8.GÜN_ENERJİ MİNİ MBA_ENERJİ HUKUKU

1. REKABET HUKUKUNUN ELEKTRİK
SEKTÖRÜNDE UYGULANMASI
Mert Karamustafaoğlu (LL.M.)
Erdem&Erdem Ortak Avukatlık Bürosu Rekabet ve Uyum
Uzmanı
mertkaramustafaoglu@erdem-erdem.av.tr
Mini Enerji MBA
26 Ekim 2017
1

2. Temel Yapı
 4. Madde- Rekabete Aykırı Anlaşmalar (Yatay+Dikey)
 5. Madde- Muafiyet (Bireysel+Grup)
 6. Madde- Hakim Durumun Kötüye Kullanılması
(Muafiyet yok)
 7. Madde- Birleşme ve Devralmalar (Yoğunlaşmaların
kontrolüne İlişkin bir izleme ve izin sistemi)
 14. Madde-Bilgi İsteme
 15. Madde-Yerinde İnceleme
 16. Madde- İdari Para Cezaları
 56. Madde vd.-Tazminat Davaları
16

3. Bölge Paylaşımı İçeren
Anlaşmalar
Bölge Paylaşımı
 Özellikle dikey entegre dağıtım şirketlerinin birbirlerinin bölgelerine girmemeleri
konusunda yaptıkları anlaşmalardır (Watt AG II kararı-1997). Birbirlerine komşu
olan bu şirketler birbirlerinin bölgelerinde faaliyet göstermezler. En önemli rakip
bu benzer bölgede faaliyet gösteren dağıtım şirketi olduğundan yeni girişler
oldukça etkisiz hale gelir.
 Önemli kararlar AB’de 90’lı yılarda. IJsselcentrale (1991) ve SHG/EDF-ENEL
(1992)kararları.
 Ijsselcentrale Hollanda’daki elektrik sağlayıcıların Hollanda'ya ithal edilen
elektrik enerjisini tek bir toptan sağlayıcı firma (ortak girişim) rezerve etme
konusunda anlaşma yapıyorlar. Bunu dikey entegre operatörler arasındaki
anlaşmalarla geliştiriyorlar. Bu anlaşmaların etkisi sonucunda tüketiciler
elektriği başka kaynaklardan temin edemiyor.
 Enel kararı ise İtalyan ve Fransız elektrik üreticilerinin arasında. Anlaşma Alpler
bölgesinde kurulu olan ve İtalya’ya daha yakın olan bir küçük Fransız üreticiye
(SGH) karşı yapılıyor. Bu anlaşma neticesinde SGH üretimini italya yerine önce
EDF’ye satıyor o da ENEL’e bu üretimi satıyor.
 Klasik bir Pazar gücü kullanımı, arkada yatan motif Pazar paylaşımı
27

4. Bölge Paylaşımı İçeren Anlaşmalar II
(MEGAL Pipeline)
 MEGAL Pipeline kararında (2009), her iki grup şirketleri rus gazının ithali için Çek Cum.
ve Avusturya’dan geçen boru hattını imal ediyorlar. Bu anlaşmanın bir şartı birbirlerinin
bölgelerinde bu gazı satmamak (tarih 1975). Anılan hükmü gaz direktiflerine aykırı
olmasına rağmen devam ettiriyorlar. Komisyon bu anlaşma yüzünden liberalizasyonun
yararlarının Fransa ve Almanya pazarlarında yeterince görülmediğini ve her iki
teşebbüsün liberalleşmeye rağmen güçlü konumlarını koruduğunu tespit ediyor.
 Taraflar 2005 yılındaki gaz direktifine kadar birbirlerinin bölgesine hiç girmiyor, bu
tarihten sonra ise ancak çok kısıtlı şekilde giriyor.
 Her ne kadar 2004 sonunda artık bu bölge paylaşımı hükmünün geçersiz olduğu
yazılı olarak ifade edilse de Komisyon ihlalin en az Eylül 2005’e kadar devam
ettiğini tespit ediyor.
 Bunda en önemli bulgu tarafların 2005 yılında dahi birbirlerinin stratejilerini tartıştıkları
toplantılar yapmaya devam etmeleri ve GDF’nin Almanya’ya satışlarında 2005 yılında
önemli bir artış olmaması.
 Savunmalar oldukça ilginç; E.ON, GDFnin Almanya pazarında agresif bir varlık
göstermeyeceğini ve kendisinin de Fransa’da bir satış noktası açmasının çok da karlı
olmadığını ifade ediyor.
 GDF ise gerçekleşen toplantıların aralarındaki tarihsel yakın ilişkiden kaynaklandığını ve
kendilerinin Almanya’daki muhtemel gaz satışı konusundaki düşüncelerini paylaştığını
belirtiyor.
28

5. Şeffaflık
Şeffaflık konusunda farklı uygulamalar;
Örnekler
 Avustralya elektrik piyasası NEM’de ihalenin bir gün sonrası teklifler,
üretim miktarları ve üretim programı kamuya duyuruluyor.
 Amerika’da aynı veri, Federal Energy Regulatory Commission
tarafından, altı aylık bir sürenin sonunda ve anonim olarak
yayınlanmakta.
 İngiltere piyasasında ise veriler sistemdeki katılımcılara ücretsiz
olarak açıkken, sistem dışına aşırı yüksek bir fiyattan satılmaktadır.
 İskandinav elektrik piyasasında ise herhangi bir veri yayımlanması
söz konusu değildir.
30

6. AB Enerji Sektör Araştırması
 2005-2007 arasında (Neelie Kroes)
 Neden: 10 yıllık liberalleşme sürecine rağmen enerji pazarlarının
istenilen ölçüde rekabetçi olmaması.
Tespit edilen Problemler:
1. Yüksek yoğunlaşma oranları ve buna bağlı olarak yerleşik
sağlayıcıların yüksek Pazar gücü, Ör/ Mülkiyet ayrıştırması olan
ülkelerde en yüksek Pazar payı % 47, hukuki ayrıştırma % 73.
2. Dikey entegrasyon ve buna bağlı olarak eski dönemdeki
tekellerin enerji altyapısı üzerindeki hakimiyetlerinin devam
etmesi,
3. Üye ülkeler arasındaki düşük ticaret. Ticaret için gerekli transit
kapasitenin düşüklüğü, bunun pazara yeni girişleri engellemesi
4. Toptan satış pazarındaki şeffaflık eksikliği,
5. Rekabet eksikliği nedeniyle yüksek enerji fiyatları.
6. Hukuki ayrıştırmanın yetersizliği
61

7. Sonuç Yerine
 Ortak üretim amaçlı santral kurulması ya da
alınması,
 Tüketicilerin beraberce enerji alımı konusunda
sözleşme imzalaması,
 Ortak Pazarlama, birlikte ürün satışı,
 Bölge kısıtlamaları,
 Pazar gücü problemi ve üretim portföyünden
kaynaklanan Pazar gücü
 Sektör araştırması, elektrik çalıştayı paydaşlarca
daha iyi okunmalı.
80

8. Enerji Yatırımlarında Çevre Hukuku
Uygulamaları
Av. Süleyman BOŞÇA (LL.M)
 İstanbul Sanayi Odası – Enerji Mini MBA
 26.10.2017

9. ÇED’E TABİ PROJELER LİSTESİ
 1- Rafineriler:
 a) Ham petrol rafinerileri,
 b) 500 ton/gün üzeri taşkömürü ve bitümlü maddelerin gazlaştırılması ve
sıvılaştırılması projeleri,
 c) Doğalgaz sıvılaştırma ve gazlaştırma tesisleri,
 2- Termik güç santralleri:
 a) Toplam ısıl gücü 300 MWt ve daha fazla olan termik güç santralleri ile diğer
yakma sistemleri,
 b) Nükleer güç santralleri veya diğer nükleer reaktörlerin kurulması veya
sökümü, (maksimum gücü sürekli termik yük bakımından 1 kilovatı aşmayan,
atom çekirdeği parçalanabilen ve çoğalan maddelerin dönüşümü, üretimi amaçlı
araştırma projeleri hariç)

10. ÇED’E TABİ PROJELER LİSTESİ
 15- Kurulu gücü 10 MWm ve üzeri olan hidroelektrik santralleri,
 28- 500 ton/gün ham petrol, 500.000 m3/gün doğal gaz veya kaya gazının
çıkarılması,
 29. Petrol, doğalgaz ve kimyasalların 40 km’den uzun 600 mm ve üzeri çaplı
borularla taşınması,
 31- Kapasitesi 50.000 m3 ve üzeri olan petrol, doğalgaz, petrokimya ve kimyasal
maddelerin depolandığı tesisler,
 43- (Değişik:RG-26/5/2017-30077) Türbin sayısı 20 adet ve üzerinde veya kurulu
gücü 50 MWm ve üzerinde olan rüzgar enerji santralleri

11. ÇED’E TABİ PROJELER LİSTESİ
 44- Jeotermal kaynağın çıkartılması ve kullanılması, (Isıl kapasitesi 20 MWe ve
üzeri)
 45- (Değişik:RG-26/5/2017-30077) Proje alanı 20 hektar ve üzerinde veya kurulu
gücü 10 MWe ve üzerinde olan güneş enerji santralleri
 46- 154 kV (Kilovolt) ve üzeri gerilimde 15 km ve üzeri uzunluktaki elektrik
enerjisi iletim hatları.

12. Borç Doğuran Sözleşmelerin
Türleri
Borç Altına Giren
Taraf Bakımından
Tek tarafa borç
yükleyen
İki tarafa borç
Yükleyen
Tam İki Taraflı
Sözleşmeler
Eksik İki taraflı
Sözleşmeler
Kanunda Düzenlenmiş
Olup Olmaması
Bakımından
TBK, TTK ve diğer
kanunlarda
düzenlenen
Temlik borcu doğuran
söz., Kullandırma söz.,
iş görme söz. vs.
Kanunda
düzenlenmeyen
(isimsiz sözleşmeler)
Karma söz, Sui generis
söz.
Sözleşme İlişkisinin
Süresi Bakımından
Ani İfalı Sözleşme
Sürekli Sözleşme
Sözleşme Türleri

13. Elektrik Tedarik Sözleşmeleri
İkili Anlaşmalar
Fiziki Teslim
İçeren İkili
Anlaşmalar
Herşey Dahil
Sözleşme
Tam Tedarik
Sözleşmesi
Sabit Miktarlı
Tedarik
Sözleşmesi
Rezerv Tedarik
Sözleşmesi
Mali İkili
Anlaşmalar
Forward
Sözleşme
Opsiyon
Sözleşme
Vadeli İşlem
Sözleşmeleri
Perakende Satış
Sözleşmesi
Bağlantı ve
Sistem Kullanım
Anlaşması
Piyasa Katılım
Anlaşması
Yan Hizmet
Anlaşmaları