SlideShare a Scribd company logo
1 of 27
Download to read offline
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
97 
 Chuyeân ñeà 3: ÑAÏI SOÁ 
 Vaán ñeà 1: PHÖÔNG TRÌNH CHÖÙA CAÊN 
A. PHÖÔNG PHAÙP GIAÛI 
1. 
  
   
  
2n 
2n 
B 0 
A B 
A B 
(vôùi n  
* 
) 
2. 2n 2n 
B 0 (hayA 0) 
A B 
A B 
   
   
  
(vôùi n  
* 
) 
3.      
2n 1 2n 1 
A B A B (vôùi n  
* 
) 
4. 
  
  
 
     
 
   
2 
A 0 
B 0 
A B C 
A B C 
5. 
  
  
 
 
 
     
 
   
 
2 
2 
A 0 
B 0 
A B C 
C 0 
A B C 
B. ÑEÀ THI 
Baøi 1: ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2011 
Giaûi phöông trình: 
2 
3 2  x  6 2  x  4 4  x 10 3x (x  R). 
Giaûi 
Ñieàu kieän: –2  x  2. 
Ñaët t = 3 2  x  6 2  x 
 t 
2 
= 9(2 + x) – 36 2  x2  x + 36(2 – x) = 9(10 – 3x – 
2 
4 4  x ) 
Phöông trình ñaõ cho trôû thaønh t – 
2 
t 
9 
= 0  t = 0 hoaëc t = 9. 
 Vôùi t = 0: 3 2  x  6 2  x  0  3 2  x  6 2  x 
 9((2 + x) = 36(2 – x)  
6 
x 
5 
 (Thoûa ñieàu kieän–2  x  2) . 
 Vôùi t = 9: 3 2  x  6 2  x  9 3 2  x  6 2  x  9 (*). 
Do –2  x  2 neân 
3 2 x 6 
6 2 x 9 9 
    
    
. Suy ra phöông trình (*) voâ nghieäm.
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
98 
Vaäy phöông trình ñaõ cho coù moät nghieäm 
6 
x 
5 
 . 
Caùch khaùc: 
Ñaët u = 2  x vaø v = 2  x (u  0, v  0) thì : 
 u.v = 
2 
4  x 
 
2 
2 
u 2 x 
v 2 x 
    
   
 u 
2 
+ 4v 
2 
= 10 – 3x vaø u 
2 
+ v 
2 
= 4 
Do ñoù phöông trình ñaõ cho trôû thaønh 
2 2 
2 2 
3u 6v 4uv u 4v (1) 
u v 4 (2) 
      
   
(1)  3u – 6v = u 
2 
+ 4v 
2 
– 4uv  3(u – 2v) = (u – 2v) 
2 
 u – 2v = 0 hoaëc 3 = u – 2v 
ª Vôùi u = 2v theá vaøo (2) ta ñöôïc 
2 
4 
v 
5 
  
2 
v 
5 
  
4 
u 
5 
 
Suy ra: 
4 
2 x 
5 
2 
2 x 
5 
 
   
   
 
 
16 
2 x 
5 
4 
2 x 
5 
 
   
   
 
 
6 
x 
5 
 
ª Vôùi u = 3 + 2v theá vaøo (2) ta ñöôïc (3 + 2v) 
2 
+ v 
2 
= 4  5v 
2 
+12v +5 = 0 
Phöông trình naøy voâ nghieäm vì v  0 . 
Baøi 2: ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2010 
Giaûi phöông trình        
2 
3x 1 6 x 3x 14x 8 0 (x  ). 
Giaûi 
Ñieàu kieän:    
1 
x 6 
3 
Vôùi ñieàu kieän 
1 
x 6, 
3 
   phöông trình ñaõ cho töông ñöông: 
               
2 
3x 1 4 1 6 x 3x 14x 5 0 
 
  
     
    
3x 15 x 5 
(x 5)(3x 1) 0 
3x 1 4 1 6 x 
 x – 5 = 0 hay     
    
3 1 
(3x 1) 0 
3x 1 4 1 6 x 
Nhaän xeùt:   
1 
x 
3 
neân 3x + 1  0 
Do ñoù     
    
3 1 
(3x 1) 0 
3x 1 4 1 6 x 
voâ nghieäm 
Vaäy phöông trình ñaõ cho chæ coù moät nghieäm x = 5.
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
99 
Baøi 3: ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2009 
Giaûi phöông trình:   3 
2 3x  2  3 6  5x 8  0 x . 
Giaûi 
Ñieàu kieän x  
6 
5 
. Khi ñoù ñaët      
3 
u 3x 2 vaø v 6 5x, v 0 (*) 
Ta coù 
    
   
3 
2 
u 3x 2 
v 6 5x 
   
3 2 
5u 3v 8 
Phöông trình ñaõ cho trôû thaønh heä: 
   
   
3 2 
2u 3v 8 
5u 3v 8 
  
  
  
           
2 
3 
8 2u 
v 
3 
8 2u 
5u 3 8 
3 
  
  
  
      
3 2 
8 2u 
v 
3 
15u 4u 32u 40 0 
   
  
  
  
     
 
2 
8 2u 
v 
3 
u 2 15u 26u 20 0 
 u = 2 vaø v = 4 (nhaän) 
Theá u = 2 vaø v = 4 vaøo (*), ta ñöôïc: 
     
   
3 
3x 2 2 
6 5x 4 
    
  
   
3x 2 8 
6 5x 16 
x = 2 (nhaän) 
Vaäy phöông trình coù nghieäm x =  2 
Baøi 4: ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN KHOÁI D NAÊM 2007 
Giaûi phöông trình:     
2 2 
3 x 5x 10 5x x 
Giaûi 
Ñaët t =   
2 
x 5x 10 (vôùi t  0 ) suy ra t 
2 
= x 
2 
– 5x + 10  5x – x 
2 
= 10  t 
2 
Phöông trình ñaõ cho trôû thaønh: 3t = 10  t 
2 
 
t 5 loaïi 
t 2 
   
 
  
Vaäy   
2 
x 5x 10 = 2  x 
2 
 5x + 10 = 4  
  
 
  
x 3 
x 2 
. 
Baøi 5: CAO ÑAÚNG TAØI CHÍNH – HAÛI QUAN NAÊM 2007 
Giaûi phöông trình: 3x  7  x 1= 2. 
Giaûi 
Ñieàu kieän: x  1 
Vôùi ñieàu kieän x  1, phöông trình ñaõ cho töông ñöông:
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
100 
3x  7  x 1 + 2  3x + 7 = x + 5 + 4 x 1 
 x + 1 = 2 x 1  (x + 1) 
2 
= 4(x + 1)  
   
 
  
x 1 
x 3 
(thoûa x  1) 
Baøi 6: ÑAÏI HOÏC KHOÁI D NAÊM 2006 
Giaûi phöông trình:      
2 
2x 1 x 3x 1 0 (x  ). 
Giaûi 
Ñaët t =  
     
2 
2 
t 1 
2x 1 (t 0) t = 2x 1 x = 
2 
. 
Phöông trình ñaõ cho trôû thaønh:     
4 2 
t 4t 4t 1 0 
         
2 2 
(t 1) (t 2t 1) 0 t 1, t 2 1 (nhaän) 
Vôùi t = 1 ta coù x = 1. Vôùi t = 2 1, ta coù x = 2  2 
Vaäy phöông trình coù nghieäm: x = 1; x = 2  2 
Baøi 7: ÑEÀ DÖÏ BÒ 1 - ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2006 
Giaûi phöông trình:         
2 
3x 2 x 1 4x 9 2 3x 5x 2 (1) 
Giaûi 
Ñatë t = 3x  2  x 1 t  0 suy ra 
     
2 2 
t 4x 3 2 3x 5x 2 
2 2 
4x  2 3x  5x  2  t  3. Khi ñoù: 
(1) trôû thaønh: t = t 
2 
– 6  t 
2 
– t – 6 = 0    
  
   
 
  
t 2 loaïi 
t 3 nhaän 
Khi ñoù: (1)  3x  2  x 1  3 (*) 
Ñieàu kieän: 
   
   
   
3x 2 0 
x 1 
x 1 0 
(a) 
Vôùi ñieàu kieän x  1, phöông trình (*) töông ñöông: 
3x – 2 + x – 1 + 2 3x  2 x 1  9  3x  2 x 1  6  2x 
 
     
     
  
         
2 2 
6 2x 0 x 3 
3x 2 x 1 6 2x x 19x 34 0 
 
  
    
   
x 3 
x 2 x 2 
x 17 
thoaû ñieàu kieän (a) 
Vaäy nghieäm cuûa phöông trình laø x = 2.
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
101 
Baøi 8: ÑEÀ DÖÏ BÒ 2 - ÑAÏI HOÏC KHOÁI D NAÊM 2006 
Giaûi phöông trình: x + 2 7  x = 2       
2 
x 1 x 8x 7 1 (x  ) 
Giaûi 
Ñieàu kieän 
   
 
    
 
    
2 
7 x 0 
x 1 0 
x 8x 7 0 
1  x  7 
Vôùi ñieàu kieän 1  x  7, phöông trình ñaõ cho töông ñöông: 
x – 1 – 2 x 1  2 7  x  x 17  x = 0 
 x 1 x 1  2  7  x  x 1  2 = 0 
  x 1  2 x 1  7  x  = 0 
 
x 1 2 x 5 
x 1 7 x x 4 
     
  
      
Baøi 9: ÑAÏI HOÏC KHOÁI D NAÊM 2005 
Giaûi phöông trình sau: 2 x  2  2 x 1  x 1  4 
Giaûi 
Ñieàu kieän: x   1 
Phöông trình ñaõ cho töông ñöông vôùi 
    
  
2 
2 x 1 1 x 1 4 2 x 1 1 x 1 4 
x 1 2 x 3 nhaän 
           
     
Baøi 10: ÑEÀ DÖÏ BÒ 1  ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2005 
Giaûi phöông trình: 3x 3  5 x  2x  4 . (1) 
Giaûi 
Ñieàu kieän: 
   
      
    
3x 3 0 
5 x 0 2 x 5 
2x 4 0 
(a) 
Vôùi ñieàu kieän 2  x  5, phöông trình (1) töông ñöông: 
3x 3  2x  4  5 x 
  
         
          
      
    
2 
3x 3 2x 4 5 x 2 (2x 4)(5 x) 
(2x 4)(5 x) x 2 (2x 4)(5 x) (x 2) 
(x 2) 2(5 x) (x 2) 0 
x 2 x 4 thoûa ñieàu kieän (a)
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
102 
Baøi 11: 
Chöùng minh raèng phöông trình sau coù ñuùng moät nghieäm: x 
5 
 x 
2 
 2x  1 = 0. 
Giaûi 
Ta coù x 
5 
 x 
2 
 2x  1 = 0 (1) 
(1)  x 
5 
= (x + 1) 
2 
 ñieàu kieän x  0 
Vôùi 0  x < 1 thì VT < 1 vaø VP  1  (1) voâ nghieäm 
Do ñoù chæ xeùt x  1 
Xeùt f(x) = x 
5 
 x 
2 
 2x  1, x  1 
f'(x) = 5x 
4 
 2x  2 = 2x (x 
3 
 1) + 2(x 
4 
 1) + x 
4 
> 0, x  1 
Do ñoù f(x) taêng treân [1; +), f lieân tuïc 
Vaø f(1); f(2) < 0 neân f(x) = 0 luoân coù nghieäm duy nhaát. 
Baøi 12: 
Giaûi phöông trình:        
2 
x 4 x 4 2x 12 2 x 16 . 
Giaûi 
 Ñieàu kieän: 
   
   
   
x 4 0 
x 4 
x 4 0 
 Ñaët t = x  4  x  4 t  0  t 
2 
= 2x +  
2 
2 x 16 
Phöông trình (1) trôû thaønh: t 
2 
– t – 12 = 0 
  
  
   
t 4 
t 3 (loaïi) 
 Vôùi t = 4: x  4  x  4  4 2x +   
2 
2 x 16 16 vaø x  4 
    
2 
x 16 8 x vaø x  4  
  
      
    
      
2 2 
4 x 8 4 x 8 
x 5 
x 16 8 x x 5 
. 
 Vaán ñeà 2: BAÁT PHÖÔNG TRÌNH CHÖÙA CAÊN 
A. PHÖÔNG PHAÙP GIAÛI 
1. 
2 
B 0 
A B A 0 
A B 
  
 
    
 
  
2. 
    
    
    
2 
B 0 B 0 
A B hay 
A 0 A B 
3. 
  
   
  
B 0 
A B 
A B
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
103 
B. ÑEÀ THI 
Baøi 1: ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2010 
Giaûi baát phöông trình:  
 
   
2 
x x 
1 
1 2(x x 1) 
Giaûi 
Ñieàu kieän x  0. Khi ñoù: 
 
 
   
2 
x x 
1 
1 2(x x 1) 
      
 
   
2 
2 
x x 1 2(x x 1) 
0 
1 2(x x 1) 
(*) 
Nhaän xeùt: 
Maãu soá: 
2 
2 
1 3 3 
1 2(x x 1) 1 2 x 1 0 
2 4 2 
   
             
   
Do ñoù baát phöông trình (*) trôû thaønh: 
     
2 x x 1 2(x x 1) ≤ 0 
       
2 2(x x 1) x x 1 
 
  
    
 
       
2 
2 
x x 1 0 
2(x x 1) x x 1 
 
     
         
2 2 
x x 1 0 
2(x x 1) x x 1 2x x 2x 2 x 
 
     
      
2 
x x 1 0 
x x 1 2x x 2 x 0 
 
           
2 
x x 1 0 
(x 1) 2 x(x 1) x 0 
 
     
    
2 
x x 1 0 
(x 1 x) 0 
 
     
    
x x 1 0 
x 1 x 0 
 
      
   
x (1 x) 1 0 
x 1 x 
 
   
   
2 
0 x 1 
x (1 x) 
 
   
    
2 
0 x 1 
x 3x 1 0 
 
   
 
  
0 x 1 
3 5 
x 
2 
  
 
3 5 
x 
2 
Caùch khaùc: 
Ñieàu kieän: x  0. Vì     
2 1 2(x x 1) 0 neân
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
104 
 
 
   
2 
x x 
1 
1 2(x x 1) 
      
2 x x 1 2(x x 1) (1) 
• x = 0: (1) khoâng thoûa. 
• x > 0: Chia hai veá cuûa baát phöông trình (1) cho x ta ñöôïc 
(1)   
        
  
1 1 
x 1 2 x 1 
x x 
  
        
  
1 1 
2 x 1 x 1 
x x 
Ñaët       
2 
1 1 
t x x t 2 
x x 
(1) trôû thaønh: 
   
     
     
2 
2 2 
t 1 
2(t 1) t 1 
2t 2 t 2t 1 (*) 
(*) 
   
    
2 
t 1 
t 2t 1 0 
 
  
   
   
2 
t 1 
t 1 0 
 t = 1 
Do ñoù:       
1 
x 1 x x 1 0 
x 
1 5 
x 
2 6 2 5 3 5 
x 
1 5 4 2 
x (loaïi) 
2 
   
  
  
    
   
  
. 
Baøi 2: CAO ÑAÚNG KHOÁI A, B, D NAÊM 2009 
Giaûi baát phöông trình: x 1  2 x  2  5x 1 x  
Giaûi 
x 1  2 x  2  5x 1 
 
   
      
   
            
2 
x 2 x 2 x 2 
x 1 x 2 2 x x 6 0 2 x 3 
 2  x  3. 
Baøi 3: CAO ÑAÚNG KYÕ THUAÄT CAO THAÉNG NAÊM 2007 
Giaûi baát phöông trình:      
2 2 
5x 10x 1 7 2x x . (1) 
Giaûi 
     
2 2 
5x 10x 1 7 2x x 
Ñieàu kieän ñeå caên baäc hai coù nghóa laø: 
5x 
2 
+ 10x + 1  0      
  
5 2 5 5 2 5 
x hoaëc x 
5 5 
(*) 
Vôùi ñieàu kieän ñoù ta coù: (1)
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
105 
         
2 2 
5 5x 10x 1 36 5x 10x 1 (*) 
Ñaët     
2 
t 5x 10x 1, t 0 
(*) trôû thaønh t 
2 
+ 5t – 36  0  t  4 (nhaän)  t  9 (loaïi) 
Vôùi t  4, ta coù:    
2 
5x 10x 1 4  x 
2 
+ 2x – 3  0 
 x  3  x  1 (nhöõng giaù trò naøy ñeàu thoûa ñieàu kieän (*)). 
Baøi 4: CAO ÑAÚNG BAÙN COÂNG HOA SEN NAÊM 2007 
Giaûi baát phöông trình:  
2 
x 4x > x – 3. (1) 
Giaûi 
Ñieàu kieän: x 
2 
– 4x  0  x  0  x  4 
Tröôøng hôïp 1: x – 3 < 0  x < 3: (1) ñuùng so saùnh vôùi ñieàu kieän ñöôïc x  0 
Tröôøng hôïp 2: x  3 
(1)  x 
2 
– 4x > x 
2 
– 6x + 9  x > 
9 
2 
So vôùi ñieàu kieän x  3 ta nhaän x > 
9 
2 
Keát luaän: nghieäm x  0; x > 
9 
2 
Baøi 5: ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2005 
Giaûi baát phöông trình: 5x 1  x 1  2x  4 
Giaûi 
Ñieàu kieän: 
   
     
    
5x 1 0 
x 1 0 x 2 
2x 4 0 
Khi ñoù baát phöông trình ñaõ cho töông ñöông vôùi 
5x 1  2x  4  x 15x 1 2x  4  x 1 2 (2x  4)(x 1) 
 x + 2 >         
2 2 
(2x 4)(x 1) x 4x 4 2x 6x 4 
      
2 
x 10x 0 0 x 10 
Keát hôïp vôùi ñieàu kieän ta coù: 
2  x < 10 laø nghieäm cuûa baát phöông trình ñaõ cho. 
Baøi 6: ÑEÀ DÖÏ BÒ 2 
Giaûi baát phöông trình:      
2 
8x 6x 1 4x 1 0 
Giaûi 
     
2 
8x 6x 1 4x 1 0      
2 
8x 6x 1 4x 1
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
106 
2 
2 2 
2 
1 1 
x x 
4 2 
8x 6x 1 0 
1 
4x 1 0 x 
4 
8x 6x 1 (4x 1) 
8x 2x 0 
1 1 
x x 
4 2 1 1 
x x . 
1 4 2 
x 0 x 
4 
 
    
     
        
          
 
    
     
    
 
Baøi 7: ÑEÀ DÖÏ BÒ 1 
Giaûi baát phöông trình: 2x  7  5 x  3x  2 (1) 
Giaûi 
Ñieàu kieän 
   
   
    
2x 7 0 
5 x 0 
3x 2 0 
   
2 
x 5 
3 
(a) 
(1)  2x  7  3x  2  5 x 
 2x  7  3x  2  5 x  2 3x  2 5 x 
 3x  2 5 x  2  (3x – 2)(5 – x)  4 
 3x 
2 
– 17x + 14  0  x  1  x  
14 
3 
So vôùi ñieàu kieän (a) ta coù nghieäm     
2 14 
x 1 hay x 5 
3 3 
Baøi 8: 
Giaûi baát phöông trình:     
   
  
2 
2 x 16 
7 x 
x 3 
x 3 x 3 
Giaûi 
Ñieàu kieän 
  
    
      
       
2 
x 3 
x 3 0 
x 4 x 4 
x 16 0 
x 4 
Baát phöông trình ñaõ cho töông ñöông vôùi 
             
2 2 
2 x 16 x 3 7 x 2 x 16 10 2x 
 
    
2 2 2 
10 2x 0 10 2x 0 
V 
x 16 0 2 x 16 10 2x 
        
  
       
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
107 
 
  
 
   
 
      
 
x 5 
4 x 5 
10 34 x 10 34 
 x 10  34 
Baøi 9: 
Giaûi baát phöông trình       
2 2 
x 3x 2x 3x 2 0 
Giaûi 
      
2 2 
x 3x 2x 3x 2 0 
 
    
     
   
2 
2 
2 
2x 3x 2 0 
2x 3x 2 0 
x 3x 0 
 
1 
1 x < V x > 2 
x x = 2 2 
2 
x 0 x 3 
 
  
     
     
 x   
1 
2 
 x  3  x = 2. 
Baøi 10: CAO ÑAÚNG KINH TEÁ TP. HCM 
Giaûi baát phöông trình: x 1  x 1  4 
Giaûi 
    
      
        
2 2 
x 1 x 1 
x 1 x 1 4 
2x 2 x 1 16 x 1 8 x 
 
     
  
       
   
      
2 2 
x 1 
1 x 8 
65 
8 x 0 1 x 65 
x 16 
x 1 x 16x 64 16 
 Vaán ñeà 3: HEÄ PHÖÔNG TRÌNH 
A. PHÖÔNG PHAÙP GIAÛI 
Daïng 1: 
   
     
   
1 1 1 2 2 2 2 
1 2 1 2 
2 2 2 
A x B y C 
, Vôùi A A B B 0 
A x B y C 
Laäp:    
1 1 
1 2 2 1 
2 2 
A B 
D A B A B 
A B 
   
1 1 
x 1 2 2 1 
2 2 
C B 
D C B C B 
C B 
;    
1 1 
y 1 2 2 1 
2 2 
A C 
D A C A C 
A C
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
108 
Neáu D  0: heä coù duy nhaát nghieäm: 
 
  
  
 
Dx 
x 
D 
Dy 
y 
D 
Neáu 
  
   
D 0 
Dx 0 (hoaëc Dy 0) 
: heä voâ nghieäm. 
Neáu: D = Dx = Dy = 0: heä coù voâ soá nghieäm 
Daïng 2: Ñoái xöùng loaïi 1: 
f(x, y) 0 f(x, y) f(y, x) 
vôùi 
g(x, y) 0 g(x, y) g(y, x) 
    
  
    
Ñaët: 
   
  
  
2 
S x y 
(ñieàu kieän S 4P) 
P x.y 
Ta ñöôïc heä: 
F(S, P) 0 
ta tìm ñöôïc S, P 
E(S, P) 0 
  
  
Khi ñoù x,y laø nghieäm cuûa phöông trình:    
2 
X SX P 0 
Daïng 3: Ñoái xöùng loaïi 2: 
f(x, y) 0 (1) 
f(y, x) 0 (2) 
  
  
Laáy (1) tröø (2) veá theo veá ta ñöôïc : (y  x). h(x, y) = 0 
y x (a) 
h(x, y) 0 (b) 
  
  
  
Keát hôïp:  
 
(a) vaø (1) 
(b) vaø (1) 
Daïng 4: Heä toång quaùt: Thöôøng bieán ñoåi ñeå nhaän ra aån soá phuï, sau ñoù duøng 
phöông phaùp theá ñeå giaûi tieáp. 
B. ÑEÀ THI 
Baøi 1: ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2011 
Giaûi heä phöông trình: 
  
    
2 2 3 
2 2 2 
5x y 4xy 3y 2 x y 0 (1) 
xy x y 2 x y (2) 
       
     
(x, y  R). 
Giaûi 
Ta coù : (2)    2 2 2 2 
xy x  y  2  x  y  2xy 
      2 2 
x  y xy 1  2 xy 1  0 
    2 2 
xy 1 x  y  2  0 
2 2 
xy 1 x  y  2 . 
Tröôøng hôïp 1:   2 2 3 
5x y 4xy 3y 2 x y 0 (1) 
xy 1 (3) 
       
 
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
109 
Ta coù: (3)   
1 
y 
x 
(Vì x = 0 khoâng laø nghieäm) theá vaøo (1) ta ñöôïc: 
(1)  
2 3 
2 
1 1 1 1 
5x 4x 3 2 x 0 
x x x x 
        
             
        
 
3 
4 3 2 
5x 2x 0 
x x x 
      
3 
6 3 
3x 0 
x x 
    
4 2 
3x  6x  3  0 
     
2 
2 
3 x 1 0  
x 1 y 1 
x 1 y 1 
    
 
      
. 
Tröôøng hôïp 2:   2 2 3 
2 2 
5x y 4xy 3y 2 x y 0 (1) 
x y 2 (4) 
       
   
Theá (4) vaøo (1) ta ñöôïc: 
(1)     2 2 3 2 2 
5x y  4xy  3y  x  y x  y  0 
 
2 2 3 3 
4x y  5xy  2y  x  0 
 
2 3 
x x x 
4 5 2 0 
y y y 
    
        
    
(*) (Chia hai veá cho y 
3 
 0) 
Ñaët t = 
x 
y 
. Phöông trình (*) trôû thaønh: 
2 3 
4t  5t  2  t  0  
3 2 
t  4t  5t  2  0    
2 
t 1 t  2  0 
 t = 1 hay t = 2. 
Vaäy (*)  
x 
y 
= 1 hay 
x 
y 
= 2 
 Vôùi 
x 
y 
= 1 ñaõ xeùt ôû tröôøng hôïp 1. 
 Vôùi 
x 
y 
= 2  x = 2y theá vaøo   
2 2 
x y 2 ta ñöôïc: 
    
2 
2 
2y y 2   
2 
2 
y 
5 
10 2 10 
y x 
5 5 
10 2 10 
y x 
5 5 
 
    
  
 
      
Vaäy heä phöông trình ñaõ cho coù 4 nghieäm: 
x 1 
y 1 
  
  
  
x 1 
y 1 
   
  
   
2 10 
x 
5 
10 
y 
5 
 
  
  
 
  
2 10 
x 
5 
10 
y 
5 
 
   
 
   
.
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
110 
Baøi 2: ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2010 
Giaûi heä phöông trình: 
       
     
2 
2 2 
(4x 1)x (y 3) 5 2y 0 (1) 
4x y 2 3 4x 7 (2) 
(x, y  ). 
Giaûi 
Ñieàu kieän:  
3 
x 
4 
. Ñaët u = 2x; v  5  2y 
Phöông trình (1) trôû thaønh 
u(u 
2 
+ 1) = v(v 
2 
+1)  (u  v)(u 
2 
+ uv + v 
2 
+ 1) = 0  u = v 
Nghóa laø: 
 
   
    
   
 
2 
3 
0 x 
4 
2x 5 2y 
5 4x 
y 
2 
Phöông trình (2) trôû thaønh      
2 4 
25 
6x 4x 2 3 4x 7 (*) 
4 
Xeùt haøm soá      
4 2 
25 
f(x) 4x 6x 2 3 4x 
4 
treân 
3 
0; 
4 
  
  
  
   
 
2 
4 
f '(x) 4x(4x 3) 
3x 4 
< 0 
Maët khaùc:   
   
  
1 
f 7 
2 
neân (*) coù nghieäm duy nhaát x = 
1 
2 
vaø y = 2. 
Vaäy heä coù nghieäm duy nhaát x = 
1 
2 
vaø y = 2. 
Baøi 3: CAO ÑAÚNG KHOÁI A, B, D NAÊM 2010 
Giaûi heä phöông trình: 
      
    
2 2 
2 2x y 3 2x y 
x 2xy y 2 
(x, y  ). 
Giaûi 
      
    
2 2 
2 2x y 3 2x y (1) 
x 2xy y 2 (2) 
. Ñieàu kieän : 2x + y  0 (*) 
(1)  (2x  y)  2 2x  y  3  0  2x  y 1 hay 2x  y  3 (loaïi) 
 2x + y = 1  y = 1 – 2x (3) 
Thay (3) vaøo (2) ta coù: x 
2 
– 2x(1 – 2x) – (1 – 2x) 
2 
= 2 
 x 
2 
+ 2x – 3 = 0  x = 1 hay x = –3 
Khi x = 1 thì y = –1 thoûa maõn (*); khi x = –3 thì y = 7 (thoûa maõn (*))
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
111 
Vaäy nghieäm cuûa heä phöông trình laø 
  
   
x 1 
y 1 
hay 
   
  
x 3 
y 7 
Baøi 4: ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2009 
Giaûi heä phöông trình:   2 2 2 
xy x 1 7y 
x, y 
x y xy 1 13y 
    
  
    
. 
Giaûi 
Vì y = 0 khoâng thoûa maõn heä ñaõ cho, neân 
Heä ñaõ cho töông ñöông: 
 
    
    
 
2 2 
2 
x 1 
x 7 (chia 2 veá cho y) 
y y 
x 1 
x 13 (chia 2 veá cho y ) 
y y 
Ñaët a =  
1 
x 
y 
; b = 
x 
y 
Ta coù a =  
1 
x 
y 
    
2 2 
2 
1 x 
a x 2 
y y 
    
2 2 
2 
1 
x a 2b 
y 
Heä trôû thaønh 
   
    
2 
a b 7 
a 2b b 13 
 
   
   
2 
a b 7 
a b 13 
 
   
    
2 
a b 7 
a a 20 0 
 
  
  
a 4 
b 3 
hay 
   
  
a 5 
b 12 
. 
Vaäy 
 
   
  
 
1 
x 4 
y 
x 
3 
y 
hay 
 
    
  
 
1 
x 5 
y 
x 
12 
y 
 
     
  
2 x 4x 3 0 
x 3y 
hay 
     
  
2 x 5x 12 0 
x 12y 
(VN) 
 
  
  
x 1 
1 
y 
3 
hay 
  
  
x 3 
y 1 
Heä coù 2 nghieäm (x; y) = 
1 
(1; ) 
3 
; (x; y) = (3; 1). 
Baøi 5: ÑAÏI HOÏC KHOÁI D NAÊM 2009 
Giaûi heä phöông trình 
  
  
2   
2 
x x y 1 3 0 
5 x, y 
x y 1 0 
x 
     
  
     
.
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
112 
Giaûi 
Ñieàu kieän x  0 
Heä ñaõ cho töông ñöông: 
    
    
2 2 2 
x(x y) x 3 
x (x y) x 5 
(*) 
Ñaët t = x(x + y). Heä (*) trôû thaønh: 
             
      
              
2 2 2 
t x 3 t x 3 t x 3 x 2 x 1 
t x 5 (t x) 2tx 5 tx 2 t 1 t 2 
Vaäy 
  
       
      
           
x 2 
x 2 x 1 x 1 
3 
x(x y) 1 x(x y) 2 y y 1 
2 
Baøi 6: ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2008 
Giaûi heä phöông trình: 
 
       
      
 
2 3 2 
4 2 
5 
x y x y xy xy 
4 
5 
x y xy(1 2x) 
4 
Giaûi 
Heä phöông trình ñaõ cho töông ñöông vôùi : 
 
       
     
 
2 2 
2 2 
5 
x y xy(x y) xy 
4 
5 
(x y) xy 
4 
Ñaët u = x 
2 
+ y, v = xy ta coù heä: 
 
     
    
 
2 
5 
u u.v v (1) 
4 
5 
u v (2) 
4 
Laáy (2) tröø (1) veá theo veá ta ñöôïc: 
u 
2 
– u – uv = 0  u(u – 1 – v) = 0  
  
 
   
u 0 
v u 1 
 Tröôøng hôïp 1: u = 0 thay vaøo (2)    
5 
v 
4 
Vaäy 
 
        
   
   
      
     
2 2 3 
3 
3 
5 
x y 0 y x x 
4 
5 5 
xy x 25 
4 4 y 
16 
 Tröôøng hôïp 2: v = u – 1 thay vaøo (2) ta ñöôïc: 
          
2 
5 1 3 
u u 1 u v 
4 2 2
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
113 
Vaäy: 
  
             
   
            
2 2 
1 3 1 
x y x x 1 
2 2x 2 
3 
3 3 y 
xy y 2 
2 2x 
Heä phöông trình coù 2 nghieäm laø: 3 3 
5 25 
; 
4 16 
  
     
  
vaø 
3 
1; 
2 
  
   
  
. 
Baøi 7: ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2008 
Giaûi heä phöông trình: 
     
  
    
4 3 2 2 
2 
x 2x y x y 2x 9 
(x, y ) 
x 2xy 6x 6 
Giaûi 
Giaûi heä phöông trình: 
4 3 2 2 
2 
x 2x y x y 2x 9 
(x, y ) 
x 2xy 6x 6 
     
  
    
 
    
   
          
      
 
2 2 
2 
2 
2 
2 
(x xy) 2x 9 
x 
x 3x 3 2x 9 
x 
3 
xy 3x 3 
2 
 x 
4 
+ 12x 
2 
+48x 
2 
+ 64x = 0  x(x + 4) 
3 
= 0  
  
 
   
x 0 
x 4 
 x = 0 khoâng thoûa maõn heä phöông trình 
 x = 4    
17 
y 
4 
Nghieäm cuûa heä phöông trình laø: 
17 
4; 
4 
  
   
  
. 
Baøi 8: ÑAÏI HOÏC KHOÁI D NAÊM 2008 
Giaûi heä phöông trình: 
     
  
     
2 2 
xy x y x 2y 
(x, y ) 
x 2y y x 1 2x 2y 
Giaûi 
Heä phöông trình: 
     
  
     
2 2 
xy x y x 2y (1) 
(x,y ) 
x 2y y x 1 2x 2y (2) 
Ñieàu kieän: 
    
x 1 
y 0 
(1)  xy + y 
2 
+ x + y – (x 
2 
– y 
2 
) = 0 
 y(x + y) + x + y – (x + y)(x – y) = 0
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
114 
 (x + y)(2y – x + 1) = 0  
   
 
   
y x 
x 2y 1 
* Tröôøng hôïp 1: y = x. Do ñieàu kieän y  0  x  0 loaïi 
* Tröôøng hôïp 2: Thay x = 2y + 1 vaøo (2) ta ñöôïc: 
(2y 1) 2y  y 2y  2y  2    
   
 
       
 
  
y 1 
(y 1) 2y 2 0 y 2 y 2 
y 0 
Vaäy heä coù nghieäm x = 5; y = 2. 
Baøi 9: ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN KHOÁI A NAÊM 2007 
Giaûi heä phöông trình: 
     
    
3 
3 
x 2y x 2 
y 2x y 2 
Giaûi 
     
    
3 
3 
x 2y x 2 
y 2x y 2 
 
     
     
       
3 
2 2 
x 2y x 2 
x y x xy y x y 
 
  
  
    
 
    
     
 
     
3 
3 
2 2 
x 2y x 2 
I 
x y 
x 2y x 2 
II 
x xy y 1 
(I)  
     
   
     
x 1 x 2 
y 1 y 2 
; (II)  x 
2 
+ xy + y 
2 
+ 1 = 0 
Do   y 
2 
 4(y 
2 
+ 1) < 0 neân (II) voâ nghieäm. 
Vaäy heä coù nghieäm (1; 1); (2; 2) 
Baøi 10: ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2006 
Giaûi heä phöông trình: 
x y xy 3 
(x, y ) 
x 1 y 1 4 
    
  
     
Giaûi 
Ñieàu kieän: x  1, y  1, xy  0. Ñaët t = xy (t  0). 
Töø phöông trình thöù nhaát cuûa heä suy ra: x + y = 3 + t. 
Bình phöông hai veá cuûa phöông trình thöù hai ta ñöôïc: 
x  y  2  2 xy  x  y 1 16 (1) 
Thay xy = t 
2 
, x + y = 3 + t vaøo (1) ta ñöôïc: 
            
2 2 
3 t 2 2 t 3 t 1 16 2 t t 4 11 t
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
115 
 
      
    
         
2 2 2 
0 t 11 0 t 11 
t 3 
4(t t 4) (11 t) 3t 26t 105 0 
Vôùi t = 3 ta coù x + y = 6, xy = 9. 
Suy ra nghieäm cuûa heä laø: (x; y) = (3; 3). 
Baøi 11: ÑEÀ DÖÏ BÒ 1 - ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2006 
Giaûi heä phöông trình: 
      
     
2 
2 
x 1 y(y x) 4y 
(x 1)(y x 2) y 
(x, y  ). 
Giaûi 
 Xeùt y = 0 heä phöông trình trôû thaønh 
    
    
2 
2 
x 1 0 
(x 1)(x 2) 0 
voâ nghieäm 
 Xeùt y  0. Chia 2 veá cuûa hai phöông trình trong heä cho y ta ñöôïc: 
  
    
  
    
2 
2 
x 1 
y x 4 
y 
x 1 
(y x 2) 1 
y 
(*) 
Ñaët:  
 
2 
x 1 
u 
y 
vaø v = y + x – 2 thì (*) trôû thaønh: 
     
  
    
u v 2 u 1 
u.v 1 v 1 
Vaäy: 
  
         
   
       
    
2 
2 2 
x 1 
1 x 1 y x 1 3 x 
y 
y 3 x y 3 x 
y x 2 1 
 
     
  
    
x 1 x 2 
hay 
y 2 y 5 
. 
Baøi 12: ÑEÀ DÖÏ BÒ 2 - ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2006 
Giaûi heä phöông trình: 
     
    
2 2 
2 2 
(x y)(x y ) 13 
(x y)(x y ) 25 
(x, y  ) 
Giaûi 
        
   
        
2 2 2 2 
2 2 2 
(x y)(x y ) 13 (x y)(x y ) 13 (1) 
(x y)(x y ) 25 (x y)(x y) 25 (2) 
 
      
   
       
3 
2 
(x y) 1 x y 1 
(x y) 25 x y 5 
 (3; 2) hoaëc (2;  3) 
Baøi 13: ÑEÀ DÖÏ BÒ 1 - ÑAÏI HOÏC KHOÁI D NAÊM 2006 
Giaûi heä phöông trình: 
      
     
2 2 
2 2 2 
x xy y 3(x y) 
x xy y 7(x y) 
(x, y  ).
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
116 
Giaûi 
Ñaët u = x  y, v = xy 
Ta coù: 
        
     
      
2 
2 
u 3u v 0 u 0 u 1 
v 2u v 0 v 2 
 
    
   
    
u 0 x 0 
v 0 y 0 
 
       
    
       
u 1 x 2 x 1 
hoaëc 
v 1 y 1 y 2 
Baøi 14: DÖÏ BÒ 1 - ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2005 
Giaûi heä phöông trình: 
    
      
      
2 2 
x y x y 4 
x x y 1 y y 1 2 
Giaûi 
Heä phöông trình ñaõ cho töông ñöông 
       
      
2 2 
2 2 
x y x y 4 0 
x y x y xy 2 
 
       
   
2 2 
x y x y 4 0 
xy 2 
(I) 
 Ñaët S = x + y, P = x.y 
(I)  
      
   
2 
S 2P S 4 0 
P 2 
 
  
  
   
  
  
   
  
   
2 
2 
P 2 
thoûa maõn S 4P 
S 0 
P 2 
thoûa maõn S 4P 
S 1 
 Vôùi S = 0, P = 2 thì x, y laø nghieäm cuûa phöông trình: X 
2 
– SX + P = 0 
X 
2 
– 2 = 0  
  
 
   
1 
2 
X 2 
X 2 
. 
Vaäy nghieäm cuûa heä 
     
   
     
x 2 x 2 
y 2 y 2 
 Vôùi S = 1, P = 2 thì x, y laø nghieäm cuûa phöông trình: X 
2 
– SX + P = 0 
X 
2 
+ X – 2 = 0  
  
 
   
1 
2 
X 1 
X 2 
Vaäy nghieäm cuûa heä 
     
   
     
x 1 x 2 
y 2 y 1 
Toùm laïi: Heä coù 4 caëp nghiemä ( 2;  2), ( 2; 2), (1; 2), (2; 1) .
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
117 
Baøi 15: ÑEÀ DÖÏ BÒ 2 
Giaûi heä phöông trình: 
       
   
2x y 1 x y 1 
3x 2y 4 
Giaûi 
       
      
2x y 1 x y 1 
(2x y 1) (x y) 5 
. Ñieàu kieän: x + y  0; 2x + y + 1  0 (*) 
Ñaët u = 2x  y 1  0 ; v  x  y  0 
Heä trôû thaønh: 
   
          
               
   
1 
2 2 1 
2 
u 2 
u v 1 2x y 1 4 x 2 
v 1 
u v 5 x y 1 y 1 
u 1 loaïi 
(thoûa maõn (*) neân laø nghieäm) 
Baøi 16: 
Giaûi heä phöông trình 
 
    
 
   
3 
1 1 
x y 
x y 
2y x 1 
Giaûi 
Ñieàu kieän: xy  0. Heä phöông trình töông ñöông vôùi: 
  
         
   
        
   
3 4 
3 
y x 
x y y x 0 xy 1 
xy hoaëc 
2y x 1 x x 2 0 
2y x 1 
 
  
2 2 
3 2 
xy 1 
y x 0 
hoaëc 
1 1 3 
x 2x 1 0 x x 0 voâ nghieäm 
2 2 2 
   
    
     
             
    
 
    
   
     
2 
y x 0 
x 1 x x 1 0 
 x = y = 1  x = y = 5 1. 
Baøi 17: 
Giaûi heä phöông trình 
  
  
   
 
2 
2 
2 
2 
y 2 
3y 
x 
x 2 
3x 
y 
Giaûi 
Nhaän xeùt: Vôùi xy  0 thaáy veá phaûi döông neân suy ra x > 0, y > 0 .
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
118 
Ta coù heä phöông trình ñaõ cho töông ñöông   
  
2 2 
2 2 
3yx y 2 1 
3xy x 2 2 
    
   
(1)  (2) ta ñöôïc 3xy (x  y) = (y  x) (y + x) 
 (x  y) (3xy + x + y) = 0 
 
  
1 
2 
x 1 
x 2 loaïi 
  
 
   
 y = x, theá vaøo (1) ta ñöôïc 3x 
3 
 x 
2 
 2 = 0 
 (x  1) (3x 
2 
+ 2x + 2) = 0  x = 1  y = 1 (thoûa maõn) 
Vaäy heä phöông trình coù moät nghieäm 
     
   
     
x 2 x 2 
y 2 y 2 
. 
Baøi 18: 
Giaûi heä phöông trình 
     
     
3 x y x y 
x y x y 2 
Giaûi 
Ñieàu kieän 
   
   
x y 0 
x y 0 
Khi ñoù heä phöông trình      
  
     
     
2 3 
2 
x y x y 
x y x y 2 
 
    
2 
x y 0 x y = 1 x y 0 x y 1 
x+y x y 2 0 x y 2 x + y = 1 (loaïi) 
           
   
          
 
 
   
   
    
 
3 
x = 
x 1 2 
y 1 1 
y 
2 
. 
Baøi 19: CAO ÑAÚNG BAÙN COÂNG HOA SEN 
Giaûi heä phöông trình: 
    
   
2 2 
x y y x 6 
x y y x 20 
Giaûi 
Ñieàu kieän: x  0; y  0 (*) 
Ñaët u = x  0,v  y  0
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
119 
Ñöa veà heä: 
    
   
2 2 
4 2 2 4 
u v uv 6 
u v u v 20 
Giaûi heä naøy ta ñöôïc 
    
  
    
u 1 u 2 
; 
v 2 v 1 
Nghieäm cuûa heä ñaõ cho (x; y) = (4; 1) hay (x; y) = (1; 4) . 
 Vaán ñeà 4: PHÖÔNG TRÌNH, HEÄ PHÖÔNG TRÌNH 
BAÁT PHÖÔNG TRÌNH COÙ CHÖÙA THAM SOÁ 
A. ÑEÀ THI 
Baøi 1: ÑAÏI HOÏC KHOÁI D NAÊM 2011 
Tìm m ñeå heä phöông trình sau coù nghieäm. 
  3 2 
2 
2x y 2 x xy m 
x x y 1 2m 
      
     
(x, y R). 
Giaûi 
Ta coù:   3 2 
2 
2x y 2 x xy m 
x x y 1 2m 
      
     
 
3 2 2 
2 
2x x y 2x xy m 
x x 2x y 1 2m 
      
      
 
    
    
2 
2 
x 2x y x 2x y m 
x x 2x y 1 2m 
      
      
    
    
2 
2 
x x 2x y m 
x x 2x y 1 2m 
    
 
      
(*). 
Ñaët: u = x 
2 
– x = 
2 
1 1 
x 
2 4 
  
    
  
 
1 
u 
4 
  . 
v = 2x – y  v  R . 
Heä (*) trôû thaønh: 
uv m 
u v 1 2m 
  
 
    
 
u1 2m u m 
v 1 2m u 
     
    
 
  2 
u u m 2u 1 
v 1 2m u 
     
    
 
2 
u u 
m (1) 
2u 1 
v 1 2m u 
  
  
  
     
. 
Ñaët: 
2 
u u 
f(u) 
2u 1 
  
 
 
, vôùi 
1 
u 
4 
  . 
Ta coù: 
  
2 
2 
2u 2u 1 
f '(u) 
2u 1 
   
 
 
, 
1 3 
u (Loaïi) 
2 
f '(u) 0 
1 3 
u (Nhaän) 
2 
   
  
  
   
 
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
120 
u 1 
4 
 1 3 
2 
  +  
f'(u) + 0  
f(u) 2 3 
2 
 
5 
8 
 –  
Döïa vaøo baûng bieán thieân ta coù: 
Heä ñaõ cho coù nghieäm  (1) coù nghieäâm u thuoäc 1 
; 
4 
  
  
  
 2 3 
m 
2 
 
 . 
Baøi 2: CAO ÑAÚNG KHOÁI A, B, D NAÊM 2011 
Tìm caùc giaù trò cuûa tham soá thöïc m ñeå phöông trình sau coù nghieäm: 
6  x  2 (4  x)(2x  2)  m 4 4  x  2x  2 ( xR ). 
Giaûi 
Ñieàu kieän: 1  x  4 
Ñaët t = 4  x  2x  2 vôùi x  [1; 4] 
t' = 
1 1 
2 4 2 2 
  
 x x  
= 
2 4 2 2 
2 4 2 2 
   
  
x x 
x x 
t' = 0  2 4  x  2x  2  16 – 4x = 2x – 2  6x = 18  x = 3  t = 3 
Ñieàu kieän: 3  t  3 x 1 3 4 
Ta coù: t 
2 
= 2 + x + 2 (4  x)(2x  2) t' + 0 
 x + 2 (4  x)(2x  2) = t 
2 
 2 t 3 
(1) thaønh: 4 + t 
2 
= m + 4t 
 t 
2 
– 4t + 4 = m (2) 
3 6 
Xeùt f(t) = t 
2 
– 4t + 4 vôùi t  [ 3 ; 3] 
f'(t) = 2t – 4, f'(t) = 0  t = 2  f(t) = 0 
t 
3 2 3 
f'  0 + 
f 
7  4 3 1 
0 
(1) coù nghieäm  (2) coù nghieäm t  [ 3 ; 3]  0  m  1. 
Baøi 3: CAO ÑAÚNG KHOÁI A, B, D NAÊM 2008 
Tìm giaù trò cuûa tham soá m ñeå heä phöông trình 
   
   
x my 1 
mx y 3 
coù nghieäm (x; y) 
thoûa maõn xy < 0.
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
121 
Giaûi 
Ta coù: 
   
   
x my 1 
mx y 3 
2 
x y 
1 m 1 m 1 1 
D 1 m , D 1 3m, D 3 m 
m 1 3 1 m 3 
  
         
Ta thaáy: m, D = 1 + m 
2 
 0  heä luoân coù nghieäm: 
         
  
     
   
2 
2 
Dx 1 3m 
x x 
D 1 m 
Dy 3 m 
y y 
D 1 m 
Heä coù nghieäm (x; y) thoûa xy < 0    
 
  
2 2 
1 3m 3 m 
. 0 
m 1 m 1 
 (1 + 3m)(3 – m) < 0    
1 
m 
3 
hay m > 3 
Baøi 4: CAO ÑAÚNG KINH TEÁ ÑOÁI NGOAÏI 
Ñònh m ñeå heä phöông trình sau voâ nghieäm: 
    
    
2 2 
x y xy m 
x y xy m 1 
Giaûi 
S = x + y, P = xy 
Heä trôû thaønh 
   
      
   
2 
S P m 
S vaø P laø nghieäm phöông trình: X mX m 1 0 
PS m 1 
 X = 1 hay X = m – 1 
Vaäy (S = 1, P = m – 1) hay (S = m – 1, P = 1) 
Heä voâ nghieäm  S 
2 
– 4P < 0  
    
    
2 
1 4(m 1) 0 
(m 1) 4 0 
 
5 
4 
< m < 3. 
Baøi 5: ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2006 
Tìm m ñeå phöông trình sau coù hai nghieäm thöïc phaân bieät:     
2 
x mx 2 2x 1 
Giaûi 
Tìm m ñeå phöông trình coù hai nghieäm phaân bieät:     
2 
x mx 2 2x 1 (1) 
 
  
2 2 
2 
1 
2x 1 0 x 
2 
x mx 2 (2x 1) 
f x 3x (m 4)x 1 0 (2) 
 
      
  
            
(1) coù 2 nghieäm phaân bieät  (2) coù hai nghieäm x 
1 
, x 
2 
thoûa maõn: 
1 2 
1 
x x 
2 
  
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
122 
 
2 
(m 4) 12 0 
S m 4 1 
2 6 2 
1 3 m 4 
f 1 0. 
2 4 2 
     
 
  
   
 
 
          
   
  
9 
m 
2 
Baøi 6: 
Tìm m ñeå heä phöông trình sau 
    
    
x y 1 
x x y y 1 3m 
coù nghieäm 
Giaûi 
    
    
x y 1 
x x y y 1 3m 
(I) 
Ñieàu kieän x  0, y  0 
Ñaët 
3 
u  x u  x x, u  0 
3 
v = y  v  y y, v  0 
(I)  
3 3 
u v 1 
u v 1 3m 
   
    
 u 
3 
+ (1  u) 
3 
= 1  3m  u 
2 
+ u = m (0  u  1) 
Khaûo saùt f(u) =  u 
2 
+ u; f'(u) =  2u + 1; f’(u) = 0  u = 
1 
2 
Baûng bieán thieân 
u 0 
1 
2 
1 
f'(u) + 0  
f(u) 
1 
4 
0 0 
Nhôø baûng bieán thieân ta choïn 0  m  
1 
4 
. 
Baøi 7: ÑEÀ DÖÏ BÒ 2 
Cho phöông trình   
        
  
2 2 2 3 
5 
x m x 4 2 m 0 
3 
Chöùng minh raèng vôùi moïi m  0 phöông trình luoân coù nghieäm. 
Giaûi 
  
        
  
2 2 2 3 
5 
x m x 4 2 m 0 
3 
(1)
Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 
123 
Ñaët    
2 
t x 4 2  t 
2 
= x 
2 
+ 4  x 
2 
= t 
2 
– 4 
(1)  t 
2 
– 4 +   
   
  
2 
5 
m t 
3 
+ 2 – m 
3 
= 0 
 f(t) = t 
2 
+   
   
  
2 
5 
m t 
3 
 2 – m 
3 
= 0 (2) 
Xeùt 1.f(2) =   
         
  
3 2 3 2 
4 4 
m 2m m 2m h(m) 
3 3 
 h'(m) = 3m 
2 
+ 4m; h'(m) = 0  m = 0   
4 
m 
3 
 Baûng bieán thieân: 
x 
0 
4 
3 
+ 
h'(m) + 0  
h (m) 
4 
27 
4 
3 
 
 Vaäy khi m  0 thì h(m) < 0  a.f(2) < 0  (2) coù nghieäm t 
1 
< 2 < t 
2 
 (1) luoân coù nghieäm m 
Baøi 8: CAO ÑAÚNG KINH TEÁ ÑOÁI NGOAÏI 
Xaùc ñònh m ñeå phöông trình sau ñaây coù nghieäm:   
2 
x 2x 3  m = 0 
Giaûi 
Phöông trình    
2 
x 2x 3 = m, ñieàu kieän m  0 
 x 
2 
 2x + 3 = m 
2 
 (x – 1) 
2 
= m 
2 
– 2 
YCBT  m 
2 
– 2  0  m 
2 
 2  m  2 (vì m  0)

More Related Content

What's hot

Luonggiac chuong4
Luonggiac chuong4Luonggiac chuong4
Luonggiac chuong4Huynh ICT
 
Tich phan phamkimchung-www.mathvn.com
Tich phan phamkimchung-www.mathvn.comTich phan phamkimchung-www.mathvn.com
Tich phan phamkimchung-www.mathvn.comHuynh ICT
 
Toan pt.de080.2010
Toan pt.de080.2010Toan pt.de080.2010
Toan pt.de080.2010BẢO Hí
 
Luonggiac chuong2
Luonggiac chuong2Luonggiac chuong2
Luonggiac chuong2Huynh ICT
 
Www.mathvn.com bt-mu logarit-mathvn.com
Www.mathvn.com bt-mu logarit-mathvn.comWww.mathvn.com bt-mu logarit-mathvn.com
Www.mathvn.com bt-mu logarit-mathvn.comhao5433
 
Toan pt.de090.2010
Toan pt.de090.2010Toan pt.de090.2010
Toan pt.de090.2010BẢO Hí
 
đạI số tổ hợp chương 5 (p2)
đạI số tổ hợp chương 5 (p2)đạI số tổ hợp chương 5 (p2)
đạI số tổ hợp chương 5 (p2)Thế Giới Tinh Hoa
 
Baigiang tichphan phamkimchung
Baigiang tichphan phamkimchungBaigiang tichphan phamkimchung
Baigiang tichphan phamkimchungtrongphuckhtn
 

What's hot (9)

Luonggiac chuong4
Luonggiac chuong4Luonggiac chuong4
Luonggiac chuong4
 
Tich phan phamkimchung-www.mathvn.com
Tich phan phamkimchung-www.mathvn.comTich phan phamkimchung-www.mathvn.com
Tich phan phamkimchung-www.mathvn.com
 
Toan pt.de080.2010
Toan pt.de080.2010Toan pt.de080.2010
Toan pt.de080.2010
 
Luonggiac chuong2
Luonggiac chuong2Luonggiac chuong2
Luonggiac chuong2
 
Www.mathvn.com bt-mu logarit-mathvn.com
Www.mathvn.com bt-mu logarit-mathvn.comWww.mathvn.com bt-mu logarit-mathvn.com
Www.mathvn.com bt-mu logarit-mathvn.com
 
Toan pt.de090.2010
Toan pt.de090.2010Toan pt.de090.2010
Toan pt.de090.2010
 
Luong giac
Luong giacLuong giac
Luong giac
 
đạI số tổ hợp chương 5 (p2)
đạI số tổ hợp chương 5 (p2)đạI số tổ hợp chương 5 (p2)
đạI số tổ hợp chương 5 (p2)
 
Baigiang tichphan phamkimchung
Baigiang tichphan phamkimchungBaigiang tichphan phamkimchung
Baigiang tichphan phamkimchung
 

More from Vui Lên Bạn Nhé

3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/
3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/
3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/Vui Lên Bạn Nhé
 
3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/
3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/
3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/Vui Lên Bạn Nhé
 
Đề Toán 2015 Yên Lạc - VP lần 1
Đề Toán 2015 Yên Lạc - VP lần 1Đề Toán 2015 Yên Lạc - VP lần 1
Đề Toán 2015 Yên Lạc - VP lần 1Vui Lên Bạn Nhé
 
Đề số 5 toán 2015 LTĐH Đà Nẵng
Đề số 5 toán 2015 LTĐH Đà NẵngĐề số 5 toán 2015 LTĐH Đà Nẵng
Đề số 5 toán 2015 LTĐH Đà NẵngVui Lên Bạn Nhé
 
Đề số 1 2015 của Vũ Văn Bắc
Đề số 1 2015 của Vũ Văn BắcĐề số 1 2015 của Vũ Văn Bắc
Đề số 1 2015 của Vũ Văn BắcVui Lên Bạn Nhé
 
Đề số 12 Thầy Phạm Tuấn Khải
Đề số 12 Thầy Phạm Tuấn KhảiĐề số 12 Thầy Phạm Tuấn Khải
Đề số 12 Thầy Phạm Tuấn KhảiVui Lên Bạn Nhé
 
Lý thuyết phân dạng BT hóa 11 kỳ 2
Lý thuyết phân dạng BT hóa 11 kỳ 2Lý thuyết phân dạng BT hóa 11 kỳ 2
Lý thuyết phân dạng BT hóa 11 kỳ 2Vui Lên Bạn Nhé
 
3 Đề thi thử 2015 + đáp án
3 Đề thi thử 2015 + đáp án3 Đề thi thử 2015 + đáp án
3 Đề thi thử 2015 + đáp ánVui Lên Bạn Nhé
 
ĐỀ THI THỬ MÔN TOÁN 2015 CỦA ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
ĐỀ THI THỬ MÔN TOÁN 2015 CỦA ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘIĐỀ THI THỬ MÔN TOÁN 2015 CỦA ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
ĐỀ THI THỬ MÔN TOÁN 2015 CỦA ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘIVui Lên Bạn Nhé
 
Phuong phap chuyen vi chung minh bdt
Phuong phap chuyen vi chung minh bdtPhuong phap chuyen vi chung minh bdt
Phuong phap chuyen vi chung minh bdtVui Lên Bạn Nhé
 
3 đề thi thử toán 2015 + đáp án (Bình Thuận)
3 đề thi thử toán 2015 + đáp án (Bình Thuận)3 đề thi thử toán 2015 + đáp án (Bình Thuận)
3 đề thi thử toán 2015 + đáp án (Bình Thuận)Vui Lên Bạn Nhé
 
Đề thi thử ĐH môn toán lần 1_2015 trường chuyên TB
Đề thi thử ĐH môn toán lần 1_2015 trường chuyên TBĐề thi thử ĐH môn toán lần 1_2015 trường chuyên TB
Đề thi thử ĐH môn toán lần 1_2015 trường chuyên TBVui Lên Bạn Nhé
 
Mot so bai tap hoa moi va hay mua thi thu 2011
Mot so bai tap hoa moi va hay mua thi thu 2011 Mot so bai tap hoa moi va hay mua thi thu 2011
Mot so bai tap hoa moi va hay mua thi thu 2011 Vui Lên Bạn Nhé
 
Algebraic techniques in combinatorics
Algebraic techniques in combinatoricsAlgebraic techniques in combinatorics
Algebraic techniques in combinatoricsVui Lên Bạn Nhé
 
Algebraic inequalities old and new methods
Algebraic inequalities old and new methodsAlgebraic inequalities old and new methods
Algebraic inequalities old and new methodsVui Lên Bạn Nhé
 

More from Vui Lên Bạn Nhé (20)

3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/
3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/
3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/
 
3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/
3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/
3 Đề thi thử môn toán 2015 from http://toanphothong.com/
 
Đề Toán 2015 Yên Lạc - VP lần 1
Đề Toán 2015 Yên Lạc - VP lần 1Đề Toán 2015 Yên Lạc - VP lần 1
Đề Toán 2015 Yên Lạc - VP lần 1
 
Đề số 5 toán 2015 LTĐH Đà Nẵng
Đề số 5 toán 2015 LTĐH Đà NẵngĐề số 5 toán 2015 LTĐH Đà Nẵng
Đề số 5 toán 2015 LTĐH Đà Nẵng
 
Đề số 1 2015 của Vũ Văn Bắc
Đề số 1 2015 của Vũ Văn BắcĐề số 1 2015 của Vũ Văn Bắc
Đề số 1 2015 của Vũ Văn Bắc
 
Đề số 12 Thầy Phạm Tuấn Khải
Đề số 12 Thầy Phạm Tuấn KhảiĐề số 12 Thầy Phạm Tuấn Khải
Đề số 12 Thầy Phạm Tuấn Khải
 
Giao trinh guitar
Giao trinh guitarGiao trinh guitar
Giao trinh guitar
 
Giao trinh hoc guitar
Giao trinh hoc guitarGiao trinh hoc guitar
Giao trinh hoc guitar
 
Lý thuyết phân dạng BT hóa 11 kỳ 2
Lý thuyết phân dạng BT hóa 11 kỳ 2Lý thuyết phân dạng BT hóa 11 kỳ 2
Lý thuyết phân dạng BT hóa 11 kỳ 2
 
3 Đề thi thử 2015 + đáp án
3 Đề thi thử 2015 + đáp án3 Đề thi thử 2015 + đáp án
3 Đề thi thử 2015 + đáp án
 
ĐỀ THI THỬ MÔN TOÁN 2015 CỦA ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
ĐỀ THI THỬ MÔN TOÁN 2015 CỦA ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘIĐỀ THI THỬ MÔN TOÁN 2015 CỦA ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
ĐỀ THI THỬ MÔN TOÁN 2015 CỦA ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
 
Phuong phap chuyen vi chung minh bdt
Phuong phap chuyen vi chung minh bdtPhuong phap chuyen vi chung minh bdt
Phuong phap chuyen vi chung minh bdt
 
3 đề thi thử toán 2015 + đáp án (Bình Thuận)
3 đề thi thử toán 2015 + đáp án (Bình Thuận)3 đề thi thử toán 2015 + đáp án (Bình Thuận)
3 đề thi thử toán 2015 + đáp án (Bình Thuận)
 
Đề thi thử ĐH môn toán lần 1_2015 trường chuyên TB
Đề thi thử ĐH môn toán lần 1_2015 trường chuyên TBĐề thi thử ĐH môn toán lần 1_2015 trường chuyên TB
Đề thi thử ĐH môn toán lần 1_2015 trường chuyên TB
 
Mot so bai tap hoa moi va hay mua thi thu 2011
Mot so bai tap hoa moi va hay mua thi thu 2011 Mot so bai tap hoa moi va hay mua thi thu 2011
Mot so bai tap hoa moi va hay mua thi thu 2011
 
Algebraic techniques in combinatorics
Algebraic techniques in combinatoricsAlgebraic techniques in combinatorics
Algebraic techniques in combinatorics
 
Algebraic inequalities old and new methods
Algebraic inequalities old and new methodsAlgebraic inequalities old and new methods
Algebraic inequalities old and new methods
 
ăn chay: Rau cải rổ xào
ăn chay: Rau cải rổ xàoăn chay: Rau cải rổ xào
ăn chay: Rau cải rổ xào
 
Một số món chay 1
Một số món chay 1Một số món chay 1
Một số món chay 1
 
ăn chay: Miến xào giò chay
ăn chay: Miến xào giò chayăn chay: Miến xào giò chay
ăn chay: Miến xào giò chay
 

Recently uploaded

30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...Nguyen Thanh Tu Collection
 
French Revolution (फ्रेंच राज्यक्रांती)
French Revolution  (फ्रेंच राज्यक्रांती)French Revolution  (फ्रेंच राज्यक्रांती)
French Revolution (फ्रेंच राज्यक्रांती)Shankar Aware
 
TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...
TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...
TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...Nguyen Thanh Tu Collection
 
TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...Nguyen Thanh Tu Collection
 
أَسَانِيدُ كُتُبِ وَأُصُولِ النَّشْرِ لِابْنِ الْجَزَرِيِّ وَالْوَصْلُ بِهَا....
أَسَانِيدُ كُتُبِ وَأُصُولِ النَّشْرِ لِابْنِ الْجَزَرِيِّ وَالْوَصْلُ بِهَا....أَسَانِيدُ كُتُبِ وَأُصُولِ النَّشْرِ لِابْنِ الْجَزَرِيِّ وَالْوَصْلُ بِهَا....
أَسَانِيدُ كُتُبِ وَأُصُولِ النَّشْرِ لِابْنِ الْجَزَرِيِّ وَالْوَصْلُ بِهَا....سمير بسيوني
 

Recently uploaded (6)

30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...
30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...
 
French Revolution (फ्रेंच राज्यक्रांती)
French Revolution  (फ्रेंच राज्यक्रांती)French Revolution  (फ्रेंच राज्यक्रांती)
French Revolution (फ्रेंच राज्यक्रांती)
 
TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...
TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...
TUYỂN TẬP 25 ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2023 CÓ ĐÁP ÁN (SƯU...
 
TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
TUYỂN TẬP 20 ĐỀ THI KHẢO SÁT HỌC SINH GIỎI MÔN TIẾNG ANH LỚP 6 NĂM 2020 (CÓ Đ...
 
LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA .
LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA                 .LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA                 .
LAR MARIA MÃE DE ÁFRICA .
 
أَسَانِيدُ كُتُبِ وَأُصُولِ النَّشْرِ لِابْنِ الْجَزَرِيِّ وَالْوَصْلُ بِهَا....
أَسَانِيدُ كُتُبِ وَأُصُولِ النَّشْرِ لِابْنِ الْجَزَرِيِّ وَالْوَصْلُ بِهَا....أَسَانِيدُ كُتُبِ وَأُصُولِ النَّشْرِ لِابْنِ الْجَزَرِيِّ وَالْوَصْلُ بِهَا....
أَسَانِيدُ كُتُبِ وَأُصُولِ النَّشْرِ لِابْنِ الْجَزَرِيِّ وَالْوَصْلُ بِهَا....
 

Chuyen de pt bpt và hpt on thi dh

  • 1. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 97  Chuyeân ñeà 3: ÑAÏI SOÁ  Vaán ñeà 1: PHÖÔNG TRÌNH CHÖÙA CAÊN A. PHÖÔNG PHAÙP GIAÛI 1.        2n 2n B 0 A B A B (vôùi n  * ) 2. 2n 2n B 0 (hayA 0) A B A B         (vôùi n  * ) 3.      2n 1 2n 1 A B A B (vôùi n  * ) 4.               2 A 0 B 0 A B C A B C 5.                  2 2 A 0 B 0 A B C C 0 A B C B. ÑEÀ THI Baøi 1: ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2011 Giaûi phöông trình: 2 3 2  x  6 2  x  4 4  x 10 3x (x  R). Giaûi Ñieàu kieän: –2  x  2. Ñaët t = 3 2  x  6 2  x  t 2 = 9(2 + x) – 36 2  x2  x + 36(2 – x) = 9(10 – 3x – 2 4 4  x ) Phöông trình ñaõ cho trôû thaønh t – 2 t 9 = 0  t = 0 hoaëc t = 9.  Vôùi t = 0: 3 2  x  6 2  x  0  3 2  x  6 2  x  9((2 + x) = 36(2 – x)  6 x 5  (Thoûa ñieàu kieän–2  x  2) .  Vôùi t = 9: 3 2  x  6 2  x  9 3 2  x  6 2  x  9 (*). Do –2  x  2 neân 3 2 x 6 6 2 x 9 9         . Suy ra phöông trình (*) voâ nghieäm.
  • 2. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 98 Vaäy phöông trình ñaõ cho coù moät nghieäm 6 x 5  . Caùch khaùc: Ñaët u = 2  x vaø v = 2  x (u  0, v  0) thì :  u.v = 2 4  x  2 2 u 2 x v 2 x         u 2 + 4v 2 = 10 – 3x vaø u 2 + v 2 = 4 Do ñoù phöông trình ñaõ cho trôû thaønh 2 2 2 2 3u 6v 4uv u 4v (1) u v 4 (2)          (1)  3u – 6v = u 2 + 4v 2 – 4uv  3(u – 2v) = (u – 2v) 2  u – 2v = 0 hoaëc 3 = u – 2v ª Vôùi u = 2v theá vaøo (2) ta ñöôïc 2 4 v 5   2 v 5   4 u 5  Suy ra: 4 2 x 5 2 2 x 5          16 2 x 5 4 2 x 5          6 x 5  ª Vôùi u = 3 + 2v theá vaøo (2) ta ñöôïc (3 + 2v) 2 + v 2 = 4  5v 2 +12v +5 = 0 Phöông trình naøy voâ nghieäm vì v  0 . Baøi 2: ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2010 Giaûi phöông trình        2 3x 1 6 x 3x 14x 8 0 (x  ). Giaûi Ñieàu kieän:    1 x 6 3 Vôùi ñieàu kieän 1 x 6, 3    phöông trình ñaõ cho töông ñöông:                2 3x 1 4 1 6 x 3x 14x 5 0             3x 15 x 5 (x 5)(3x 1) 0 3x 1 4 1 6 x  x – 5 = 0 hay         3 1 (3x 1) 0 3x 1 4 1 6 x Nhaän xeùt:   1 x 3 neân 3x + 1  0 Do ñoù         3 1 (3x 1) 0 3x 1 4 1 6 x voâ nghieäm Vaäy phöông trình ñaõ cho chæ coù moät nghieäm x = 5.
  • 3. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 99 Baøi 3: ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2009 Giaûi phöông trình:   3 2 3x  2  3 6  5x 8  0 x . Giaûi Ñieàu kieän x  6 5 . Khi ñoù ñaët      3 u 3x 2 vaø v 6 5x, v 0 (*) Ta coù        3 2 u 3x 2 v 6 5x    3 2 5u 3v 8 Phöông trình ñaõ cho trôû thaønh heä:       3 2 2u 3v 8 5u 3v 8                  2 3 8 2u v 3 8 2u 5u 3 8 3             3 2 8 2u v 3 15u 4u 32u 40 0                2 8 2u v 3 u 2 15u 26u 20 0  u = 2 vaø v = 4 (nhaän) Theá u = 2 vaø v = 4 vaøo (*), ta ñöôïc:         3 3x 2 2 6 5x 4          3x 2 8 6 5x 16 x = 2 (nhaän) Vaäy phöông trình coù nghieäm x =  2 Baøi 4: ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN KHOÁI D NAÊM 2007 Giaûi phöông trình:     2 2 3 x 5x 10 5x x Giaûi Ñaët t =   2 x 5x 10 (vôùi t  0 ) suy ra t 2 = x 2 – 5x + 10  5x – x 2 = 10  t 2 Phöông trình ñaõ cho trôû thaønh: 3t = 10  t 2  t 5 loaïi t 2       Vaäy   2 x 5x 10 = 2  x 2  5x + 10 = 4       x 3 x 2 . Baøi 5: CAO ÑAÚNG TAØI CHÍNH – HAÛI QUAN NAÊM 2007 Giaûi phöông trình: 3x  7  x 1= 2. Giaûi Ñieàu kieän: x  1 Vôùi ñieàu kieän x  1, phöông trình ñaõ cho töông ñöông:
  • 4. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 100 3x  7  x 1 + 2  3x + 7 = x + 5 + 4 x 1  x + 1 = 2 x 1  (x + 1) 2 = 4(x + 1)        x 1 x 3 (thoûa x  1) Baøi 6: ÑAÏI HOÏC KHOÁI D NAÊM 2006 Giaûi phöông trình:      2 2x 1 x 3x 1 0 (x  ). Giaûi Ñaët t =       2 2 t 1 2x 1 (t 0) t = 2x 1 x = 2 . Phöông trình ñaõ cho trôû thaønh:     4 2 t 4t 4t 1 0          2 2 (t 1) (t 2t 1) 0 t 1, t 2 1 (nhaän) Vôùi t = 1 ta coù x = 1. Vôùi t = 2 1, ta coù x = 2  2 Vaäy phöông trình coù nghieäm: x = 1; x = 2  2 Baøi 7: ÑEÀ DÖÏ BÒ 1 - ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2006 Giaûi phöông trình:         2 3x 2 x 1 4x 9 2 3x 5x 2 (1) Giaûi Ñatë t = 3x  2  x 1 t  0 suy ra      2 2 t 4x 3 2 3x 5x 2 2 2 4x  2 3x  5x  2  t  3. Khi ñoù: (1) trôû thaønh: t = t 2 – 6  t 2 – t – 6 = 0            t 2 loaïi t 3 nhaän Khi ñoù: (1)  3x  2  x 1  3 (*) Ñieàu kieän:          3x 2 0 x 1 x 1 0 (a) Vôùi ñieàu kieän x  1, phöông trình (*) töông ñöông: 3x – 2 + x – 1 + 2 3x  2 x 1  9  3x  2 x 1  6  2x                       2 2 6 2x 0 x 3 3x 2 x 1 6 2x x 19x 34 0           x 3 x 2 x 2 x 17 thoaû ñieàu kieän (a) Vaäy nghieäm cuûa phöông trình laø x = 2.
  • 5. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 101 Baøi 8: ÑEÀ DÖÏ BÒ 2 - ÑAÏI HOÏC KHOÁI D NAÊM 2006 Giaûi phöông trình: x + 2 7  x = 2       2 x 1 x 8x 7 1 (x  ) Giaûi Ñieàu kieän              2 7 x 0 x 1 0 x 8x 7 0 1  x  7 Vôùi ñieàu kieän 1  x  7, phöông trình ñaõ cho töông ñöông: x – 1 – 2 x 1  2 7  x  x 17  x = 0  x 1 x 1  2  7  x  x 1  2 = 0   x 1  2 x 1  7  x  = 0  x 1 2 x 5 x 1 7 x x 4              Baøi 9: ÑAÏI HOÏC KHOÁI D NAÊM 2005 Giaûi phöông trình sau: 2 x  2  2 x 1  x 1  4 Giaûi Ñieàu kieän: x   1 Phöông trình ñaõ cho töông ñöông vôùi       2 2 x 1 1 x 1 4 2 x 1 1 x 1 4 x 1 2 x 3 nhaän                 Baøi 10: ÑEÀ DÖÏ BÒ 1  ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2005 Giaûi phöông trình: 3x 3  5 x  2x  4 . (1) Giaûi Ñieàu kieän:              3x 3 0 5 x 0 2 x 5 2x 4 0 (a) Vôùi ñieàu kieän 2  x  5, phöông trình (1) töông ñöông: 3x 3  2x  4  5 x                                2 3x 3 2x 4 5 x 2 (2x 4)(5 x) (2x 4)(5 x) x 2 (2x 4)(5 x) (x 2) (x 2) 2(5 x) (x 2) 0 x 2 x 4 thoûa ñieàu kieän (a)
  • 6. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 102 Baøi 11: Chöùng minh raèng phöông trình sau coù ñuùng moät nghieäm: x 5  x 2  2x  1 = 0. Giaûi Ta coù x 5  x 2  2x  1 = 0 (1) (1)  x 5 = (x + 1) 2  ñieàu kieän x  0 Vôùi 0  x < 1 thì VT < 1 vaø VP  1  (1) voâ nghieäm Do ñoù chæ xeùt x  1 Xeùt f(x) = x 5  x 2  2x  1, x  1 f'(x) = 5x 4  2x  2 = 2x (x 3  1) + 2(x 4  1) + x 4 > 0, x  1 Do ñoù f(x) taêng treân [1; +), f lieân tuïc Vaø f(1); f(2) < 0 neân f(x) = 0 luoân coù nghieäm duy nhaát. Baøi 12: Giaûi phöông trình:        2 x 4 x 4 2x 12 2 x 16 . Giaûi  Ñieàu kieän:          x 4 0 x 4 x 4 0  Ñaët t = x  4  x  4 t  0  t 2 = 2x +  2 2 x 16 Phöông trình (1) trôû thaønh: t 2 – t – 12 = 0        t 4 t 3 (loaïi)  Vôùi t = 4: x  4  x  4  4 2x +   2 2 x 16 16 vaø x  4     2 x 16 8 x vaø x  4                    2 2 4 x 8 4 x 8 x 5 x 16 8 x x 5 .  Vaán ñeà 2: BAÁT PHÖÔNG TRÌNH CHÖÙA CAÊN A. PHÖÔNG PHAÙP GIAÛI 1. 2 B 0 A B A 0 A B           2.             2 B 0 B 0 A B hay A 0 A B 3.        B 0 A B A B
  • 7. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 103 B. ÑEÀ THI Baøi 1: ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2010 Giaûi baát phöông trình:      2 x x 1 1 2(x x 1) Giaûi Ñieàu kieän x  0. Khi ñoù:      2 x x 1 1 2(x x 1)           2 2 x x 1 2(x x 1) 0 1 2(x x 1) (*) Nhaän xeùt: Maãu soá: 2 2 1 3 3 1 2(x x 1) 1 2 x 1 0 2 4 2                    Do ñoù baát phöông trình (*) trôû thaønh:      2 x x 1 2(x x 1) ≤ 0        2 2(x x 1) x x 1                2 2 x x 1 0 2(x x 1) x x 1                2 2 x x 1 0 2(x x 1) x x 1 2x x 2x 2 x             2 x x 1 0 x x 1 2x x 2 x 0             2 x x 1 0 (x 1) 2 x(x 1) x 0           2 x x 1 0 (x 1 x) 0           x x 1 0 x 1 x 0           x (1 x) 1 0 x 1 x        2 0 x 1 x (1 x)         2 0 x 1 x 3x 1 0        0 x 1 3 5 x 2    3 5 x 2 Caùch khaùc: Ñieàu kieän: x  0. Vì     2 1 2(x x 1) 0 neân
  • 8. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 104      2 x x 1 1 2(x x 1)       2 x x 1 2(x x 1) (1) • x = 0: (1) khoâng thoûa. • x > 0: Chia hai veá cuûa baát phöông trình (1) cho x ta ñöôïc (1)             1 1 x 1 2 x 1 x x             1 1 2 x 1 x 1 x x Ñaët       2 1 1 t x x t 2 x x (1) trôû thaønh:              2 2 2 t 1 2(t 1) t 1 2t 2 t 2t 1 (*) (*)        2 t 1 t 2t 1 0          2 t 1 t 1 0  t = 1 Do ñoù:       1 x 1 x x 1 0 x 1 5 x 2 6 2 5 3 5 x 1 5 4 2 x (loaïi) 2                 . Baøi 2: CAO ÑAÚNG KHOÁI A, B, D NAÊM 2009 Giaûi baát phöông trình: x 1  2 x  2  5x 1 x  Giaûi x 1  2 x  2  5x 1                          2 x 2 x 2 x 2 x 1 x 2 2 x x 6 0 2 x 3  2  x  3. Baøi 3: CAO ÑAÚNG KYÕ THUAÄT CAO THAÉNG NAÊM 2007 Giaûi baát phöông trình:      2 2 5x 10x 1 7 2x x . (1) Giaûi      2 2 5x 10x 1 7 2x x Ñieàu kieän ñeå caên baäc hai coù nghóa laø: 5x 2 + 10x + 1  0        5 2 5 5 2 5 x hoaëc x 5 5 (*) Vôùi ñieàu kieän ñoù ta coù: (1)
  • 9. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 105          2 2 5 5x 10x 1 36 5x 10x 1 (*) Ñaët     2 t 5x 10x 1, t 0 (*) trôû thaønh t 2 + 5t – 36  0  t  4 (nhaän)  t  9 (loaïi) Vôùi t  4, ta coù:    2 5x 10x 1 4  x 2 + 2x – 3  0  x  3  x  1 (nhöõng giaù trò naøy ñeàu thoûa ñieàu kieän (*)). Baøi 4: CAO ÑAÚNG BAÙN COÂNG HOA SEN NAÊM 2007 Giaûi baát phöông trình:  2 x 4x > x – 3. (1) Giaûi Ñieàu kieän: x 2 – 4x  0  x  0  x  4 Tröôøng hôïp 1: x – 3 < 0  x < 3: (1) ñuùng so saùnh vôùi ñieàu kieän ñöôïc x  0 Tröôøng hôïp 2: x  3 (1)  x 2 – 4x > x 2 – 6x + 9  x > 9 2 So vôùi ñieàu kieän x  3 ta nhaän x > 9 2 Keát luaän: nghieäm x  0; x > 9 2 Baøi 5: ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2005 Giaûi baát phöông trình: 5x 1  x 1  2x  4 Giaûi Ñieàu kieän:             5x 1 0 x 1 0 x 2 2x 4 0 Khi ñoù baát phöông trình ñaõ cho töông ñöông vôùi 5x 1  2x  4  x 15x 1 2x  4  x 1 2 (2x  4)(x 1)  x + 2 >         2 2 (2x 4)(x 1) x 4x 4 2x 6x 4       2 x 10x 0 0 x 10 Keát hôïp vôùi ñieàu kieän ta coù: 2  x < 10 laø nghieäm cuûa baát phöông trình ñaõ cho. Baøi 6: ÑEÀ DÖÏ BÒ 2 Giaûi baát phöông trình:      2 8x 6x 1 4x 1 0 Giaûi      2 8x 6x 1 4x 1 0      2 8x 6x 1 4x 1
  • 10. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 106 2 2 2 2 1 1 x x 4 2 8x 6x 1 0 1 4x 1 0 x 4 8x 6x 1 (4x 1) 8x 2x 0 1 1 x x 4 2 1 1 x x . 1 4 2 x 0 x 4                                            Baøi 7: ÑEÀ DÖÏ BÒ 1 Giaûi baát phöông trình: 2x  7  5 x  3x  2 (1) Giaûi Ñieàu kieän           2x 7 0 5 x 0 3x 2 0    2 x 5 3 (a) (1)  2x  7  3x  2  5 x  2x  7  3x  2  5 x  2 3x  2 5 x  3x  2 5 x  2  (3x – 2)(5 – x)  4  3x 2 – 17x + 14  0  x  1  x  14 3 So vôùi ñieàu kieän (a) ta coù nghieäm     2 14 x 1 hay x 5 3 3 Baøi 8: Giaûi baát phöông trình:          2 2 x 16 7 x x 3 x 3 x 3 Giaûi Ñieàu kieän                    2 x 3 x 3 0 x 4 x 4 x 16 0 x 4 Baát phöông trình ñaõ cho töông ñöông vôùi              2 2 2 x 16 x 3 7 x 2 x 16 10 2x      2 2 2 10 2x 0 10 2x 0 V x 16 0 2 x 16 10 2x                  
  • 11. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 107                x 5 4 x 5 10 34 x 10 34  x 10  34 Baøi 9: Giaûi baát phöông trình       2 2 x 3x 2x 3x 2 0 Giaûi       2 2 x 3x 2x 3x 2 0              2 2 2 2x 3x 2 0 2x 3x 2 0 x 3x 0  1 1 x < V x > 2 x x = 2 2 2 x 0 x 3               x   1 2  x  3  x = 2. Baøi 10: CAO ÑAÚNG KINH TEÁ TP. HCM Giaûi baát phöông trình: x 1  x 1  4 Giaûi                   2 2 x 1 x 1 x 1 x 1 4 2x 2 x 1 16 x 1 8 x                         2 2 x 1 1 x 8 65 8 x 0 1 x 65 x 16 x 1 x 16x 64 16  Vaán ñeà 3: HEÄ PHÖÔNG TRÌNH A. PHÖÔNG PHAÙP GIAÛI Daïng 1:            1 1 1 2 2 2 2 1 2 1 2 2 2 2 A x B y C , Vôùi A A B B 0 A x B y C Laäp:    1 1 1 2 2 1 2 2 A B D A B A B A B    1 1 x 1 2 2 1 2 2 C B D C B C B C B ;    1 1 y 1 2 2 1 2 2 A C D A C A C A C
  • 12. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 108 Neáu D  0: heä coù duy nhaát nghieäm:       Dx x D Dy y D Neáu      D 0 Dx 0 (hoaëc Dy 0) : heä voâ nghieäm. Neáu: D = Dx = Dy = 0: heä coù voâ soá nghieäm Daïng 2: Ñoái xöùng loaïi 1: f(x, y) 0 f(x, y) f(y, x) vôùi g(x, y) 0 g(x, y) g(y, x)           Ñaët:        2 S x y (ñieàu kieän S 4P) P x.y Ta ñöôïc heä: F(S, P) 0 ta tìm ñöôïc S, P E(S, P) 0     Khi ñoù x,y laø nghieäm cuûa phöông trình:    2 X SX P 0 Daïng 3: Ñoái xöùng loaïi 2: f(x, y) 0 (1) f(y, x) 0 (2)     Laáy (1) tröø (2) veá theo veá ta ñöôïc : (y  x). h(x, y) = 0 y x (a) h(x, y) 0 (b)       Keát hôïp:   (a) vaø (1) (b) vaø (1) Daïng 4: Heä toång quaùt: Thöôøng bieán ñoåi ñeå nhaän ra aån soá phuï, sau ñoù duøng phöông phaùp theá ñeå giaûi tieáp. B. ÑEÀ THI Baøi 1: ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2011 Giaûi heä phöông trình:       2 2 3 2 2 2 5x y 4xy 3y 2 x y 0 (1) xy x y 2 x y (2)             (x, y  R). Giaûi Ta coù : (2)    2 2 2 2 xy x  y  2  x  y  2xy       2 2 x  y xy 1  2 xy 1  0     2 2 xy 1 x  y  2  0 2 2 xy 1 x  y  2 . Tröôøng hôïp 1:   2 2 3 5x y 4xy 3y 2 x y 0 (1) xy 1 (3)         
  • 13. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 109 Ta coù: (3)   1 y x (Vì x = 0 khoâng laø nghieäm) theá vaøo (1) ta ñöôïc: (1)  2 3 2 1 1 1 1 5x 4x 3 2 x 0 x x x x                               3 4 3 2 5x 2x 0 x x x       3 6 3 3x 0 x x     4 2 3x  6x  3  0      2 2 3 x 1 0  x 1 y 1 x 1 y 1            . Tröôøng hôïp 2:   2 2 3 2 2 5x y 4xy 3y 2 x y 0 (1) x y 2 (4)           Theá (4) vaøo (1) ta ñöôïc: (1)     2 2 3 2 2 5x y  4xy  3y  x  y x  y  0  2 2 3 3 4x y  5xy  2y  x  0  2 3 x x x 4 5 2 0 y y y                 (*) (Chia hai veá cho y 3  0) Ñaët t = x y . Phöông trình (*) trôû thaønh: 2 3 4t  5t  2  t  0  3 2 t  4t  5t  2  0    2 t 1 t  2  0  t = 1 hay t = 2. Vaäy (*)  x y = 1 hay x y = 2  Vôùi x y = 1 ñaõ xeùt ôû tröôøng hôïp 1.  Vôùi x y = 2  x = 2y theá vaøo   2 2 x y 2 ta ñöôïc:     2 2 2y y 2   2 2 y 5 10 2 10 y x 5 5 10 2 10 y x 5 5               Vaäy heä phöông trình ñaõ cho coù 4 nghieäm: x 1 y 1       x 1 y 1         2 10 x 5 10 y 5         2 10 x 5 10 y 5         .
  • 14. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 110 Baøi 2: ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2010 Giaûi heä phöông trình:             2 2 2 (4x 1)x (y 3) 5 2y 0 (1) 4x y 2 3 4x 7 (2) (x, y  ). Giaûi Ñieàu kieän:  3 x 4 . Ñaët u = 2x; v  5  2y Phöông trình (1) trôû thaønh u(u 2 + 1) = v(v 2 +1)  (u  v)(u 2 + uv + v 2 + 1) = 0  u = v Nghóa laø:             2 3 0 x 4 2x 5 2y 5 4x y 2 Phöông trình (2) trôû thaønh      2 4 25 6x 4x 2 3 4x 7 (*) 4 Xeùt haøm soá      4 2 25 f(x) 4x 6x 2 3 4x 4 treân 3 0; 4           2 4 f '(x) 4x(4x 3) 3x 4 < 0 Maët khaùc:        1 f 7 2 neân (*) coù nghieäm duy nhaát x = 1 2 vaø y = 2. Vaäy heä coù nghieäm duy nhaát x = 1 2 vaø y = 2. Baøi 3: CAO ÑAÚNG KHOÁI A, B, D NAÊM 2010 Giaûi heä phöông trình:           2 2 2 2x y 3 2x y x 2xy y 2 (x, y  ). Giaûi           2 2 2 2x y 3 2x y (1) x 2xy y 2 (2) . Ñieàu kieän : 2x + y  0 (*) (1)  (2x  y)  2 2x  y  3  0  2x  y 1 hay 2x  y  3 (loaïi)  2x + y = 1  y = 1 – 2x (3) Thay (3) vaøo (2) ta coù: x 2 – 2x(1 – 2x) – (1 – 2x) 2 = 2  x 2 + 2x – 3 = 0  x = 1 hay x = –3 Khi x = 1 thì y = –1 thoûa maõn (*); khi x = –3 thì y = 7 (thoûa maõn (*))
  • 15. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 111 Vaäy nghieäm cuûa heä phöông trình laø      x 1 y 1 hay      x 3 y 7 Baøi 4: ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2009 Giaûi heä phöông trình:   2 2 2 xy x 1 7y x, y x y xy 1 13y           . Giaûi Vì y = 0 khoâng thoûa maõn heä ñaõ cho, neân Heä ñaõ cho töông ñöông:           2 2 2 x 1 x 7 (chia 2 veá cho y) y y x 1 x 13 (chia 2 veá cho y ) y y Ñaët a =  1 x y ; b = x y Ta coù a =  1 x y     2 2 2 1 x a x 2 y y     2 2 2 1 x a 2b y Heä trôû thaønh        2 a b 7 a 2b b 13        2 a b 7 a b 13         2 a b 7 a a 20 0      a 4 b 3 hay      a 5 b 12 . Vaäy        1 x 4 y x 3 y hay         1 x 5 y x 12 y         2 x 4x 3 0 x 3y hay        2 x 5x 12 0 x 12y (VN)      x 1 1 y 3 hay     x 3 y 1 Heä coù 2 nghieäm (x; y) = 1 (1; ) 3 ; (x; y) = (3; 1). Baøi 5: ÑAÏI HOÏC KHOÁI D NAÊM 2009 Giaûi heä phöông trình     2   2 x x y 1 3 0 5 x, y x y 1 0 x             .
  • 16. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 112 Giaûi Ñieàu kieän x  0 Heä ñaõ cho töông ñöông:         2 2 2 x(x y) x 3 x (x y) x 5 (*) Ñaët t = x(x + y). Heä (*) trôû thaønh:                                  2 2 2 t x 3 t x 3 t x 3 x 2 x 1 t x 5 (t x) 2tx 5 tx 2 t 1 t 2 Vaäy                           x 2 x 2 x 1 x 1 3 x(x y) 1 x(x y) 2 y y 1 2 Baøi 6: ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2008 Giaûi heä phöông trình:                2 3 2 4 2 5 x y x y xy xy 4 5 x y xy(1 2x) 4 Giaûi Heä phöông trình ñaõ cho töông ñöông vôùi :               2 2 2 2 5 x y xy(x y) xy 4 5 (x y) xy 4 Ñaët u = x 2 + y, v = xy ta coù heä:            2 5 u u.v v (1) 4 5 u v (2) 4 Laáy (2) tröø (1) veá theo veá ta ñöôïc: u 2 – u – uv = 0  u(u – 1 – v) = 0        u 0 v u 1  Tröôøng hôïp 1: u = 0 thay vaøo (2)    5 v 4 Vaäy                           2 2 3 3 3 5 x y 0 y x x 4 5 5 xy x 25 4 4 y 16  Tröôøng hôïp 2: v = u – 1 thay vaøo (2) ta ñöôïc:           2 5 1 3 u u 1 u v 4 2 2
  • 17. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 113 Vaäy:                               2 2 1 3 1 x y x x 1 2 2x 2 3 3 3 y xy y 2 2 2x Heä phöông trình coù 2 nghieäm laø: 3 3 5 25 ; 4 16          vaø 3 1; 2        . Baøi 7: ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2008 Giaûi heä phöông trình:            4 3 2 2 2 x 2x y x y 2x 9 (x, y ) x 2xy 6x 6 Giaûi Giaûi heä phöông trình: 4 3 2 2 2 x 2x y x y 2x 9 (x, y ) x 2xy 6x 6                                     2 2 2 2 2 2 (x xy) 2x 9 x x 3x 3 2x 9 x 3 xy 3x 3 2  x 4 + 12x 2 +48x 2 + 64x = 0  x(x + 4) 3 = 0        x 0 x 4  x = 0 khoâng thoûa maõn heä phöông trình  x = 4    17 y 4 Nghieäm cuûa heä phöông trình laø: 17 4; 4        . Baøi 8: ÑAÏI HOÏC KHOÁI D NAÊM 2008 Giaûi heä phöông trình:             2 2 xy x y x 2y (x, y ) x 2y y x 1 2x 2y Giaûi Heä phöông trình:             2 2 xy x y x 2y (1) (x,y ) x 2y y x 1 2x 2y (2) Ñieàu kieän:     x 1 y 0 (1)  xy + y 2 + x + y – (x 2 – y 2 ) = 0  y(x + y) + x + y – (x + y)(x – y) = 0
  • 18. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 114  (x + y)(2y – x + 1) = 0         y x x 2y 1 * Tröôøng hôïp 1: y = x. Do ñieàu kieän y  0  x  0 loaïi * Tröôøng hôïp 2: Thay x = 2y + 1 vaøo (2) ta ñöôïc: (2y 1) 2y  y 2y  2y  2                  y 1 (y 1) 2y 2 0 y 2 y 2 y 0 Vaäy heä coù nghieäm x = 5; y = 2. Baøi 9: ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN KHOÁI A NAÊM 2007 Giaûi heä phöông trình:          3 3 x 2y x 2 y 2x y 2 Giaûi          3 3 x 2y x 2 y 2x y 2                   3 2 2 x 2y x 2 x y x xy y x y                          3 3 2 2 x 2y x 2 I x y x 2y x 2 II x xy y 1 (I)               x 1 x 2 y 1 y 2 ; (II)  x 2 + xy + y 2 + 1 = 0 Do   y 2  4(y 2 + 1) < 0 neân (II) voâ nghieäm. Vaäy heä coù nghieäm (1; 1); (2; 2) Baøi 10: ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2006 Giaûi heä phöông trình: x y xy 3 (x, y ) x 1 y 1 4            Giaûi Ñieàu kieän: x  1, y  1, xy  0. Ñaët t = xy (t  0). Töø phöông trình thöù nhaát cuûa heä suy ra: x + y = 3 + t. Bình phöông hai veá cuûa phöông trình thöù hai ta ñöôïc: x  y  2  2 xy  x  y 1 16 (1) Thay xy = t 2 , x + y = 3 + t vaøo (1) ta ñöôïc:             2 2 3 t 2 2 t 3 t 1 16 2 t t 4 11 t
  • 19. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 115                     2 2 2 0 t 11 0 t 11 t 3 4(t t 4) (11 t) 3t 26t 105 0 Vôùi t = 3 ta coù x + y = 6, xy = 9. Suy ra nghieäm cuûa heä laø: (x; y) = (3; 3). Baøi 11: ÑEÀ DÖÏ BÒ 1 - ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2006 Giaûi heä phöông trình:            2 2 x 1 y(y x) 4y (x 1)(y x 2) y (x, y  ). Giaûi  Xeùt y = 0 heä phöông trình trôû thaønh         2 2 x 1 0 (x 1)(x 2) 0 voâ nghieäm  Xeùt y  0. Chia 2 veá cuûa hai phöông trình trong heä cho y ta ñöôïc:             2 2 x 1 y x 4 y x 1 (y x 2) 1 y (*) Ñaët:   2 x 1 u y vaø v = y + x – 2 thì (*) trôû thaønh:            u v 2 u 1 u.v 1 v 1 Vaäy:                          2 2 2 x 1 1 x 1 y x 1 3 x y y 3 x y 3 x y x 2 1             x 1 x 2 hay y 2 y 5 . Baøi 12: ÑEÀ DÖÏ BÒ 2 - ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2006 Giaûi heä phöông trình:          2 2 2 2 (x y)(x y ) 13 (x y)(x y ) 25 (x, y  ) Giaûi                    2 2 2 2 2 2 2 (x y)(x y ) 13 (x y)(x y ) 13 (1) (x y)(x y ) 25 (x y)(x y) 25 (2)                  3 2 (x y) 1 x y 1 (x y) 25 x y 5  (3; 2) hoaëc (2;  3) Baøi 13: ÑEÀ DÖÏ BÒ 1 - ÑAÏI HOÏC KHOÁI D NAÊM 2006 Giaûi heä phöông trình:            2 2 2 2 2 x xy y 3(x y) x xy y 7(x y) (x, y  ).
  • 20. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 116 Giaûi Ñaët u = x  y, v = xy Ta coù:                    2 2 u 3u v 0 u 0 u 1 v 2u v 0 v 2             u 0 x 0 v 0 y 0                    u 1 x 2 x 1 hoaëc v 1 y 1 y 2 Baøi 14: DÖÏ BÒ 1 - ÑAÏI HOÏC KHOÁI A NAÊM 2005 Giaûi heä phöông trình:                 2 2 x y x y 4 x x y 1 y y 1 2 Giaûi Heä phöông trình ñaõ cho töông ñöông              2 2 2 2 x y x y 4 0 x y x y xy 2            2 2 x y x y 4 0 xy 2 (I)  Ñaët S = x + y, P = x.y (I)           2 S 2P S 4 0 P 2                     2 2 P 2 thoûa maõn S 4P S 0 P 2 thoûa maõn S 4P S 1  Vôùi S = 0, P = 2 thì x, y laø nghieäm cuûa phöông trình: X 2 – SX + P = 0 X 2 – 2 = 0        1 2 X 2 X 2 . Vaäy nghieäm cuûa heä              x 2 x 2 y 2 y 2  Vôùi S = 1, P = 2 thì x, y laø nghieäm cuûa phöông trình: X 2 – SX + P = 0 X 2 + X – 2 = 0        1 2 X 1 X 2 Vaäy nghieäm cuûa heä              x 1 x 2 y 2 y 1 Toùm laïi: Heä coù 4 caëp nghiemä ( 2;  2), ( 2; 2), (1; 2), (2; 1) .
  • 21. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 117 Baøi 15: ÑEÀ DÖÏ BÒ 2 Giaûi heä phöông trình:           2x y 1 x y 1 3x 2y 4 Giaûi              2x y 1 x y 1 (2x y 1) (x y) 5 . Ñieàu kieän: x + y  0; 2x + y + 1  0 (*) Ñaët u = 2x  y 1  0 ; v  x  y  0 Heä trôû thaønh:                                1 2 2 1 2 u 2 u v 1 2x y 1 4 x 2 v 1 u v 5 x y 1 y 1 u 1 loaïi (thoûa maõn (*) neân laø nghieäm) Baøi 16: Giaûi heä phöông trình          3 1 1 x y x y 2y x 1 Giaûi Ñieàu kieän: xy  0. Heä phöông trình töông ñöông vôùi:                          3 4 3 y x x y y x 0 xy 1 xy hoaëc 2y x 1 x x 2 0 2y x 1    2 2 3 2 xy 1 y x 0 hoaëc 1 1 3 x 2x 1 0 x x 0 voâ nghieäm 2 2 2                                           2 y x 0 x 1 x x 1 0  x = y = 1  x = y = 5 1. Baøi 17: Giaûi heä phöông trình         2 2 2 2 y 2 3y x x 2 3x y Giaûi Nhaän xeùt: Vôùi xy  0 thaáy veá phaûi döông neân suy ra x > 0, y > 0 .
  • 22. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 118 Ta coù heä phöông trình ñaõ cho töông ñöông     2 2 2 2 3yx y 2 1 3xy x 2 2        (1)  (2) ta ñöôïc 3xy (x  y) = (y  x) (y + x)  (x  y) (3xy + x + y) = 0    1 2 x 1 x 2 loaïi        y = x, theá vaøo (1) ta ñöôïc 3x 3  x 2  2 = 0  (x  1) (3x 2 + 2x + 2) = 0  x = 1  y = 1 (thoûa maõn) Vaäy heä phöông trình coù moät nghieäm              x 2 x 2 y 2 y 2 . Baøi 18: Giaûi heä phöông trình           3 x y x y x y x y 2 Giaûi Ñieàu kieän       x y 0 x y 0 Khi ñoù heä phöông trình                  2 3 2 x y x y x y x y 2      2 x y 0 x y = 1 x y 0 x y 1 x+y x y 2 0 x y 2 x + y = 1 (loaïi)                                      3 x = x 1 2 y 1 1 y 2 . Baøi 19: CAO ÑAÚNG BAÙN COÂNG HOA SEN Giaûi heä phöông trình:        2 2 x y y x 6 x y y x 20 Giaûi Ñieàu kieän: x  0; y  0 (*) Ñaët u = x  0,v  y  0
  • 23. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 119 Ñöa veà heä:        2 2 4 2 2 4 u v uv 6 u v u v 20 Giaûi heä naøy ta ñöôïc           u 1 u 2 ; v 2 v 1 Nghieäm cuûa heä ñaõ cho (x; y) = (4; 1) hay (x; y) = (1; 4) .  Vaán ñeà 4: PHÖÔNG TRÌNH, HEÄ PHÖÔNG TRÌNH BAÁT PHÖÔNG TRÌNH COÙ CHÖÙA THAM SOÁ A. ÑEÀ THI Baøi 1: ÑAÏI HOÏC KHOÁI D NAÊM 2011 Tìm m ñeå heä phöông trình sau coù nghieäm.   3 2 2 2x y 2 x xy m x x y 1 2m            (x, y R). Giaûi Ta coù:   3 2 2 2x y 2 x xy m x x y 1 2m             3 2 2 2 2x x y 2x xy m x x 2x y 1 2m                      2 2 x 2x y x 2x y m x x 2x y 1 2m                     2 2 x x 2x y m x x 2x y 1 2m            (*). Ñaët: u = x 2 – x = 2 1 1 x 2 4          1 u 4   . v = 2x – y  v  R . Heä (*) trôû thaønh: uv m u v 1 2m         u1 2m u m v 1 2m u             2 u u m 2u 1 v 1 2m u           2 u u m (1) 2u 1 v 1 2m u            . Ñaët: 2 u u f(u) 2u 1     , vôùi 1 u 4   . Ta coù:   2 2 2u 2u 1 f '(u) 2u 1      , 1 3 u (Loaïi) 2 f '(u) 0 1 3 u (Nhaän) 2            
  • 24. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 120 u 1 4  1 3 2   +  f'(u) + 0  f(u) 2 3 2  5 8  –  Döïa vaøo baûng bieán thieân ta coù: Heä ñaõ cho coù nghieäm  (1) coù nghieäâm u thuoäc 1 ; 4        2 3 m 2   . Baøi 2: CAO ÑAÚNG KHOÁI A, B, D NAÊM 2011 Tìm caùc giaù trò cuûa tham soá thöïc m ñeå phöông trình sau coù nghieäm: 6  x  2 (4  x)(2x  2)  m 4 4  x  2x  2 ( xR ). Giaûi Ñieàu kieän: 1  x  4 Ñaët t = 4  x  2x  2 vôùi x  [1; 4] t' = 1 1 2 4 2 2    x x  = 2 4 2 2 2 4 2 2      x x x x t' = 0  2 4  x  2x  2  16 – 4x = 2x – 2  6x = 18  x = 3  t = 3 Ñieàu kieän: 3  t  3 x 1 3 4 Ta coù: t 2 = 2 + x + 2 (4  x)(2x  2) t' + 0  x + 2 (4  x)(2x  2) = t 2  2 t 3 (1) thaønh: 4 + t 2 = m + 4t  t 2 – 4t + 4 = m (2) 3 6 Xeùt f(t) = t 2 – 4t + 4 vôùi t  [ 3 ; 3] f'(t) = 2t – 4, f'(t) = 0  t = 2  f(t) = 0 t 3 2 3 f'  0 + f 7  4 3 1 0 (1) coù nghieäm  (2) coù nghieäm t  [ 3 ; 3]  0  m  1. Baøi 3: CAO ÑAÚNG KHOÁI A, B, D NAÊM 2008 Tìm giaù trò cuûa tham soá m ñeå heä phöông trình       x my 1 mx y 3 coù nghieäm (x; y) thoûa maõn xy < 0.
  • 25. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 121 Giaûi Ta coù:       x my 1 mx y 3 2 x y 1 m 1 m 1 1 D 1 m , D 1 3m, D 3 m m 1 3 1 m 3            Ta thaáy: m, D = 1 + m 2  0  heä luoân coù nghieäm:                    2 2 Dx 1 3m x x D 1 m Dy 3 m y y D 1 m Heä coù nghieäm (x; y) thoûa xy < 0       2 2 1 3m 3 m . 0 m 1 m 1  (1 + 3m)(3 – m) < 0    1 m 3 hay m > 3 Baøi 4: CAO ÑAÚNG KINH TEÁ ÑOÁI NGOAÏI Ñònh m ñeå heä phöông trình sau voâ nghieäm:         2 2 x y xy m x y xy m 1 Giaûi S = x + y, P = xy Heä trôû thaønh             2 S P m S vaø P laø nghieäm phöông trình: X mX m 1 0 PS m 1  X = 1 hay X = m – 1 Vaäy (S = 1, P = m – 1) hay (S = m – 1, P = 1) Heä voâ nghieäm  S 2 – 4P < 0          2 1 4(m 1) 0 (m 1) 4 0  5 4 < m < 3. Baøi 5: ÑAÏI HOÏC KHOÁI B NAÊM 2006 Tìm m ñeå phöông trình sau coù hai nghieäm thöïc phaân bieät:     2 x mx 2 2x 1 Giaûi Tìm m ñeå phöông trình coù hai nghieäm phaân bieät:     2 x mx 2 2x 1 (1)    2 2 2 1 2x 1 0 x 2 x mx 2 (2x 1) f x 3x (m 4)x 1 0 (2)                      (1) coù 2 nghieäm phaân bieät  (2) coù hai nghieäm x 1 , x 2 thoûa maõn: 1 2 1 x x 2   
  • 26. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 122  2 (m 4) 12 0 S m 4 1 2 6 2 1 3 m 4 f 1 0. 2 4 2                             9 m 2 Baøi 6: Tìm m ñeå heä phöông trình sau         x y 1 x x y y 1 3m coù nghieäm Giaûi         x y 1 x x y y 1 3m (I) Ñieàu kieän x  0, y  0 Ñaët 3 u  x u  x x, u  0 3 v = y  v  y y, v  0 (I)  3 3 u v 1 u v 1 3m         u 3 + (1  u) 3 = 1  3m  u 2 + u = m (0  u  1) Khaûo saùt f(u) =  u 2 + u; f'(u) =  2u + 1; f’(u) = 0  u = 1 2 Baûng bieán thieân u 0 1 2 1 f'(u) + 0  f(u) 1 4 0 0 Nhôø baûng bieán thieân ta choïn 0  m  1 4 . Baøi 7: ÑEÀ DÖÏ BÒ 2 Cho phöông trình             2 2 2 3 5 x m x 4 2 m 0 3 Chöùng minh raèng vôùi moïi m  0 phöông trình luoân coù nghieäm. Giaûi             2 2 2 3 5 x m x 4 2 m 0 3 (1)
  • 27. Höôùng daãn giaûi CDBT töø caùc ÑTQG Toaùn hoïc – 123 Ñaët    2 t x 4 2  t 2 = x 2 + 4  x 2 = t 2 – 4 (1)  t 2 – 4 +        2 5 m t 3 + 2 – m 3 = 0  f(t) = t 2 +        2 5 m t 3  2 – m 3 = 0 (2) Xeùt 1.f(2) =              3 2 3 2 4 4 m 2m m 2m h(m) 3 3  h'(m) = 3m 2 + 4m; h'(m) = 0  m = 0   4 m 3  Baûng bieán thieân: x 0 4 3 + h'(m) + 0  h (m) 4 27 4 3   Vaäy khi m  0 thì h(m) < 0  a.f(2) < 0  (2) coù nghieäm t 1 < 2 < t 2  (1) luoân coù nghieäm m Baøi 8: CAO ÑAÚNG KINH TEÁ ÑOÁI NGOAÏI Xaùc ñònh m ñeå phöông trình sau ñaây coù nghieäm:   2 x 2x 3  m = 0 Giaûi Phöông trình    2 x 2x 3 = m, ñieàu kieän m  0  x 2  2x + 3 = m 2  (x – 1) 2 = m 2 – 2 YCBT  m 2 – 2  0  m 2  2  m  2 (vì m  0)