pek çok boyutu ile irdelenmektedir. Sürdürülebilirlik tek başına düşünüldüğünde dahi, içerisinde pek çok unsuru barındıran bir kavramdır. Gelişen, de- ğişen dünyaya ayak uydurabilmek amacı ile insanoğlu varoluşundan bu güne büyük bir çaba içerisinde bulunmaktadır. Hızlı teknolojik gelişmelere paralel olarak pek çok enerji ve doğal kaynakların verimsizce kullanımı sonucu maalesef insanın yaşadığı çevreye ver- diği zararlar da artmıştır ve her geçen gün daha da artmaya devam etmektedir. Tüm bu olumsuzluklar zorunlu olarak insanoğlunun mevcut yaşam biçimini değiştirmesi gerekli- liğini ortaya çıkartmıştır. Bu bağlamda, kaynakların bu denli hızlı tüketilmesinin gelecek nesillerin yaşamlarını bir hayli olumsuz etkileyeceği de öngörülmektedir. Farkındalığın artması ile son yıllarda sürdürlebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma kavramları da büyük önem kazanan konular hâline gelmişlerdir. Sürdürülebilirlik kavramının genel hatları, Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonunun 1987’de yayınladığı Our Common Future-Ortak Geleceğimiz isimli Brundtland Raporu’nda çizilmiştir. İnsan ile yaşadığı çevre arasında denge kurarak doğal kaynakları tüketmeden, onların gelecek nesillere de aktarımını sağlayacak şekilde bugünkü ile gelecek yaşamın planlanması anlamını taşımaktadır. Sürdürülebilir kalkınma sadece çevresel ya da eko- nomik boyutu ile değil; sosyal, çevresel, ekonomik, mekânsal ve kültürel boyutları ile de düşünülmesi gereken çok daha geniş kapsamlı bir kavramdır. Son yıllarda sürdürülebilir kalkınma konusunun sektörel politikalara girmesi için çok yönlü çalışmalar yürütülmek- tedir. Var olan kaynakların en verimli şekilde kullanılarak devamlılığının sağlanması için her sektör çeşitli sosyal sorumluluk projeleri ve halkla ilişkiler faaliyetleri dâhilinde kendi sorumluluğunu yerine getirmeye çalışmaktadır. Günümüzde sürdürülebilirlik, işletmelerin sadece ekonomik değer oluşturmaları an- lamında değil, bunun yanı sıra yaşam koşullarını kolaylaştırıcı ve geliştirici birtakım fa- aliyetler içinde olmaları anlamına da gelmektedir. Sürdürülebilirlik, aktif ve proaktif un- surları beraber barındırmakta ve toplumun, ekosistemin ya da sürekliliği olan herhangi bir oluşumun işlerini kesintisiz, bozulmadan devam ettirebilme yeteneği olarak da tanım- lanmaktadır. Dünya genelinde sürdürebilirliğin oluşturulması konusunda ise kurumsal sürdürülebilirlik kavramı çok önemli bir yer tutmaktadır. Pek çok araştırmacı bu nedenle sürdürülebilirlik kavramını kurumsal sürdürülebilirlik adı altında ele almıştır. Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler Sürdürülebilirlik, Brundtland Raporu olarak da bilinen “Ortak Geleceğimiz”isimli raporda gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme imkânlarını tehlikeye sokmadan bugünkü kuşakların ihtiyaçlarını karşılamak olarak tanımlanmıştır.
  • 12. Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler4 Kurumsal sürdürülebilirlik, işletme dünyasında son dönemlerde sıkça kullanılmaya başlanan ekonomik büyüme ve kâr maksimizasyonunun alternatifi bir kavramdır. Ku- rumsal sürdürülebilirlik, şirketin büyümesi ve kârlılığını kabul etmekle birlikte aynı za- manda şirketin çevresel koruma, sosyal adalet, eşitlik ve ekonomik kalkınma gibi sürdü- rülebilir kalkınma ile ilgili sosyal amaçları da yerine getirmesi gerektiğini belirtmektedir. Kurumsal sürdürülebilirlik bir şirketin paydaşlarının bugünkü ihtiyaçlarını karşılarken, gelecekteki ihtiyaçlarının karşılanma kapasitesinden ödün vermemesi anlamına gelmek- tedir. Bir işletme, operasyonlarının ekonomik, sosyal ve çevresel bağlamdaki performan- sının sürdürülebilir olmasını sağlamalıdır. Sürdürülebilirliğin prensiplerini, gelecek nesiller için doğal kaynaklar bırakmak, doğal kaynakları minimum şekilde kullanmak ve korumak, doğal kaynakları kullanırken diğer kullanıcılara zarar vermemek, çevresel ve ekonomik açılardan bütünleştirmeyi sağlamak olarak sayabiliriz. Kurumsal sürdürülebilirliğin birbirleriyle bağlantılı pek çok alt faktörü olmakla birlikte, bu alt faktörlerden birisi olan kurumsal sosyal sorumluluk, işletmeler açısından değerlendirildiğinde ön plana çıkmaktadır. Bu nedenle kurumsal sosyal sorum- luluk, kurumsal sürdürülebilirliğin sağlanması açısından temel bir bileşen olarak kabul edilebilir. Kurumların hedef kitleleri ile iletişim kurdukları en önemli alanlardan biri de kurum- sal sosyal sorumluluk projeleridir. Kurumlarda halkla ilişkiler yönetimi, sosyal sorumlu- luk projeleri aracılığı ile kamuoyunda kurumla ilgili çok olumlu düşüncelerin gelişmesini sağlayabilir, kurum imajının hedef kitleler nezdinde olumlu anlamda pekişmesine katkıda bulunabilir. Günümüzde kurumların teknik ve ekonomik boyutlarının yanı sıra artık sosyal bo- yutları da gündeme gelmektedir. Toplumun beklentilerinin değişmesinin kurumun yeni kimliğini kazanmasında önemli payı vardır. Toplumsal beklentileri kurum adına karşı- lama işlevini üstlenen halkla ilişkiler yönetimi, bu görevi yerine getirmekte, kurumların sorumlu davranmalarını sağlamaktadır. Küreselleşme süreciyle birlikte rekabet de artmış, çok uluslu şirketlerin sayısı çoğal- mış, üretim biçimi ve tarzı ciddi biçimde değişime uğramıştır. Bu yeni üretim biçiminin ve şirket yapılanmasının toplumsal gelişme ile paralellik sağlaması, toplumun bu değişimi zamanında algılaması önem taşımaktadır. Eğer bu algılama sağlanamaz ise, toplumda şir- ketlere, kurumlara karşı ciddi bir tepkinin olması kaçınılmazdır. Şirketlerin daha fazla kâr elde etme yönündeki talepleri, doğal olarak toplumda olumsuz bir yargının oluşmasına neden olacaktır. Bu nedenle, şirketlerin elde ettikleri kârların bir kısmını toplum yararına işlere harcamaları ve eğitim, sağlık, güvenlik gibi toplumun ortak yararına hizmet eden konularla ilgili sosyal projelere destek vermeleri oluşabilecek olumsuz yargıların gideril- mesine yardımcı olacaktır. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI Sürdürülebilirlik kelime anlamı olarak; çeşitlilik ve üretkenliğin devamlılığı sağlanırken daimi olabilme yeteneğini korumak olarak tanımlanır. Ekoloji bilimindeki anlamı, biyo- lojik sistemlerin çeşitliliğinin ve üretkenliğinin devamlılığının sağlanması şeklindedir. Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Komisyonu ise 1987 yılında “İnsanlık, gelecek ku- şakların gereksinimlerine cevap verme yeteneğini tehlikeye atmadan, günlük ihtiyaçlarını temin ederek, kalkınmayı sürdürülebilir kılma yeteneğine sahiptir.” tanımını yapmıştır. İnsanoğlunun hayatı doğal kaynaklara bağlıdır ve bu doğal kaynaklar sonsuz değildir. Bu aşamada sürdürülebilirlik kavramı devreye girmektedir. Sürdürülebilirliği sağlamak ise; doğa ve insan arasında denge oluşturmak demektir. Bu dengenin oluşturulması ise; bizim elimizdedir. Bu dengeyi kurmayı başarabilmek için insanoğlunun seçimlerinin
  • 13. 1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 5 doğru yönlendirilmesi önem arz etmektedir. Teknolojiyi, iklimi, çevreyi, enerjileri, do- ğal kaynakları iyi tanıyıp, analiz edecek ve uzun vadeli planlar yaparak, planlı bir şekilde kaynaklar üzerinde yönlendirme yapılabilecektir. Sürdürülebilirliği bir bütün olarak algı- layarak, yenilenemeyen enerji kaynaklarının farkında olmak, bunun yerine yenilenebilir kaynakların kullanımına ağırlık vermek son derece önemli bir çıkış noktasıdır. Bir şeyi sürdürebilmek için o şeyi korumak ve ona değer vermek gerekmektedir. Bir şeyin sürdürülebilir olması demek, o şeyin belirli bir yaşam döngüsü içerisinde devam et- miş olmasını da beraberinde gerektirmektedir. Bu durum, yıllarca süren bir devamlılığın yanı sıra hedeflere ve amaçlara ulaşmada da doğru yolların ve kaynakların kullanılması anlamına da gelmektedir. Bu süreçte tüm yaşam döngüsü bir bütün olarak düşünülmeli- dir. Küresel sistemi, ekolojiyi, ekonomiyi, enerjiyi (vs.) korumak için hem toplumsal hem de fiziksel bir vizyon oluşturulmalıdır. Bunun için bireysel ve toplumsal olarak sosyal yön- den sorumluluklarımızın farkında olunması gerekmektedir. Günümüzde toplumlar olarak pek çok problem ile karşı karşıya kalmaktayız. Bu problemlerin bazen çok basit çözümleri olabilirken, bazen de karmaşık süreç yönetim- lerine gereksinim duyulabilmektedir. Bireysel olarak sürdürülebilirliğe katkı sağlamak istersek, toplumların binlerce yıldır yaşayarak, keşfederek öğrendiği bilgileri doğru kul- lanarak, daha adil ve sürdürülebilirliği olan bir yaşamı istememiz ve buna sahip olma- mız mümkündür. Çevrenin korunması tüm toplumların paylaştığı küresel bir sorumluluktur. Bu bağ- lamda çevre bilincinin yerleştirilmesi tüm dünyada sürdürülebilirliğin devamlılığını sağ- lamada kilit nokta olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu alandaki ulusal ve bölgesel çabaların desteklemesinin yanında toplumların daha geniş ölçüde ortak hareket etmeleri de son derece önem arz etmektedir. Sürekli ve dengeli kalkınmanın gerçekleşebilmesi için çevre koruma yaptırımları, kalkınma sürecinin entegre bir parçasını oluşturacaktır. Sürdürülebilirlik kavramı genel anlamıyla belirsiz bir süre boyunca bir durum veya sü- recin sürdürülebilme kapasitesini ifade etmektedir. Dünya kaynaklarının ve çevrenin in- san faaliyetleri sonucu tükenme sınırına doğru ilerlediği konusunda artık genel bir görüş birliği bulunmaktadır. Bu açıdan ele alındığında sürdürülebilirlik ancak doğanın sunduğu kaynakların kendiliğinden yenilenebilmelerine olanak tanıyacak hızda kullanılmasıyla sağlanabilir. Sürdürülebilirlik tanımları bunlarla sınırlı değildir. Kavram pek çok alanda karşımıza çıkmaktadır. Örneğin,; sürdürülebilir kentler, sürdürülebilir tarım, sürdürülebilir mima- ri, sürdürülebilir pazarlama, sürdürülebilir ekonomi, sürdürülebilir üretim vb. gibi kulla- nımlar, sürdürülebilirlik konusunu gününümüzde önemi geç de olsa fark edilen, üzerinde çok tartışılan karmaşık bir kavram hâline dönüştürmüştür. Ayrıca, dikkate alınan konuya göre sürdürülebilirlik kavramının farklı stratejiler gerektirmesi de herkes tarafından kabul edilen bir tanımın yapılmasını güçleştirmektedir. Sürdürülebilirlik kavramı tek boyutlu olarak düşünülmemesi gereken bir kavramdır. Pek çok alanda ve sektörel bazda sürdürülebilirlik hakkında önemli bir farkındalık yaratıl- mış olup yapılan tüm çalışmalar bu görüşü destekler niteliktedir. Kısacası, sürdürülebilirli- ğin çevresel, sosyal ve ekonomik boyutları vardır. Çevresel, ekonomik ve sosyal sürdürüle- bilirlik bir bütün olarak sağlandığı takdirde sürdürülebilir gelişme gerçekleşebilmektedir. Sürdürülebilirliği tüm boyutları ile bir bütün olarak algılamadığımız sürece sürdürülebi- lir gelişme pek mümkün olamayacaktır. Bireyler ve toplum olarak sürdürülebilir yaşama geçmemiz için büyük fedakârlıklar ve değişiklikler yapılması da kaçınılmazdır. Öncelikle insanoğlunun bu yeryüzündeki varlığının ekolojik, sosyal ve psikolojik sınırları olduğunu görmek ve kabul etmek gerekmektedir. Yenilenemeyen enerji kaynakları yerine yenilene- bilir enerji kaynaklarının verimli kullanımı ve doğaya karşı sorumlu davranılması çevresel “Dünya herkesin ihtiyacını karşılayabilecek kadar zengindir; ama herkesin her ihtiyacını karşılayacak kadar değil.”GANDHİ
  • 14. Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler6 sürdürülebilirliğin gereksinmelerini oluşturmaktadır. Doğal enerjinin verimli kullanımı sonucu ülke ekonomilerinde gelişme gözlenir. Bu bağlamda, ekonomideki kalkınma sür- dürülebilir ekonomi kavramını da gerçekçi kılmaktadır. Çevreye duyarlı bir yaklaşımla yaşamanın sonucunda sağlıklı toplumlar oluşturulabilir. Sağlıklı toplumların ekonomik refah içinde yaşantısı sosyal sürdürülebilirlik olarak adlandırılmaktadır. http://sustainablog.org/ (Sürdürülebilirlik üzerine Blog Alanı) https://www.youtube.com/watch?v=TD5P7qaQTS8 (Değer zinciri üzerine bir video) Karbon ayak izi nedir? Araştırınız. SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA VE İŞLETMELER AÇISINDAN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN ÖNEMİ Sürdürülebilir kalkınma kavramı, Endüstri Devrimi ile başlayan ve günümüzde de de- vam eden, ham maddenin işlenmiş ürüne dönüştürülmesi süreçlerinin, yalnızca ekono- mik faydaya dayalı, uzun vadede çevresel ve sosyal gelişimin önünü tıkayıcı sistematiğine bir alternatif olarak ileri sürülmüştür. Kavramın kabul görmeye başlaması, 1970 ve 1980’li yıllardan başlayarak bir dizi uluslararası toplantıda dile getirilmesiyle olmuştur. Sürdürülebilirlik ifade edilirken çoğunlukla ekonomik kavramlarla beraber ele alın- mıştır. Bu sebeple sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir kalkınma çoğu zaman eş anlamlı kul- lanılmıştır. Birleşmiş Milletlerin 2005 Dünya Zirvesinde sürdürülebilir kalkınma, ekono- mik kalkınma, sosyal kalkınma ve çevrenin korunması olmak üzere üç ana başlık altında tanımlanmıştır. Ekonomik kalkınma açısından sürdürülebilirliğin sağlanması, dünya kaynaklarının sınırlı olması sebebiyle ekonomik faaliyetler açısından kaynak kullanımında duyarlılığı gerektirmektedir. Sosyal kalkınma açısından sürdürülebilirlik, salt tüketim toplumundan çevreye duyarlı ve bu bilinçle tüketim yapan toplumlara dönüşümü ifade etmektedir. Çev- renin korunması açısından sürdürülebilirlik ise, çevre ile etkileşimde çevreyi en doğal hâlinde tutabilecek davranışlar sergilemek ve insan faaliyetleri sonucu zarar gören ya da yok olan ekolojik çevreyi geri kazanım faaliyetlerinde bulunmak olarak tanımlanabilir. Sürdürülebilir kalkınma, ekonomik büyüme ve refah seviyesini yükseltme çabalarını, çevreyi ve yeryüzündeki tüm insanların yaşam kalitesini koruyarak gerçekleştirme yönte- midir. Sürdürülebilir kalkınma insan ve çevre merkezli olmak üzere iki ana başlık altında değerlendirilmektedir. Doğal çevreninin korunması kadar ekonomik ve sosyal kalkınma- nın da birbirinden ayrılmaz parçalar olduğunu kabul etmektedir. Sürdürülebilir kalkınmanın önemi Türkiye’de yeni yeni kavranmaya başlanmasına rağmen, uluslararası bazı lider işletmelerin bu alanda çok önemli çabaları bulunmaktadır. Yapı Kredi, Vodafone, Turkcell, Zorlu Enerji, TAV, Yaşar Holding, Akbank, Bilim İlaç, Eczacıbaşı gibi Türkiye’nin önemli şirketleri sürdürülebilirlik konusunda oldukça önem- li faaliyetler yürütmektedirler. Her yıl bu faaliyetler enerji verimliliğinin sağlanması, or- man kayıplarının önüne geçilmesi, düşük emisyon teknolojilerinin artması, yenilenebilir yakıt ve enerji depolama altyapılarının geliştirilmesi, yüksek karbonlu yakıtların yerine düşük karbonlu yakıtların tercih edilmesi, karbon tutma ve depolama, biyolojik çeşitli- liğin korunması, su ve geri dönüşüm modelleri ve teknolojileri olarak özetlenebilir. Tüm bu aktiviteler şirketlerin maliyetlerini düşürüp, kârlılığını artırırken aynı zamanda onlara rekabet üstünlüğü de sağlamaktadır. 1 Sürdürülebilir kalkınma kavramı, 1972’de Stockholm İsveç’te düzenlenen Birleşmiş Milletlerin Stockholm Konferansı sırasında gelişmiş ülkelerin küresel kalkınmanın çevresel sonuçları üzerindeki kaygıları ile gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınmaları için duydukları ihtiyaçları arasında bir yol bulma girişimi olarak gündeme gelmiştir. “Sürdürülebilir kalkınma üretilen objelerle alakalı bir şey değildir, bugünün insanları ile gelecek kuşakların ihtiyaçlarını karşılamakla ilgilidir.”- Manfred Max Neef
  • 15. 1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 7 Öztürk L. (2007). Sürdürülebilir Kalkınma, İmaj Yayınevi, Ankara.   İşletmeler Açısından Sürdürülebilirliğin Önemi Günümüzde sürdürülebilirlik, çevre dengesi ile ekonomik büyümeyi birlikte ele alan, hem doğal kaynakların etkin kullanımını sağlayan ve çevresel kaliteye önem veren hem de ge- lecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını tehlikeye sokmaksızın bugünkü ihtiyaçlarını karşı- layabilen bir kavram olarak tanımlanmaktadır. Küreselleşme olgusu ile birlikte yaşanan hızlı gelişmelere ve değişimlere paralel olarak, işletme çıkarlarının toplumsal çıkarlar ile çatışmadığı, ekonomik ve kâr odaklı bakış açısının yanı sıra sosyal ve çevresel konuların da işletmelerin sorumluluğu hâline geldiği yeni bir global düzen kurulmaya başlanmıştır. İşletmeler açısından sürdürülebilirlik, bu yeni düzende günümüz trendlerinin işlet- meler için getirdiği risk ve fırsatları anlayabilmek ve bunlara göre operasyonlarını, ürün ve hizmetlerini yeniden düzenlemek anlamına gelmektedir. Bu gelişmeleri takip etmeyen işletmelerin mevcut ve her geçen gün artmakta olan rekabet ortamında varlığını sürdü- rebilmesi son derece zorlaşmaktadır. İşletmeleri ve iş yapış şekillerini köklü bir şekilde etkileyecek olan sürdürülebilirlik uygulamaları işletmelere ve faaliyette bulundukları sek- törlere göre farklılık göstermektedir. Mevcut durumun net olarak anlaşılması, risk ve fır- satların doğru bir şekilde teşhis edilmesi için büyük önem arz etmektedir. İşletmeler açısından sürdürülebilirlik denince çevre (doğa), sosyal (insan), yönetişim, etik ve finansal performansın yönetimi anlaşılmaktadır. Artık işletmeler için dar tanımıy- la sadece kâr etmeye odaklanılan günler geride kalmıştır. İşletmelerin temel amacının kâr elde etmek, temel sorumluluğunun ise sadece işletme paydaşlarına karşı olduğu düşüncesi yerini giderek işletmelerin kâr elde etme amacının toplumsal çıkarlar ile paralel olacağı bir kazan-kazan karşılıklı kazanım modeline bırakmaktadır. Yani, artık şirketlerin sadece şirket ortaklarına karşı değil, toplumsal ortaklarına karşı da birtakım sorumlulukları bu- lunmaktadır. Artık bilgi toplumu olarak adlandırılan günümüz toplumunda işletmelerin hizmetlerini/ürünlerini sundukları toplumdan bağımsız olarak haraket etmeleri düşünü- lemez bir hâl almıştır. Karşılıklı değer yaratma odaklı stratejilerin benimsenmesi işletme- lerin sürdürülebilirliği açısından önem arz etmektedir. Rekabet gücünü korumak isteyen işletmeler günümüzde paydaşlarının beklentilerini dinleyerek geleceğe yatırım yapmakta ve çevresel, sosyal ve ekonomik sürdürülebilirliği kurumsal stratejilerinin merkezine almaktadırlar. Bu noktoda sürdürülebilirlik de ticaret- te rekabeti etkileyen bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Sürdürülebilir stratejilerin benimsenmeye başladığı iş dünyasında, işletmeler için pek çok risk ve fırsat da bir arada bulunmaktadır. Bu risk ve fırsatları iyi belirleyerek, operas- yonlarını, ürün ve hizmetlerini buna göre yeniden düzenleyen şirketler ve işletmeler, ge- lecekte rakiplerine göre rekabet avantajı yaratabileceklerdir. Örneğin; tedarik zinciri içeri- sinde yer alan bir üreticinin insan hakları ihlali yapması işletmeler için risk oluştururken, öte yandan iklim değişikliği, tüketim alışkanlıklarındaki değişim gibi etkenler işletmeler açısından fırsatlar barındırmaktadır. Bu ve benzeri konulara dikkat eden işletmelerin ra- kiplerine göre hızlı bir büyüme göstereceği öngörülebilir. İşletmelerin sürdürülebilirlik konusunda ortaya çıkan risk ve fırsatları değerlendire- bilmesi için, her şeyden önce toplumsal paydaşlarını iyi tanıması ve ekonomik konuların yanı sıra sosyal ve çevresel konuların da işletmeye ve paydaşlarına etkilerini ölçmeleri gerekmektedir. Bu noktada, bütüncül bir yaklaşım sergilemenin önemi büyüktür. Sürdürülebilirliğin işletmelere katkıları ise aşağıdaki gibi sıralanabilir: • Yükselen marka değeri, • Artan kurumsal itibar,
  • 16. Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler8 • İşletme giderlerinde orta ve uzun vadede tasarruf, • Nitelikli iş gücü çekme, • Yeni iş fırsatları, • Yatırımcılara ve kreditörlere (kısacası sermayeye) kolay ulaşım, • Yenilikçi ürün ve hizmet gelişimi, • İşletme ömrünün uzaması. İşletmeleri Sürdürülebilirliğe Yönlendiren Temel Güçler Günümüzde şirketleri sürdürülebilirlik esasında çalışmaya iten dört temel güç olduğunu söylemek mümkündür. Bunların başında yasal uygunluk faktörü gelmektedir. Son yıllar- da yerel ya da küresel düzeyde geçerli olan yasalar, şirketleri sorumlu olmaya yönlendir- mektedir. Yasal zorunluluklar sadece üretim yapılan ülke ile sınırlı değildir. İhracat yapan uluslararası ölçekte faaliyet gösteren işletmeler ihracatı gerçekleştirecekleri ülke/ülkele- rin yasal zorunluluklarına da uymak zorundadırlar. Örneğin, Türkiye’den AB ülkelerine kimyasal ihracat yapan bir işletme REACH Direktifi ile getirilen zorunluluklara uymakla sorumludur. İkinci faktör ise kamuoyu güvenidir. Burada işletmeler, faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için özellikle operasyonlarını yürüttükleri çevrede yaşayan topluluklardan yazılı olmayan bir onay veya güvenoyu almak zorundadırlar. Bu olmadığı takdirde şirke- tin halktan tepki alması kaçınılmaz bir durumdur. Müşteri talepleri de diğer önemli bir yönlendirici unsurdur. Günümüz bilgi çağında toplumsal bilincin yükselmesi ile birlikte daha çevreci araç ya da daha az yağlı besinler gibi tüketicinin değişen ihtiyaçları da şirket- leri sorumlu ürün ve hizmet üretmeye zorlamaktadır. Temiz, yeşil ve /veya sürdürülebilir üretim yaklaşımları her geçen gün daha da fazla önem kazanmaktadır. Sürdürülebilirliği yönlendiren son faktör ise yatırımcı talepleridir. Bu noktada sorumlu davranan işletmele- rin gün geçtikçe finansmana erişimi daha kolaylaşmaktadır. Örneğin; global sürdürülebi- lirlik endeksine dahil olan şirketlerin daha fazla yatırım çekmesi gibi. Sürdürülebilirlikte kilometre taşları olarak değerlendirilebilecek gelişmeler Şekil 1.1’de belirtilmiştir. Şekil 1.1 Sürdürülebilirlikte Kilometre Taşları 1972 • Stocholm Konferansı 1987 • Brundtland Raporu“Bizim Ortak Geleceğimiz” 1992 • Rio Zirvesi 1997 • Kyoto Protokolü 1997 • Küresel Raporlama Girişimi (Global Reporting Initiative, GRI) 2000 • BM Küresel İlkeler Sözleşmesi (UN Global Compact, UNGC) 2005 • BM Sorumlu Yatırım Prensipleri Girişimi 2009 • Sürdürülebilir Borsalar Girişimi 2012 • Rio+20 Zirvesi 2013 • Uluslararası Entegre Raporlama/ER) Çerçevesi
  • 17. 1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 9 http://www.temizuretim.gov.tr/Files/uygulamaornek/TGDF.pdf Sürdürlebilir Üretim Sem- pozyumu, 2013. Sürdürülebilir Kalkınmanın Boyutları 1987’de Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonunda sürdürülebilir kalkınma, gelecek ne- sillerin ihtiyaçlarını karşılama olanaklarını ellerinden almadan; şimdiki neslin ihtiyaçla- rının karşılanabildiği gelişme süreci olarak tanımlanmıştır. Bu çerçevede sürdürülebilir kalkınma: • Ekonomik açıdan rekabet edebilirliği güçlendiren, insanların temel ihtiyaçlarının uygun şekilde karşılandığı, refah düzeyini yükselten, • Toplumsal açıdan hakkaniyetli dezavantajlı grupları kapsayan ve yaşam kalitesini yükselten, • Çevreyi, özellikle yaşamı destekleyen doğal sistemleri koruyan ve geliştiren, bir- biriyle bütünleşik, nesiller içi ve nesiller arasında dengeli kalkınmayı sağlayan bir süreçtir. Sürdürülebilir kalkınmanın, kavram olarak tartışılmaya ve kullanılmaya başlandığı günden bu yana genellikle kabul edilen üç boyutu bulunmaktadır. Sosyal sürdürülebilirlik: Yiyecek, içecek ve barınma gibi temel insan ihtiyaçlarının ve daha ileri derecede güvenlik, özgürlük, iş ve eğlence faaliyetleri gibi sosyal ve kültürel ihtiyaçların sürekli olarak karşılanmasıdır. Sosyal sürdürülebilirlik daha çok bireylerin ih- tiyaçları üzerine yoğunlaşmıştır. Sosyal olarak sürdürülebilir bir sistem, eşitlik dağılımını; sağlık ve eğitim, cinsiyet eşitliği, politik sorumluluk ile katılımı içeren sosyal hizmetlerin yeterli düzeyde gerçekleştirilmesini sağlamalıdır. Ekolojik/çevreselsürdürülebilirlik: Biyolojik sistemlerin ve ekosistemlerin üretkenli- ğinin ve işlevlerinin sürekliliğini ifade etmektedir. Uzun vadede ekolojik sürdürülebilirlik genetik kaynakların ve biyolojik çeşitliliğin korunmasını, buna karşılık kısa vadede yapı- lan düzenlemeler ise ekosistemlerin uzun vadede kalıcılığını sağlamak için gerekli olmak- tadır. Ekolojik/Çevresel olarak sürdürülebilir bir sistem, kaynak temelini sabit tutmalı, yenilenebilir kaynak sistemlerinin ya da çevresel yatırım fonksiyonlarının istismarından kaçınmalı ve yenilemeyen kaynaklardan yalnızca yatırımlarla yerine yeterince konulmuş olanları tüketmelidir. Bu süreç, ekonomik kaynak olarak sınıflandırılmayan, biyolojik çe- şitlilik, atmosferik denge ve diğer ekosistem işlevlerinin korunmasını da içermelidir. Ekonomik sürdürülebilirlik: Sürdürülebilir ekonominin en önemli elemanı nüfus artışı, doğal-beşerî yeteneklerin teknolojik yenilikleri başaracak şekilde geliştirilmesi ile ekonomik gelişmenin sağlanmasıdır. Ekonomik olarak sürdürülebilir bir sistem, mal ve hizmetleri süregelen esaslara dayanarak üretebilmeli, hükûmet ve dış borçların yönetile- bilirliğini sürdürebilmeli, tarımsal ve endüstriyel üretime zarar veren sektörel dengesiz- liklerden sakınmalıdır. Sürdürülebilir kalkınma, kalkınmada bu üç boyutun dengeli bir biçimde dikkate alın- masını gerektirmektedir. Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanmasında ekonomik, sosyal ve çevresel boyutların kendi aralarında bağlantıları da önemlidir. Ekonomik ve sosyal bo- yutlar gelir dağılımı, yoksulluğun azaltılması, işsizlik sorunlarının çözümü gibi konular- da etkileşim hâlindedir. Toplumun bu sosyo-ekonomi koşulları istikrarlı hâle geldiğinde, çevreye yaklaşımı da sürdürülebilir bir hâl alacaktır; çünkü gelişmekte olan toplumlar, doğal kaynaklara bağlı bir şekilde yaşamlarını devam ettirmektedirler. Daha iyi sosyo- ekonomik koşullara sahip toplumların, doğa sermayesinden talepleri daha düzenli olacak- tır. Sosyal ve çevresel boyut, gelir dağılımındaki eşitlik yanında, doğal kaynakların da eşit bir şekilde kullanılmasını öngörmektedir. Gelecek kuşaklar da en az günümüzdeki kadar
  • 18. Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler10 doğal kaynağa sahip olabilmelidirler. Ayrıca, çevresel kaynakların yönetiminde halkın ka- tılımının tam olması gerekmektedir. Sürdürülebilir kalkınmanın boyutlarını içeren farklı nitelikte göstergeler mevcuttur. Göstergelerdeki parametreler zaman zaman değişiklik arz etse de hepsinin ortak yönü, sürdürülebilir kalkınmanın boyutlarının (ekonomik, sosyal ve çevresel) birbirinden farklı düşünülemeyeceğidir. Sürdürülebilir Kalkınmanın İlke ve Amaçları Sürdürülebilir kalkınmanın ilke ve amaçlarını birbirinden farklı düşünmemek gereklidir. Her ilke aynı zamanda belirli bir amaca işaret etmektedir. Diğer taraftan, sürdürülebilir kalkınmanın ulusal ve uluslararası metinlerde yer bulan ilke ve amaçlarına yönelik bir analiz yapıldığında, benzer amaçları farklı kelimelerle ifade etmeye çalıştıkları görülmek- tedir. Özetle, aynı dil konuşulmakta ancak farklı bir üslup kullanılmaktadır. Sürdürülebilir kalkınmanın anayasal metinlerinden biri olarak kabul edilen 1992 Rio Zirvesi’nin teme- lini ekolojik, sosyal ve ekonomik amaçlar oluşturmaktadır. 27 ilkeden oluşan deklarasyon, özellikle çevre vurgusu yapmakta (deklarasyonun 7 maddesi doğrudan çevreyle ilgilidir), kalkınmanın sürekli ve dengeli olması gerektiğini ifade etmekte (8. ve 9. madde), kadın- lara ve gençlere çevre duyarlılığı konusunda sorumluluk atfetmekte (20. ve 21. madde) ve çevreyle uyumlu bir kalkınmanın gerçekleşmesi adına uluslararası işbirliğinin (14.madde) önemine dikkat çekmektedir (United Nations, [UN], 2012). Zirve, ortaya koyduğu ilkeler itibarıyla etkinliğini ve güncelliğini hâlâ korumaktadır. Ayrıca, “Rio+20” olarak da adlan- dırılan 2012 Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Konferansı’nda, 1992 tarihli Rio Zirvesinde alınan kararlar bir kez daha teyit edilmiştir. Sonuç olarak, 1992 Rio Zirvesi, sürdürülebilir kalkınmayı, özellikle çevre hassasiyetini vurgulayarak bir işbirliği çerçeve- sinde değerlendirmektedir. Şekil 1.2 Sürdürülebilir Kalkınmanın Boyutları Çevresel Doğal Kaynak Kullanımı Çevresel Yönetim Kirlenmeyi Önleme (hava, su, toprak, atıklar) Ekonomik - Sosyal İş Etiği Adil Ticaret İşçi Hakları Sürdürülebilirlik Ekonomik Kâr Tassarruf Ekonomik Büyüme Araştırma - Geliştirme Çevresel - Ekonomik Enerji Verimliliği Doğal Kaynakların Kullanımındaki Sübvansiyon / Teşvikler Sosyal - Çevresel Çevresel Adalet Yerelde ve Küresel olarak, Doğal Kaynaklar Koruyucusu Sosyal Yaşam Standardı Eğitim Toplum Bilinci Eşit Fırsat Kaynak: Hlad , K., (2009). Sustainabile Practices In Residential Projects, 03.12.2015 tarihinde http://etd.fcla.edu/UF/ UFE0041256/hlad_k.pdf, adresinden alınmıştır. Rio Zirvesi’nde Birleşmiş Milletler, hükümetlerin kalkınma üzerinde tekrar düşünmesini ve doğal kaynakların tüketimi ile kirliliğin önlenmesi için çözüm- ler üretmesini amaçlamıştır. Konferansın“gerekli değişikliklerin ancak alışkanlık ve davranışlarımızın değişmesiyle gerçekleşebileceği”mesajı, dünyanın karşı karşıya bulunduğu sorunun ciddiyetini yansıtmakta, yoksulluğun yanında gelişmiş ülkelerdeki aşırı tüketimin çevre üzerine olumsuz etkileri olduğu vurgulamaktadır.
  • 19. 1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 11 Birleşmiş Milletler çatısı altında sürdürülebilir kalkınma adına ortaya konulan ilke ve hedefler esas itibarıyle bir bütünlük arz etmektedir. “Ortak Geleceğimiz-Brundtland Raporu”’nda da Rio’daki ilkelere benzer nitelikte kalkınma amaçları benimsenmiştir. Bu amaçlar aşağıda listelenmektedir: • Büyümeyi canlandırmak, • Büyümenin kalitesini değiştirmek, • İş bulma, yiyecek, enerji, su ve sağlık konularındaki temel ihtiyaçları karşılamak, • Sürdürülebilir bir nüfus düzeyini garanti altına almak, • Kaynak tabanını korumak ve zenginleştirmek, • Teknolojiyi yeniden yönlendirmek ve riski yönetmek, • Karar verme sürecinde çevre ve ekonomiyi birleştirmek. Sürdürülebilir kalkınma konusunda Avrupa Birliği’nin de benzer ilke ve amaçlar doğrultusunda çalıştığı görülmektedir. AB 7. Çerçeve Programı (2007-2013) incelendiğinde, çevrenin korunması, sosyal hakkaniyet ve sosyal içerme, ekonomik refah ve uluslararası yü- kümlülüklerin yerine getirilmesi, sürdürülebilir kalkınmanın temel amaçları olarak ifade edilmektedir. Ulusal düzeyde hazırlanan metinlerde de farklı bir durum söz konusu değildir. Türkiye’nin 9. Kalkınma Planı (2007-2013) da çevre ve ekonomiye dair benzer amaçları ilke olarak benimsemektedir. Dolayısıyla ulusal ve uluslararası metinler, aynı duygu ve düşünceyi farklı kelimelerle ifade etmektedir. Çevrenin korunması ve kalkınmanın sür- dürülebilir olması ortak amaçlar olarak göze çarpmaktadır. Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre Çevre kavramı en genel anlamıyla algılandığında, insanların biyolojik ve biyolojik olma- yan genel yaşam koşullarının tümünü kapsamaktadır. Bu ortam ile ilgili olan tüm sorunlar da çevre sorunları olarak ifade edilmektedir. Günümüzde çevre sorunları artık tüm insanlığın ortak sorunları olarak gündeme gel- mektedir. Ülkelerin kalkınma ayağını oluşturan koşullardan biri de çevredir. Çevre sorun- larının boyutu ve bunlara nasıl bir çözüm bulunacağı, bütün ülkelerin en önemli gündem maddelerinden birisini oluşturmaktadır. Kalkınmakta olan ülkeler açısından çevreye olan duyarlılığın artması, beraberinde ekonominin hızlı bir şekilde gelişmesi anlamında geçer- lilik kazandırmıştır. Dünyanın gündeminde yerini alan çevre sorunsalının anahtarını da sürdürülebilir kalkınma kavramı üstlenmiştir. AB düzeyinde, sürdürülebilir bir kalkınma modelinin hayata geçirilmesi yönündeki istek ve çağrılar artmıştır. Türkiye ise ekonomik büyüme yarışı içerisinde geleceğe bırakacağı çevresini koruyup, gözeten bir ülke olarak yerini almaya başlamıştır. Çevreye olan duyarlılığın artması ile beraber ülkeler arasında Kyoto Protokolü gibi anlaşmalar da imzalanmaya başlamıştır. Çevre, dünya ekonomisinde global bir sorun olarak ortaya çıkarken, bir yandan da kal- kınmakta olan ülkelerin ticaretini etkiler hâle getirmiştir. Özellikle sürdürülebilir büyüme açısından az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin dış ticaretinde çevre ile hem aynı hem zıt doğrultuda yaşanan gelişmeler birbirinden bağımsız olarak ortaya atılmıştır. Çevre-ti- caret ilişkisinde ticaretin çevre amaçlı kullanılması yaklaşımı güç kazanmaya başlamıştır. Günümüzdeki anlayışa göre, ne pahasına olursa olsun hızlı kalkınma yerine, uzun dönemli sürdürülebilir (sustainable) kalkınmanın gerçekleştirilmesi amaçlanmalıdır. Bu da çevreye en az zarar verecek bir sanayileşme modelini uygulamanın zorunlu olması demektir. http://www.ttgv.org.tr/content/docs/ekoskop.pdf (Sürdürülebilir rekabetçilik için temiz üretim, Ekim 2014.) Rio sonuç belgelerinin en kapsamlısı olan Gündem 21, 1992 yılının sorunlarını değerlendirerek dünyayı 21. yüzyıla hazırlamayı amaçlamaktadır. Bu amaçla sosyal ve ekonomik alandaki yoksullukla mücadele ve tüketim biçimlerinin değiştirilmesi gibi eylemlerin yanı sıra doğal kaynakların korunup işletilmesi konusunda detaylı öneriler sunmaktadır. Bugüne kadar hazırlanmış en kapsamlı, uygulanabildiği takdirde de en etkili eylem programı olarak görülen Gündem 21 halen sürdürülebilir kalkınmanın anahtarı olarak görülmektedir. Kyoto Protokolü, sera etkisi yaratan gazların salımlarını (emisyon) kısmak üzere sanayileşmiş ülkelere çeşitli hedefler belirleyen uluslararası bir anlaşmadır. Sera etkisi yaratan gazlar, kısmi de olsa, küresel ısınmanın, yani küresel ısının yeryüzündeki hayatı tehdit edecek derecede artmasının nedenleri arasında gösteriliyor. 1997 yılında oluşturulan protokol, 1992’de imzalanan bir çerçeve anlaşmada belirlenen ilkelere dayanmaktadır.
  • 20. Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler12 Sürdürülebilir Kalkınma ve Enerji Çağımızın en önemli problemlerinden birisi enerji ihtiyacının sürdürülebilir kalkınma- nın boyutları arasındaki dengeyi koruyacak şekilde karşılanmasıdır. Bu nedenle enerji arz güvenliğinin sağlanması sürdürülebilir kalkınmanın en önemli koşulunu oluşturmakta- dır. Kalkınmanın vazgeçilmez gereği olan enerjinin temininde, ülkeler politikalarını be- lirlerken; sürdürülebilir kalkınmayla uyumlu olması gereken bir takım unsurları dikkate almaktadırlar. Söz konusu uyum kriterleri çevresel uyumluluk, kuşaklararası uyumluluk, talepte uyumluluk, sosyopolitik uyumluluk, jeopolitik uyumluluk ve ekonomik uyumlu- luk olarak sayılabilir. Enerji planlamaları, bu kriterlerin ayrıntılı olarak değerlendirilmesi ve aralarındaki hassas dengelerin göz önüne alınması ile yapılmaktadır. Diğer taraftan, sürdürülebilir kal- kınma içerisinde herhangi bir enerji alternatifinin gerekliliğini değerlendirirken bir takım öngörüler dikkate alınmaktadır: Demografik: Yüzyılın ortasında ikiye katlanacak olan nüfus (yoğun olarak gelişmekte olan ülkelerde), Enerji: 2050 yılı itibarıyla birincil enerji ihtiyacının ikiye, elektrik enerjisi ihtiyacının üçe katlanması (6000 GWe), Çevre: Biyosferin endüstriyel kirlenmesi ve fosil enerjiden kaynaklanan sera gazı etkisi, Jeopolitik: Azalmakta olan zengin petrol ve gaz kaynaklarının yarattığı uluslararası uyuşmazlıklar, yakıt üretimi ve taşımacılığı yapan ekonomilerin gerilemesi. Dünyada ve Türkiye’de nüfus, ekonomik faaliyetlerdeki artış, fosil yakıt tüketimi ve yol açtığı çevresel zararla doğru orantılı olarak artmaktadır. Enerji üretiminden kaynaklanan sera gazı salınımlarıyla tehlikeli düzeylere varmakta olan iklim değişikliği ve fosil yakıt rezervlerinin sınırlı oluşu dolayısıyla sürdürülebilir kalkınma kavramı ağırlık kazanmakta ve endişe yaratmaktadır. Sürdürülebilir gelişme veya kalkınma ancak sürdürülebilir bir enerji sistemiyle mümkün olabilir. Bu süreçte iklim, enerji ve ekonomi vazgeçilmez fakat etkileşen bileşenleri oluşturmaktadır. Yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynaklarını araştırınız. Aydemir R., (2013). Sürdürülebilir Yaşam ve Enerji Söyleşileri. İstanbul: Sokak Ki- tapları. HALKLA İLİŞKİLERİN TANIMI VE ÖNEMİ Halkla ilişkiler nedir sorusuna somut bir yanıt vermek oldukça güçtür. Bu güçlüğün altında- ki önemli nedenlerden biri, halkla ilişkiler alanının çok geniş olması ve propaganda, reklam, pazarlama gibi alanlarla olan yakınlığı nedeniyle bu kavramların birbiriyle karıştırılmasıdır. Günümüzde işletmeler üretmek ve ürettiğini satmanın yanı sıra, kendilerini anlatmak, farkındalık yaratmak, imaj ve itibar oluşturmak ya da güçlendirmek gibi amaçlara sahip- tir. Toplumun beğeni ve desteğini kazanmış bir işletme güçlenir ve büyür. Her işletmenin çevresiyle iyi veya kötü, az veya çok ilişkileri vardır. Önemli olan bu ilişkilerin planlı, dü- zenli ve sürdürülebilir olmasıdır. Bu da işletmenin amaçlarına yönelik olarak planlanan halkla ilişkiler çalışmaları ile mümkün olabilmektedir. Halkla ilişkiler açısından alayazında pek çok kabul gören tanım bulunmaktadır. Ulus- lararası Halkla İlişkiler Derneğinin yaptığı tanıma göre halkla ilişkiler: “Bir girişimin kamu ya da özel sektörde faaliyet gösteren bir kuruluşun temasta bulunduğu ya da bu- lunabileceği kesimlerin anlayış, sempati ve desteğini elde etmek ve devam ettirmek için yaptığı sürekli ve örgütlü bir yönetim görevidir.” 2
  • 21. 1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 13 Halkla ilişkiler, bir işletme ile hedef kitlesi arasında karşılıklı iletişimi, anlayışı, kabulü ve iş birliğini sağlamaya ve sürdürmeye yardımcı bir yönetim fonksiyonudur. Bir diğer tanıma göre halkla ilişkiler, özel ya da tüzel kişilerin belirtilmiş kitlelerle dürüst ve sağlam bağlar kurup geliştirmek, bu bağları olumlu inanç ve eylemlere yöneltmek, tepkileri de- ğerlendirerek tutuma yön vermek, böylece karşılıklı yarar sağlayan ilişkileri sürdürme yo- lundaki planlı çabaları kapsayan bir yöneticilik sanatıdır. Filiz Peltekoğlu (1998) ise halkla ilişkileri, “kişi veya kuruluşların amaçlarını gerçekleştirmesine yardımcı olan, kimi zaman tüketici, kimi zaman dağıtımcı ve çalışanlar gibi kuruluşun yapısına göre değişkenlik gös- teren, hedef kitlelerle gerçekleştirilen iletişim yöntemidir” şeklinde tanımlamaktadır. Bu tanımda da, halkla ilişkilerin iyileştirilmesine yönelik çalışmaların yanı sıra iletişim yöne- ticiliği rolü vurgulanmaktadır. Halkla ilişkilerin temel ögesi iletişimdir. Bir işletmenin çevresindeki fırsatlardan mak- simum yarar sağlaması sonucunda, işletme sürekliliğini devam ettirir. İşletmelere bu ko- laylığı sağlayan unsurlardan biri de halkla ilişkiler ve onun doğal bir öğesi olan iletişimdir. İletişimdeki temel amaç; iletişimde taraf olan alıcıda, iletişim sonucunda belirli bir anla- yışın ve davranışın oluşmasını sağlamaktır. Öte yandan içinde iletişimin olmazsa olmazı olan halkla ilişkilerin temel ilkeleri arasında da iki yönlü ilişki kurmak, doğru bilgi ver- mek, inandırıcılık, sabırlı çalışmak, yaygın sorumluluk, açıklık, süreklilik ve firma imajı yer almaktadır. Adı geçen unsurlar, halkla ilişkilerin başarılı şekilde sürdürülmesi için gerekli olan etmenlerdir. İşletmeler açısından halkla ilişkiler; işletme ile çevresi (müşteriler, potansiyel müşte- riler, çalışanlar, bayiler, tedarikçiler, yatırımcılar, meslek odaları, sivil toplum kuruluşları, finansal kurumlar, ilgili kamu kurumları, vb.) arasında karşılıklı iletişimi, anlamayı ve iş birliğini sağlamak amacıyla yürütülen planlı ve sürekli çalışmaların bütünüdür. İşletmeler günümüzde dinamik bir çevrede faaliyeterini sürdürmektedirler. Çevresini oluşturan farklı kitleler için işletmelerin farklı özellikleri önem taşımaktadır ve bu özellik- lerin uygun iletişim araçları ile ve doğru ifadelerle iletilmesi gerekmektedir. Örneğin; bir şirketin finansman bölümü için finans sektörü, finans sektörüne yönelik yayınları hazırla- yanlar, bankacılar, bu alandaki meslek odaları önemliyken, satın alma bölümü için tedarik- çiler, satış bölümü için bayiler ve satış noktaları, insan kaynakları birimi için çalışanlar ve potansiyel iş gücü, pazarlamacılar içinse tüketiciler birinci derecede öneme sahiptir. Halkla ilişkiler birimi tüm bu farklı kitlelere yönelik sürekliliği olan faaliyetler planlar ve yürütür. Tanımlardan da anlaşılabileceği gibi, halkla ilişkiler disiplini değişen dünya dengele- ri, küreselleşmenin, teknolojinin toplumlar ve kurumlar üzerindeki etkisiyle farklı roller üstlenmektedir. Etkileşimin bir ideal hâline geldiği günümüz işletmeleri için birlikte üret- me ve karar alma süreçlerine paydaşların katılımı gibi kavramlar ön plana çıkmaktadır. Yönetim fonksiyonuna sahip çağdaş halkla ilişkiler yaklaşımı ise, burada kritik bir rol oynayarak işletmenin çeşitli iç ve dış hedef kitlelerinin sürdürülebilirlik gibi önemli ko- nularda süreçlere dâhil edilmesine katkıda bulunmaktadır. Bu yaklaşım ayrıca, kurumsal sosyal sorumluluk anlayışının temellendirilmesi, iş yapma biçimlerinin ekonomik, sosyal ve çevresel etkilerinin işletme gündemine alınması, konu ile ilgili raporların hazırlanması ve denetlenmesi başlıklarının da ön plana çıkmasını sağlamaktadır. Bir işletmenin halkla ilişkiler faaliyetleri aşağıdaki gibi sıralanabilir: • Haber şeklinde mesajlar üreterek işletmeyi ve ürünlerini anlatmak, • İşletmenin kurum kimliğini oluşturmak, • Tüketici nezdinde benimsetme ve kanaat oluşturma amaçlı çalışmalar sonucunda ürünlerin markalaşmasını sağlayarak işletmenin rekabet gücünü artırmak, • Kurumsal sosyal sorumluluk kampanyaları, etkinlik yönetimi, sponsorluk gibi fa- aliyetler yoluyla hedef kitleler üzerinde işletmeye yönelik olumlu algı oluşturmak,
  • 22. Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler14 • Çalışanları işletmenin mevcut durumu, geleceğe yönelik planları, vb. konularda bilgilendirmek, • Bayilerin motivasyonunu artırmaya yönelik faaliyetler gerçekleştirmek, • Hissedarları işletmenin yaptığı çalışmalarla ilgili olarak sürekli bilgilendirmek, • İşletmenin yaptığı işle bağlantılı olan tüm kamu kurumlarıyla ilişkiler kurmak ve sürdürmek, • Yerel yönetimler ve ilgili meslek odaları ile iletişimi sağlamak, • Olası krizlere karşı hazırlıklı olmak ya da kriz döneminin olumsuz etkilerini en aza indirmek. Anlaşılabileceği gibi halkla ilişkiler sadece kamuoyu ile işletme arasında iletişim kur- mak, işletmeyi kamuoyuna tanıtmak, benimsetmek ve imaj oluşturmaktan ibaret değildir. Markalaşmanın öneminin anlaşılması, müşteri odaklılık ve pazarlamada iletişimin ağır- lığının artması ile birlikte halkla ilişkiler pazarlamayı destekleyen çok önemli bir faaliyet hâline gelmiştir. Bu gelişmelerden dolayı halkla ilişkiler kavramı, kurum ile kamuoyu arasındaki iletişi- mi sağlayan Kurumsal Halkla İlişkiler (CPR) ve kurumun pazarlama çalışmalarına destek olan Pazarlama Yönlü Halkla İlişkiler (MPR) olmak üzere ikiye ayrılmıştır.  Kurumsal halkla ilişkiler genel olarak kamuoyu oluşturma tekniklerinden yararlan- maktadır. Yönetime önerilerde bulunmak ve danışmanlık yapmak, kurumsal yayınlar, toplumsal ilişkiler, kurum imajına yönelik mesajların yayınlanması, kültürel ve sosyal içe- rikli faaliyetler, itibar ve algılama yönetimi kurumsal halkla ilişkilerin işlevleridir. Pazarlama yönlü halkla ilişkiler ise, işletmenin satışını artırmak amacıyla pazarlama stra- tejileri doğrultusunda pazarlama faaliyetlerini destekleyen halkla ilişkiler uygulamalarıdır. Halkla ilişkilerin pazarlama faaliyetlerine desteği şu şekildedir: Halkla ilişkiler diğer pazarlama yöntemleri ile birlikte kullanıldığı takdirde iletişimi güç- lendirici etki yapar. Ürün satışlarını artırmanın yanı sıra, ürün imajını güçlendirir. Ayrıca, pazara sunulan yeni ürünlerin tanıtımına da katkıda bulunur. Halkla ilişkiler diğer pazarla- ma yöntemlerinin kullanılamadığı durumlarda bile (örneğin, tütün mamulleri) etkin bir şe- kilde uygulanabilmektedir. Böyle durumlarda işletmeler halkla ilişkiler faaliyetlerine ağırlık vererek ürünlerinin tüketiciler tarafından tercih edilmesini sağlayabilmektedirler. Basında yer alacak ürün hakkında bir haber, reklamın yapacağından çok daha fazla etki yaratmakta ve çok daha düşük maliyetli olmaktadır. Yapılan araştırmalar, basında yer alan bir haberin reklama oranla tüketicileri beş kat daha fazla etkilediğini göstermektedir. Halkla ilişkiler söylenti yoluyla işletme ve ürünleri hakkında konuşulmasını sağlar. Bunu da kamuoyunun görüşlerine itibar ettiği kişiler aracılığıyla yapar. Burada dikkat edilmesi gereken nokta olumsuz konuşmaların yayılma hızının olumlu konuşmalara oranla iki kat fazla olduğudur. Halkla ilişkilerin bir diğer etkisi de kriz yönetimi alanında ortaya çıkar. Rekabet or- tamında krizlerden en az hasarla çıkabilmek hatta krizleri fırsata dönüştürebilmek için kriz iletişimini iyi yönetmek gerekir. Halkla ilişkiler böyle anlarda uyguladığı yöntem ve stratejilerle işletme ve ürünlerine karşı oluşmuş olumsuz algıyı düzeltmeye çalışır. Pazarlama yönlü halkla ilişkiler çalışmaları proaktif ve reaktif olmak üzere ikiye ayrıl- maktadır. Proaktif halkla ilişkilerde işletmenin pazarlama hedefleri, tanıtım faaliyetleri ve ürün ve hizmetleri açısından her şey yolundadır. İşletmenin ürün stratejileri ve rakipleri kar- şısındaki konumu doğrudur. Bu nedenle de proaktif halkla ilişkiler çalışmaları pazarla- ma iletişimini destekler durumdadır. Özetle problem çözmek yerine fırsat kollayıcıdır. Proaktif halkla ilişkiler diğer pazarlama iletişimi unsurlarını bütünleştirerek ürün/hizmet lansmanına haber özelliği ve değeri katmaktadır.
  • 23. 1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 15 Reaktif halkla ilişkiler ise işletmenin karşı karşıya kaldığı negatif durumları başarıyla atlatabilmesine yönelik giriştiği halkla ilişkiler çabalarıdır. Reaktif halkla ilişkiler, genel olarak kriz zamanlarında yapılan halkla ilişkiler faaliyetlerini içermektedir ve şirketin imajını ortaya koymak, güçlendirmek dolayısıyla gelirini artırmak amacında olan proaktif halkla ilişkilerin aksine, işletmenin zedelenen itibarını onarmak, pazar kaybını önlemek ve düşen satışları tekrar kazanmak amacındadır. Görüldüğü gibi, halkla ilişkiler hem kurumlar hem de hedef kitleleleri açısından stra- tejik öneme sahip bir yönetim fonksiyonudur. Bu önemli yönetim aracının teknolojik gelişmelere paralel olarak niteliklikleri daha da arttırılabilir, fonksiyonları geliştirilebilir ve katma değeri daha da arttırılabilirse kurumların sürdürülebilirliği açısından ve ay- rıca bireysel ve toplumsal açılardan da daha fazla amaca hizmet etme imkânı doğmuş olacaktır. Böylece kurumsal verimlilik artabilecek ve toplumsal olarak daha fazla değer yaratılabilecektir. Aydınalp G.I., (2013), Halkla İlişkiler Ekseninde Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Anka- ra: Seçkin Yayıncılık. www.tuhid.org/tr/ adresinden Türkiye Halkla İlişkiler Derneğinin çalışmalarıyla ilgili ay- rıntılı bilgiye erişebilirsiniz. Kurum içi iletişim ile kurum içi halkla ilişkiler eş anlamlı değildir. Kuruluşların kurum içi hedef kitlelerine yönelik işleyen, resmî (formal) ve gayriresmî (informal) iki türlü iletişim mekanizması vardır. Resmî iletişim hiyerarşi ile uyum içinde, hem yatay hem dikey yönde gerçekleşebilen iletişimdir. Gayri resmî iletişim ise hiyerarşinin dışında, çapraz bilgi akışı olarak, ya yönetimin isteği dahilinde ya da kişi/grupların isteğine bağlı olarak gerçekleşen iletişim şeklidir. Kurum içi halkla ilişkiler, kurum içi iletişimin resmî (formal) bir tipi sa- yılmaktadır. http://www.prmuseum.org/resources/prinhistory/ internet adresinden halkla ilişkilerin ta- rihsel gelişimi ile ilgili ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz. Büyük endüstriyel yapılar, halkla ilişkiler etkinlikleri aracılığıyla kamuoyunu manipüle et- mek için medya üzerinden yürüyen söylemsel mücadelenin aktif birer katılımcısı durumun- dadırlar ve kendi leyhlerine bir kamuoyu yaratmak için ciddi bir çaba sarfetmektedirler. Halkla ilişkilerin propagandayla olan bağını daha iyi görebilmek için tarihsel gelişim sey- rindeki önemli kişilere ve düşüncelerine göz atılması yararlı olacaktır. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK Kurumsal sosyal sorumluluk, işletmelerin şirketlerin kurumsal vatandaşlar olarak fa- aliyetlerini, çalışanlar ve paydaşlarıyla ilişkilerini sosyal, kültürel, ekonomik ve çevresel konularda duyarlı, etik, sorumluluk sahibi yaklaşımlarla gerçekleştirmeleri ve toplumsal konulara yatırım yapmaları anlamına gelmektedir. Kurumsal sosyal sorumluluk yasal zo- runluluklara dayanarak değil, işletmelerin kendi inisiyatifleriyle gönüllü olarak gerçekleş- tirdikleri uygulamaları kapsamaktadır. Kurumsal sosyal sorumluluk anlayışının ekonomik, sosyal ve çevresel olmak üzere üç boyutu bulunmaktadır. Ekonomik boyut; finansal ve mali kapasiteye değinerek, bir işletmeyi yönetmek ve denetlemek anlamına gelen kurumsal yönetişim konusunu kap- samaktadır. Ekonomik boyuta odaklanılması işletmenin uzun dönemli kârlılığını ve iş- letmenin hesap verebilirliğini güçlendirmeyi hedeflemektedir. Sosyal boyut; kurumun iş Yaklaşık olarak 1970’lerin başından beri yaygın olarak kullanmaya başlanan kurumsal sosyal sorumluluk terimi Türkçe’de kısaca KSS, İngilizce’de ise Corporate Social Responsility kavramının kısaltılmış hali olan CSR biçimde kullanılmaktadır. Bu kavram özellikle uluslararası ya da küresel olarak tanımlanan kurumların etkinlikleriyle tüm dünyaya yayılmıştır. Küresel kurumlar dünyanın çeşitli ülkelerinde iş yaparken, ürünleri ve çalışma biçimlerinin yanı sıra KSS uygulamalarını da diğer ülkelere götürmüşlerdir. KSS kavramının, akademik çalışmalarda ve uygulamalarda farklı terimlerle ele alındığı da görülmektedir.
  • 24. Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler16 yaptığı topluma karşı sorumluluğunu içermekte, bu sorumluluğa sürdürülebilirlik ilkesi rehberlik etmektedir. İç ve dış sosyal paydaşlar ile sivil toplum örgütlerinin beklentileri sosyal boyutta dikkate alınmaktadır. Çevresel boyut ise; işletmenin doğal sistemler üze- rindeki etkisine odaklanmakta, faaliyetlerinin çevreye zarar vermeyecek şekilde yapılan- dırılmasını sağlamaktadır. Van Het Hof S.D., Hoştutu S., (2015). Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Kavramlar, Uy- gulama ve Örnekler. İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık. Sosyal sorumluluk terimi ilk kez 1953’te yayımlanan Bowen’in İş adamlarının Sosyal So- rumlulukları (Social Responsibilities of the Businessman) adlı makalede yer almıştır. Bowen bu makalesinde, iş adamlarının, toplumun değer ve amaçlarıyla örtüşen sosyal sorumluluk faaliyetleri ile ilgilenmelerini savunmaktadır. Kurumsal Sosyal Sorumluluğun Avantajları ve Dezavantajları Kurumsal sosyal sorumluluk anlayışı işletmeler açısından bir takım avantaj ve dezavantaj- ları beraberinde getirmektedir. İşletmeler açısından sağladığı avantajları şu şekilde özet- lemek mümkündür: • Kurumsal itibar gelişimine ve firma tanıtımına katkı, • Daha iyi risk yönetimi, • Çalışan bağlılığının gelişimine katkı, • Daha iyi pazar pozisyonu ve rekabet gücü ile birlikte müşteri sadakatinde artış, • Maliyetlerde düşüş, • Daha güçlü tedarik zinciri, • Toplumla, yerel ve merkezi devlet organları ile daha güçlü ilişkiler, • Paydaşlarla daha güçlü ilişkiler (Takım çalışmasının etkinliği, organizasyonel per- formansın ve genel motivasyonun yükselmesi), • Yeni kaynak bulmada kolaylık/ daha geniş finansman kaynaklarına ulaşma. Sosyal sorumluluğun başlıca dezavantajları ise şunlardır: • Sosyal faaliyetlerin, ürün maliyetlerine yansıtılmasıyla fiyatlar artar, bu da pazar kaybına neden olabilir, • Sosyal faaliyetler için yeni insan kaynağına ihtiyaç duyulabilir, • İşletme sahip, ortak veya yöneticilerinin sosyal konulara fazla duyarlı davranmala- rı, örgütsel amaçlardan uzaklaşılmasına neden olabilir. Yeşil üretim ve temiz üretim yaklaşımlarını araştırınız. Başarılı Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projeleri Günümüzde tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de şirketler, sosyal sorumluluk alanında başarılı projeler yürütmektedirler. Şirketler eğitim, kültür-sanat, çevre gibi farklı alanlarda destekledikleri projelerle toplumsal sorunlara çözümler üretebilmektedirler. Bu projeler, toplumsal sorunların çözülmesine ışık tutarken aynı zamanda şirketlerin piyasadaki pres- tijlerinin ve toplum tarafından şirketlere duyulan güvenin de artmasını sağlamaktadır. Bu projelere bir örnek Turkcell’in “Kardelenler” projesidir. Önde gelen telekomüni- kasyon ve mobil şebeke sağlayıcısı olan Turkcell, 2000 yılından bu yana Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği ile (ÇYDD) birlikte “Kardelenler” projesini yürütmektedir. Pro- je her yıl ekonomik engeller nedeniyle okula gidemeyen kız çocuklarına eğitim bursu sağlamaktadır. 2000 yılından itibaren proje dahilinde yaklaşık 100.000 Turkcell bursu verilmiş, 28.000 öğrenciye ulaşılmış, 17.000 Kardelen liseden mezun olmuş, 1.800 Kar- 3
  • 25. 1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 17 delen de üniversiteden mezun olmuştur. Projelere ünlülerin de destek vermesi proje- lerin başarısını önemli derecede arttırmaktadır. Sezen Aksu ve Ayşe Kulin’in Kardelen projesine destek vermesinde olduğu gibi. Kardelenler projesi Türkiye’nin en başarılı ve köklü sosyal sorumluluk projelerinden bir tanesidir. National Geographic belgeseline bile konu olmuş bir projedir. Diğer bir örnek, 2004 Doğan Gazetecilik tarafından başlatılan “Baba Beni Okula Gön- der” projesidir. Proje çerçevesinde, ülke genelinde eğitim olanaklarından mahrum kaldı- ğı tespit edilen kız çocuklarına maddi koşullarının düzelmesi için destek sağlanırken bir yandan da konuyla ilgili toplumsal farkındalığı arttıracak etkinlikler gerçekleştirilmekte- dir. Kampanyaya sağlanan büyük destekle 33 yurdun ve 12 ilköğretim okulunun yapımı gerçekleştirilmiş ve 10.500 civarında kız çocuğuna eğitimlerine devam ettikleri süre bo- yunca burs verilmiştir. Proje kapsamında yapılan kız öğrenci yurtları sayesinde her yıl 3500 öğrenci barınma imkânına kavuşmuştur. “Baba Beni Okula Gönder” kampanyasına pek çok kişi ve kuruluş destek olmaktadır. Kampanyaya bugüne dek 300 binin üzerinde bireysel bağışçı destek vermiş ve toplanan bağış miktarı 35 milyon TL’yi aşmıştır. Her yıl proje kapsamındaki etkinliklerin çeşitliği arttırılmaktadır ve etkinliklerin içerikleri zen- ginleştirilmektedir. Baba Beni Okula Gönder kampanyası kamuoyu tarafından da çok be- ğenilen ve desteklenen bir kurumsal sosyal sorumluluk projesidir. Projelerden de anlaşılacağı gibi çocukların eğitimi Türk toplumunda en önemli konu- lardan biri olarak ele alınmaktadır. Son 30 yılda T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, “Eğitime Tam Destek”, “Haydi Kızlar Okula”, bilgisayar destekli eğitim için çeşitli projeler gibi özel sektör ve yerel teşviklerin yönlendirdiği pek çok eğitim kampanyasına destek vermiştir. Sonuç olarak toplumun beklentileri ve devletin teşvikleri, şirketleri bu alanda bağışlar vasıtasıyla destek sağlamaya yönlendirmiştir. Eğitim projeleri dışında da pek çok başarılı kurumsal sosyal sorumluluk projesi ger- çekleştilmiş ve gerçekleştirilmeye de devam edilmektedir. İş Bankası’nın TEMA Vakfı ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı iş birliğinde hayata ge- çirdiği “81 İlde 81 Orman” projesi, çevrenin korunmasını ve başta çocuklar olmak üzere halkın çevre konusunda bilinçlendirilmesini amaçlayan bir projedir. Proje kapsamında 81 ilde yaklaşık 1.500 hektar alana 2.205.000 adet fidan dikilmiştir. Projenin en önemli özelliği dikilen fidanların 5 yıl boyunca bakımlarının da üstlenilmesidir. Tutmayan, kuru- yan fidanların yerine yeni fidanların dikimi gerçekleştirilmektedir. Bu sayede İş Bankası, oluşturmak istediği orman alanlarına başarılı bir şekilde ulaşmaktadır. Ayrıca fidanların dikim sürecinde gerçekleştirilen törenler ile başta çocuklar olmak üzere yöre halkının çevre konusunda duyarlılığının artması ve insanların çevre konusunda daha bilinçli bi- reyler hâline gelmesi hedeflenmektedir. Diğer bir başarılı proje örneği de Eti tarafından yürütülen “Eti Çocuk Tiyatrosu” pro- jesidir. Bu projenin amacı Türkiye’nin dört bir yanındaki çocuklara tiyatro sevgisini aşı- lamak ve onların hayal dünyasını genişletmektir. 14 yıldır Türkiye’nin 81 ilini birçok kez dolaşarak 1.5 milyon çocuğa ulaşmıştır. İlk kez tiyatroya gidecek on binlerce çocuğun hayallerini süsleyen ETİ Çocuk Tiyatrosu bugüne kadar Bisküvi Adam, Kakaolu Olsun, Alaaddin’in Sihirli Lambası, Alice Harikalar Diyarında, Pinokyo, Çizmeli Kedi ve Kral Çıplak olmak üzere 7 farklı oyun sergilemiştir. Eti, özellikle de maddi durumu yetersiz olan çocukların tiyatroyla tanışmasını sağlayarak başarılı bir proje ortaya koymuştur. Opet tarafından 2000 yılından bu yana sürdürülen “Temiz Tuvalet Projesi”nin ama- cı; ‘tuvalet temizliği ve hijyen’ konularında toplumda bir bilinç uyandırmaktır. Önce kendi istasyonlarından başlayan OPET, projeyi zamanla tüm yurda yaymıştır. Okullar- da, hastanelerde ve birçok kamu kuruluşunda seminerler verilmiş ve birçok broşür da- ğıtılmıştır. Çocukların eğitilmesi amacıyla çizgi filmler, yetişkinler için reklam filmleri
  • 26. Sürdürülebilirlik ve Halkla İlişkiler18 hazırlanıp televizyonlarda oynatılmıştır. Proje kapsamında eğitim vermeye devam eden OPET Eğitim Ekibi, Türkiye genelinde 72 ili gezerek 5,5 milyon km’den fazla yol kat etmiştir. 5500 saat eğitimle 8 milyonu aşkın kişi, doğru ve temiz tuvalet kullanımı ko- nusunda bilgilendirilmiştir. Kampanya çeşitli kurum ve kuruluşlardan iş birliği çağrıları almaya da devam etmektedir. P&G’nin bebek bezi markası olan Prima’nın UNICEF  ve Sağlık Bakanlığının iş birliği ile yürütülen “Bilinçli Anne, Sağlıklı Bebek” projesi de bir diğer başarılı proje örneğidir. Bu projede yeni doğum yapmış annelerin beslenme, aşı, hijyen, gelişim, nüfus kaydı gibi konularda bilinçlendirilmesi hedeflenmektedir. Annelerin sağlık hizmetlerinden daha çok faydalanmasını amaçlayan bu projede bebek ve çocuk ölüm oranlarının azaltılması, erken çocukluk döneminde gelişimin desteklenmesi ve yaşam kalitesinin yükseltilmesi için çalışmalar yürütülmektedir. Proje kapsamında 2004 yılından bu yana 4 milyon anne- ye ulaşılmıştır. Aile İçi Şiddete Son projesi Hürriyet gazetesi tarafından 2007 yılında başlatılan bir projedir. Bu projenin amacı toplumsal bir sorun olan aile içi şiddetle ilgili farkındalık ya- ratmaktır. Proje sayesinde gerek kamuoyunda gerekse iş dünyasında ülkemizin en büyük sorunlarından biri olan aile içi şiddete büyük bir farkındalık oluşmuş ve birçok kurum ve kuruluş projenin etkinliklerine destek vermiştir. 2007 yılından bu yana gece gündüz açık olan telefonlarına sadece uzman psikologların baktığı ve 40 binden fazla çağrı alan Acil Yardım Hattı, 2014 yılında 4.035 çağrıya cevap vermiştir. Bunlar arasında şiddet mağ- duru ya da yakını olan kişi sayısı 2.329’dur. Acil Yardım Hattı’ndan destek isteyen her üç mağdurdan biri, fiziksel şiddetten şikâyet etmiş, bunların yarısına yakın kısmı ise fiziksel şiddetin yanı sıra bir ya da birkaç şiddet türüne daha maruz kalmıştır. Her 3 mağdurdan 1’i sözel, duygusal şiddete uğradığını ifade etmiştir. Telefonla bu hattı arayan insanlara yardımcı olunmuş ve gerekli bilgilendirmeler yapılarak insanlar ilgili kurumlara gönde- rilmiştir. Bu proje ülkemizin en ciddi sorunlarından biriyle ilgilenerek birçok insanın ha- yatını kurtarmış ve kurtarmaya da devam edecektir. http://www.capital.com.tr/arastirmalararastirmalariste-halkin-gozunde-en-sorumlu-10- lider-haberdetay-10558, Capital’in GfK Türkiye ile gerçekleştirdiği ‘’Kurumsal Sosyal So- rumluluk Liderleri’’ araştırmasına ait verileri inceleyebilirsiniz. Sunjut, 1968’den bu yana İstanbul’da faaliyet gösteren ve özellikle teknik tekstil üretimi yapan bir şirkettir. Şirket yönetimi, ulusal ve uluslararası pazarda konumunu güçlendir- mek için kullanılan elektrik enerjisinin bir bölümünü rüzgârdan sağlama kararı almıştır. Şirket bu proje ile ‘yenilenebilir kaynak kullanımı kurulumu sahipliği’ kategorisinde, en- düstriyel üretim yapan bir şirkette ilk özel rüzgâr gücü tesisatı sıfatı ile Eurosolar tarafın- dan ödüle layık görülmüştür. Toplam 12 Mw rüzgâr gücü santrali, üretimin enerji ihtiya- cının büyük bir çoğunluğunu karşılamaktadır. Bu proje bir fabrika bahçesine kurulan ilk rüzgâr tarlası olduğundan Sunjut bundan sonra doğabilecek bürokratik engellerin aşıl- masında da önemli bir rol oynamıştır. Böylece, Sunjut’tan sonra aynı uygulamayı yapmak isteyecek olan diğer şirketler için de yol açılmıştır. Koç Holding bünyesinde yer alan şirket, 1,400 mavi yakalı ve 500 beyaz yakalı ça- lışanıyla özellikle Lpg üretimi ile enerji sektöründe faaliyet göstermektedir. Aygaz, Koç Grubu’nun da kurumsal stratejisiyle paralel olarak, kendisini topluma en yakın şirket ola- rak tanımlama yaklaşımı içindedir. Şirket kurumsal sosyal sorumluluk aktivitelerini de aynı kavram çerçevesinde şekillendirmekte ve ana ilgi alanlarını eğitim, sağlık, kültür ve sanat olarak ifade etmektedir. Aygaz, pazar ile olan iletişimini temel olarak tüm Türkiye’ye yayılmış olan bayiler ağıyla sağlamaktadır. Bölge halkından ve toptancılarından düzenli
  • 27. 1. Ünite - Sürdürülebilirlik, Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Halkla İlişkiler 19 olarak görüş ve geri bildirimler almaktadır. Aynı zamanda, her şehirden gerek ürünler gerekse Aygaz’ın bölgedeki faaliyetleri hakkında görüşlerin bildirilebileceği ve şikâyetlerin yapılabileceği bir çağrı merkezi bulunmaktadır. Aygaz, geleceğin müşterileri olarak ta- nımladığı çocukları da ihmal etmeyerek bilgilendirilmeleri için gerekli faaliyetlerde bu- lunmaktadır. 2002 yılında ilkokul öğrencilerini yangın, deprem, ilkyardım, trafik ve ev- okul kazalarına ilişkin konularda eğitmeyi amaçlayan ‘Dikkatli Çocuk’ kampanyasını bu amaçla gerçekleştirmiştir. Ateş böceği eğitim birimleri projesi ve “Aygaz Ev Kazalarına Karşı Uyarıyor” kampanyası da şirketin farkındalık yaratmak amacıyla gerçekleştirdiği KSS çalışmaları arasındadır. http://journal.yasar.edu.tr/wp-content/uploads/2012/05/no13_vol4_06_goztas_bayte- kin.pdf, Sosyal Sorumluluk Kampanyaları ile Çocukların Bilinçlendirilmesi ve Eğitimi Türkiye’den Bir Uygulama Örneği: Aygaz ‘Dikkatli Çocuk’ Kazalara Karşı Bilinçlendirme Kampanyası. Kurumsal Sosyal Sorumlulukta Halkla İlişkilerin Rolü Günümüzde işletmeler kâr elde etme amaçlarının yanı sıra topluma katkı sağlamaya yönelik faaliyetler gerçekleştirmekte ve değişen paydaş beklentilerini karşılamaya çalışmaktadır. Do- layısıyla paydaşların beklentileri, işletmelerin yalnızca ürün ve hizmetlerini şekillendirmekle kalmamakta; aynı zamanda aktif olarak birtakım sosyal çabalar içine girmelerini de sağlamaktadır. Günümüzün rekabet koşullarında kurumsal sosyal sorumluluk projeleri ve doğa dostu inisiyatifler müşteriler üzerinde uzun soluklu etkisi olan olumlu algılar yaratabilmektedir. Bu bağlamda sosyal sorumluluk projeleri özellikle çok uluslu ve kurumsal şirketlerin büt- çe ve zaman ayırdığı bir halkla ilişkiler aracı gibi görünmektedir. Kurumsal sosyal sorumluluk yaklaşımı, bir kurumun genel dünya görüşü tarafından belirlenmekte ve o düşünce yapısının temel özelliklerini yansıtmaktadır. İşletmeler sağ- lık, çevre, kültür sanat, eğitim vb. gibi çeşitli konularda soysal sorumluluk projeleri ya- parak, topluma ve sosyal sorunlara duyarlı olduklarının mesajını vermeye çalışmaktadır. Kurumsal soysal sorumluluk alanı ile halkla ilişkiler disiplini arasında derin bir bağ bu- lunmaktadır. Sosyal sorumluluk projeleri, genelde işletmelerin halkla ilişkiler bölümleri tarafından yürütülmektedir. Halkla ilişkiler uzmanlarının işletmenin çıkarları ile toplu- mun menfaatlerini dengede tutma gibi bir misyonları mevcuttur. Bu yüzden bu dengede kurumsal sosyal sorumluluk projelerinin önemi son derece büyüktür. Halkla ilişkiler, KSS çalışmalarının başarısında ve işletmelerin paydaşlarıyla güçlü ilişkiler geliştirmesinde oldukça önemli bir rol oynamaktadır. KSS başarısı ve paydaşların KSS çalışmalarına katılımı, işletmelerin hem iç hem de dış paydaşlarıyla sürekli iletişim kurmasını zorunlu kılmaktadır. Kurulan iletişimin etkili olabilmesi ise halkla ilişkiler çalışmalarıyla gerçekleşmektedir. Dolayısıyla işletmelerde, KSS çalışmaları halkla ilişkiler bölümünün görevi olarak görülmekte ve çoğunlukla da halkla ilişkiler bölümleri tarafın- dan yürütülmektedir. KURUMSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI VE STRATEJİLERİ Günümüzde bilinçli tüketiciler tercihlerini dünyayı daha iyi bir yer hâline getirmek için çaba gösteren duyarlı ve sorumlu şirketlerden yana kullanmaktadırlar. Dolayısıyla işletme yöneticileri, çevreye ve topluma karşı sorumluluklarını yerine getirirken hissedarların çı- karlarını da koruyan sürdürülebilirlik konusu ile yakından ilgilenmelidir. Kurumsal sür- dürülebilirlik, şirketlerin doğru şeyleri yaparak, çevreye ve topluma değer katması, bunla- rı yaparken de kârlı bir şekilde büyümesi anlamına gelmektedir. Kurumsal sürdürülebilirlik gelişmekte olan bir yönetim kuramı olarak kabul edilmektedir.