skleroza multiple

1. Skleroza Multiple

2. SKLEROZA MULTIPLE
Skleroza multiple është një sëmundje e shkaktuar nga
një infeksion viral që nxit një përgjigje imune.
Elementi kyc është demielizimi brënda trurit dhe
medulës spinale.
Pllakat demielizante kanë vecori te vendosen pranë
likuorit cerobrospinal. Kryesisht ne kolonën cervikale ,
kiazmën optike, korpus callosum, etj.
Numri dhe lokalizimi I pllakave demializante percakton
dhe shenjat klinike ndërsa intervali mes shfaqjen e
lezioneve te reja përcakton dekursin klinik të sëmundjes.

3. EPIDEMIOLOGJIA
• Skleroza multiple është shkaku kryesor I invaliditetit
neurologjik tek adultet e rinjë.
Preken 2-3 herë më shumë femrat se sa meshkujt.
Rrisku rritet nga adoleshenca deri ne moshën 35 vjec .
Deficienca apo insuficienca e vitaminës D është një
faktor risku mjedisor për MS.
Zonat më me rrisk te lartë janë zonat me temperatura te
ulta .
Prevalenca 100-150 / 100.000 në Amerike , Afrikën e
Jugut dhe ne Japoni.

4. DIAGNOSTIKIMI
Në testet diagnostikuse fusim :
1. Potencialet e evokuara vizive.
2. Potencialet e evokuara auditive.
3. Potencialet e evokuara somatosensore.
4. Ekzaminimi i likuorit cerebrospinal.
5. Rezonanca magnetike.

6. KLINIKA
Varet nga numri dhe lokalizimi I pllakave.
Manifestimi fillestar I sëmundjes mund të jetë akut ose I
fshetë dhe mund te ket shkalla të ndryshme rëndese.

7. CRREGULLIME SENSIORIALE
Parestezitë: ndjesi therëse, shpuese, disestezitë (ndjesi
djegëse, si me rërë, ndjesi elektrike apo ndjesi si e lagur)
Hipoestezia (humbja e ndjesisë apo mpirja)
Manifestimi më i shpeshtë është mpirja unilaterale që
prek njërën këmbë, e cila përhapet duke përfshirë
këmbën tjetër dhe ngjitet lart për në pelvis, abdomen apo
toraks.

8. SIMPTOMAT MOTORRIKE
Përfshijnë dobësinë e gjymtyrës, humbjen e shkathtësisë
dhe çrregullimet e ecjes.
Dobësia shpesh shoqërohet me spasticitet, një rritje të
tonusit, hiperrefleksi si dhe shenjën Babinski, duke
sugjeruar kështu një patologji qëndrore.

9. SIMPTOMA TE TJERA
Neuriti optik: karakterizohet nga humbja e pjesshme apo
e plotë dhe pergjithesisht përfshin disa orë ose disa ditë.
Ataksia dhe tremori : lëvizje jo kordinuse të gjymtyreve
apo të ecjes jan te shpeshta ne SM dhe mund të
shkaktohen nga pllakat që prekin rrugën nervore eferente
dhe aferente.
Diplobia : shikimi I dyfisht .
Vertigo : mund të jet manifestim fillestar ose mund te
shfaqet cdo kohë gjat ecuris së sëmundjes. Spazma
flektore: të shkurta , mund të jenë te dhimbshme dhe
shumë stresuese për pacientin.

10. SIMPTOMA Të TJERA
Dhimbja faciale: mund të paraqitet dhe si neurolagji
trigeminale.
Dobësi faciale: e ngjashme me paralizën bell.
Dizartria : dëmtim I te folurit.
Disfagia : dëmtim I gëlltitjes.
Crregullim I fuksionit neuropsikiatrik: vështirësi ne
kujtesën afat shkurter . Rreth 60% e pac vuajnë nga
depresioni.
Crregullime te funksionit të vezikës urinare.

12. DEKURSI KLINIK I MS
Jane identifikuar tre forma te semundjes :
1. Forma me relapse (përkeqesime) dhe permiresime
(RRMS) : Relapset ndodhin kur pacienti shfaq simptomat
e shkaktuara nga formimi i pllakave. Shpesh pacientët
rikuperojne gradualisht pas inflamacionit akut. Këto
periudha rikuperimi të funksionit neurologjik emërtohen
remisione. Afërsisht 90% e pacientëve ndjekin këtë ecuri
të sëmundjes.

13. DEKURSI KLINIK I MS
2. Forma progresive parësore (PPMS) : 10% e
pacienteve me MS kanë një dekurs progresiv që nga
fillimi. Ndryshe nga pacientët me RRMS dhe SPMS,
meshkujt preken po aq shpesh sa edhe femrat, si dhe
mosha mesatare e fillimit është më e madhe: 40 vjeç
për PPMS kundrejt 30 vjeç për RRMS. Pacientët me
PPMS zhvillojnë invaliditet të lëvizjes 50% më shpejt
sesa pacientët me RRMS.

14. DEKURSI KLINIK I MS
3. Forma progresive dytesore (SRMS) : Afërsisht 85-
90% e pacientëve me RRMS përfundimisht do të vuajnë
nga MS progresive dytësore (SPMS) që karakterizohet
nga dëmtimi neurologjik progresiv i fshehtë, i cili
shkakton invaliditete të rëndësishme për sa i përket
lëvizjes dhe funksionit kognitiv. Pacientët me RRMS
fillimisht kanë një mesatare prej më pak se një relaps në
vit; edhe pse diapazoni është i gjerë. Koha mesatare nga
diagnoza e RRMS deri në SPMS është 20 vjet, ndërsa
koha nga fillimi i sëmundjes deri në lindjen e nevojës për
ecje me shkop është 30 vjet.

16. Rehabilitimi kërkon të maksimalizojë
autonominë funksionale ndërmjet stabilizimit të
funksionit.
Zvogëlimin e paaftësisë dhe parandalimin e
komplikancave dytësore, nëpërmjet një proçesi edukativ
që inkurajon individin të jetë sa më autonom.
Me fjalë të tjera është një ndryshim aktiv nëpërmjët së
cilës një përson i paaftë përfiton dhe përdor njohuritë
dhe aftësitë e nevojshme për të bërë sa më optimale
funksionin fizik, psikologjik dhe social.
REHABILITIMI

17. REHABILITIMI
Rehabilitimi është shumë i rëndësishëm në SM, sidomos
në shfaqjen e simptomave dhe shenjve që ndodh në
fazën kronike evolutive atëhere kur ka prekur si
anën fizike ashtu edhe atë psikologjike dhe sociale.
Literatura shkencore evidenton që rehabilitimi
interdisiplinarë në SM është efikas në përmirësimin e
kapacitetit për shumë aktivitete të përditshmë (zvogëlim i
paaftësisë) dhe të përmirësojë inserimin social në
mënyrë që të japë sa me shumë rezultat rehabilitimi.

18. REHABILITIMI
Regjimi në shtrim, ambulator, shtëpi.
Rehabilitimi është në gjëndje të përmirësojë dëmtimet,
shenjat neurologjike me lezione që radiologjikisht
shikohen në SNQ.
Rehabilitimi përbëhet nga ndërhyrjet sanitare duke
permirësuar cilësinë e jetës.
Është shumë e rëndësishmë të jëtë një ekip rehabilitativ,
si : fizioterapisti, terapisti okupacional, logopedisti,
rehabilitimi i shqetësimeve te sfinkterit dhe konjitive,
riinserimi social etj.

19. TERAPIA FIZIKE
Ushtrimet fizike (fizioterapia) janë të rëndësishme në ata
që vuajnë nga skleroza multiple në mënyrë që të mbahet
sa më gjatë lëvizshmëria, por edhe ndihmojnë në
gjendjen emocionale të të sëmurëve.
Ushtrimet e rregullta aerobike mund të ofrojnë disa
benefite nëse keni forma të lehta deri të moderuara të
sëmundjes. Përmirësojnë fuqinë, tonusin muskular,
balancën dhe koordinimin. Noti (hidroterapia) është nje
opsion i mirë për pacientët që vuajnë nga MS të cilët
vuajnë në ditët e nxehta të vitit.

20. KëSHILLAT NDAJ PC
Të jeni të kujdesshëm ndaj të nxehtit. I nxehti i madh
mund të shkaktojë dobësi muskulare.Rekomandohet të
mos përdoret sauna, qëndrimet e gjata në diell.
Ngrënia e shëndetshme, dieta e balancuar.

21. FALEMINDERIT
Punoi : Aldo Shkalla
FIZIOTERAPI , VITI 2 , GRUPI 1