2. Tarihçe
Kupa
Marş
Statü
Çizgi hakemleri
Para ödülü
Sponsorluk
Yayın hakları
İstatistikler ve rekorlar
En golcü futbolcular
İÇİNDEKİLER
3. TARİHÇE
Kupa, 8 Nisan 1955'te Fuar Şehirleri Kupası adıyla kurulmuştur. İsmine uygun olarak 1955-
58 sezonunun sonuna kadar ticari fuarları olan Madrid, İzmirgibi şehirlerin takımlarına açık bir
kupa idi. Hatta 1960'ların ortasına kadar kupaya aynı şehirden en fazla bir takımın
katılabilmesi kuralı olduğundan dolayı Londra gibi birden fazla kulübü olan şehirler karma
kadrolar gönderip şehrin adını taşıyan (London XI) takımlarla kupaya katılım
sağlamışlardır.1971-72 sezonu öncesinde ise kupanın statüsü değişmiş bununla birlikte ismi
de UEFA Kupası adını almıştır.
Yeni ismiyle oynanan ilk sezonda şampiyonluğu 1972 UEFA Kupası
Finali'nde Wolverhampton Wanderers'ı iki maç sonucunda saf dışı bırakan Tottenham
Hotspur kazanmıştır.
1999 yılında statü bir kez daha değişerek UEFA Kupa Galipleri Kupası, UEFA Kupası'nın
bünyesine alınarak birleştirilmiştir. Bu birleşimden sonra ulusal kupa şampiyonluğu yaşayan
takımlar UEFA Kupası'na katılım hakkı elde etmeye başlamıştır. Bunun yanında UEFA
Şampiyonlar Ligi grup mücadelelerinde üçüncü sırayı alan takımlar da UEFA Kupası'nda
mücadele hakkı elde etmiştir.
4. Şimdiye kadar yalnızca beş takım aynı sezon hem kendi ulusal liginde hem de
UEFA Kupası'nda şampiyonluk
yaşamıştır. Göteborg 1982'de,Galatasaray 2000'de, Porto 2003'te ve 2011'de
, Valencia 2004'te ve ÇSKA Moskva 2005'te bu başarıyı yakalamışlardır. Bunun
yanında bu başarıyı sadece Valencia ve Galatasaray UEFA Süper Kupası ile
tamamlayabilmiş ve ulusal lig, UEFA Kupası ve UEFA Süper Kupası'nı aynı
sezonda kazanabilen takım unvanını kazanmışlardır. Ayrıca; Tottenham
Hotspur, Borussia Mönchengladbach, Göteborg (iki
kez), Ajax, Galatasaray ve Feyenoordkupada mağlup olmadan şampiyonluğa
uzanan ender takımlardır. Espanyol ise sadece finalde mağlup olan tek
takımdır. Göteborg, 1981-82 ve 1986-87 sezonları arasında mağlup olmadan 25
karşılaşma tamamlamış ve bu alandaki rekora adını tek başına yazdırmıştır.
UEFA Kupası, 2009-10 sezonu öncesinde statü değişikliğine uğramış ve UEFA
Avrupa Ligi adını almıştır.[2][3] Aynı zamanda UEFA Intertoto Kupası da yeni Avrupa
Ligi ile birleştirilmiştir.
5. KUPA
Coupe UEFA olarak bilinen UEFA Kupası, UEFA Avrupa Ligi şampiyonuna
her yıl UEFA tarafından verilir. 2009-10 sezonu öncesine kadar hem
turnuva hem de kupa "UEFA Kupası" olarak biliniyordu. Turnuvanın adı
UEFA Avrupa Ligi'ni aldıktan sonra sadece şampiyona verilen kupa bu
isimle anılmaya başlanmıştır.
UEFA Kupası'nı kazanan takımlar orijinal kupayı bir yıl içerisinde UEFA'ya
teslim etmek zorundadırlar. Orijinal kupa UEFA'ya teslim edildikten sonra
UEFA, kulübe kupanın 4/5 ölçekli bir kopyasını verir. Orijinal kupaya sahip
olma hakkınıysa üst üste üç kez ya da toplamda beş kez şampiyonluk
yaşayan takım elde eder. Ayrıca bu takıma özel bir belirtke de verilir.[8] Bu
güne kadar bu başarıyı gösteren tek takım Sevilla'dır.
Kupa, Bertoni tarafından 1972 UEFA Kupası Finali için tasarlanmıştır. 15
kilogram ağırlığında ve gümüş renktedir.[9]
6. MARŞ
Avrupa Ligi Marşı, Mart - Mayıs 2009'da Yohann Zveig yönetimindeki Paris
Operası tarafından kaydedilmiştir.[10] İlk kez 28 Ağustos 2009 tarihinde 2009-10
sezonu gruplarının belirleneceği çekilişler öncesinde Grimaldi Forum'da
dinletilmiştir.
Marş her maç öncesinde ve sonrasında televizyon kanallarında, video oyunlarında,
stadyumlarda kullanılır.
Zveig, marşın küresel tanınma açısından UEFA Şampiyonlar Ligi Marşı'na benzer bir
başarı elde edeceğini umduğunu açıklamıştır.[11][12]
7. STATÜ
Her ülkeden katılacak takım sayısı UEFA ülkeler sıralaması'na göre belirlenir. 2015–16
sezonundan itibaren, Avrupa Ligine aynı ülkeden en fazla 3 takım katılabilecektir. (fair-play
hariç)[13]
Fransa ve İngiltere Lig Kupasını kazanan birer takım UEFA Avrupa Ligi'ne katılmaktadır.
UEFA ülkeler sıralaması'nda görülen tabloya göre kulüpler, ulusal kupa ve liglerinde aldıkları
derecelere karşılık gelen eleme veya grup aşamasından turnuvaya dahil olurlar.
1990'ların ortasından itibaren yaz döneminde oynanan UEFA Intertoto Kupası'ndan gelen
takımlar da UEFA Kupası'na 2. ön elemeden katılmaya hak kazanmakta idi. UEFA Kupası'na
geçiş yapan takım sayısı 2005 yılında alınan kararla 3'den 11'e çıkarılmıştı. UEFA Intertoto
Kupası, 4 Avrupa kupası birden olunca değerini kaybetmiş ve 2008-09 sezonunda UEFA
kararı ile kaldırılmıştır.
UEFA Şampiyonlar Ligi 3. Ön elemeye katılıp elenen 15 takım, UEFA Şampiyonlar Ligi play-
off elemelerine katılıp elenen 10 takım ve UEFA Şampiyonlar Ligi gruplarındaki maçların
tamamlanması sonucunda oluşacak puan durumunda 3. sırayı alan 8 takım olmak üzere
toplam 33 takım UEFA Avrupa Ligine geçiş yapar.
Tüm bunlara ek olarak her sezon, UEFA Fair Play puanı en yüksek olan üç ülke federasyonu
UEFA Avrupa Ligi'ne fazladan birer takım daha gönderir.
8. UEFA Avrupa Ligi turları
1. ön eleme turu 78 takım İki ayaklı eleme.
2. ön eleme turu 80 takım İki ayaklı eleme.
3. ön eleme turu 58 takım İki ayaklı eleme.
Play-off turu 62 takım İki ayaklı eleme.
Grup aşaması 48 takım İki Devreli Lig usulü tur atlama.
Son 32 turu 32 takım İki ayaklı eleme.
Son 16 turu 16 takım İki ayaklı eleme.
Çeyrek final 8 takım İki ayaklı eleme.
Yarı final 4 takım İki ayaklı eleme.
Final 2 takım Tek maçlı eleme.
9. PARA ÖDÜLÜ
UEFA Şampiyonlar Ligi'ne benzer bir şekilde bu kupada da takımlara belirli ödemeler yapılmaktadır.
Bu ödemeler turnuvaya katılım payı, televizyon yayınlarından elde edilen pasta oranı ve alınan
sonuçlara göre belirlenip dağıtılmaktadır.[14]
Partizan'ın sözcüsü ve Avrupa Kulüpler Birliği'nin üyesi olan Marko Vjetrovic'in açıkladığı 2009-10
sezonu UEFA Avrupa Ligi gelirleri şu şekilde paylandırılmıştır:
1. ön eleme turu: 90.000€
2. ön eleme turu: 90.000€
3. ön eleme turu: 90.000€
Play off: 90.000€
Gruplar: 1.300.000€
Grup maçlarında galibiyet başına: 200.000€
Grup maçlarında beraberlik başına: 60.000€
1. eleme turu: 180.000€
2. eleme turu: 270.000€
Çeyrek final: 360.000€
Yarı final: 1.000.000€
Final: 2.000.000€
Şampiyonluk: 5.000.000€[17]
10. SPONSORLUK
UEFA Avrupa Ligi tek bir uluslararası şirket tarafından ana sponsorluk alır. 2010-11
sezonunda turnuva sponsorluğunu SEAT üstlenmiştir.
Adidas, turnuvanın ikincil sponsorudur ve diğer tüm UEFA turnuvaları için yaptığı
gibi resmî maç topunu tedarik eder. Konami de Adidas gibi ikincil bir sponsordur
ve Pro Evolution Soccer adına resmî video oyununun sponsorluğunu üstlenir.
Takımlar eğer alkol ve bahis sitelerine reklam yasağı uygulanan bir ülkeye maça
gidiyorlarsa bu ürünlerin sponsorluk emareleri kullanılmaz. Örneğin; Fransa, İsviçre
ve Türkiye gibi alkol reklamı yasağı uygulanan ülkelerde takımların formalarında
alkollü ürün firmasının reklamları bulunamaz. UEFA yasaklar konusunda oldukça
titiz davranmaktadır ve takımlar bu yaptırımlara kesinlikle uymak zorundadır.
11. İSTATİSTİKLER VE REKORLAR
UEFA Kupası 1971 yılında adının değişmesinden sonra bütün Avrupa takımlarının
katılmasından dolayı değişime uğramış ve 1971 yılında oynanan ilk maçta Fenerbahçe-
Ferençvaroş ile karşılaşmada ilk golü atan futbolcu olarak Yaşar
Mumcuoğlu olmuştur.[18] Tottenham bu karara itiraz etmiş ilk golü attıklarını
savunmuştur. Fakat Türkiye ve İngiltere arasında 2 saat fark olduğu için ilk gol
Fenerbahçe'li futbolcu Yaşar Mumcuoğlu olarak tarihe geçmiştir.[19]
UEFA Kupası finalleri 1997 yılına kadar rövanş usulü ile oynanmıştır. İlk final
maçlarıysa 3 Mayıs 1972'de Wolverhampton'da ve 17 Mayıs 1972 tarihinde Londra'da
oynanmıştır. İlk finalin ilk maçı 2-1 Tottenham Hotspur lehine sonuçlanmış, ikinci
maçtaki 1-1'lik beraberlik Wolverhampton Wanderers'a yetmemiş ve Tottenham Hotspur
kupanın ilk şampiyonu olmuştur.
Önceden belirlenmiş bir stadda yapılan tek maçlık ilk finalse 1998 yılında oynanmıştır.
Bu tarihten itibaren kupaya finalde ev sahipliği yapacak olan stadlar, üç yıldızlı
stadlararasından özel olarak seçilmeye başlanmıştır. Şimdiye kadar yalnızca iki takım
bu kuraldan sonra kendi sahasında final oynamıştır. Bu takımlar De Kuip'teki 2002
UEFA Kupası Finali'nde kazanan takım olan Feyenoord ve José Alvalade
Stadyumu'ndaki 2005 UEFA Kupası Finali'nde mağlup olan Sporting Lizbon'dur.
UEFA Kupası'nın son şampiyonu (Avrupa Ligi adını almadan önceki son sezon)
ise Şükrü Saracoğlu Stadyumu'ndaki 2009 UEFA Kupası Finali'nde Werder Bremen'i
yenen Shakhtar Donetsk olmuştur.
Avrupa Ligi'ni ilk kazanan takım ise Fulham'ı uzatmalar sonucunda 2-1 mağlup
eden Atlético Madrid olmuştur.
12. EN GOLCÜ FUTBOLCULAR
ruğu Futbolcu Maç Gol
Hollanda Klaas-Jan Huntelaar 38 30
Kolombiya Radamel Falcao 31 30
İsveç Henrik Larsson 31 22
Gürcistan Şota Arveladze 36 21
Paraguay Óscar Cardozo 35 30
Peru Claudio Pizarro 31 21
Yunanistan Dimitris Salpingidis 55 21
İngiltere Jermain Defoe 31 21
Brezilya Vágner Love 31 20
Almanya Jürgen Klinsmann 24 19
