FMHM GUJARATI EBOOK for Diploma Mechanical Engineering Student In Gujarat Technological University

1. S.B. POLYTECHNIC, SAVLI
વલ઴મ: ફ્લ્યુઇડ વભકેવનક્વ અને
શાઇડ્રોલરક ભળીન
વલ઴મ કોડ: ૩૩૩૧૯૦૩ 1

2. 2
PREPARED BY
MR. VIPUL HINGU
Lecturer
Mechanical Engineering Department
S.B. Polytechnic, Savli
K.J. Campus, Savli, Dist-Vadodara

3. 3
પ્રકયણ – ૬.૨
શાઇડ્રોલરક પ્રાઈભ મુલવસ

4.  પ્રાસ્તાવલક :
• જે મંત્રો કુદયતી ફ઱ના ઉ઩મોગથી માંત્રત્રક ગત્રત આ઩ી ળકે
તેને પ્રાઈભ મુલવસ કશેલામ છે.
• પ્રાઈભ મુલવસ ઩ાલય જનયેટ િંગ ભળીન છે. ઩ાલય જનયેટ િંગ
ભળીનભાં યો ેટ િંગ ાઈ઩ તેભજ યેત્રવપ્રોકેટ િંગ ાઈ઩ ભળીન
શોમ છે.
• યો ેટ િંગ ાઈ઩ ભળીનને ફાસઇન કશેલામ છે.
• તે જમાયે લટકિંગ ભાધ્મભભાંથી લશે છે. ત્માયે તેનું "શેડ"
અથલા એનજી રેલર ઘ ે છે.
• આલા ભળીન ઩ાલય એફવોફીગ ભળીન વાથે જોડલાભાં
આલે છે. દા.ત. લો ય- ફાસઇનને જનયે ય વાથે જોડીને
ત્રલદ્યુત ઉત્઩ન્ન કયી ળકામ છે.
4

5.  LAYOUT OF HYDRO-ELECTRIC POWER PLANT
5

6.  જરીમ ટયફાઇન પ્રોજેક્ટના મુખ્મ બાગો
1) જ઱ાળમ : કુદયતી ઩શાડોની લચ્ચે લશેતી નદીના લશેણને ડેભ
ફનાલી અલયોધલાભાં આલે છે જેના કાયણે ઩ાણીનો ત્રલળાર જથ્થો
વંગ્રટશત થામ છે જેને જ઱ાળમ કશેલામ છે.
2) ઩ેન સ્ટોક : જ઱ાળમથી યફાઇનના મુખ સુધી ઩ાણીને ભા ે
લ઩યાતા ઩ાઈ઩ને ઩ેન સ્ ોક કશેલામ છે.
3) ટયફાઇન : ઩ેન સ્ ોક દ્વાયા રાલતું ત્રલળાર જથ્થાનું ઩ાણી જુદી
જુદી યચનાનાં કાયણે જમાયે યફાઇનભાં પ્રલેળે છે ત્માયે યફાઇનના
યનયને ગત્રત આ઩ે છે. આ યચના જ઱ાળમભાંના ઩ાણીની સ્સ્થત્રત ળસ્તતનું
ગત્રત ળસ્તતભાં રૂ઩ાંતય કયે છે. આ ગત્રત ળસ્તતને માંત્રત્રક ળસ્તતભાં ફદરી
ળકતા મંત્રને યફાઇન કશે છે.
4) ટેરયેવ : યફાઇનભાં દાખર થતું ઩ાણી નીચા રેલરે ફશાય નીક઱ે
છે અને ઩ાછં નદીભાં અથલા નશેયભાં જામ છે તેને ેરયેવ કશે છે.
6

7.  ટયફાઇનના જુદા જુદા શેડ :
1) ગ્રોવ શેડ : જમાયે ટયફાઇનભાાં ઩ાણીનુાં
લશન થતુાં શોમ ત્માયે આકૃવતભાાં ફતાવ્મા
પ્રભાણે શેડ યેવ રેલર તેભજ ટેરયેવ
રેલરના તપાલતને ગ્રોવ શેડ કશેલાભાાં આલે
છે.
7

8. 2) ને શેડ : યફાઇનના આ શેડને અવયકાયક શેડ ઩ણ કશેલામ છે.
યફાઇનના ઇનરે ઉ઩ય ભાલ્ ા શેડને ને શેડ કશેલાભાં આલે છે.
જમાયે શેડ યેવ ઉ઩યથી યફાઇનભાં ઩ાણીનું લશન થામ છે. ત્માયે ઩ેનસ્ ોક અને
઩ાણી લચ્ચેના ઘ઴સણ ને કાયણે શેડનો વ્મમ થામ છે. આ ઉ઩યાંત ફેન્ડને કાયણે
઩ાઇ઩ ટપટ િંગને કાયણે ઩ણ ઩ૅસ્ ોકના ઇનરે ઩ાવે શેડનો વ્મમ થામ છે. ઩યંતુ
ઘ઴સણને કાયણે થતા વ્મમની વયખાભણીભાં શેડના વ્મમનું મૂલ્મ ઓછં શોમ છે.
જો ઩ૅસ્ ોક અને ઩ાણી લચ્ચે થતા ઘ઴સણને કાયણે થતા વ્મમને hf દ્વાયા
દળાસલાભાં આલે તો ને શેડને નીચેના સ ૂત્ર દ્વાયા દળાસલી ળકામ છે.
H (Net Head) = Hg – hf
અશીં ,Hg = Gross Head
hf = ઘ઴સણને કાયણે થતો વ્મમ
8

9. 3) ઘ઴સણને કાયણે થતો શેડનો વ્મમ :
આગ઱ (2) જણાવ્મા મુજફ ઩ેનસ્ ોક અને ઩ાણી લચ્ચેના
ઘ઴સણને કાયણે શેડનો વ્મમ થામ છે, જેને hf થી દળાસલાભાં આલે છે
hf ને નીચેના સ ૂત્ર દ્વાયા ળોધી ળકામ છે.
hf =
4 ∗𝑓∗𝐿∗𝑁2
2𝑔∗𝐷
અશીં, V = ઩નસ્ ોકભાં ઩ાણીના પ્રલાશનો લેગ
L = ઩નસ્ ોતની રંફાઈ
D = ઩નસ્ ોકનો વ્માવ
f = ઘ઴સણ ગુણાંક
9

10.  ટયફાઇનનુાં લગીકયણ
1) ટયફાઇનના ઇનરેટ ઩ાવે એનજીના
સ્લરૂ઩ પ્રભાણે
2) ઩ાણીના પ્રલાશની દદળા મુજફ
3) ટયફાઇન ળાફ્લટની ધાયી દદળા મુજફ
4) શેડના આધાયે
5) સ્઩ેવવદપક સ્઩ીડ ના આધાયે
6) ળોધકના નાભ ઩યથી
10

11.  ટયફાઇનનુાં લગીકયણ
1) ટયફાઇનના ઇનરેટ ઩ાવે
એનજીના સ્લરૂ઩ પ્રભાણે :
a) ઈમ્઩લ્વ યફાઇન
b) યીએકળન યફાઇન
11

12. 1) ટયફાઇનના ઇનરેટ ઩ાવે એનજીના
સ્લરૂ઩ પ્રભાણે :
a) ઈમ્઩્વ ટયફાઇન
1. જેભાં યફાઇનભાં દાખર થતા ઩ાણીભાં ગત્રતળસ્તત શોમ
છે.
2. આભાં ઩ાણી શંભેળા લાતાલયણના દફાણે જ શોમ છે.
3. યીવીલયભાંથી ઩ાણી ઩ેનસ્ ોક લડે યફાઇનના મુખ
઩ાવે આલે છે.
4. જમાં નોઝર ફેવાડેલું શોમ છે
5. જે ઩ાણીભાં યશેરી સ્સ્થત્રત ળસ્તતનું ગત્રત ળસ્તતભાં રૂ઩ાંતય
કયે છે.
12

13. 1) ટયફાઇનના ઇનરેટ ઩ાવે એનજીના
સ્લરૂ઩ પ્રભાણે :
a) ઈમ્઩્વ ટયફાઇન
6. ત્માયફાદ તેને યફાઈનના યનય તયપ જલા
દેલાભાં આલે છે.
7. શલાના દફાણે નોઝરભાંથી ઩ાણીની વેય ફશાય
આલળે.
8. આ વેય યનયની બ્રેડ-ફકે ને અથડાળે.
9. લકસ ડેન થમા ફાદ ઩ાણી ેરયેવ ભાયપત ફશાય
નીક઱ળે.
10. ઩ેલ્ ન વ્વ્શર ઈમ્્રવ યફાઇનનું ઉદાશયણ છે.
13

14. 14

15. 15

16. 1) ટયફાઇનના ઇનરેટ ઩ાવે એનજીના
સ્લરૂ઩ પ્રભાણે :
b) યીએકળન ટયફાઇન
1. જેભાં યફાઇનભાં દાખર થતા ઩ાણીભાં ગત્રતળસ્તત પ્રેવય
એનજી ફન્ને શોમ છે.
2. યીવીલયભાંથી ઩ાણી ઩ેનસ્ ોક લડે યફાઇનના મુખ ઩ાવે આલે
છે.
3. જ઱ાળમભાંથી યફાઇનના મુખ ઩ાવે ઩ાણી આલતા તેની
સ્સ્થત્રતઊજાસનો થોડોક બાગ ગત્રતળસ્તતભાં અને ફાકીનો બાગ
પ્રેળય એનજીભાં રૂ઩ાંતય થામ છે.
4. ઩ાણી લાતાલયણ ના દફાણ કયતા ખુફ ઊંચા દફાણે શોમ છે.
5. તેથી આભા કેત્રવિંગ શલાચુસ્ત શોમ છે.
16

17. 1) ટયફાઇનના ઇનરેટ ઩ાવે એનજીના
સ્લરૂ઩ પ્રભાણે :
b) યીએકળન ટયફાઇન
6. આભા યનયના ઇનરે ઩ાવે ઊંચું દફાણ શોમ
છે.
7. જમાયે ઓઉ રે ઩ાવે નીચું દફાણ શોમ છે.
8. આ દફાણ ના તપાલતના કાયણે ટયએતળન
ઉત્઩ન્ન થલાથી યફાઇન પયે છે.
9. ફ્રાસ્ન્વવ યફાઇન અને કા્રાન યફાઇન આ
પ્રકાયના ઉદાશયણ છે.
17

18. 18

19.  ટયફાઇનનુાં લગીકયણ
2) ઩ાણીના પ્રલાશની દદળા
મુજફ :
a) સ્઩ળસકીમ પ્રલાશ યફાઇન
b) યેટડમર પ્રલાશ યફાઇન
c) અક્ષીમ પ્રલાશ યફાઇન
d) વયુંકત પ્રલાશ યફાઇન
19

20. 2) ઩ાણીના પ્રલાશની દદળા મુજફ :
a) સ્઩ળસકીમ પ્રલાશ ટયફાઇન
સ્઩ળસકીમ પ્રલાશ યફાઇનભાં ઩ાણી યનયની
બ્રેડને સ્઩ળસકની ટદળાભાં અથડામ છે. આથી
તેને સ્઩ળસકીમ પ્રલાશ યફાઇન કશેલામ છે.
20

21. 21

22. 2) ઩ાણીના પ્રલાશની દદળા મુજફ :
b) યેદડમર પ્રલાશ ટયફાઇન
• યેટડમર પ્રલાશ યફાઇનભાં ઩ાણી, યનયની
ત્રત્રજમાની ટદળાભાં અથડાતું શોમ છે.
• તેભાં જમાયે ઩ાણીનો પ્રલાશ યનયના ઩યીઘથી તેના
ભધ્મ બાગ તયપ જતો શોમ ત્માયે તેલા યફાઇનને
ઇનલડસ ફ્રો યેટડમર યફાઇન કશેલામ છે.
• તેભાં જમાયે ઩ાણીનો પ્રલાશ યનયના ભધ્મ બાગથી
તેના ઩યીઘ તયપ જતો શોમ ત્માયે તેલા યફાઇનને
આઉ લડસ ફ્રો યેટડમર યફાઇન કશેલામ છે.
22

23. 23

24. 2) ઩ાણીના પ્રલાશની દદળા મુજફ :
c) અક્ષીમ પ્રલાશ ટયફાઇન
અક્ષીમ પ્રલાશ યફાઇનભાં ઩ાણીનો પ્રલાશ,
યનયના ળાફ્ નો ધયીને વભાંતય શોમ છે.
24

25. 25

26. 2) ઩ાણીના પ્રલાશની દદળા મુજફ :
d) વયુાંકત પ્રલાશ ટયફાઇન
• આ પ્રકાયના યફાઇનભાં ઩ાણીનો પ્રલાશ યેટડમર
અને અક્ષીમ ફંને પ્રકાયનો શોમ છે.
• આથી તેને વંયુતત પ્રલાશ યફાઇન કશેલામ છે.
• આ પ્રકાયના યફાઇનભાં ઩ાણી યનયની ત્રત્રજમાની
ટદળાભા દાખર થામ છે અને યનયના ળાફ્ ની
ધાયીની ટદળાભાંથી બાય આલે છે.
26

27. 27

28.  ટયફાઇનનુાં લગીકયણ
3) ટયફાઇન ળાફ્લટની ધાયી
દદળા મુજફ :
a) લટ િકર ળાફ્ યફાઇન
b) શોટયઝોન્ ર ળાફ્ યફાઇન
28

29.  ટયફાઇનનુાં લગીકયણ
4) શેડના આધાયે :
a) ઉચ્ચ શેડ યફાઇન (300m થી 1000m)
b) ભાધ્મભ શેડ યફાઇન (60m થી 299m)
c) રો શેડ યફાઇન (10m થી 25m)
29

30.  ટયફાઇનનુાં લગીકયણ
5) સ્઩ેવવદપક સ્઩ીડ ના આધાયે:
a) ઉચ્ચ સ્઩ેત્રવટપક સ્઩ીડ યફાઇન (340 કયતા
લધાયે)
b) ભાધ્મભ સ્઩ેત્રવટપક સ્઩ીડ યફાઇન (339 થી
50)
c) રો સ્઩ેત્રવટપક સ્઩ીડ યફાઇન (50 થી નીચે)
30

31.  ટયફાઇનનુાં લગીકયણ
5) ળોધકના નાભ ઩યથી :
a) ઩ેલ્ ન લશીર
b) ફ્રાસ્ન્વવ યફાઇન
c) કા્રાન યફાઇન
31

32.  ઩ે્ટન લશીર
32

33.  ઩ે્ટન લશીર
઩ે્ટન લશીરના મુખ્મ બાગો :
a) નોઝર અને કંટ્રોર યચના
b) ફકે અને યનય
c) કેત્રવિંગ
d) શાઇડ્રોલરક બ્રેક
e) ટડપરેત ય
f) ગલનસય
33

34.  ઩ે્ટન લશીરના મુખ્મ બાગો :
a) નોઝર અને કાંટ્રોર યચના
1) જ઱ાળમથી યફાઇસનના ઇનરે સુધી
઩ાણી ઩શોંચાડતી ઩ાઈ઩ને ઩ેન સ્ ોક
કશેલામ છે.
2) ઩ેન સ્ ોકના નીચેના છેડે નોઝર ફેવાડેર
શોમ છે.
3) નોઝરનું મુખ્મ કામસ જ઱ળસ્તતનું
ગત્રતળસ્તતભાં રૂ઩ાંતય કયલાનું છે.
34

35.  ઩ે્ટન લશીરના મુખ્મ બાગો :
a) નોઝર અને કાંટ્રોર યચના
4) ઩ાણીના જથ્થાને ત્રનમંત્રણ ભા ે સ્઩ીમય યચના
ફેવાડેર શોમ છે.
5) સ્઩ીમય અંદય ફશાય કયલાથી નોઝરનું મુખ
લધતું-ઓછં ખુરે છે.
6) આ યીતે ઩ાણીનો પ્રલાશ કંટ્રોર કયી ળકામ છે.
7) નાના ઩ેલ્ ન લશીરભાં સ્઩ીઅય શાથથી
ઓ઩યે કયલાભાં આલે છે.
35

36. 36

37.  ઩ે્ટન લશીરના મુખ્મ બાગો :
b) ફકેટ અને યનય
1) નોઝરભાંથી ફશાય આલતું ઩ાણી ફકે ને અથડામ છે.
2) ફકે નો આકાય ડફર અધસગો઱ાકાય ક઩ જેલો શોમ છે.
3) દયેક ફકે ને ઉબી ત્રતક્ષણ ધાય કે જેને સ્્રી ય કશેલામ
છે. જેના લડે ઩ાણી ફે બાગ ભાં લશેંચામ છે.
4) ફે અધસગો઱ાકાય ક઩ શોલાથી ળાફ્ ની ધયીને રાગતો
ધક્કો ફંને ફાજુ લશેંચામ જળે અને ફંને ચેડાં ઩યનું
દફાણ વયખું શોલાથી વભતોરન ઩ેદા થળે.
37

38.  ઩ે્ટન લશીરના મુખ્મ બાગો :
b) ફકેટ અને યનય
4) ફકે ના ઩ાછ઱ના બાગભાં નોચ આલેરો શોમ છે. જેનો આકાય
એલો શોમ કે જેથી ઩ાણીનો પ્રલાશ અલયોધામ નટશ.
5) ફકે કાસ્ આમનસ, બ્રોન્ઝ,, કાસ્ સ્ ીર ભાંથી ફનાલાભાં આલે
છે.
6) ફકે ને અધસગો઱ાકાય ટડસ્ક ના ઩ટયઘ ઉ઩ય વયખા અંતયે
ફેવાડલાભાં આલેર શોમ છે. તેને યનય કશેલામ છે.
7) ફકે ને યનય વાથે ફોલ્ દ્વાયા કનેત કયલાં આલે છે જેથી
ઘવાઈ જામ તો ફદરી ળકામ.
38

39. 39

40.  ઩ે્ટન લશીરના મુખ્મ બાગો :
c) કેવવિંગ
1) વાભાન્મ યીતે ઩ેલ્ ન લશીરભાં કેત્રવિંગ કાસ્
આમનસ અથલા પેલબ્રકે ેડ સ્ ીર ભાંથી
ફનાલાભાં આલે છે.
2) ઈમ્઩લ્વ યફાઇનભાં તેનો ઉ઩મોગ પતત
઩ાણીના છાં ા ઉડતા અ કલાનો છે.
40

41.  ઩ે્ટન લશીરના મુખ્મ બાગો :
d) શાઇડ્રોલરક બ્રેક
1) ભો ા ઩ેલ્ ન લશીર ભાં બ્રેક યાખલાભાં આલે છે.
2) જમાયે લશીરને ફંધ કયવું શોમ ત્માયે ઩ાણીનો પ્રલાશ ફંધ
કયલાભાં આલે છે તો ઩ણ યનય થોડો વભમ પયતું યશે છે.
3) તેથી બ્રેક નૉંઝોર દ્વાયા ફકે ના ઩ાછ઱ના બાગે ઩ાણીનો ભાયો
કયલાભાં આલે છે. જેથી યનય ઝડ઩થી ધીમું ઩ડી જામ છે.
4) ફકે ની ગત્રતથી ત્રલરુદ્ધ ટદળાભાં બ્રેક નૉંઝોરભાંથી ઩ાણીની વેય
છોડલાભાં આલે છે આથી યનય પયતું અ કી જામ છે.
5) આ યચના ને શાઇડ્રોલરક બ્રેક કશેલામ છે.
41

42.  ઩ે્ટન લશીરના મુખ્મ બાગો :
e) દડપરેક્ટય
1) જમાયે યફાઇન ઩ય એકાએક રોડ નું પ્રભાણ ઘ ી જામ ત્માયે
નોઝરને ફંધ કયીને ઩ાણીનો પ્રલાશ કા઩ી નાખલાભાં આલે છે.
2) ઩યંતુ નોઝરને એકાએક ફંધ કયતા ઩ાણીની ઩ાઇ઩ભાં
જરઆઘાત ઉત્઩ન્ન થળે.
3) જરઆઘાતને રીધે ઩ાઇ઩ ત ૂ ી જલાની ળક્યતા યશેરી છે.
4) જરઆઘાત અ કાલલા નોઝરને ધીભે ધીભે ફંધ કયલાભાં આલે
છે અને નોઝરભાંથી નીક઱તા ઩ાણીને ટડપરેત યની ભદદથી
તેની ટદળા ફદરલાભાં આલે છે.
5) અને ઩ાણી ફકે ઩ય અથડાતું અ કાલાભાં આલે છે. આભ
તાત્કાલરક યનય ઩ય ઩ાણીનો પ્રલાશ ન જલાથી તે ધીમું ઩ડે છે.
42

43.  ઩ે્ટન લશીરના મુખ્મ બાગો :
e) ગલનસય
જુદા જુદા રોડ ઉ઩ય લધાયે એપીવીમન્વી
ભે઱લલા ભા ે યફાઇન યનય ની સ્઩ીડ અચ઱
યાખલી જરૂયી છે. આ ફધા યફાઇનભાં
ગલનસય ફેવાડેર શોમ છે.
43

44.  ઩ે્ટન લશીરનુાં કામસ:
1) જ઱ાળમભાંથી ઩ાણીને ઩ેનસ્ ોક દ્વાયા ઩ેલ્ ન
લશીરના ઇનરે સુધી રઈ જલાભાં આલે છે.
2) ઩ેનસ્ ોકના છેડા ઩ય નોઝર ફેવાડલાભાં આલે છે.
3) નોઝરનું મુખ્મ કામસ ઩ાણીની ગત્રતળસ્તત લધાયલાનું
છે.
4) નોઝરભાંથી ઉચ્ચ લેગલા઱ી ઩ાણીની વેય ફશાય
આલે છે.
5) જે ફકે ના સ્્રી યને અથડાતા તેની ટદળા
ફદરામ છે.
44

45.  ઩ે્ટન લશીરનુાં કામસ:
6) આ આઘાતને રીધે યનય પયળે અને આ યીતે
઩ેલ્ ન લશીર ચાલુ થળે.
7) ફકે ભાંથી ઩ાણી ેરયેવભાં ઩ડળે અને ત્માંથી
તે ફશાય આલળે.
8) આભ ઩ેલ્ ન લશીરભાં ઩ાણીની ગત્રતળસ્તતનું
માંત્રત્રક ળસ્તતભાં રૂ઩ાંતય થામ છે.
9) આથી તેને ઈમ્઩લ્વ યફાઇન કશેલાભાં આલે
છે.
10)તેની યચના એકદભ વાડી છે.
45

46.  ઩ે્ટન લશીરના પામદા:
1) તે ખુફ ઊંચા શેડ ઩ાય કામસ કયી ળકે છે.
2) તેની દક્ષતા તેના ભા઩ ઩ાય આધાય
યાખતી નથી.
3) જમાં રોડની લધ-ઘ થતી શોમ ત્માં તે
વય઱તાથી લા઩યી ળકામ છે.
4) તેની યચના ખુફ વાડી છે.તેના બાગો
વશેરાઈથી ફદરી ળકામ છે.
46

47.  ઩ે્ટન લશીરના ગેયપામદા:
1) તે નીચા શેડ ઩ય અનુકૂ઱ નથી.
2) તેની દક્ષતા ટયએતળન યફાઇન કયતા
ઓછી છે.
47

48.  ફ્રાન્વીવ ટયફાઇન
• આ પ્રકાયના યફાઇનભાં ઩ાણી યનયની
ત્રત્રજમાની ટદળાભાં દાખર થામ છે અને
઩ાણીનો પ્રલાશ યનયના ળાફ્ ની ધયીની
ટદળાભાથી ફશાય આલે છે.
• આ યફાઇનભાં ગત્રતળસ્તત અને દફાણ
ળસ્તતનું માંત્રત્રક ળસ્તતભાં રૂ઩ાંતય થામ છે.
• ઩ાણી તેના પ્રલાશ દયત્રભમાન શંભેળા દફાણ
ભાંજ શોમ છે.
48

49. ફ્રાન્વીવ
યફાઇન
49

50. 50

51. 51

52. ફ્રાન્વીવ
યફાઇન
નું યો ય
52

53.  ફ્રાન્વીવ ટયફાઇન
ફ્રાન્વીવ ટયફાઇનના મુખ્મ બાગો :
a) સ્઩ાઇયર કેત્રવિંગ
b) સ્઩ીડ ટયિંગ અને સ્ ે લેન
c) ગાઈડ લેન
d) યનય
e) ડ્રાફ્ યુફ
f) ગલનસય
53

54.  ફ્રાન્વીવ ટયફાઇનના મુખ્મ બાગો :
a) સ્઩ાઇયર કેવવિંગ
• ટયએતળન યફાઇનભાં શલાચુસ્ત કેત્રવિંગ ની જરૂય ઩ડે
છે.
• તેની અંદય યનય ફેવાડલાભાં આલે છે.
• કેત્રવિંગ નું મુખ્મ કામસ યનય ના ઩ટયઘની આજુફાજુ
઩ાણીની વયખી લશેંચણી કયલા ભા ે થામ છે.
• આ ભા ે કેત્રવિંગની યચના એલી કયલાભાં આલે છે કે
જેથી તેનું ક્ષેત્રપ઱ ઇનરે થી આઉ રે તયપ ધીભે
ધીભે ઘ તું જામ છે.
• આ કેત્રવિંગ ત્રવભેન્ કોન્રીં અથલા સ્ ીર ભાંથી
ફનાલલાભાં આલે છે.
54

55.  ફ્રાન્વીવ ટયફાઇનના મુખ્મ બાગો :
b) સ્઩ીડ દયિંગ અને સ્ટે લેન
• સ્ ેલેનની વંખ્મા ગાઈડલેનની વંખ્મા કયતા અડધી શોમ
છે.
• તેના મુખ્મ ફે કમો છે.
• એક તો ઩ાણીને સ્રોર કેત્રવિંગથી ગાઈડલેન તયપ ધકેરે
છે.
• ફીજુ ં ઩ાણીના દફાણ દ્વાયા, યફાઇનના લજન દ્વાયા
આલતા અલયોધને વશન કયે છે.અને તેને પાઉન્ડેળન
શુઘી ઩શોચાડે છે.
• તે કાસ્ આમનસ, કાસ્ સ્ ીર, અથલા પેલબ્રકે ેડ સ્ ીર
ભાંથી ફનાલાભાં આલે છે.
55

56.  ફ્રાન્વીવ ટયફાઇનના મુખ્મ બાગો :
c) ગાઈડ લેન
• ગાઈડ લેનનો આકાય એય પોઈર જેલો શોમ છે. અને તે યનયના
઩ટયઘ ઩ય વયખા અંતયે ગોઠલેર શોમ છે.
• દયેક ગાઈડલેનને ફે સ્ ેભ શોમ છે.
• ઉ઩યનો સ્ ેભ શેડ કલયભાંથી ઩વાય થામ છે.અને નીચેનો સ્ ેભ
નીચેની ટયિંગ વાથે ફેવાડેર શોમ છે.
• રીલય અને લરિંક ની ભદદથી ફે ઩ાવ઩ાવેનાં ઩ાવ઩ાવેનાં
ગાઈડલેનની ઩શો઱ાઈ ફદરામ છે.
• આ યીતે રોડ પ્રભાણે ઩શો઱ાઈ ફદરલાથી ટડસ્ચાર્જ ફદરામ
છે.
• તે કાસ્ સ્ ીર, સ્ ેઇનરેવ સ્ ીર ભાંથી ફનાલાભાં આલે છે.
56

57.  ફ્રાન્વીવ ટયફાઇનના મુખ્મ બાગો :
d) યનય
• ફે ્રે ની લચ્ચે વયખા અંતયે મોગ્મ લ઱ાંકલા઱ી
લેન ગોઠલીને યફાઇનનું યનય ફનાલાભાં આલે છે.
• લેનનો આકાય એલો શોમ છે કે જેથી ઩ાણી યનયના
઩ટયઘ ઩યથી ત્રત્રજમાની ટદળાભાં દાખર થામ છે
અને અંદયના ઩ટયઘ ઩ાય ભાધ્મભાંથી ળાફ્ ની
ધયીની ટદળાને વભાંતય ફશાય જામ છે.
• યનયને પોર્જ સ્ ીરભાંથી ફનાલાભાં આલે છે.
57

58.  ફ્રાન્વીવ ટયફાઇનના મુખ્મ બાગો :
d) ડ્રાફ્લટ ટયુફ
• ડ્રાફ્ યુફ એ ધીભે ધીભે લધતા જતા ક્ષેત્રપ઱
લ઱ી ઩ાણીની ઩ાઇ઩ છે.
• જે યનયના આઉ રે અને ેરયેળ ને જોડે છે.
• તે શલાચુસ્ત શોમ છે.
• તેનો ફીજો છેડો શંભેળા ઩ાણીભાં ડૂફેરો શોમ
છે.
• તે સ્ ીર અથલા કોંટર ભાંથી ફનાલાભાં આલે
છે.
58

59.  ફ્રાન્વીવ ટયફાઇનના મુખ્મ બાગો :
d) ડ્રાફ્લટ ટયુફ
• ડ્રાફ્ યુફ એ ધીભે ધીભે લધતા જતા ક્ષેત્રપ઱
લ઱ી ઩ાણીની ઩ાઇ઩ છે.
• જે યનયના આઉ રે અને ેરયેળ ને જોડે છે.
• તે શલાચુસ્ત શોમ છે.
• તેનો ફીજો છેડો શંભેળા ઩ાણીભાં ડૂફેરો શોમ
છે.
• તે સ્ ીર અથલા કોંટર ભાંથી ફનાલાભાં આલે
છે.
59

60.  ફ્રાન્વીવ ટયફાઇનના મુખ્મ બાગો :
e) ગલનસય
યફાઇનની સ્઩ીડ ત્રનમભન કયલા તેભજ
અચ઱ સ્઩ીડ જા઱લી યાખલા ભા ે ગલનસયનો
ઉ઩મોગ થામ છે.
60

61.  ફ્રાન્વીવ ટયફાઇનનુાં કામસ:
1) જ઱ાળમભાંથી ઩ાણી ઩ેનસ્ ોક દ્વાયા ફ્રાન્વીવ
યફાઇનભાં દાખર થામ છે. અને યનયને ઩ૂયે઩ૂરું
બયી દે છે.
2) ઩ાણી ઩ટયઘની લધી ફાજુ વયખી યીતે લશેંચામ છે.
જેથી ગત્રત એકધાયી જ઱લાઈ યશે.
3) ત્માંથી ઩ાણી સ્઩ીડટયિંગ ઩ાય આલળે, તે ઩ાણીને
ગાઈડલેન તયપ ભોકરળે.
4) જેથી ઩ાણી યનયના ઩ટયઘની ફધી ટદળાભાં જળે.
5) ગાઈડલેન મોગ્મ પ્રભાણભાં અને મોગ્મ ટદળાભાં
઩ાણીને યનય તયપ ભોકરળે.
61

62.  ફ્રાન્વીવ ટયફાઇનનુાં કામસ:
6) આ ઩ાણી યનયના ફશાયના ઩ટયઘ ઩યથી
ત્રત્રજમાલતી ટદળાભાં દાખર થઇ અંદયના
઩ટયઘભાંથી ળાફ્ ની ધયીની ટદળાભાંથી
ફશાય આલળે.
7) આના કાયણે યનયના ઩ટયઘ ઩ય ઩ટયઘીમ
ફ઱ રાગળે, જેથી યનય પયળે.
8) યનયના પયલાથી જે ળસ્તત ઉત્઩ન્ન થળે તે
ળાફ્ દ્વાયા જનયે ય સુધી ઩શોંચળે.
62

63.  ફ્રાન્વીવ ટયફાઇનનુાં કામસ:
9) ઩ાણી યનયના આઉ રે ભાંથી ડ્રાફ્ યુફભાં
દાખર થળે અને ત્માંથી ેરયેવ દ્વાયા ફશાય
આલળે.
10)યનયના આઉ રે ઩ાવે ઓછં ડફર અને
ઇનરે ઩ાવે લધાયે દફાણ શોમ છે.
11)આ દફાણના તપાલતને રીધે ટયએતળન ઩ેદા
થળે.જેનાથી ફ઱ ઩ેદા થળે.
12)જે યનયને છે. આથી તેને ટયએતળન યફાઇન
કશેલામ છે.
63

64.  ફ્રાન્વીવ ટયફાઇનના પામદા:
• 150 ભી ય કયતા ઓછા શેડ ઩ય કામસ કયે
છે.
• નાનું કદ અને ઉચ્ચ સ્઩ેત્રવટપક સ્઩ીડ
શોલાથી વસ્તું ઩ડે છે.
• તેની દક્ષતા ઈમ્઩લ્વ યફાઇન કયતા લધુ
શોમ છે.
64

65.  ફ્રાન્વીવ ટયફાઇનના ગેયપામદા:
• ઉચ્ચ શેડ ભા ે લા઩યવું મોગ્મ નથી.
• તેની દક્ષતા કા઱ ઩ય આધાટયત છે. આથી
તેનું કદ ઘ તા દક્ષતા ઘ ે છે.
• તે લધ ઘ થતા રોડ ઩ય લા઩યવું મોગ્મ
નથી.
• લધુ ઝડ઩ને કાયણે તેના લેન ઘવાઈ
જલાની ળક્યતા છે.
65

66. 66
 ડ્રાફ્લટ ટયુફના પ્રકાયો
1) વીધી ડામલર્જન્ ડ્રાફ્ યુફ

67. 67
 ડ્રાફ્લટ ટયુફના પ્રકાયો
2) મૂડી ડ્રાફ્ યુફ

68. 68
 ડ્રાફ્લટ ટયુફના પ્રકાયો
3) એલ્ફો ડ્રાફ્ યુફ

69. 69
 ડ્રાફ્લટ ટયુફના પ્રકાયો
4) ઇનરે ઩ય ગો઱ાકાય અને આઉ રે ઩ય
રંફચોયવ ડ્રાફ્ યુફ

70. 70
કા્રાન
યફાઇન

71. 71

72. 72

73. 73
 કાપ્રાન ટયફાઇન
1) કા્રાન યફાઇન એ ટયએતળન પ્રકાયનું
અક્ષીમ પ્રલાશ યફાઇન છે.
2) આ યફાઇન ભાં ઩ાણી ળાફ્ ની ધયીને
વભાંતય લાશન કયે છે.
3) કા્રાન યફાઇન નીચા શેડ અને ઉચ્ચ
સ્઩ેત્રવટપક સ્઩ીડ ખુફ જ અનુકૂ઱ છે.
4) શેડ ઩ય કાભ કયતુ શોલાથી ળસ્તત ઩ેદા કયલા
ભા ે તેને ઩ાણીના ભો ા જથ્થાની જરૂય ઩ડે છે.

74. 74
 કાપ્રાન ટયફાઇન
5) આ યફાઇનના બાગો જેલા કે સ્રોર કેત્રવિંગ,
યનય લેન, ગાઈડ લેન, ડ્રાફ્ યુફ લગેયેની
યચના ફ્રાન્વીવ યફાઇન જેલી જ શોમ છે.
6) ભાત્ર તેના યનયની યચના અરગ શોમ છે.
7) એભાં યનય ના લેન્વ એડજસ્ ેફર શોમ છે.
8) શાઇડ્રા કોન પ્રકાયની ડ્રાફ્ યુફ લ઩યામ છે.
9) આનું યનય ળી઩ના પ્રો઩ેરય જેવું શોમ છે.
10)તેથી આને પ્રો઩ેરય યફાઇન ઩ણ કશેલામ છે.

75. 75
કા્રાન
યફાઇનું
યો ય

76. 76
 કાપ્રાન ટયફાઇનનુાં કામસ:
1) કા્રાન યફાઇનભાં ઩ાણી ઩ેનસ્ ોકભાંથી તેન
સ્રોર કેત્રવિંગ ભાં દાખર થામ છે.
2) જમાંથી ઩ાણી ગાઈડલેન ભાયપત યનયની ટદળાભાં
જામ છે. ભા ે ઩ાણી લ઱ાંક રે છે.
3) આ યફાઇનના યનય ના બ્રેડ લશાણના પ્રો઩ેરય
જેલા શોમ છે.
4) બ્રેડને યનય ના જે બાગ ભાં ફેવાડલાભાં આલે છે
તેને શફ કશેલામ છે.
5) બ્રેડનો આકાય એલો ફનાલેરો શોમ છે કે જેથી
઩ાણી યનયના ળાફ્ ની ધયીની ટદળાભાં લશે.

77. 77
 કાપ્રાન ટયફાઇનનુાં કામસ:
6) આભાં યનય બ્રેડ ઩ોતાની ધયીની
આવ઩ાવ પયતી શોમ છે.
7) જેથી દયેક બ્રેડના ખ ૂણા ફદરી ળકામ.
8) આ બ્રેડ ને વલોભો યથી કંટ્રોર કયી ળકામ
છે.
9) તેથી આ પ્રકાયના યફાઇનભાં ઓછા શેડ
઩ય લધાયે દક્ષતા છે.

78. 78
 કાપ્રાન ટયફાઇનના પામદા:
• તે ખુફ ઓછા શેડ ઩ય અનુકૂ઱ છે.
• યચના ખુફ જ ભજબૂત છે.
• તેની ગત્રત લધુ શોમ છે.
• તે ઓછી જગ્મા યોકે છે.
• થોડા રોડ ઩ય ઩ણ લધુ દક્ષતા ભ઱ે છે.
• તેભાં ઘ઴સણ વ્મમ ઓછા શોમ છે.

79. 79
 કાપ્રાન ટયફાઇનના ગેયપામદા:
• તે 35 ભી ય કે તેથી લધુ શેડ ભા ે અનુકૂ઱
નથી.
• શેડ સ્થામી શોમ ત્માયે જ તે લધુ અનુકૂ઱
શોમ છે.

80. 80
 તપાલત:
1) ખુફ ઊંચા શેડ ભા ે
અનુકૂ઱.
2) યનય ઩ાણીથી બયેલું શોવું
જોઈએ.
3) ડ્રાફ્ યુફની જરૂય નથી.
4) કેત્રવિંગ શલાચુસ્ત જરૂયી
નથી.
5) એનજીના વ્મમ લગય
પ્રલાશનું ત્રનમંત્રણ કયી
ળકામ.
ઈમ્઩લ્વ યફાઇન યીએકળન યફાઇન
1) નીચા શેડ ભા ે અનુકૂ઱.
2) યનય ઩ાણીથી બયેલું
શોવું જરૂયી નથી.
3) ડ્રાફ્ યુફની જરૂય છે.
4) કેત્રવિંગ શલાચુસ્ત જરૂયી
છે.
5) એનજીના વ્મમ લગય
પ્રલાશનું ત્રનમંત્રણ કયી
ળકામ નશીં.
_______________________

81. 81
 તપાલત:
1) તે ત્રભતવ ફ્રો છે.
2) ળાફ્ લટ િકર અથલા
શોટયઝોન્ ર શોમ.
3) યનય લેન્વ એડજસ્ ેફર
નથી.
4) વાભાન્મ પ્રકાયનું ગલનસય.
5) 16 થી 24 યનય બ્રેડ
શોમ.
ફ્રાન્વીવ યફાઇન કા્રાન યફાઇન
1) તે એસ્તવમર ફ્રો છે.
2) ળાફ્ પતત લટ િકર
શોમ.
3) યનય. લેન્વ
એડજસ્ ેફર છે.
4) શેલી પ્રકાયનું ગલનસય.
5) 3 થી 8 યનય બ્રેડ
શોમ.
_______________________

82. 82
 તપાલત:
1) યનય લેન્વ એડજસ્ ેફર
છે.
2) ને શેડ 15m થી 30m.
3) શેલી પ્રકાયનું ગલનસય.
4) ગલનસય ઓ઩યે કયલા
ઘણી એનજી લ઩યામ છે.
તેથી લધાયે એનજીની
જરૂય ઩ડે.
કા્રાન યફાઇન પ્રો઩ેરય યફાઇન
1) યનય લેન્વ એડજસ્ ેફર
નથી.
2) ને શેડ 15m થી નીચે.
3) વાભાન્મ પ્રકાયનું
ગલનસય.
4) ભાત્ર ગાઈડ લેન જ
ઓ઩યે કયલાના છે.
તેથી લધાયે એનજીની
જરૂય ઩ડે.
_______________________

83. 83